Dàn ý phân tích tác phẩm Rừng xà nu (4 mẫu) - Dàn ý

Dàn ý phân tích tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành gồm 4 mẫu dàn ý chi tiết nhất để hỗ trợ việc viết bài văn sáng tạo và đầy đủ ý tưởng cho việc phân bổ thời gian cho bài văn phân tích tác phẩm.

Rừng xà nu là một truyện ngắn với sức chứa lớn như một bản trường ca về chủ nghĩa anh hùng của nhân dân Tây Nguyên. Các yếu tố trong truyện được mở rộng tạo ấn tượng sâu sắc cho người đọc. Dưới đây là 4 mẫu dàn ý phân tích Rừng xà nu hay nhất để tham khảo.

Dàn ý phân tích Rừng xà nu - Mẫu 1

I. Bắt đầu

- Giới thiệu tổng quan về tác giả Nguyễn Trung Thành (tiểu sử, các tác phẩm chủ yếu, đặc điểm sáng tác…)

- Giới thiệu tổng quan về Rừng xà nu (nguồn gốc, ý nghĩa nội dung và giá trị nghệ thuật)

II. Phần chính

1. Hình tượng của rừng xà nu

- Rừng xà nu là một hình tượng quan trọng xuất hiện liên tục trong toàn bộ tác phẩm

- Rừng xà nu và mảnh đất Tây Nguyên có mối liên kết chặt chẽ và sâu sắc:

+ Hiện diện trong cuộc sống hàng ngày: những bếp lửa sưởi ấm từ cây xà nu, lửa đốt mười ngón tay Tnú châm từ nhựa cây xà nu, khói xà nu tạo thành bảng đen cho Tnú và Mai học chữ, cư dân làng Xô Man gắn bó với cây xà nu, họ hẹn hò dưới bóng cây xà nu và thậm chí lìa đời cũng được yên nghỉ bên cây xà nu

+ Thể hiện trong những sự kiện quan trọng: cụ Mết kể chuyện cho cư dân nghe, ngọn lửa từ cây xà nu chiếu sáng cho dân làng mài giáo đánh giặc,…

+ Thấu hiểu sâu sắc vào tâm trí, tiềm thức của người dân Xô Man

→ Mối liên kết này rất đặc biệt, gắn bó chặt chẽ và trở thành một phần không thể thiếu của cư dân làng Xô Man

- Rừng xà nu giống như một sinh vật, phải chịu sự tàn phá dữ dội trong thời kỳ chiến tranh: mọi góc rừng xà nu hàng vạn cây đều bị tàn phá, không một cây nào không bị tổn thương, có những cây bị đốn ngã như trong cơn bão, những vết thương không lành lặn mãi, màu đỏ chảy đầy, cây chết còn ló ra đến năm mười ngày sau,...

- Cây xà nu thể hiện sức sống mãnh liệt, sinh sôi và phát triển vô cùng nhanh chóng và mạnh mẽ: “Bên cạnh cây xà nu mới gục ngã đã có tới 4,5 cây con mọc lên”, “cây mẹ đổ ngã cũng có cây con mọc lên”, “nó vẫn sống đấy (…) Không ai có thể diệt hết rừng xà nu này”

→ Hình ảnh này tượng trưng cho sức sống mạnh mẽ và sự liên tục của các thế hệ con người Tây Nguyên

- Loài cây này cực kỳ thích ánh sáng mặt trời: “Cũng có ít loại cây thích ánh sáng mặt trời tới như thế (…) thơm mỡ màng”. Điều này cũng giống như lòng tự do và sức sống mãnh liệt của những người Tây Nguyên

2. Các thế hệ anh hùng Tây Nguyên

* Cụ Mết

- Về ngoại hình: cụ Mết có mái râu dài thướt tha đến ngực, mắt luôn sáng lấp lánh và nhìn mạnh mẽ, vết sẹo trên má luôn tỏa sáng, ngực căng tròn như một cây xà nu lớn

- Tính cách: cụ Mết giống như một cây xà nu cổ thụ, luôn yêu thương và bảo vệ dân làng. Ông là biểu tượng của thế hệ anh hùng đi trước, thể hiện vẻ đẹp của con người Tây Nguyên - mạnh mẽ, can đảm, sáng suốt, biết nhìn xa trông rộng.

