Dàn ý Phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh

Đề bài: Dàn ý Phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh

Dàn ý Phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh sôi động, tràn ngập ý
 

I. Dàn ý phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh ngắn gọn, mẫu số 1 (Tiêu chuẩn)

1. Khai mạc:

Giới thiệu về tác giả và tác phẩm.

2. Phần chính:

* Tổng quan:

- Bài thơ “Chiều tối” là một trong những tác phẩm nổi bật trong tập “Nhật kí trong tù” của Bác.
- Hoàn cảnh sáng tác: năm 1942, khi Hồ Chí Minh bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam và chuyển từ nhà lao Tĩnh Tây đến Thiên Bảo (Trung Quốc), bài thơ được viết trong một buổi chiều chuyển ngục.

a. Hai dòng thơ đầu: Hình ảnh thiên nhiên núi rừng

* Quan điểm: nhìn lên bầu trời

* Hình ảnh đàn chim bay:

- Trong thơ ca cổ, hình ảnh con chim thường biểu tượng cho sự cô đơn, lạc lõng, mất hướng.
- Trong thơ của Bác:

+ Đàn chim đang hướng về tổ sau một ngày dài lao động chăm chỉ.

→ Mô tả về cuộc sống gần gũi, yên bình.

+ Đàn chim “mệt mỏi”: vừa phản ánh sự di chuyển bên ngoài, vừa thể hiện trạng thái nội tâm của sự sống.

→ Hiển thị sự nhạy bén trong cảm nhận của Bác.

→ Hình ảnh thơ đậm nét tâm trạng: Tấm lòng chia sẻ giữa Bác với bức tranh thiên nhiên: sau một ngày gian khổ, Người mong muốn nghỉ ngơi tại một nơi an bình.

* Hình ảnh đám mây:

- Trong văn học cổ điển: Thường là yếu tố quen thuộc trong thơ ca cổ điển.
- Trong thơ của Bác:

+ “Cô vân”: lẻ loi, cô đơn giữa bầu trời.
+ Từ ngữ “mạn mạn” thể hiện sự chậm rãi trong sự di chuyển của đám mây.

→ Tạo ra không gian mở, rộng lớn.
→ Mô tả bước chân di chuyển chầm chậm, nhẹ nhàng và tâm hồn thoải mái.
→ Đặ emphasize tinh thần lạc quan, ý chí mạnh mẽ của Hồ Chí Minh giữa những ngày gian khổ.

b. Hai dòng thơ sau -  Hình ảnh con người trong lao động

* Góc nhìn: từ mặt đất

→ Chuyển người đọc từ không gian thiên nhiên xuống cuộc sống con người, từ cao xuống thấp, dịch chuyển từ trên cao về mặt đất.

* Hình ảnh cô gái nghiền ngô:

- Hình ảnh người lao động trở thành trung tâm của bài thơ.
- Điều nguyên và chuyển đổi từ: “bao túc ma” → “ma bao túc”:

+ Miêu tả vòng quay không ngừng, nhịp điệu nhẹ nhàng của cối xay.
+ Thể hiện sức sống, sự mạnh mẽ của người lao động.

* Hình ảnh lò than phát sáng hồng:

- Sau khi cô gái hoàn thành việc xay ngô, lò than tỏa sáng đỏ rực, đánh dấu sự chuyển từ buổi tối sang đêm tối.
- Từ ngữ “hồng”:

+ Trở thành biểu tượng của bài thơ hai mươi tám chữ.
+ Tạo ra sự rạng rỡ cho cả bài thơ, xua đi bóng tối, hiu quạnh của rừng núi và nỗi cô đơn trong trái tim Người.
+ Thể hiện màu sắc của lý tưởng cách mạng trong tâm hồn người chiến sĩ, ấm áp, đầy năng lượng, sẵn sàng vượt qua những khó khăn để tỏa sáng.

→ Đặc điểm riêng của thơ Hồ Chí Minh: Chuyển động từ bóng tối đến ánh sáng, luôn tích cực và lạc quan.

c. Đánh giá

- Về nội dung: Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, cuộc sống và con người, cũng như tinh thần lạc quan, thư thái của Bác trong bức tranh ngục tù khó khăn.
- Về nghệ thuật:

+ Sử dụng kỹ thuật biểu cảm tinh tế.
+ Kết hợp harmonious giữa gam màu cổ điển và hiện đại.

3. Kết luận:

Đồng nhất giá trị của bài thơ.

