Buzz
Nguyễn Khuyến được biết đến là một nhà thơ văn cảnh nổi tiếng của Việt Nam, nổi danh với những tác phẩm thơ thuần Việt, thể hiện tình yêu sâu đậm đối với quê hương và con người thông qua cách viết thơ tinh tế của mình.
Để giúp bạn hiểu rõ hơn về người và tác phẩm của Nguyễn Khuyến, Mytour giới thiệu bài văn mẫu Phân tích hình ảnh con người Nguyễn Khuyến qua bài Câu cá mùa thu. Tài liệu này cung cấp dàn ý chi tiết và 6 bài văn mẫu được tổng hợp từ các học sinh lớp 11 trên khắp đất nước. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo một số bài văn mẫu khác như phân tích bài thơ Câu cá mùa thu, mô tả cảnh thu và tình cảm thu. Chúc bạn học tốt nhé!
Dàn ý phân tích hình ảnh con người Nguyễn Khuyến
1. Giới thiệu
- Giới thiệu về Nguyễn Khuyến và bài thơ Câu cá mùa thu, giới thiệu đề: Nguyễn Khuyến là một nhà thơ nổi tiếng trong văn chương Việt Nam với bộ ba bài thơ mùa thu, trong đó có bài thơ “Câu cá mùa thu”.
2. Nội dung chính
- Tổng quan và nhận xét về tâm hồn và sự đẹp của nhà thơ
- Tổng quan: Bài thơ là một bức tranh sống động và chân thực về mùa thu, với những nét bình dị đặc trưng
- Tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước. Nguyễn Khuyến đã thành công trong việc diễn đạt vẻ đẹp của mùa thu trên đất quê hương của mình
- Tâm trạng của tâm hồn cao cả trong thời đại: Nó chứa đựng nỗi buồn thầm lặng, đôi khi im lặng sâu thẳm, đôi khi bất chợt bật dậy
3. Đoạn kết
- Phản ánh cảm nhận chung về tâm hồn của Nguyễn Khuyến: Qua bài thơ “Câu cá mùa thu”, chúng ta cảm nhận được sự mật thiết gắn bó của nhà thơ với thiên nhiên.
Hình ảnh Nguyễn Khuyến - Mẫu 1
Mùa thu luôn là nguồn cảm hứng vô tận cho các nhà thơ. Riêng Nguyễn Khuyến đã sáng tạo ra một loạt thơ thu đặc sắc: Thu vịnh, Thu điếu, Thu ẩm. Ông đề cập đến cảnh mùa thu và tình thu để diễn đạt tâm trạng của mình. Qua những bài thơ thu, chúng ta có thể thấy phần đặc biệt quan trọng trong tâm hồn của Nguyễn Khuyến. Trong bài thơ Thu điếu – Câu cá mùa thu, ông thể hiện lòng yêu nước sâu sắc và trách nhiệm với đất nước.
Thơ thu xưa không bao giờ mang lại niềm vui. Nó luôn gợi lên tâm trạng u uất, buồn bã. Bài thơ Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến cũng không ngoại lệ.
Thơ chỉ khiến người ta vui vẻ khi tâm hồn họ không buồn. Bài thơ được viết khi Nguyễn Khuyến đã cảm thấy không hài lòng với xã hội và quyết định lui về quê nhà. Xã hội đang chịu ảnh hưởng của thực dân Pháp và phong kiến, gây ra nhiều đau khổ cho đất nước và con người Việt Nam. Buồn vì tình hình bi thảm, Nguyễn Khuyến quyết định trở về quê hương câu cá. Bài thơ Câu cá mùa thu thể hiện một tâm trạng, một cảm xúc để chia sẻ với quê hương và lòng yêu nước sâu sắc.
Trong Câu cá mùa thu, ta thấy cảnh vật buồn nhưng đẹp đẽ. Điều đó cho thấy tình yêu của người viết với thiên nhiên.
Bức tranh mùa thu được mô tả trong bài thơ rất tươi đẹp, rạng rỡ.
Ảo ảnh mùa thu, ao nước trong xanh
...
Ngõ trúc dốc dẽo, khách vắng vẻ.
Cái se lạnh của mùa thu khiến làn nước trong ao trở nên 'lạnh lẽo' và 'trong veo'. Câu thơ không chỉ diễn đạt về sự lạnh lẽo mà còn nhấn mạnh đến sự yên bình, cô đơn và buồn bã của khí trời và cảnh vật. Đúng vậy, 'ao thu lạnh lẽo' khiến cho mọi sinh vật chỉ muốn trốn vào đáy, không muốn nổi lên bơi lội vui đùa. Do đó, làn nước 'trong veo' - trong trẻo, yên bình và có hình dáng rõ ràng. Giống như đôi mắt Thúy Kiều - 'làn thu thủy' - cũng chỉ trong trắng đến như vậy.
Bài thơ mở đầu với hình ảnh của cái ao làng vào mùa thu - một hình ảnh rất phổ biến ở vùng nông thôn miền Bắc. Từ đó, mọi cảnh vật trong bài thơ đều xoay quanh cái ao đó, biến nó thành trung tâm của nghệ thuật mô tả. Hơi thu buồn bã, lạnh lẽo từ làn nước mùa thu 'trong veo' lan tỏa dần vào từng hơi thở của gió.