* Tnú

- Tnú được giới thiệu qua lời kể của cụ Mết

- Tnú - Chiến sĩ vĩ đại:

+ Gan dạ, can đảm, thông minh và trung thành: từ nhỏ đã chăm sóc Mai và Quyết trong rừng

+ Liều lĩnh và kiên trung với cách mạng: dẫu bị tra tấn, Tnú vẫn im lặng, không phản bội, ngay cả khi bị bắt và bị tra tấn tàn nhẫn, anh vẫn vững vàng, trung thành với lý tưởng

+ Tuân thủ nghiêm ngặt: khi cấp trên gọi về, Tnú về ngay mà không do dự

- Tnú - Người chồng và người cha đậm tình thương: khi nhìn thấy vợ con Mai bị đánh đập dã man, 'con mắt của anh biến thành hai tia lửa lớn', 'Tnú không ngần ngại lao vào bảo vệ'

- Tnú - Kẻ con buôn làng Xô Man, luôn gắn bó, lòng trung thành: về thăm làng một đêm, để nước suối làng rửa sạch mình

⇒ Tnú - Đứa con xuất sắc của núi rừng Tây Nguyên, là trụ cột của cuộc chiến, biết đau thương cá nhân, vì lợi ích của cộng đồng, của dân tộc

* Dít và Bé Heng

- Dít: Cô gái dũng cảm, kiên cường, chịu đựng vô biên, biết kiềm chế đau thương vì mục tiêu trả thù: mang gạo vào rừng cho dân làng, bị giặc đe dọa vẫn không tiết lộ, chị mất mà không rơi lệ,…

- Bé Heng: Dù còn nhỏ nhưng đã tham gia vào cuộc cách mạng: hiểu biết mỗi hố chông, mỗi chiến điểm để hướng dẫn cán bộ cách mạng, khách tới làng. Bé Heng là thế hệ kế tục, theo dấu cha anh để đưa cuộc chiến đến chiến thắng cuối cùng.

⇒ Họ cùng nhau tạo nên một đội anh hùng, là sự kế tục qua các thế hệ, là biểu tượng của vẻ đẹp con người Tây Nguyên: giàu tình thương, lòng căm hận sâu sắc, trung thành với cách mạng.

III. Kết luận

Tổng kết lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm

Dàn ý phân tích tác phẩm Rừng xà nu - Mẫu 2

I. Giới thiệu

Dẫn dắt giới thiệu về tác phẩm: Rừng xà nu là tác phẩm của Nguyễn Trung Thành viết vào năm 1965, thời điểm quân Mỹ tấn công Chu Lai, Quảng Ngãi.

II. Nội dung chính

1. Tóm tắt cốt truyện

- Rừng xà nu kể về cuộc đời anh Tnú tham gia vào cuộc kháng chiến. Giặc bắt vợ và con anh, tra tấn đến chết. Tnú bị bắt và đốt mười ngón tay. Dân làng Xô Man nổi dậy cứu Tnú và anh tham gia quân giải phóng. Ba năm sau, Tnú trở về thăm quê nhà.

- Câu chuyện diễn ra trong bối cảnh cuộc kháng chiến của dân Tây Nguyên. Cuộc sống của Tnú được tái hiện qua góc nhìn của cụ Mết. Cách kể chuyện, ngôn từ đã tạo nên tác phẩm như một bản ca anh hùng về cuộc đấu tranh chống Mỹ của dân Tây Nguyên.