II. Dàn ý Phân tích bài thơ Chiều tối ngắn gọn nhất, mẫu số 2 (Tiêu chuẩn)

1. Bắt đầu:

- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm.

2. Phần chính:

a. Bức tranh của núi rừng:

 “Tình cảm đồng điệu, hòa quyện như điểu bay”:

- Hình ảnh đàn chim trời:
+ Trong thơ cổ, hình ảnh con chim bay giữa bầu trời thường biểu tượng cho sự cô đơn, lạc lõng, mất hướng.
+ Trong bài Chiều tối, hình ảnh con chim mang tầm hiện đại khi nó có nơi an nhàn để quay về sau một ngày lao động vất vả, đó là tổ ấm hạnh phúc.
+ Tinh tế lời diễn đạt sự mệt mỏi, thấu hiểu được từng nhịp đập cánh bằng trái tim đồng cảm của tác giả, giống như những người đồng cảm với số phận.

'Không gian bao la mênh mang vô tận' :

- Hình ảnh đám mây trong văn học cổ điển:
+ Một trong những yếu tố phổ biến trong thơ cổ, phản ánh tinh thần tự do, thoải mái, bay bổng, thoát ly khỏi xã hội.
+ Thể hiện sự cô đơn, lạc lõng của nhân vật đậm chất trữ tình.

- Hình tượng đám mây trong thơ Bác:
+ Hai từ “trôi bồng bềnh” thể hiện sự nhẹ nhàng, êm đềm trong cách di chuyển của đám mây → Bước chân diệu kỳ, bồng bềnh như hòa mình vào khung cảnh thiên nhiên.
+ Hai từ “bầu trời hùng vĩ” ám chỉ một không gian mở lớn, trong trẻo như tâm hồn của những người chiến sĩ cách mạng, không bị gò ép bởi những gì hạn chế.
=> Đặ emphasize về tinh thần lạc quan, ý chí kiên cường của Hồ Chí Minh trong những ngày giam giữ.

b. Hình tượng con người trong lao động:

“Làn sương dịu dàng phủ lên làn da trắng mịn
Mặt trời nhẹ nhàng hôn lên đôi mắt trong veo”

- Hình tượng cô gái nghiền nát ngô:
+ Người lao động trở thành trung tâm của bức tranh thơ.
+ Giản dị, gần gũi với cuộc sống hàng ngày nhưng vẫn toát lên sức sống mãnh mẽ, vẻ đẹp tươi trẻ của tuổi xuân trong cuộc sống lao động.
→ Giữa những khó khăn, họ vẫn dành trọn tình cảm, lòng đam mê cho cuộc sống và con người.

“Bài thơ chìm đắm trong sắc hồng”

- Sau khi cô gái hoàn thành việc xay ngô, lò than tỏa sáng hồng, là dấu hiệu của sự chuyển đổi từ buổi chiều tối sang đêm đen đầy màu hồng.
- Từ “hồng” trở thành biểu tượng của bài thơ hai mươi tám chữ.
+ Chữ “hồng” như làm lung linh cả bài thơ, đánh bay bóng tối, làm sáng bừng không khí u tối của rừng núi.
=> Đặc điểm nổi bật của thơ Hồ Chí Minh: luôn tích cực, luôn toả sáng, luôn hướng về ánh sáng.
- “Hồng” còn là biểu tượng của lý tưởng cách mạng trong lòng người chiến sĩ, ấm áp, đầy nhiệt huyết, sẵn sàng vượt qua những khó khăn để tỏa sáng. Đó chính là bản chất thép tiềm ẩn trong thơ Hồ Chí Minh, tinh tế và đầy ý nghĩa.

3. Kết luận:

 Tổng kết cảm nhận.
 

III. Bài phân tích về thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh, mẫu số 3 (Chuẩn)

1. Khai mạc

- Giới thiệu về tác phẩm thơ 'Nhật kí trong tù' và bài thơ Chiều tối:
+ Tác phẩm thơ 'Nhật kí trong tù' là bộ sưu tập chữ Hán mà Bác đã sáng tác trong thời kỳ bị chính quyền Tưởng giới Thạch giam giữ.
+ Chiều tối đặc trưng cho tập thơ 'Nhật kí trong tù'

2. Nội dung chính

- Bối cảnh sáng tạo: Kết thúc mùa thu năm 1942, Hồ Chí Minh trải qua hành trình từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà lao Thiên.