Trên nền của cái ao mùa thu nhỏ bé đó là 'Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo'. Chỉ 'một chiếc' thôi, không hơn. Từ 'một' khiến cho chiếc thuyền câu trở nên cô đơn và bơ vơ. Và 'một chiếc thuyền câu' lại còn 'bé tẻo teo', làm cho nó trở nên mong manh và đáng thương hơn.
Điểm nhấn cho bức tranh mùa thu đẹp đẽ đó là những 'sóng biếc' và chiếc 'lá vàng'. Tưởng chừng như việc thêm vào sẽ làm giảm đi cảm giác cô đơn, lạnh lẽo nhưng ở đây, những sóng biếc và chiếc lá vàng càng làm tôn lên vẻ nhỏ bé và mong manh của vật thể. Vì 'sóng biếc' chỉ 'theo làn hơi gợn nhẹ', chỉ là 'hơi' gợn, cần sự chú ý lớn mới có thể nhận ra, và còn là 'gợn nhẹ' một chút cỏn con... Còn chiếc lá vàng thì 'đưa vèo' như chỉ tạo ra một vệt sáng vàng rồi nhanh chóng nằm yên im ở đâu đó.
Chiếc 'lá vàng' đó có thể là lá gì? Có thể là lá trúc, lá tre chăng? Điều đó hoàn toàn có thể vì ven bờ ao ở đồng bằng Bắc Bộ thường có những hàng tre xanh tạo bóng mát dịu dàng. Và có thể vì ở hai câu sau, nhà thơ đã viết:
Tầng mây lơ lửng trên bầu trời xanh ngắt
Đường làng quanh co khúc khuỷu, khách vắng teo.
Không gian mở rộng về chiều cao, mở ra bề ngang. Nhưng không giảm đi sự cô đơn vắng vẻ. Những đám mây trắng 'lơ lửng' giữa không trung không thấy tiếp cận với bầu trời; chúng không trôi xuống thấp, chỉ lơ lửng trôi dạt trong bầu trời rộng lớn. Bầu trời 'xanh ngắt' - xanh đậm đặc, nhưng xanh có hình khối, sắc xanh tuyệt đối đó càng làm nổi bật sự cô đơn lẻ loi của mọi vật.
Bầu trời xanh cao mà buồn biết bao. Hạ tầm mắt xuống dưới mong chờ sự hòa quyện đồng cảm nhưng nhà thơ chỉ thấy 'Đường làng quanh co khúc khuỷu, khách vắng teo'.
Con đường nhỏ nhắn này lại uốn cong, quanh co như một dải lụa xoắn mình lại. Con đường vắng vẻ, vắng lặng, 'vắng teo'. Nếu không 'vắng teo', dù có bóng người cũng sẽ nhỏ bé, đơn độc lắm.
Một bức tranh mùa thu xinh đẹp hài hòa. Mọi vật đều thu lại để nhỏ bé hơn, để hòa mình vào hình dáng của vật khác. Đặc biệt, cách sử dụng vần 'eo' rất tinh tế: 'lạnh lẽo' 'trong veo' 'tẻo teo' 'đưa vèo'..., ở đây có sự phù hợp giữa nội dung và hình thức: vần 'eo' khiến cảnh vật trở nên bé nhỏ, mong manh đơn côi hơn. Bức tranh thiên nhiên xinh đẹp, tinh tế thể hiện một tâm hồn thi nhân nhạy cảm, tinh tế. Hơn thế nữa, nó còn thể hiện sự đồng cảm của con người với thiên nhiên, một tình yêu thiên nhiên sâu sắc.
So sánh với các bài thơ thu khác, ta càng trân trọng hơn tấm lòng của Nguyễn Khuyến đối với thiên nhiên trong 'Câu cá mùa thu'. Thơ xưa thường dùng lá ngô đồng, rừng phong đỏ để gợi nhớ mùa thu, nhưng Nguyễn Khuyến lại tập trung vào cảnh vật quê hương một cách giản dị. Cảnh ao làng, bụi trúc, lá vàng rơi... đã được thể hiện một cách chân thành, từ đó thể hiện tình yêu và tự hào về quê hương một cách chân thành.
Ô hay! Buồn vương cây ngô đồng
Vàng rơi, vàng rơi thu mênh mông.
Mọi người đều biết 'lá ngô đồng' và 'rừng phong' là hình ảnh kinh điển của mùa thu, nhưng Nguyễn Khuyến đã thể hiện thiên nhiên theo cách riêng của mình, không mượn mà chỉ tập trung vào cảnh quê hương. Tình yêu và tự hào đối với quê nhà đã được thể hiện rõ trong bài thơ của ông.