2. Các nhân vật trong câu chuyện

a. Nhân vật chính là Tnú

• Gắn bó mạnh mẽ với cách mạng.
• Yêu thương sâu đậm làng quê, gia đình.
• Bước đau thương ghi sâu trong lòng, khơi dậy sự căm hận với kẻ thù.
• Tình yêu và oán hận biến thành hành động: tham gia lực lượng giải phóng để tiêu diệt địch, giành lại tự do cho quê nhà.

b. Cụ Mết, cụ già của làng:

• Biểu tượng của truyền thống Xô Man.
• Trung thành với cách mạng, không ngừng đấu tranh.
• Người hùng trong lòng người dân, là tinh thần của cộng đồng Xô Man trong cuộc chiến kháng chiến.

c. Mai và Dít

• Kiên định, dũng cảm.
• Giữ lòng căm thù với kẻ thù dựa trên nhận thức về sự tàn ác của chúng.
• Mes không còn, nhưng Dít là hình ảnh sống động của Mes, tiếp tục hành trình cách mạng của chị.

d. Bé Heng

• Đóng góp vào sự phát triển của làng trong cuộc chiến.
• Ngày càng trưởng thành trong ý thức trách nhiệm và quyết tâm chiến đấu.
• Đại diện cho thế hệ trẻ tiếp tục truyền thống của xã hội.

=> Tất cả các nhân vật này đều phản ánh vẻ đẹp hùng vĩ trong không gian rừng xà nu và làng Xô Man.

III. Kết luận

• Rừng xà nu được tường thuật như một bức tranh sống động về cuộc chiến tranh giành tự do của nhân dân chống lại thế lực Mĩ xâm lược.
• Tác phẩm tôn vinh tinh thần kiên cường, quyết tâm của những người dân Tây Nguyên nổi lên chiến đấu để giải phóng quê hương.

Dàn ý phân tích tác phẩm Rừng xà nu - Mẫu 3

I. Mở bài

Giới thiệu về nhà văn Nguyễn Trung Thành, tác phẩm Rừng xà nu và tổng quan về nội dung chính của tác phẩm.

II. Nội dung chính

1. Tnú - Nhân vật chính

- Hoàn cảnh: Tnú từ nhỏ đã mồ côi cha mẹ, được toàn bộ cư dân làng Xô Man chăm sóc, che chở.

=> Tnú là đứa con nuôi được cả làng Xô Man chung tay nuôi dưỡng.

- Trong tuổi thơ:

• Tham gia giấu giếm cán bộ cách mạng.
• Học chữ lấy đá đập vào đầu để trừng phạt tính hay quên.
• Khi bị địch bắt, ắp tay vào bụng trả lời: “ Cộng sản ở đây này”.

=> Tuổi thơ ươm mầm những hành động anh hùng, tràn đầy kỳ tích, là tuổi thơ của một anh hùng nhỏ bé.

- Khi trưởng thành: Tnú vượt ngục trở về dẫn dắt dân làng chống lại thế lực Mỹ - Diệm

• Khi Mai và đứa con bị bắt và bị tra tấn dã man, Tnú đã tạm gác nỗi đau riêng để vì sự nghiệp cách mạng. Tnú đặt lợi ích cá nhân sau lợi ích của cách mạng, biết đặt tổ quốc lên trên hết.
• Khi đứa con qua đời, lao ra giải cứu mẹ con Mai. Đó là hình ảnh của một người chồng, người cha trong cuộc sống hàng ngày.
• Hình ảnh mười đầu ngón tay của Tnú bị thiêu cháy bởi nhựa cây xà nu chứng tỏ sự thật: “Chúng ta phải cầm giáo khi kẻ thù cầm súng”.

=> Cuộc đời của Tnú là biểu tượng của dân làng Xô Man: đau thương nhưng vẫn dũng cảm.

2. Dân làng Xô Man

- Cụ Mết: một cụ già trong làng, là biểu tượng của thế hệ đầu tiên của nhân dân Tây Nguyên, là người truyền đạt lịch sử.

- Bà Nhan và anh Xút đã ra đi, nhưng Mai, Tnú, Dít đã lên tiếp, còn bé Heng cũng sẵn sàng để tiếp nối: thế hệ mới của người con Tây Nguyên liên tục đến tham gia cách mạng.

3. Hình tượng của cây xà nu

- Là loài cây mọc rộng khắp vùng đất Tây Nguyên, đặc biệt là trong làng Xô Man.