- Bức tranh về thiên nhiên (2 dòng thơ đầu):

+ Chim bay dưới ánh hoàng hôn, tạo nên bức tranh tĩnh lặng giữa vùng không gian rộng lớn của rừng.
+ Đám mây lững thững, cô đơn và lạc lõng.
+ Những đoạn thơ của Đường và hình ảnh ước lệ đó cũng thể hiện sự chuyển động tinh tế của thời gian, cảnh vật khi hoàng hôn buông xuống đất lạ.
=> Bức tranh về thiên nhiên núi rừng buổi chiều tà được mô tả thông qua một số chi tiết nổi bật, làm hiện lên tâm hồn sáng tác của nhà thơ: tình yêu đối với thiên nhiên và lòng say mê cuộc sống.

- Bức tranh về cuộc sống (2 dòng thơ sau)

+ Nhân loại hiện diện, đẩy lùi nỗi buồn của người tù 'sơn thôn thiếu nữ'
+ Bác quan sát từ góc độ toàn cảnh đến chi tiết, từ xa tới gần, từ bầu trời xuống đất để hiểu rõ cuộc sống con người trong xóm núi.
+ Vòng quay của cối xay ngô không ngừng lặp lại, tượng trưng cho sự tuần hoàn của thời gian và cuộc sống.
+ Biện pháp nghệ thuật điệp liên hoàn này cũng thể hiện sự lặp lại của thời gian và vũ trụ.
+ 'Hồng' là nhãn tự, điểm sáng của bài thơ, hình tượng di chuyển từ bóng tối đến ánh sáng, từ nỗi buồn đến niềm vui.
→ Lò than cũng là ngọn đèn sáng của niềm tin cách mạng, khẳng định rằng cách mạng sẽ chiến thắng chắc chắn.

3. Kết luận

Tổng kết cảm nhận

IV. Bài phân tích về thơ Chiều tối, mẫu số 4 (Chuẩn)

1. Bắt đầu

- Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh kết hợp một cách hài hòa giữa yếu tố cổ điển và hiện đại, thể hiện tâm hồn của người chiến sĩ và thi sĩ một cách tinh tế, sâu sắc.
- Chiều tối là một trong những bài thơ độc đáo và tiêu biểu.

2. Nội dung chính

- Tình huống sáng tác: Xuất hiện vào cuối mùa thu năm 1942, khi Hồ Chí Minh bị chính quyền Tưởng Giới Thạch giam giữ và áp giải từ nhà lao Tĩnh Tây đến Thiên Bảo (Trung Quốc), trong một buổi chiều chuyển ngục.

- Khám phá thiên nhiên núi rừng qua hai dòng thơ đầu:
+ Hình ảnh con chim, dù quen thuộc từ thơ cổ, trong thơ Bác mang đậm nét hiện đại. Con chim mệt mỏi, tìm nơi nghỉ giấc, đồng cảm với tâm trạng của Bác.
+ Hình ảnh chòm mây lơ lửng, đồng thời cổ điển và hiện đại, thể hiện tâm trạng lẻ loi, cô đơn của người tù.

- Bức tranh cuộc sống hàng ngày:
+ Vẻ đẹp của con người: Sự tươi trẻ, khỏe mạnh của người phụ nữ, vẻ đẹp của cuộc sống lao động đơn giản => Quan điểm mỹ thuật mới về mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người.
+ Vẻ đẹp của sự sống: Kết hợp giữa nét vẽ cổ điển (mô tả ánh sáng của lò than rực hồng) và vẻ đẹp hiện đại (thời gian, không gian, cảm giác biến đổi).

3. Kết luận

- Vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh: Lạc quan, hướng về sự sống và ánh sáng, lòng nhân ái kết hợp với tình yêu đối với thiên nhiên.
- Phong cách mô tả thiên nhiên, cảnh đẹp ngụ tình, sự hài hòa giữa yếu tố cổ điển và hiện đại.

V. Phân tích bài thơ Chiều tối, mẫu số 5 (Chuẩn)

1. Bắt đầu

Bài thơ 'Chiều tối' là biểu tượng cho phong cách sáng tạo của Hồ Chí Minh.

