Buzz
Tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Tuân, nguồn gốc và hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm; lựa chọn và ghi lại một số thông tin để hiểu rõ hơn nội dung văn bản.
Nội dung chính
| Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công hình tượng Huấn Cao – môt con người tài hoa, có cái tâm trong sáng và khí phách hiên ngang bất khuất. Qua đó nhà văn thể hiện quan niệm về cái đẹp, khẳng định sự bất tử của cái đẹp và bộc lộ thầm kín tấm lòng yêu nước |
Chuẩn bị
Câu 1 (trang 76, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tìm hiểu thêm về tác giả Nguyễn Tuân, nguồn gốc và bối cảnh ra đời của tác phẩm; chọn và ghi lại một số thông tin để hiểu rõ hơn nội dung văn bản.
Phương pháp giải:
Chú ý lựa chọn thông tin phù hợp để hỗ trợ việc hiểu bài văn.
Lời giải chi tiết:
Cách 1:
* Tiểu sử
- Nguyễn Tuân (1910- 1987)
- Ông sinh ra trong gia đình theo phái Nho khi Hán học đang suy tàn.
- Sau thành công của Cách mạng tháng Tám, ông tham gia vào cách mạng, sử dụng tài năng viết văn phục vụ cho cuộc kháng chiến.
- Nguyễn Tuân là một tác giả tài năng, thích sự thú vị và giàu trí tưởng tượng, mang phong cách lịch lãm, tinh tế và phóng túng.
- Các tác phẩm nổi bật: Một chuyến đi (1938), Vang bóng một thời (1940), Thiếu quê hương (1940), Chiếc lư đồng mắt cua (1941), Đường vui (1949), Tình chiến dịch (1960),...
- Phong cách nghệ thuật: Sáng tạo, lôi cuốn.
+ Nguyễn Tuân là một nhà văn trung thành, tận tâm và đam mê sự đẹp.
+ Với niềm đam mê khám phá mọi thứ đến kỳ lạ, Nguyễn Tuân đã sử dụng sự hiểu biết sâu rộng về mọi lĩnh vực cuộc sống như âm nhạc, hội họa, điêu khắc, thể thao,...
+ Nguyễn Tuân luôn thay đổi để kích thích giác quan, thích sự mới mẻ, độc đáo và hoàn mỹ.
+ Sử dụng nhiều kỹ thuật viết văn độc đáo, sáng tạo.
* Tác phẩm: Chữ người tử tù
- Truyện ngắn Chữ người tử tù ban đầu có tựa đề là Dòng chữ cuối cùng được xuất bản năm 1939 trên tạp chí Tao đàn, sau đó được chọn in trong tập Vang bóng một thời.
- Vang bóng một thời xuất bản lần đầu năm 1940, bao gồm 11 truyện ngắn phản ánh rõ nét tài năng và sự nhiệt tình của tác giả, là tác phẩm đạt đến sự hoàn hảo và trọn vẹn nhất.
Khi đọc lần 1
Câu 1 (trang 76, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Xác định người kể và quan điểm của truyện
Phương pháp giải:
Đọc toàn bộ văn bản, chú ý đến cách các nhân vật gọi tên lẫn nhau.
Lời giải chi tiết:
Cách 1:
Truyện được viết từ góc độ thứ 3, dưới góc nhìn của một người ngoài cuộc quan sát tất cả hành động của các nhân vật trong truyện.
Khi đọc lần 2
Câu 2 (trang 77, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Chú ý cách tác giả giới thiệu nhân vật Huấn Cao.
Phương pháp giải:
Chú ý câu hỏi của người quản lý tù.
Lời giải chi tiết:
Cách 1:
Tác giả giới thiệu về nhân vật Huấn Cao thông qua lời hỏi của người quản lý tù khi tiếp nhận danh sách phạm nhân. Tuy nhiên, không phải là hỏi về tội danh mà là hỏi về khả năng viết chữ nhanh đẹp.
Đọc 3
Câu 3 (trang 78, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Chú ý từ ngữ về không gian, thời gian trong truyện.
Phương pháp giải:
Đọc miêu tả về cảnh trong ngục.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
+ Trại giam u ám
+ Đêm tối
+ Không khí âm u
+ Tiếng kiếng, tiếng chó sủa…
→ Bối cảnh trong ngục vào buổi tối cùng với nhiều tiếng ồn xung quanh.
Đọc 4
Câu 4 (trang 79, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Cảm nhận về hình ảnh người quản ngục là gì?
Phương pháp giải:
Đọc miêu tả về ngoại hình người quản ngục.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
+ Đầu tóc đã bạc
+ Râu đã xám
+ Khuôn mặt bình yên, dịu dàng.