Bài thơ 'Đường luật năm mươi sáu chữ' của Nguyễn Khuyến là một minh chứng cho sự sâu sắc và chân thành trong việc thể hiện tình yêu đối với quê hương bằng ngôn ngữ Việt. Việc sử dụng vần 'eo' cũng là một nét đặc trưng, tạo ra hiệu ứng nghệ thuật đặc biệt, thể hiện sự đồng cảm với thiên nhiên và lòng yêu nước.
Thiên nhiên trong bài thơ đẹp nhưng cũng mang một nỗi buồn sâu sắc, thể hiện tâm trạng của thi nhân. Cảnh đẹp nhưng buồn bã, đơn côi, phản ánh tâm trạng của Nguyễn Khuyến giữa cuộc sống đầy biến động. Ông cảm thấy bất mãn với xã hội, khinh bạc chính trị, nhưng vẫn lo lắng cho sự an nguy của Tổ quốc. Tâm trạng này được thể hiện một cách chân thành qua từng câu thơ.
Chắc vì nỗi buồn quá lớn, nhà thơ không thể chỉ gửi gắm vào thiên nhiên mãi. Hai câu cuối bài thơ là lúc ông hé lộ một con người đầy ưu tư và day dứt:
Tựa gối ôm cần lâu không được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
Tư thế 'tựa gối ôm cần' mang đầy nỗi buồn. Chờ đợi mà không thấy cá, nỗi thất vọng khiến người ta vẫn 'ôm cần'. Nhưng liệu có phải nhà thơ đang câu cá không? Nếu là vậy, tại sao lại cảm nhận mơ hồ 'cá đâu đớp động dưới chân bèo'? Nguyễn Khuyến không câu cá vì muốn câu cá. Ông đơn giản chỉ muốn lánh đời. Nhưng cuộc sống ẩn dật không làm tan đi nỗi ưu tư với cuộc đời. Mặc dù không tập trung câu cá, tâm hồn vẫn lang thang nơi đâu đó không ở lại cái ao làng này.
Thi nhân ưu tư về điều gì? Về số phận đất nước, về lẽ sống. Niềm ưu tư không dứt đỏm, ẩn dật vẫn không nguôi trăn trở. Nguyễn Khuyến, một con người mang trong mình tình yêu nước sâu sắc.
Nhà thơ Nguyễn Khuyến qua 'Câu cá mùa thu' hiện lên từ nhiều góc độ: yêu thiên nhiên và đất nước, kính trọng và tự hào về dân tộc, trăn trở về số phận đất nước và cuộc đời. Tóm lại, bài thơ đã thể hiện một tâm hồn đầy ưu tư và xúc động về tình yêu nước.
Thơ Nguyễn Khuyến đa dạng về nội dung, phong phú trong cách thể hiện nhưng sẽ mãi được trân trọng. Do đó, 'Câu cá mùa thu' luôn là một trong những 'kiệt tác đẹp đẽ' của thơ ca Việt Nam.
Hình ảnh con người Nguyễn Khuyến - Mẫu 2
'Gió vàng hiu hắt cảnh tiêu sơ
Lẻ tẻ bên trời bóng nhạn thưa
Giếng ngọc sen tàn bông hết thắm
Rừng phong lá rụng tiếng như mưa.'
Thu được coi là bức ảnh đặc biệt trong bức tranh bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông. Vì vậy, mùa thu luôn là chủ đề yêu thích của nhiều nhà thơ, là nơi họ dành trọn tâm tư, tình cảm của mình. Trong văn học cổ điển, ngoài các tác phẩm như 'Thu dạ' của Nguyễn Du hay 'Ngẫu hứng' của Nguyễn Bỉnh Khiêm, không thể không nhắc đến chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến, đặc biệt là bài 'Thu điếu'. Từ bài thơ này, ta cảm nhận được tâm trạng và lòng yêu nước sâu sắc của Nguyễn Khuyến.
Khi nói đến mùa thu, các thi nhân thường mô tả những hình ảnh lộng lẫy như sen tàn, lá đỏ rơi, lá ngô đồng vàng rụng. Nhưng 'Câu cá mùa thu' của Nguyễn Khuyến lại mang một cái nhìn khác, ông đưa vào thơ những khung cảnh quen thuộc như ao thu, ngõ trúc, lá vàng, những hình ảnh phản ánh mùa thu của làng quê Việt Nam, thể hiện cái bản sắc dân tộc. Mùa thu trong thơ Tam Nguyên hiện lên với vẻ đẹp dịu dàng, nhẹ nhàng nhưng vẫn rất thu hút, đậm chất Việt, không phải là mùa thu mượn ở nơi khác.
Tình yêu thiên nhiên của Nguyễn Khuyến được thể hiện qua những dòng thơ miêu tả cảnh vật rất sống động. Trong bài 'Thu điếu', ông mô tả từ ao thu lên bầu trời xanh ngắt, rồi từ vùng trời ấy trở lại ao, trở lại với chiếc thuyền câu. Nguyễn Khuyến cảm nhận mùa thu từ gần xa rồi từ xa trở lại gần, nhằm khái quát cảnh vật nhưng vẫn giữ được vẻ yên bình của mùa thu.
