Dàn ý phân tích bài thơ Viếng lăng Bác (3 mẫu) - Văn 9

Bài thơ Viếng lăng Bác thể hiện lòng kính trọng sâu sắc của nhà thơ và nhân dân miền Nam, dân tộc Việt Nam dành cho Bác Hồ. Mời bạn đọc theo dõi 3 dàn ý phân tích bài thơ Viếng lăng Bác dưới đây:

Dàn ý cảm nhận bài thơ Viếng lăng Bác

I. Mở đầu

- Viễn Phương, một nhà thơ đại diện của miền Nam, đã cùng đoàn đại biểu từ miền Nam ra thăm Hà Nội và viếng lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vào tháng 4/1976, sau một năm giải phóng đất nước.

- Bài thơ Viếng lăng Bác là sự kết hợp giữa lòng thành kính biết ơn và tự hào, cũng như nỗi xót xa của một người con miền Nam khi viếng Bác lần đầu.

II. Phần chính

1. Khúc thơ đầu tiên

- Tác giả bắt đầu với câu thơ cá nhân 'Con từ miền Nam ra thăm lăng Bác':

• “Con” và “Bác” là cách gọi thân thiết, ấm áp phản ánh tình cảm sâu nặng của người Nam Bộ đối với Bác.
• Con từ miền Nam xa xôi về đây mong được gặp Bác. Thế nhưng, khi đến, nước đã thống nhất, Nam - Bắc sum họp một nhà, nhưng Bác đã ra đi.
• Nhà thơ đã chọn từ “thăm” thay vì “viếng” để nhẹ nhàng hơn, nhưng không thể giấu được xúc động khi phải từ biệt Bác.
• Đây là xúc động của một người con từ miền Nam sau nhiều năm trông ngóng, cuối cùng cũng được đến viếng Bác.

- Hình ảnh hàng tre xung quanh lăng Bác là dấu ấn sâu sắc: 'Hàng tre bát ngát trong sương'.

• Hình ảnh “hàng tre trong sương” kết hợp giữa thực và tưởng tượng, khiến cảnh sắc trở nên sống động. Cây tre, biểu tượng của dân tộc Việt Nam, gợi nhớ về quê hương.
• “Bão táp mưa sa” ẩn dụ sự khó khăn, nhưng cây tre vẫn vững vàng. Điều này là minh chứng cho tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam.

2. Khổ thơ thứ hai

- Hai câu thơ đầu: “Mỗi ngày mặt trời đi qua trên lăng/Thấy một mặt trời đỏ trong lăng”.

• Hai câu thơ sử dụng hình ảnh thực và ẩn dụ tạo nên hiệu ứng sóng đôi. Câu trên miêu tả hiện thực, câu dưới là biểu hiện ẩn dụ.
• So sánh Bác như mặt trời vạch ra sự tồn tại vĩnh cửu, như mặt trời tự nhiên vô tận.
• So sánh Bác như mặt trời vạch ra sự vĩ đại, mang lại cuộc sống tự do cho dân tộc, thoát khỏi bóng tối nô lệ.
• Bác như mặt trời đỏ trong lăng, sáng tạo của Viễn Phương, thể hiện lòng tôn kính của tác giả và nhân dân đối với Bác.

- Hai câu thơ tiếp theo: “Ngày ngày dòng người về thăm trong niềm nhớ/Tràng hoa dâng kính bảy mươi chín mùa xuân…”

• Dòng người dài vô tận hàng ngày đến viếng Bác bằng tấm lòng thành kính và niềm nhớ, như tràng hoa kết lại dâng lên Bác. Từ ngày ngày tái diễn như một biểu tượng về sự sống vĩnh cửu.
• Hình ảnh dòng người vào lăng như tràng hoa dâng lên Bác. So sánh mới mẻ này diễn đạt sự thương nhớ và tôn kính của nhân dân đối với Bác.
• Tràng hoa là ẩn dụ cho những người từ mọi miền đất nước về viếng Bác, giống như hoa được Bác chăm sóc, nở rộ, hương thơm, tụ hội kính dâng lên Bác.