→ Người quản ngục được mô tả là một người đàn ông đã già, có tóc bạc, râu xám. Khác biệt là trong tình huống đặc biệt, mặt ông ấy vẫn thể hiện sự bình thản, nhẹ nhàng.
Đọc 5
Câu 5 (trang 80, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Hành động, cử chỉ, lời nói của Huấn Cao như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc phần 2 để tìm hành động, cử chỉ, lời nói.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Khi ra mắt, Huấn Cao đứng vững, quay về nhóm, nói với các bạn: 'Mày cắn tao, thúi cả cổ lên rồi. Phải nhảy theo tao.' Khi bị lính coi thường, ông ta chỉ khép mình, chúm mũi, cúi thẳng người, đập thúyên mạnh xuống thềm đá tảng. Ngạt lịm cái gông, đập trúng cổ của người sau, làm họ rùng mình.
→ Huấn Cao không quan tâm bị bắt, ông ta vẫn tỏ ra mạnh mẽ và đầy kiêng nể.
Đọc 6
Câu 6 (trang 79, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tại sao quản ngục đặc biệt với Huấn Cao?
Phương pháp giải:
Đọc đoạn đầu phần 2, tập trung vào hành động cử chỉ của viên quản ngục đối với Huấn Cao.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Viên quản ngục nhìn phạm nhân trong đó có Huấn Cao với vẻ mặt hiền từ, thể hiện sự tôn trọng một cách kín đáo.
→ Bởi vì ông ta tôn trọng, ngưỡng mộ tài năng của Huấn Cao.
Đọc 7
Câu 7 (trang 81, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Thái độ, hành động ngôn ngữ của Huấn Cao và viên quản ngục như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc đoạn cuối phần 2, tập trung vào hành động ngôn ngữ của viên quản ngục và Huấn Cao.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Khi tham gia, Huấn Cao tỏ ra bình thản, không sợ hãi, lo lắng. Thậm chí, ông ta tự hào về bản lĩnh của mình qua việc “nhảy gông”, “Huấn Cao lạnh lùng, chúm mũi, cúi thẳng người, đập thúyên mạnh xuống thềm đá tảng. Thúyên đập vào cổ người đằng sau, khiến họ giật mình.”
Khi đọc Câu 8
Câu 8 (trang 82, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Ông quản ngục mong muốn điều gì? Tại sao ông ấy có ước mong đó?
Phương pháp giải:
Đọc phần cuối của phần 2, lưu ý sự mong đợi của viên quản ngục với Huấn Cao. Nhớ lại các chi tiết trước đó để hiểu rõ về lý do.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Viên quản ngục hy vọng rằng ông Huấn sẽ giảm bớt tính cách của mình để ông ấy có thể nhận được một bức thư từ ông Huấn Cao.
- Lý do là việc viết của ông Huấn Cao rất đẹp. Điều mà viên quản ngục này muốn là một ngày nào đó có thể treo bức thư đó ở nhà riêng của mình. Đó là một giấc mơ lớn lao, bởi vì chữ của ông Huấn Cao thực sự quý giá. Việc có được bức thư của ông Huấn Cao sẽ là một kho báu trong cả cuộc đời của ông.
Khi đọc Câu 9
Câu 9 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tại sao Huấn Cao đồng ý cho viên quản ngục mượn chữ?
Phương pháp giải:
Đọc phần đầu của phần 3, chú ý câu trả lời của ông Huấn với thầy thơ để biết lý do ông ấy chấp nhận cho viên quản ngục mượn chữ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bởi vì ông Huấn Cao cảm nhận được lòng tốt của viên quản ngục. Ông ấy đã hiểu rằng viên quản ngục đang cảm thấy thiếu vắng và có sự đau lòng trong lòng mình. Đối với ông ấy, điều này gần như là một sự mất mát không thể thấu hiểu của thiên hạ.
Khi đọc Câu 10
Câu 10 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Cảnh mượn chữ diễn ra trong không gian, thời gian như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc đoạn giữa của phần 3, tập trung vào các từ chỉ không gian, thời gian.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Sự kiện mượn chữ diễn ra vào buổi tối:
'Đêm đó, khi trại giam chỉ còn vang vọng tiếng mõ trên vọng canh, một cảnh tượng chưa từng thấy lúc nào trong quá khứ đã diễn ra'.
- Không gian:
Cảnh mượn chữ linh thiêng được thực hiện trong không gian u ám của ngục tối. Môi trường được mô tả là đầy ẩm ướt, mùi hôi của gián, chuột…
Sau khi đọc Câu 11
Câu 11 (trang 83, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tư thế của những nhân vật được tác giả miêu tả ra sao?