Đầu bài thơ ông viết:
'Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo'
Trong hai câu thơ này, hình ảnh ngư ông ngồi câu cá giữa chiếc ao thu nhỏ hẹp là bối cảnh đất nước đương thời. Dù nước trong nhưng ngư ông vẫn câu cá, đó là một hình ảnh đau lòng, ông đối mặt với tình cảnh khó khăn: không thể giúp đất nước nhưng cũng không thể bỏ qua. Nguyễn Khuyến mong muốn có thể góp phần cải thiện tình hình xã hội nhưng hoài bão ấy không thể thực hiện trong một xã hội hỗn loạn như thời đó.
Trong bài thơ của ông, cảm xúc như một ván cờ đang vào hồi bế tắc, 'cờ đương dở cuộc không còn nước' - 'Bạc chửa thâu canh đã chạy làng'.
“Sóng nước bám theo hơi gợn nhẹ
Lá vàng lay đưa trước làn gió”
Dòng thơ 'Sóng nước theo làn' không chỉ mô tả cảnh mặt nước gợn sóng theo làn gió thu mà còn tượng trưng cho thái độ sống mà Nguyễn Khuyến muốn người đời hiểu và cảm thông. Dù phải đối mặt với thực tế đất nước rơi vào tay giặc, ông vẫn giữ vững lòng trung kiên và niềm tin vào Tổ quốc.
Sự đan xen giữa gam màu lạnh và màu vàng của chiếc lá là biểu tượng cho sự thay đổi trong xã hội, từ đó tác giả truyền đạt thông điệp về tình hình đất nước. Nguyễn Khuyến e rằng đất nước sẽ như chiếc lá vàng, mục nát trên mặt đất thu.
Trong cảnh ngụ tình của thơ, mùa thu được miêu tả qua dòng thơ:
“Tầng mây trôi lơ lửng trên bầu trời xanh ngắt
Ngõ trúc vắng vẻ, khách qua lại thưa thớt”
Trong bối cảnh nước đất hỗn loạn, Nguyễn Khuyến, một người quan thanh liêm, về hưu không biết làm gì để giúp đất nước. Ông cảm thấy đau xót và tủi hổ, muốn tìm sự an ủi trong cảnh thu với bầu trời xanh ngắt và những ngõ trúc trống vắng. Nhưng hình ảnh mộc mạc của làng quê càng làm ông cảm thấy bất lực hơn, vì ông nhận ra trách nhiệm của mình. Ngõ trúc vắng vẻ gợi lên cảm giác cô đơn và trống trải, thể hiện sự mất mát của nhân tài và tâm huyết của những người hiền triết thời đó.
Tâm trạng của Nguyễn Khuyến được thể hiện rõ nhất qua hai câu cuối:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”
Hai câu thơ này thể hiện sự nhàn nhã của ông, nhưng cũng đầy chờ đợi và khát khao phục vụ quê hương. Tâm trạng của Nguyễn Khuyến hiện lên trong bầu không khí yên bình của khí thu, chỉ một tiếng cá đớp động cũng đủ để làm ông bàng hoàng. Tiếng cá cũng có thể là tín hiệu hy vọng, mang lại sự thay đổi trong cuộc sống và hy vọng mới.
Trong bài thơ này, Nguyễn Khuyến sử dụng thủ pháp vần “eo” và lấy động tả tĩnh một cách tinh tế, phản ánh tâm trạng phức tạp của mình.
Bài thơ “Câu cá mùa thu” đã vẽ lên bức tranh tĩnh lặng của mùa thu trong làng quê, thể hiện tình yêu thiên nhiên và lòng trung thành với quê hương của một nhà thơ.
Hình ảnh về Nguyễn Khuyến - Mẫu 3
Nguyễn Khuyến được biết đến là một nhà thơ nổi tiếng với chủ đề thu, mang trong mình tinh thần trong sáng và tình yêu sâu đậm với quê hương, điều này được thể hiện qua phong cách sáng tạo của ông.
Nguyễn Khuyến là một nhà thơ tài năng và có phong cách sáng tạo độc đáo. Ông biết cách cảm nhận và sáng tạo ra những tác phẩm gần gũi, nhẹ nhàng và tinh tế, thể hiện sự đam mê với nghệ thuật. Trong bài thơ “Câu cá mùa thu”, ông đã thể hiện được phong cách sáng tạo của mình thông qua ngôn ngữ, cho thấy sự tinh tế và ung dung.
Ao thu trong lành nước biếc trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng nước gợn nhẹ theo làn gió,
Lá vàng trước gió nhẹ nhàng đưa vèo.
Tác giả đang cảm nhận từng khung cảnh thiên nhiên, một dòng suy tư nhẹ nhàng trôi qua từng từ, với hình ảnh của ao thu lạnh lẽo, thể hiện tâm trạng cô đơn và sự hòa mình vào không khí chung. Đi câu cá, tác giả mang theo nhiều cảm xúc, thể hiện những tâm trạng sâu lắng và tình cảm với dân tộc.
Thi sĩ mang trong lòng những suy tư và cảm xúc về dân tộc và vẻ đẹp của quê hương, như trong những dòng thơ sau:
Tầng mây trôi trên bầu trời xanh ngắt,
Ngõ trúc vắng vẻ dẫu cây trúc vẫn cong.