2. Nội dung chính

* Hai dòng thơ đầu: Hình ảnh thiên nhiên chứa đựng tâm trạng:
- Chim bay trên bầu trời sau ngày dài kiếm ăn mệt mỏi, trở về tổ ấm nghỉ ngơi.
- Chùm mây nhẹ nhàng trôi, yên bình mà lại gợi nỗi buồn sâu thẳm
- Không gian mênh mông
=> Có lẽ thiên nhiên đang giữ nỗi lòng của người tù cách mạng đơn độc giữa núi rừng bạt ngàn, cánh chim và đám mây trở thành người bạn tâm giao, chia sẻ nỗi lòng

* Hai dòng cuối: Bức tranh cuộc sống hàng ngày của con người:
- Cảnh vật và con người hòa quyện vào nhau
- Bức tranh cuộc sống bình dị, đời thường nhưng khoẻ mạnh, tạo nên hình ảnh sống động của đời sống nhân dân.
- Chữ 'hồng' trở thành biểu tượng của bài thơ.

3. Tổng kết

Đọc bài thơ 'Chiều tối', tôi ngưỡng mộ Bác hơn, tận hưởng tự do và hòa bình hôm nay. Cam kết giữ vững tinh thần lạc quan và niềm tin tất thắng, ngay cả trong những thử thách khó khăn của cuộc sống.

VI. Phân tích bài thơ Chiều tối, mẫu số 6

1. Khởi đầu

- Giới thiệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh
- Tổng quan về hoàn cảnh sáng tác, nội dung chính của bài thơ 'Chiều tối'

Ví dụ:

Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông cha già vĩ đại của dân tộc, đã hiến dâng cuộc đời mình cho sự nghiệp cứu nước. Trong hành trình chống giặc, Bác phải đối mặt với vô số gian khổ, lần lượt bị giam giữ vì lý tưởng cao cả. Dù gặp khó khăn đến đâu, tâm hồn Bác vẫn rực sáng yêu thiên nhiên và con người. 'Chiều tối' là bức tranh tinh tế về tâm tư và cảm xúc của Bác, hòa quyện với vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong những ngày khó khăn khi chuyển lao gian khổ.

2. Nội dung chính

- Hai dòng thơ đầu :
+ Núi non trùng trùng, bao la
+ Cánh chim về tổ, chiều tà buồn bã
+ Đám mây trôi trên bầu trời rộng lớn, mênh mông, đối lập với con người nhỏ bé
+ Thể thất ngôn tứ tuyệt
--> Mong muốn tự do, khát khao trở về quê hương tiếp tục đường cứu nước

- Hai dòng sau:
+ Cuộc sống của người dân miền núi
+ Sự kết hợp giữa màu sắc cổ điển và vẻ đẹp hiện đại
+ Vẻ đẹp của con người lao động
+ Thể hiện sự quan tâm và đồng cảm với người lao động
+ Lò than rực hồng làm nổi bật bức tranh thơ

3. Tổng kết

- Xác nhận lại cảm nhận về bài thơ .

Ví dụ:

Kết thúc tác phẩm, tâm hồn của một người yêu thiên nhiên, một vị lãnh tụ vĩ đại, vẫn hiện hữu quanh chúng ta. Thời gian trôi qua không thương tiếc, và Bác Hồ đã hoàn thành tâm nguyện giải phóng dân tộc. Dù Người đã ra đi, nhưng huyền thoại về Người và những đức tính tốt đẹp sẽ sống mãi trong lòng mọi người.

VII. Mẫu Bài văn Phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh (Chuẩn)

Ngoài sự nghiệp chính trị ấn tượng, Hồ Chí Minh còn để lại dấu ấn đậm nét qua sự nghiệp sáng tác văn thơ của mình. Sáng tác văn thơ trở thành một phần không thể thiếu, luôn đi kèm trong hành trình giải phóng dân tộc. Với lối thơ trữ tình chính trị, tác phẩm của Hồ Chí Minh không chỉ tôn vinh tinh thần yêu nước, kêu gọi đánh đuổi quân thù, mà còn chứa đựng vẻ đẹp tâm hồn đáng quý của vị lãnh tụ vĩ đại. Chiều tối (Mộ) là một tác phẩm tiêu biểu trong sự nghiệp văn chương của Người, không chỉ thể hiện những khó khăn gian truận mà Người trải qua trong hành trình cách mạng, mà còn là bức tranh tâm hồn đáng quý của thi sĩ, chiến sĩ Hồ Chí Minh.

Sau những năm sống lưu vong, Hồ Chí Minh quay trở về Việt Nam, nhưng không lâu sau đó, Người rời bỏ đất nước một lần nữa để tìm sự hỗ trợ quốc tế cho cách mạng Việt Nam. Hành trình nửa tháng đi bộ, vượt qua rừng núi gian khổ,...(Tiếp tục)

>> Xem chi tiết bài văn mẫu Phân tích Chiều tối tại đây.