Phương pháp giải:
Đọc phần cuối của phần 3, tập trung vào mô tả về hình dáng của những người tham gia vào việc mượn chữ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Ông Huấn Cao đang đeo gông, chân vướng xiềng, đứng trên mảnh ván, viết chữ trên tấm vải màu trắng sáng bóng.
- Viên quản ngục đang cẩn thận ghi lại những dấu hiệu của ông Huấn Cao trên phiến vải lụa mượt mà.
- Thầy thơ lại mảnh mai, run run khi đang cầm bút viết chữ lên tấm vải.
- Bối cảnh lạ lùng khi người bị kết án đang tự tin, cao thượng trong khi viên quản ngục và thầy thơ lại lo sợ và cúi đầu bên cạnh.
Sau khi đọc Câu 1
Câu 1 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tác phẩm Chữ người tử tù kể câu chuyện gì? Bạn có nhận xét gì về không gian, thời gian của câu chuyện đó?
Phương pháp giải:
Đọc toàn bài, tập trung vào những tình tiết và từ ngữ chỉ không gian, thời gian.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Câu chuyện tập trung vào hai nhân vật chính là Huấn Cao và viên quản ngục, với cảnh mượn chữ đầy ý nghĩa.
- Về không gian và thời gian:
+ Sự kiện mượn chữ diễn ra vào buổi tối:
'Đêm đó, khi trại giam chỉ còn vang vọng tiếng mõ trên vọng canh, một cảnh tượng chưa từng thấy lúc nào trong quá khứ đã diễn ra'.
+ Không gian:
Môi trường trong câu chuyện là không gian u ám của ngục tối, với mùi hôi của gián, chuột…
→ Mặc dù diễn ra trong không gian hẹp hòi, tăm tối của ngục tù, nhưng ý nghĩa của sự kiện lại vô cùng quan trọng và cao quý.
Sau khi đọc Câu 2
Câu 2 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Phân tích tình huống và vai trò của các nhân vật trong tác phẩm. Tác động của tình huống này đến việc tạo ra hình ảnh nhân vật và tạo ra sự căng thẳng cho câu chuyện như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc toàn bài, tập trung vào tình huống và vai trò của nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tình huống truyện: Một cảnh tượng lạ chưa từng xuất hiện trước đây.
- Vai trò: Huấn Cao và viên quản ngục, hai biểu tượng của hai thế lực xã hội đối đầu. Một là tù nhân, một là người quản lý - đại diện cho trật tự xã hội. Dù khác biệt về vị trí, họ lại có điểm chung trong tâm hồn nghệ sĩ và tình yêu cái đẹp, tạo nên một mối quan hệ đặc biệt giữa họ.
→ Tạo ra một tình huống kịch tính khi họ gặp nhau giữa bóng tối của nhà tù, đem lại một cuộc gặp gỡ đầy ý nghĩa và kỳ lạ.
- Tác động:
+ Làm nổi bật vẻ đẹp và tài năng của Huấn Cao.
+ Làm rõ lòng nhân ái và tình yêu cái đẹp của viên quản ngục.
+ Đồng thời làm nổi bật chủ đề của tác phẩm.
Sau khi đọc Câu 3
Câu 3 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Em cảm nhận thế nào về nhân vật Huấn Cao?
Phương pháp giải:
Đọc toàn bài, chú ý cách giới thiệu về Huấn Cao, các hành động của anh ấy trong nhà tù.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Huấn Cao là một người tài năng toàn diện, vừa giỏi văn vừa giỏi võ. Anh là một trong những nhân vật nổi tiếng với việc viết chữ đẹp, 'chữ của Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm', mọi người thường nói rằng 'có được chữ của Huấn Cao treo lên là có một kho báu trên đời'. Huấn Cao là một người có tinh thần cao cả, không chịu khuất phục trước sức mạnh của quyền lực.
Sau khi đọc Câu 4
Câu 4 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Những suy nghĩ của em về nhân vật viên quản ngục là gì? Tại sao nhân vật này được xem như “một thanh âm trong trẻo nổi lên trong một bản hợp xướng khi âm nhạc phức tạp và hỗn loạn”?
Phương pháp giải:
Đọc toàn bài, phản ánh cá nhân và giải thích lý do.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Nhận xét về nhân vật viên quản ngục: có sự thay đổi trong tính cách: từ một người tử tế, biết trân trọng cái đẹp, nhưng sau khi tiếp xúc với môi trường tối tăm, ngục tù, đã bị bề ngoài hoen ố. Khi gặp Huấn Cao - người mà anh khao khát gặp gỡ, lòng yêu cái đẹp bùng cháy, mạnh mẽ đến mức sẵn lòng hy sinh cả tính mạng.