Nằm tựa gối lâu chẳng ngủ say,
Cá chẳng cắn câu dưới bèo mơ.
Trong những câu thơ trên, tác giả miêu tả cảnh vật thiên nhiên ở vùng nông thôn Bắc Bộ và thể hiện tâm trạng cô đơn và hối hả của thi sĩ trước vẻ đẹp của tự nhiên. Điều này tạo ra những cảm xúc sâu lắng và mang lại góc nhìn mới về tâm hồn trong sự yên bình của không gian này.
Cảm xúc cô đơn kết hợp với hoài niệm và lo lắng về dân tộc và thời cuộc thể hiện trong những dòng thơ của Nguyễn Khuyến, đem lại cái nhìn mới về vẻ đẹp tự nhiên và tâm trạng của con người.
Khung cảnh ở đây dường như thơ mộng, nhưng lại trống trải, điều này cho thấy đất nước đang trải qua khó khăn. Tác giả mang trong lòng nỗi lo âu và suy tư về cuộc sống, và tâm trạng của ông phản ánh rõ trong tác phẩm.
Tác giả thể hiện cảm xúc của mình thông qua cảnh thiên nhiên, nhưng trong đó vẫn chứa đựng nhiều tâm trạng phức tạp. Tâm hồn của ông lạc vào một thế giới đầy cảm xúc, nơi con người và thiên nhiên giao hòa. Tâm trạng của Nguyễn Khuyến được thể hiện rõ qua hai câu cuối:
Nằm tựa gối, ôm cần mà sao lòng không yên,
Cá chẳng cắn câu dưới chân bèo mơ màng.
Hai câu cuối thể hiện tình yêu không biên giới của tác giả với đất nước. Dù ngắm cảnh hay câu cá, ông luôn nhớ về quê hương, mong muốn được phục vụ đất nước. Tiếng cá đớp dưới bèo khiến ông tỉnh giấc, làm ông nhớ về vẻ đẹp của quê hương và lo lắng cho nó, điều mà ông thể hiện trong tác phẩm của mình.
Tác giả thể hiện lòng biết ơn của mình thông qua tác phẩm, với tất cả những cảm xúc và suy tư sâu sắc. Tâm trạng này đã tạo ra những bức tranh đậm nét nhân văn trong từng dòng thơ của ông.
Hình ảnh về Nguyễn Khuyến - Mẫu 4
Nguyễn Khuyến nổi tiếng với những tác phẩm về mùa thu, trong đó có bài thơ 'Thu điếu' viết bằng chữ Hán và chữ Nôm. Bài thơ này đã giúp ông vươn lên vị trí hàng đầu trong việc miêu tả mùa thu. Những câu thơ nhẹ nhàng, dễ lưu trong lòng người, đặc biệt tôn vinh góc nhìn và tình cảm của tác giả.
Bài thơ 'Thu điếu' của Nguyễn Khuyến đã trở thành một trong những bức tranh mùa thu đặc sắc của văn học Việt Nam. Hình ảnh nước trong veo, mặt hồ phẳng lặng là những đặc trưng của mùa thu được tả đặc biệt trong bài thơ này.
Mỗi bài thơ về mùa thu của Nguyễn Khuyến đều mang một vẻ độc đáo riêng. Riêng 'Thu điếu', được nhà thơ Xuân Diệu đánh giá cao, tả cảnh ngụ tình rất đặc sắc, kết hợp tình yêu thiên nhiên và quê hương.
Môi trường mùa thu, với cảnh sắc và màu sắc đặc trưng, đã thực sự làm cho tác giả đắm chìm. Hình ảnh nước trong veo, trời xanh ngắt, khách vắng teo làm tôn lên vẻ đẹp yên bình của mùa thu, đồng thời tôn thêm giác quan nhạy bén của nhà thơ.
Trong bài thơ của Nguyễn Khuyến, những câu thơ được sáng tác khi tác giả lui về sống giản dị, giữ tâm hồn thanh cao, trót yêu quê hương. Khung cảnh trong thơ độc đáo nhưng u buồn, ngôn từ của nó cũng tả lại nỗi buồn vô cớ.
Mọi thứ vẫn yên bình, màu sóng biếc kết hợp với sắc vàng của lá vẽ nên bức tranh quê đẹp mà u buồn. Nghệ thuật trong phần thực rất tinh tế, lá vàng kết hợp với sóng biếc, tốc độ bay của lá phản ánh mức độ sóng. Cách hiệp vần ở mỗi cuối câu khiến ta cảm nhận được không gian tĩnh lặng nhưng cũng thu hẹp lại, tập trung vào điểm nhìn.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Không gian mở ra, bức tranh thu có thêm chiều cao của bầu trời xanh ngắt với những tầng mây lơ lửng trôi theo gió. Bầu trời xanh ngắt là đặc trưng của thơ thu của Nguyễn Khuyến, tượng trưng cho sâu thẳm của không gian và tâm trạng của tác giả. Không gian thu thu hẹp lại khi ông lơ đãng nhìn về xóm làng vắng hoe, con đường quanh co, tĩnh mịch.
