Phân tích về sự thắng lợi của thơ mới trong Một thời đại của thi ca
Bài viết mẫu về phân tích sự thắng lợi của thơ mới trong Một thời đại của thi ca
Bài viết
Hoài Thanh (1909-1982) là một nhà phê bình văn học và nghiên cứu xuất sắc tại Việt Nam. Tác phẩm nổi bật nhất của ông là 'Thi nhân Việt Nam', xuất bản vào năm 1942. Bài tiểu luận 'Một thời đại trong thi ca' là mở đầu cho công trình này, đồng thời giới thiệu và tuyển chọn thơ của 44 nhà thơ mới.
Sự thắng lợi của thơ mới là một chủ đề mà Hoài Thanh nói đến một cách sâu sắc, tinh tế trong bài tiểu luận 'Thi nhân Việt Nam'.
'Một thời đại vừa tròn mười năm' là thời kỳ của phong trào thơ mới - thơ tiền chiến - từ năm 1932 - 1941. Cuộc đấu tranh giữa thơ mới và thơ cũ diễn ra với sự gay gắt, kéo dài. Thơ cũ đại diện cho thơ trung đại, thơ cổ điển Việt Nam, chủ yếu sử dụng chữ Hán và chữ Nôm theo truyền thống trung đại. Trong cuộc chiến đó, 'một bên chiếm quyền sống, một bên duy trì quyền sống'.
Đã có không ít bài luận chiến, những trận bút chiến về cuộc đối đầu giữa thơ cũ và thơ mới. Lê Trang Kiều, Lưu Trọng Lư,... được coi là 'những chiến binh tận tụy đang chiến đấu trên chiến trường để đem về chiến thắng cho thơ mới. Tuy nhiên, trong chiến thắng đó, Hoài Thanh rõ ràng khẳng định 'đầu tiên phải khen ngợi công lao của những nhà thơ mới'.
Hoài Thanh đã đưa ra một sự thật rằng không nên so sánh những nhà thơ mới với Nguyễn Du để 'đo đạt ai xuất sắc hơn ai', vì 'đời xưa có thể có những tài năng vượt trội mà thời nay không thể sánh kịp'. Từ chân lý đó, ông đề xuất một tiêu chí để so sánh giữa hai thời đại thi ca: 'Hãy so sánh thời đại với thời đại, chớ đừng lấy một người để đánh giá một người khác'.
Thơ cũ - thơ cổ điển, thơ trung đại - đã trải qua mười thế kỷ với những thành tựu vẻ vang, những tác phẩm xuất sắc như của Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương,... nhưng Hoài Thanh khẳng định: 'Tôi khẳng định rằng trong lịch sử thi ca Việt Nam, chưa có một thời đại nào phong phú như thời đại hiện tại'. Thời đại này là thời kỳ thơ mới 'đã tròn mười năm' (1932-1941).
Tiếp theo, tác giả của 'Thi nhân Việt Nam' đã viết một cách tài tình và tinh tế về một số nhà thơ tiêu biểu để chứng minh sự 'phong phú' của thời đại thơ mới:
'Chưa từng có ai chứng kiến một tâm hồn thơ nào to lớn như Thế Lữ, mơ mộng như Lưu Trọng Lư, hùng vĩ như Huy Thông, tinh khôi như Nguyễn Nhược Pháp, sôi động như Huy Cận, gần gũi quê hương như Nguyễn Bính, kỳ dị như Chế Lan Viên,... và sâu sắc, hồi hộp, và suy nghĩ như Xuân Diệu'.
Sau bảy mươi năm, khi đọc 'Một thời đại trong thi ca', chúng ta càng hiểu rõ hơn về nhận định, đánh giá của Hoài Thanh và thấy chúng là hoàn toàn chính xác. Những tên tuổi mà ông đề cập, mặc dù đã ra đi, nhưng di sản thơ ca của họ vẫn giữ nguyên giá trị, góp phần làm phong phú văn hóa thơ ca hiện đại của Việt Nam. Với sự tinh tế trong phê thơ, ông chỉ ra đặc điểm riêng, bản sắc của từng nhà thơ mới. Mỗi từ ngữ ông chọn lọc đều làm nổi bật đúng bản chất tâm hồn: 'to lớn, mơ mộng, hùng vĩ, tinh khôi, sôi động, gần gũi với quê hương, kỳ dị, sâu sắc, hồi hộp, và suy nghĩ'. Không có sự mơ hồ như một số bài viết giới thiệu thơ trên báo hiện nay.
Nhưng như mỗi loài hoa trong rừng đều có vẻ đẹp riêng, hương thơm riêng, mỗi nhà thơ mới cũng mang cái tôi sáng tạo độc đáo, đúng như lời của Hoài Thanh: 'Từ người này sang người khác, sự khác biệt rõ ràng'. Ông chỉ ra nguyên nhân sâu xa làm giàu cho thơ ca, cho thơ mới là 'sự giải phóng!': 'Cá tính con người bị hạn chế trong bao nhiêu thì bỗng dưng được giải phóng'. Một nguyên nhân nữa là 'ảnh hưởng từ phương Tây, hay chính xác hơn là ảnh hưởng từ Pháp'.
Hoài Thanh đã sử dụng lối viết thâm trầm, sâu lắng, tinh tế một cách tài năng. Có những lúc như ông đang chia sẻ, mở lời về những trải nghiệm, tâm sự về sự thắng lợi của thơ mới. Ông tiết lộ đã dõi theo thơ mới trong nhiều năm, đã đọc hàng vạn bài thơ mới để tạo ra tác phẩm 'Thi nhân Việt Nam'.
Nghệ thuật lập luận kiên cường, nhận định và đánh giá chính xác, ngôn ngữ tinh tế, câu từ sắc sảo, dẫn chứng chặt chẽ, giọng điệu thẩm bình đều thể hiện văn phong trí tuệ, một tâm hồn văn nghệ đẹp.
Hoài Thanh đã hướng dẫn chúng ta một cách nhìn sâu sắc và tôn trọng đối với thơ mới và những nhà thơ mới trong thời kỳ thơ ca 1932-1941.
Khám phá thêm về những bài văn hay tác phẩm Một thời đại trong thi ca trên Mytour
- Cảm nhận khi đọc văn bản Một thời đại trong thi ca
- Ý nghĩa cốt lõi nhất của bài Một thời đại trong thi ca
- Phân tích tâm hồn thơ mới theo góc độ của Hoài Thanh trong Một thời đại trong thi ca