- Nhân vật này được coi như “một thanh âm trong trẻo nổi lên trong một bản hợp xướng khi âm nhạc phức tạp và hỗn loạn”:
+ Viên quản ngục có tấm lòng nhân ái và yêu cái đẹp.
+ Sự khát khao và trân trọng cái đẹp.
Sau khi đọc Câu 5
Câu 5 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Phân tích đoạn văn Huấn Cao tặng chữ cho viên quản ngục và đưa ra nhận định của em về tình huống đó.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ phần cuối của phần 3, phân tích chi tiết về không gian, thời gian, tư thế của nhân vật. Rút ra nhận định.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
+ Việc tặng chữ diễn ra trong không gian chật hẹp, tối tăm và ẩm ướt của nhà tù.
+ Cái đẹp vẫn tỏa sáng, người nghệ sĩ viết từng nét chữ không phải là người tự do mà là kẻ bị giam cầm.
+ Hình tượng người bị giam giữ cao quý và tôn nghiêm >< viên quản ngục, một thơ là người tự do
+ Trật tự trong nhà tù bị đảo lộn: Người bị giam gởi đi cái đẹp, dạy dỗ viên quản ngục trong khi viên quản ngục khúm núm, phục tùng.
→ Thắng lợi của thiện lương, của ánh sáng nghệ thuật thực sự. Làm sáng tỏ nhân cách cao quý, kiêu hãnh của Huấn Cao.
Sau khi đọc Câu 6
Câu 6 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Biện pháp đối lập thường được áp dụng trong các tác phẩm lãng mạn. Chỉ ra các ví dụ và phân tích tác dụng của biện pháp này trong truyện ngắn Chữ người tử tù.
Phương pháp giải:
Nhắc nhở về biện pháp đối lập. Phân tích sự xuất hiện và tác dụng của nó trong tác phẩm đối với hình thức và nội dung.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Biện pháp đối lập:
+ Trong tiêu đề đã thấy sự đối lập: “Người tử tù” thể hiện sự xấu xa, cần phải loại bỏ khỏi xã hội. Nhưng đồng thời là “Chữ người tử tù”, chứa đựng những mâu thuẫn tạo ra tình huống éo le, gợi dậy sự tò mò của độc giả.
+ Vị thế xã hội của hai nhân vật. Huấn Cao là người bị giam cầm, muốn lật đổ trật tự xã hội. Trong khi đó, quản ngục là người đứng đầu trại giam, đại diện cho luật lệ, trật tự xã hội. Nhưng từ góc độ nghệ thuật, vai trò của họ lại hoàn toàn đảo ngược: Huấn Cao là người có tài nghệ thuật, sáng tạo ra cái đẹp, còn quản ngục là người yêu và trân trọng cái đẹp. Đây là một mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau.
+ Cảnh tặng chữ: diễn ra trong không gian ngục tối tăm. Việc cho chữ là một hành động cao quý thường diễn ra trong không khí trang nghiêm, trang trọng nhưng trong truyện, nó lại diễn ra trong căn ngục tối tăm, ẩm ướt. Tư thế tặng chữ: Huấn Cao trang nghiêm uy nghi, quản ngục khúm núm, phục tùng.
- Tác dụng:
Thể hiện giá trị của con chữ, của những người tôn trọng cái đẹp, cái tài. Đồng thời, làm cho tác phẩm trở nên sống động, gợi cảm, tạo ra ấn tượng sâu sắc trong tâm trí của người đọc.
Sau khi đọc Câu 7
Câu 7 (trang 84, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Điều gì làm em ấn tượng nhất khi đọc truyện Chữ người tử tù? Tác giả Nguyễn Tuân qua tác phẩm này đã thể hiện quan điểm về “chữ” và “thú chơi chữ' như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc lại toàn bộ truyện, nhận biết chủ đề chính và mục đích của tác phẩm. Trình bày quan điểm của tác giả về “chữ” và “thú chơi chữ'.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Điều gây ấn tượng nhất: Quan niệm về sự đẹp và thiện của Nguyễn Tuân: Sự đẹp không thể chung sống cùng với sự xấu xa, tàn nhẫn.
- Qua truyện Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân đã truyền đạt niềm tin vào sức mạnh tất yếu của sự đẹp, của cái thiện trước sự xấu xa, tàn bạo. Đồng thời, ông cũng thể hiện lòng trọng trọng những giá trị văn hóa truyền thống. Chữ là biểu tượng của sự đẹp, của sự sáng tạo tạo ra sự đẹp, cần được tôn vinh, ca ngợi. Những người chơi chữ là những người yêu cái đẹp và cao quý không kể địa vị xã hội của họ.