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
Mọi thứ trong bài thơ giống như mùa thu vậy, với từ ngữ thuần Việt và vần 'eo', đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp nhưng cũng buồn bã, phản ánh sâu sắc nỗi buồn trong lòng tác giả. Do đó, hai câu cuối là những dòng tâm sự mãnh liệt nhất của tác giả.
Cảnh vật trở nên êm đềm hơn, nhưng cũng hiện lên một nỗi buồn cô tịch, tan biến vào không khí lặng lẽ của mùa thu. Mỗi chi tiết, từ mặt nước đến ao thu lạnh lẽo, từ chiếc thuyền câu nhỏ bé đến sóng biếc, lá vàng, tầng mây lơ lửng, ngõ trúc... đều được vẽ lên với đường nét, màu sắc, âm thanh mang chút man mác, buồn bã, rất gần gũi, thân thiết với người Việt Nam. Những hình ảnh này dường như quá quen thuộc với người dân Việt Nam mỗi khi nhớ về ký ức tuổi thơ, và nó cũng kết nối với nỗi buồn sâu thẳm. Biết bao thời gian trôi qua trong không gian yên bình ấy, nhưng tư thế ngồi của người buông cần câu vẫn bất động, như đang chờ đợi điều gì đó xảy ra.
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo
Tư thế của người câu cá là tựa gối ôm cần, không hề thay đổi, như đang chờ đợi điều gì đó xảy ra từ lâu. Hình ảnh này cũng mang đậm dấu ấn của những người sống ẩn dật, trải qua một cuộc sống giản dị. Bài thơ này cũng thể hiện khát vọng tìm kiếm sự thanh thản, yên bình cho tâm hồn của một nhà thơ có phẩm chất cao. Âm thanh của cá đớp động gợi lên hình ảnh mơ hồ xa xăm, đánh thức sự tỉnh táo.
Qua bài thơ, ta thấy một Nguyễn Khuyến giàu lòng yêu nước, sâu sắc gắn bó với quê hương. Mỗi chi tiết hình ảnh dường như là để thể hiện sự sâu lắng trong tâm hồn của tác giả, là biểu tượng của tình yêu thiên nhiên, yêu con người và khát khao hòa bình, cũng như sự kiên cường phản kháng bằng văn hóa thơ của mình.
Hình ảnh về Nguyễn Khuyến - Mẫu 5
Khi nói đến Nguyễn Khuyến, người ta nhớ ngay đến nhà thơ được gọi là 'nhà thơ của làng cảnh Việt Nam' của vùng quê Bắc Bộ. Nhắc đến ông, người ta liền nghĩ tới chuỗi thơ thu gồm ba bài: Thu vịnh, Thu điếu, Thu ẩm. Ba bài thơ này được coi là 'nổi tiếng nhất' trong tác phẩm của ông. Mỗi bài thơ mô tả cảnh quan làng quê ở một góc nhìn, một khía cạnh khác nhau nhưng đều chứa đựng hình ảnh của Nguyễn Khuyến - một người yêu thiên nhiên sâu sắc, một Nguyễn Khuyến với những nỗi lòng riêng, đầy tình yêu cho đất nước. Đặc biệt, khi đọc 'Thu điếu' (Câu cá mùa thu), ta sẽ hiểu rõ hơn về con người đó.
'Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo'.
Bài thơ tạo ra một bức tranh về thiên nhiên ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, trong không gian đặc trưng của ao thu. Cách nhìn của bài thơ được đặt từ đây để nhìn ra xa, lên cao, rồi lại quay trở lại gần như nhìn thật kỹ. Trung tâm của bức tranh mùa thu là hình ảnh 'một chiếc thuyền câu bé tẻo teo', một ngư ông ngồi 'tựa gối buông cần'. Từ chiếc thuyền nhỏ giữa lòng ao, cái nhìn của nhà thơ mở ra xung quanh: mặt nước ao thu lạnh lẽo, trong veo đến cùng, sóng biếc chỉ gợn nhẹ, lá vàng như vờn nhẹ trước gió, hướng lên cao để thu vào bầu trời xanh thăm thẳm, lơ lửng như yên bình vĩnh cửu; quan sát để thấy sự vòng xoáy của những ngõ trúc uốn lượn. Và tầm nhìn cuối cùng quay về thu lại ở chiếc thuyền câu cá với tiếng 'đớp động dưới chân bèo'. Bằng bút tinh tế cùng cách dùng từ ngữ, cách gieo vần tài tình, nhà thơ đã sử dụng những hình ảnh quen thuộc trong thơ cổ (thu thuỷ, thu thiên, thu diệp, ngư ông) để tạo ra những vần thơ vừa cổ điển vừa hiện đại. Phong cách mô tả diễn diện, kết hợp với phong cách mô tả tĩnh được áp dụng một cách khéo léo. Bức tranh thiên nhiên hiện ra yên bình gần như hoàn hảo. Phải yên lặng mới có thể nhìn rõ được cái 'hơi gợn tí' của mặt ao và chút 'khẽ đưa vèo' của lá vàng. Tĩnh lặng đến nỗi cả con người và thiên nhiên cũng nghe thấy tiếng đớp động của chân bèo để tỉnh giấc. Người đọc cảm nhận một cảnh thu thanh bình, vắng vẻ, dường như chỉ có một nhà thơ trong vai người già ngồi câu cá đối mặt với cảnh thiên nhiên thu nhỏ để suy tư. Để phát hiện ra những đường nét trong bức tranh thiên nhiên hài hoà đến thế, cần có một tâm hồn tinh tế và yêu thiên nhiên sâu sắc, Nguyễn Khuyến mới có thể khám phá được. Tâm hồn của quê hương đã thấm vào tâm trí của nhà thơ, tạo nên một ấn tượng đặc biệt. 'Cái thú vị của bài 'Thu điếu' là ở các điệu xanh, xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu vàng đám ngang của chiếc lá thu rơi' (Lê Trí Viễn). 'Diệp lạc tri thu'. Chỉ thoáng một chiếc lá vàng gọi hồn thu vĩnh cửu trong thơ thu sách vở, và các gam màu xanh thì thật dân dã, đồng quê, gần gũi.
