Dân loại ao ước biến sa mạc thành rừng xanh mát, nhưng chuyên gia cảnh báo: Hãy suy nghĩ kỹ trước khi hành động!

Khoảng 41,3% tổng diện tích của Trái đất hiện nay là sa mạc và vùng đất khô cằn. Các nhà khoa học đang cảnh báo rằng nếu biến toàn bộ sa mạc thành rừng, hậu quả có thể làm kinh hãi. Lý do tại sao?

Hoài bão của nhân loại

'Sa mạc hóa' là thuật ngữ phổ biến nhất để mô tả quá trình biến đất ở các vùng khô hạn, bán khô hạn và cận ẩm do biến đổi khí hậu, hoạt động con người và nhiều yếu tố khác. Ảnh hưởng lớn nhất của nạn này là xói mòn đất, làm cho đất trở nên bất sinh và gây hại cho cuộc sống con người.

Nhờ việc tôn trọng về những hậu quả tiêu cực của sa mạc hóa đối với môi trường và cuộc sống con người mà vấn đề này đã thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng. Hiện nay, các nhà khoa học đã tìm ra nhiều phương pháp để cải thiện tình trạng này, trong đó có ý tưởng biến sa mạc thành rừng.

Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, các vùng đất khô hạn, bao gồm cả sa mạc, chiếm tới 41.3% tổng diện tích của Trái đất. Vậy nếu như con người có khả năng biến tất cả những vùng đất này thành rừng, hậu quả sẽ ra sao? Môi trường Trái đất có thể được cải thiện thực sự không?

Có thể bạn sẽ ngạc nhiên, nhưng câu trả lời là không! Thậm chí hậu quả còn nghiêm trọng hơn rất nhiều. Lý do tại sao lại như vậy?

Trên thực tế, Trung Quốc đã từng thành công trong một dự án trồng rừng trên sa mạc Kubuqi. Tuy nhiên, quy mô của dự án này không lớn, diện tích phủ xanh của sa mạc chỉ đạt 1/3 với 70 loại cây khác nhau. Thế nhưng, trong những năm đầu của dự án, việc độc canh được áp dụng ở một số khu vực đã làm giảm đa dạng sinh học của các loài và dẫn đến lây lan dịch bệnh ở thực vật. Ngoài ra, trồng rừng đã vượt quá khả năng chịu tải của đất và do cây cối không có ai chăm sóc nên chúng đã bị chết.

Dù không hoàn toàn thành công nhưng dự án này của Trung Quốc đã mở ra hy vọng cho các vùng khô hạn và sa mạc như UAE, Ai Cập, Libya, Ấn Độ và nhiều quốc gia trên lục địa Châu Phi. Thế nhưng, trước 'tham vọng' này của nhân loại, nhiều nhà khoa học lại lên tiếng cảnh báo rằng hậu quả sẽ rất nghiêm trọng nếu tất cả các sa mạc trên Trái đất trở nên màu mỡ.

Mặt trái của việc phủ xanh sa mạc

Trước tiên, chúng ta cần biết rằng, trong một hệ sinh thái khi có một nhân tố nào đó thay đổi đều có thể gây ra ảnh hưởng dây chuyền đến những nhân tố khác. Ta có thể gọi đây là 'hiệu ứng cánh bướm', hay có thể hiểu là một thay đổi nhỏ ở đầu vào có thể dẫn đến sự thay đổi lớn của kết quả.

Đối với trường hợp phủ xanh sa mạc, nhờ có thảm thực vật mới, khí hậu của các sa mạc sẽ trở nên ẩm ướt hơn. Và vấn đề phát sinh đầu tiên chính là đại dịch châu chấu. Một đàn châu chấu với sức ăn lớn hơn 2.500 người một ngày sẽ khiến cho đại dịch trở thành khủng hoảng toàn cầu khi quy mô của chúng lớn hơn nhiều lần. Như vậy, không chỉ có cây cối, hoa màu ở quanh sa mạc mà thậm chí cả thế giới cũng sẽ bị châu chấu tàn phá.

Thứ hai, sa mạc không còn cũng đồng nghĩa là sẽ có nhiều khu vực sống hơn cho các loài thực vật và động vật trong rừng. Nhưng, điều này cũng dẫn tới sự tuyệt chủng của các loài sống trên sa mạc. Ngoài ra, các sa mạc tồn tại không phải là vô ích, chúng có vai trò rất quan trọng trong việc điều chỉnh nhiệt độ của Trái đất, hình thành các khoáng chất như nitrat, kali, thạch cao... Do đó, nếu các sa mạc biến thành rừng, sự mất cân bằng sinh thái sẽ diễn ra trầm trọng hơn.

Không chỉ có động thực vật của sa mạc, sự biến mất của sa mạc còn khiến 2,1 tỷ người đang sống trên đó mất đi nơi ở. Họ cần phải học cách thích nghi với môi trường sống và cách sống ở nơi mới.

Thứ ba, trên Trái đất hiện nay, hàm lượng không khí chủ yếu là khí oxy và CO2. Khi sa mạc biến mất, diện tích rừng tăng lên sẽ làm giảm lượng khí CO2. Tuy nhiên, điều này sẽ gây ra hàng loạt vấn đề như nhiệt độ không ổn định, biến đổi nước biển, mất nước ở sông hồ, không khí quá khô và không có chu trình mưa dẫn đến nước biến mất. Ngoài ra, lượng O2 tăng trong không khí cũng sẽ có hậu quả nguy hiểm cho con người, thậm chí là đe dọa loài người.

Thứ tư, cây xanh luôn đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ CO2. Tuy nhiên, việc có nhiều cây xanh không nhất thiết làm giảm sự nóng lên toàn cầu. Các nhà khoa học cho rằng, cây cối không chỉ hấp thụ CO2 mà còn thải ra một số chất hóa học, gây ấm lên hành tinh. Điều này ảnh hưởng nặng nề đến khí hậu tổng thể của hành tinh.

Tóm lại, dù có nhiều điều không thuận lợi từ sự tồn tại của sa mạc, nhưng nhân loại vẫn có thể cải thiện và giảm thiểu thiệt hại môi trường. Việc phủ xanh sa mạc có thể coi như một thử thách, đòi hỏi phải tìm ra giải pháp hiệu quả nhất để tránh hậu quả đáng sợ cho loài người.

*Bài viết tổng hợp từ Whatif, Interesting Engineering...