3. Khổ thơ thứ ba

- Khung cảnh yên bình như đóng băng cả thời gian và không gian trong lăng:

“Bác nằm trong giấc ngủ thanh bình
Dưới ánh trăng sáng dịu dàng”

• Bác trải qua cuộc đời với những khó khăn, bất an trong lúc miền Nam còn chịu đựng sự áp bức của quân thù. Nay, khi miền Nam được giải phóng, đất nước thống nhất, Bác đã ra đi. Nhà thơ muốn gạt bỏ nỗi đau đớn đó, mong rằng Bác chỉ đang nằm trong giấc ngủ bình yên.
• Ở khổ thơ thứ ba, nhà thơ biểu hiện tình cảm thương xót và ước nguyện. Bác như một vầng trăng sáng dịu dàng trong giấc ngủ thanh bình, tượng trưng cho vẻ đẹp và thanh cao của Người. Mạch cảm xúc của nhà thơ chuyển sang trầm lắng khi nhớ lại...
• Hình ảnh trời xanh ẩn dụ sự bất tử của Bác. Trời xanh vẫn còn mãi mãi, như Bác vẫn sống mãi với đất nước. Đó là sự thật.
• Nhìn thấy hình ảnh Bác ngủ bình yên trong lăng, nhưng vẫn đau đớn trong lòng! Dù Bác đã liên kết với thiên nhiên, với đất nước, nhưng sự ra đi vẫn chưa làm dịu đi nỗi đau của dân tộc. Ý thơ này diễn tả tâm trạng và cảm xúc của những ai đến viếng lăng Bác.

4. Khổ thơ cuối

- Tình cảm của nhà thơ với Bác khi trở lại miền Nam rất chân thành và xúc động, như một dòng nước mắt chảy mãi về miền Nam.

• Câu thơ thể hiện một cách chân thành sự xót xa không lời khi chia tay và tuôn trào thành dòng lệ.
• Trong cảm xúc đau buồn và lưu luyến, nhà thơ mong muốn mãi được ở bên Bác.

III. Tổng kết

- Bằng lời thơ sâu lắng, trang trọng, tràn đầy cảm xúc, bài thơ đã ghi lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc. Bài thơ không chỉ thể hiện tình cảm chân thành của tác giả dành cho Bác Hồ mà còn phản ánh tình yêu thương của hàng triệu người Việt Nam dành cho vị lãnh tụ yêu quý của mình.

- Mỗi khi đọc bài thơ này, em cảm thấy rất xúc động và biết ơn nhà thơ Viễn Phương đã góp phần làm giàu thêm thơ ca về Bác với những vần thơ đầy cảm xúc.

Dàn ý cảm nhận về bài thơ Viếng lăng Bác

1. Giới thiệu

- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm:

• Viễn Phương là một trong những tác giả đầu tiên tham gia vào hàng ngũ văn nghệ sĩ trong cuộc chiến chống Mỹ.
• Bài thơ được viết vào năm 1976, khi nhà thơ cùng một đoàn đại biểu dân chúng từ miền Nam đến thăm miền Bắc và lên lăng viếng Bác.

2. Nội dung chính

a. Cảm nhận khi đến viếng lăng Bác, nhìn ra khung cảnh bên ngoài lăng

• Việc sử dụng đại từ nhân xưng “con”: thể hiện mối quan hệ gia đình, tạo nên sự gần gũi và tình cảm yêu mến, tôn trọng mà người dân dành cho Bác.
• Miền Nam: từ một nơi xa tới thăm lăng Bác.
• “Thăm”: gợi lên cảm giác chân thành, thân thiết như việc con thăm cha.

⇒ Trong câu thơ, đầy đặn tình cảm chân thành và lòng kính trọng, như một lời cầu chúc sâu sắc từ tác giả.

- Về hình ảnh của hàng tre:

• Hàng tre “xanh mướt Việt Nam”: biểu tượng cho sự thanh bình của đất nước.
• Dáng tre “đứng thẳng hàng”: tượng trưng cho lòng dũng cảm, kiên trì của dân tộc.