Bài thơ chứa đựng nhiều cảm xúc. Không chỉ là bức tranh về thiên nhiên từ những điểm góc được phác họa mà còn là hình ảnh của nhà thơ được tái hiện một cách rất cụ thể, chân thực và sinh động. Chỉ có đến hai câu thơ cuối cùng hình ảnh của nhà thơ trong vai một ngư ông mới được mô tả trực tiếp nhưng đọc giả đã cảm nhận thấy hình ảnh của ông ẩn hiện trước đó. Đó là ánh mắt chăm chú theo dõi mọi diễn biến tinh tế của thiên nhiên, sự sống từ đầu đến cuối bài thơ. Và còn là hình ảnh của một thi nhân trầm ngâm, tư lự. Người ngồi trên thuyền trầm ngâm tĩnh lặng đến mức không làm cho chiếc thuyền chao đảo. Chuyển động của sóng nước mặt ao chỉ là hơi gợn tí, nhưng cũng do gió mà thôi. Nhà thơ cùng với con thuyền câu như hóa thành một bức tượng mà chỉ có sự sống xung quanh là vận động, tuy buồn, tuy quạnh hiu, vắng vẻ nhưng vẫn gợi nhiều cảm xúc. Chắc chắn là phải có điều gì đó rất cuốn hút, khiến thi nhân bị cuốn hút toàn bộ tâm trí như vậy. Tới đây, Nguyễn Khuyến đã thể hiện hình ảnh của một con người 'đau' với nhiều tâm trạng. Có vẻ như có sự tương đồng giữa cảnh 'Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo' của nhà thơ với tâm trạng của Tản Đà trước sự biến ảo, đổi thay của thời thế trong câu thơ 'Vèo trông lá rụng ngoài sân'. Có cái gì đó như buồn, như nuối tiếc trước sự thay đổi, rối ren của thời thế. Hình ảnh 'bầu trời xanh ngắt' không chỉ xuất hiện trong bài 'Câu cá mùa thu'. Đó là màu sắc rất thu trong không gian thu thoáng đãng. Nhưng trước tâm trạng hôn nhân của người trong câu chuyện, trời xanh đó và cả đám mây lững lờ trôi cũng đầy tình cảm. Thơ Nguyễn Khuyến đã không ít lần ghi lại những câu thơ biểu đạt sự lo lắng, 'vò đầu mấy bạn làm thơ đi về'. Và có thể những cảm xúc như lơ lửng, vòng xoáy, vắng vẻ chính là tâm trạng cô đơn, cô quạnh của nhà thơ, là nỗi niềm, là tâm trạng thời đại được kể từ sâu xa và kín đáo? Chút 'khẽ đưa vèo' của lá vàng
Mải mê suy tư đến mức thi nhân phải giật mình vì một âm thanh gần như mơ hồ:
'Cá đâu đớp động dưới chân bèo'
Bài thơ viết về câu cá mùa thu nhưng chỉ đến hai câu cuối mới nhắc đến chuyện câu cá. Thực ra, đây chỉ là sự sửng sốt của người câu khi nghe tiếng động đớp cá. Điều này chỉ là minh chứng cho tâm trạng nặng trĩu của nhà thơ đang chìm đắm trong suy tư. Việc câu cá chỉ là cớ để ông được một mình, chiêm nghiệm cuộc đời và chia sẻ những tâm tư thầm kín. 'Thơ là âm nhạc của tâm hồn, đặc biệt là tâm hồn giàu cảm xúc' (Vôn-te). Bài thơ là tiếng lòng của một nhà thơ luôn nặng trĩu suy tư.
Phải hiểu rõ hoàn cảnh riêng của nhà thơ và bối cảnh thời đại mới thấy được tinh thần cao quý trong tâm hồn của Nguyễn Khuyến. Mặc dù là một nhà thơ có khí tiết thanh cao nhưng sinh sống trong một thời đại: 'Vua chèo còn chẳng ăn ai/ Quan chèo vai nhọ khác chi thằng hề'. Ông chọn con đường quan lại nhưng giữ vững tinh thần. Tuy về ẩn dật nhưng tâm trí không bao giờ yên bình. Ý thức dân chủ và lòng yêu nước, luôn mang trọng trách suy tư nặng nề đã khiến ông sống với nỗi lo: 'Cờ đang dở cuộc không còn nước/ Bạc chưa thâu canh đã chạy làng'. Trở về vườn Bùi, tâm hồn ông vẫn nặng nề với thời đại: 'Ngọn gió đông ngoảnh lại lệ đầm khăn/ Tình thương hải tang điền qua mấy lớp?'. Là một nhà thơ tài năng, có lòng yêu nước sâu sắc và đạo đức cao quý, ông gửi gắm mọi suy tư vào trong tác phẩm. 'Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ'. Vì vậy, bức tranh thiên nhiên chứa đựng nhiều tâm trạng u uất, buồn bã. Đi câu không phải chỉ để câu cá mà còn để tĩnh lặng, thanh thản, tìm lại bình yên trong tâm hồn nhưng tiếng 'cá đâu đớp động' đã làm vỡ tan không khí yên bình. Việc câu cá chỉ là một cách để nhà thơ tạm gác lại những suy tư và đắm chìm trong cuộc sống hiện tại.
'Câu cá mùa thu' cho chúng ta thêm hiểu biết về Nguyễn Khuyến, một tâm hồn trung thành với quê hương, đất nước.
Hình ảnh con người Nguyễn Khuyến - Mẫu 6
Tác giả Nguyễn Khuyến nổi bật trong thi ca Việt Nam với bài thơ “Câu cá mùa thu”, là tác phẩm đại diện cho mùa thu của làng quê Bắc bộ. Bài thơ mang lại cảm nhận về vẻ đẹp của mùa thu và tâm hồn của Nhà thơ.
Bài thơ “Câu cá mùa thu” là bức tranh sống động, chân thực về mùa thu quê Bắc bộ, thể hiện sự yêu quý thiên nhiên và tình yêu quê hương của Nguyễn Khuyến.
Nguyễn Khuyến dùng nhiều giác quan để cảm nhận mùa thu, thể hiện tình yêu quê hương mình. Bài thơ phản ánh tâm trạng thanh cao và nỗi u hoài của tác giả.
Bài thơ “Câu cá mùa thu” không chỉ là bức tranh về mùa thu mà còn là phản ánh của tâm trạng cao quý và nỗi u hoài của Nguyễn Khuyến.
Tư thế xuất hiện của người câu cá cùng với cảnh vật đều mang một nỗi man mác buồn, người câu cá không ngồi ở tư thế bình thường mfaf lại gò bó tựa gối, vốn đi đâu cá để tạo ra cảm giác thoải mái nhưng chính ông lại không được thoải mái, hình ảnh cúi người mặt tựa lên đầu gối chắc hẳn là đang có suy nghĩ một điều gì đó. Chính không gian tĩnh lặng ấy đã giúp cho người đọc phần nào cảm nhận được nỗi cô quạnh trong tâm hồn tác giả, khi tác giả là một vị Tam nguyên Yên Đồ lại trở về sống cảnh làng quê, sống trong cảnh thôn dã là vậy những lòng vẫn nặng trĩu những vấn đề thời cuộc, suy nghĩ về tình hình đất nước và luôn đau đáu một nỗi “thẹn” vì sự bất lực của mình.
Sự chờ đợi của người câu cá cũng toát lên những tâm trạng sâu thẳm trong lòng tác giả, đó là một sự chờ đợi mòn mỏi trong vắng lặng, chỉ lẻ loi có một tiếng động của cá dưới chân bèo, mọi thứ trở nên trống không, im ắng lạ thường, nó góp phần làm tăng thêm sự tĩnh lặng và vắng vẻ của không gian mùa thu. Có thể thấy cảnh câu cá mùa thu là một cảnh đẹp nhưng lại đượm buồn, mọi cảnh vật, chuyển động đều rất khẽ, cái tĩnh lặng đã bao trùm mọi cảnh vật những lại được gợi lên bằng chính những cái động rất khẽ. Đây là một thủ pháp nghệ thuật rất đặc sắc, lấy động tả tĩnh, bên cạnh đó việc sử dụng những từ “eo” trong bài thơ lại càng tạo nên sự vắng lặng, im lìm trong khung cảnh mùa thu, càng thu nhỏ không gian hẹp lại.
Qua bài thơ “Câu cá mùa thu” chúng ta cảm nhận được trong tâm hồn của nhà thơ Nguyễn Khuyến là sự gắn bó tha thiết với thiên nhiên, bộc lộ tấm lòng yêu quê hương, đất nước thầm kín. Khung cảnh mùa thu được vẽ ra rất giản dị và yên bình, đơn sơ, mang nét đặc trưng của mùa thu làng quê Bắc bộ Việt Nam.