⇒ Hàng tre giống như những người lính gác hàng ngày bảo vệ giấc ngủ của Bác.

- Về hình ảnh Mặt trời:

• Mặt trời lặn trên lăng: một biểu tượng vĩnh cửu của tự nhiên, mang lại sức sống cho mọi sinh linh trên trái đất.
• Mặt trời bên trong lăng: ẩn dụ về Bác Hồ, như mặt trời sáng rực của dân tộc Việt Nam, thể hiện lòng ngưỡng mộ và biết ơn sâu sắc dành cho Người.

- Về hình ảnh dòng người – tràng hoa: mang theo hai ý nghĩa

• Những dòng người đến viếng Bác chính là những đóa hoa tươi đẹp nhất, gửi gắm tâm hồn tưởng nhớ Người.

- Nghệ thuật:

• Sử dụng ngôn từ phong phú, hình ảnh sống động: xanh mướt, ngày ngày
• Sử dụng kỹ thuật ẩn dụ, hình ảnh đa chiều: mặt trời, tràng hoa.

b, Tâm trạng của nhà thơ khi bước vào lăng viếng Bác

- Dù Bác đã ra đi, nhưng hình như Người đang nằm trong giấc ngủ thanh bình.

- Hình ảnh vầng trăng, bầu trời xanh: không gian bất diệt

• Trăng thường xuất hiện trong thơ của Bác khi Người còn sống. Trăng từng là bạn thân của Người trong những năm tháng giam cầm, trong những cuộc chiến… giờ cũng là bạn đồng hành của Người trong cõi vĩnh hằng.
• Bầu trời xanh: biểu tượng cho tấm lòng, đạo đức cao quý của Người, vẫn mãi xanh tươi dù Người đã ra đi.

- Cảm xúc trào dâng: đau đớn ở sâu thẳm trong lòng. Dù tinh thần, lý tưởng, và tâm hồn của Bác vẫn sống mãi, nhưng nhà thơ vẫn chịu đựng nỗi đau không lối thoát khi nhìn thấy Bác không còn ở bên nữa.

- Trường phái nghệ thuật: áp dụng hệ thống hình ảnh tượng trưng, giọng thơ trang nghiêm, sâu lắng, phong phú cảm xúc.

c, Ước nguyện của tác giả

• Cảm xúc: dòng nước mắt lưu trào ⇒ trong bối cảnh thời gian đó, tác giả đưa ra lời chia tay mà không biết khi nào có thể trở lại thăm viếng lăng Bác.
• Ý nguyện “muốn làm”: thể hiện tâm trạng lưu luyến, xúc động của tác giả, mong muốn trở thành đóa hoa, con chim, cây tre trung hiếu vĩnh viễn ở lại bên Bác, gác lại canh giấc ngủ nghìn thu của Người.

- Trường phái nghệ thuật:

• Sử dụng ngôn từ nhấn mạnh tình cảm
• Lặp lại hình ảnh cây tre, nhấn mạnh lòng trung hiếu của dân tộc Việt Nam, so với hình ảnh cây tre ở phần đầu bài thơ: phần đầu bài thơ từ hình ảnh hàng tre cụ thể, tác giả tổng quát thành hình ảnh tượng trưng cho toàn dân tộc; ở cuối bài thơ, từ cảm xúc vô hình của mình, tác giả biến thành hình ảnh cây tre cụ thể.

3. Tổng kết

Nhận xét tổng quan về tác phẩm:

• Dòng thơ trang trọng, sâu lắng, đầy cảm xúc, khiến lòng người xao xuyến.
• Thể hiện tình cảm của người Việt khi thăm viếng Bác, lòng biết ơn sâu sắc đối với Người.

Ðánh giá bài thơ Viếng lăng Bác

1. Khởi đầu

• Giới thiệu sơ lược về nhà thơ Viễn Phương.
• Bối cảnh ra đời của bài thơ.

2. Thân bài

a) Tâm trạng của tác giả khi đối mặt với cảnh quan bên ngoài lăng mộ (khổ 1)

* Câu thơ đầu tiên như một lời tuyên bố giản dị nhưng ẩn chứa nhiều cảm xúc sâu sắc.

• Cách gọi tên 'Con - Bác': Thể hiện sự gần gũi, thân thiết, không có khoảng cách.
• Tác giả chọn từ thay vì 'viếng' mà là 'thăm' để xoa dịu đi nỗi đau sâu kín trong lòng mỗi người Việt: Bác Hồ vẫn còn sống.
• Thể hiện cảm xúc mất mát và tự hào lớn lao thông qua cụm từ 'Con ở miền Nam': Miền Nam dũng cảm và kiên cường.
• Hình ảnh đặc sắc: 'hàng tre' không chỉ mang ý nghĩa vật lý (là loài cây phổ biến ở mỗi ngôi làng Việt Nam), mà còn mang ý nghĩa biểu tượng (hình ảnh của người dân Việt Nam với những phẩm chất cao quý...)
• Sử dụng từ cảm thán 'Ôi!' để thể hiện sự xúc động và tự hào trước hình ảnh hàng tre.

b) Tâm trạng của nhà thơ khi đối diện với hình ảnh dòng người từ từ vào lăng thăm Bác (khổ 2)

- 2 câu thơ đầu: Sử dụng từ ngữ độc đáo, phong phú, tạo ra cặp từ miêu tả và ẩn dụ đầy ấn tượng.

• 'Mặt trời' thứ nhất: Biểu hiện mặt trời tự nhiên do tạo hóa sáng tạo.
• 'Mặt trời' thứ hai: Là biểu tượng của Bác.
• Chi tiết 'rất đỏ' thể hiện sự nồng nhiệt và tình yêu thương vô hạn của trái tim đối với nhân dân của Bác.

- 2 câu thơ sau:

• Từ ngữ 'ngày ngày' mang ý nghĩa tượng trưng.
• Hình ảnh 'dòng người đi trong thương nhớ' miêu tả cảm xúc hằng ngày của người dân khi đến thăm Bác trong niềm tiếc thương và xúc động.
• Hình ảnh 'tràng hoa' được dùng như một ẩn dụ: Dòng người dài như một tràng hoa được dâng lên Người.

c) Tâm trạng của tác giả khi đứng trước di tích của Bác trong lăng (4 câu tiếp theo)

- Tình cảm đã bị kìm nén suốt thời gian dài giờ đã tràn ra, đầy xúc động:

• Từ ngữ 'giấc ngủ bình an': Đây là giấc ngủ thông thường, không phải là giấc ngủ mãi mãi. Sự bình an nằm trong tình yêu thương của con người và mọi vật.
• Hình ảnh 'vầng trăng' được sử dụng để so sánh với Bác.
• Hình ảnh ẩn dụ của 'trời xanh' gợi lên suy tư về nhân cách vĩ đại, cao cả, bất diệt.
• Cuối cùng, câu thơ thể hiện một sự thật: Bác đã ra đi mãi mãi. Đó là một nỗi đau không lời, đầy xót xa. Dù trí tuệ không muốn tin rằng đó là sự thật.

d) Tâm trạng của tác giả trước lúc sắp phải trở về miền Nam (khổ cuối)

• Lòng nhớ mong từ lâu đã trào dâng trong tiếng khóc nghẹn ngào. Đó là những giọt nước mắt của sự nhớ nhung, tình cảm gắn bó không thể rời xa.
• Ý nghĩa của từ 'muốn làm' kèm với hình ảnh sau đó đã tạo ra nhịp điệu thơm tho, diễn đạt cảm xúc sâu sắc, khao khát mạnh mẽ và mong ước chân thành của tác giả và của tất cả mọi người.
• Hình ảnh cây tre được tái hiện ở câu thơ cuối cùng mang đến một ý nghĩa mới.

3. Kết thúc

• Bài thơ là lời tỏ lòng không chỉ của nhà thơ mà còn của hàng triệu trái tim con người muốn bày tỏ sự tôn kính, lòng biết ơn sâu sắc đến với vị lãnh tụ yêu dấu của cả dân tộc.