- Mang ý nghĩa biểu tượng cho phẩm chất, sức mạnh của con người Tây Nguyên:

• Rừng xà nu đau thương như con người Tây Nguyên đau thương.
• Sức sống mãnh liệt của rừng xà nu tượng trưng cho sức sống mãnh liệt của con người Tây Nguyên và mở ra là cả dân tộc Việt Nam.
• Những cây xà nu không chịu khuất mình dưới bóng râm, luôn vươn lên gặp ánh sáng mặt trời tượng trưng cho khát vọng tự do, tinh thần phóng khoáng, ý chí vươn lên vì lý tưởng cao đẹp của con người Tây Nguyên.
• Cây xà nu nối tiếp nhau vươn lên tượng trưng cho những thế hệ người Tây Nguyên tiếp nối nhau, cầm súng đứng lên chống lại kẻ thù xâm lược.

4. Nghệ thuật

- Tiêu đề:

• Các tác phẩm anh hùng thường chọn một nhân vật chính làm tên và “Rừng xà nu” cũng vậy.
• “Rừng xà nu” có ý nghĩa biểu tượng, đại diện cho số phận và cuộc đời của con người Tây Nguyên anh hùng.

- Tính cách ngôn từ:

• Câu chuyện được kể qua tiếng nói của cụ Mết - một cụ già trong làng nên được tôn trọng bởi cộng đồng.
• Kể lại trong một bối cảnh trang trọng: ngoài trời mưa xối xả, bên bếp lửa bốc lên ngọn lửa lớn.
• Cách kể: giọng điệu của người Tây Nguyên, giọng kể: “ồm ồm của cụ Mết” như đang thụ phán lịch sử

=> Đậm đà, trang trọng.

- Cấu trúc đầu - cuối phản ánh thường thấy trong những tác phẩm anh hùng ca: bắt đầu bằng hình ảnh của cây xà nu, kết thúc cũng là hình ảnh của cây xà nu.

III. Kết bài

Tóm tắt giá trị về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Rừng xà nu.

Dàn ý phân tích tác phẩm Rừng xà nu - Mẫu 4

I. Mở bài

- Giới thiệu về nhà văn Nguyễn Trung Thành: Nguyễn Trung Thành là một trong những tác giả đáng chú ý của văn học chống lại Mỹ.

- Giới thiệu về tác phẩm Rừng xà nu: Đây là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Nguyên Ngọc trong thời kỳ kháng chiến chống lại Mỹ.

II. Nội dung chính

1. Tổng quan về tác phẩm

a. Ý nghĩa của tiêu đề

- Ý nghĩa thực tế: cây xà nu là loại cây phổ biến ở vùng Tây Nguyên, có vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày của người dân (gỗ xà nu dùng để làm củi, khói xà nu để làm mực cho việc viết chữ, nhựa xà nu dùng làm đuốc).

- Ý nghĩa biểu tượng: Rừng xà nu như một nhân vật quan trọng trong câu chuyện; nó là nhân vật chứng kiến những sự kiện quan trọng trong làng Xô Man; Rừng xà nu cũng là biểu tượng của phẩm chất tốt đẹp của con người Tây Nguyên.

b. Tóm tắt phần trích đoạn

Sau khi tham gia lực lượng ba năm, Tnú có cơ hội trở về thăm làng. Heng, đứa bé mà anh gặp ở sông lớn, đã dẫn anh trở về. Con đường quen thuộc ngày xưa giờ đã trở nên nguy hiểm với các hang động và hố sâu; nếu không có ai dẫn dắt, Tnú không dám đi một mình. Khi quay về làng, cả cụ Mết và toàn bộ dân làng đều mừng rỡ khi đón anh. Vào đêm hôm đó, tiếng chuông từ nhà thờ vọng lên, ba tiếng châm biếm, cả làng đều mang đuốc đến nhà cụ Mết để gặp Tnú. Dít yêu cầu Tnú xuất trình giấy phép. Mọi người tỏ ra tiếc nuối vì Tnú chỉ được quay về thăm làng trong một đêm. Sau đó, cụ Mết kể lại câu chuyện cuộc đời của Tnú cho toàn bộ dân làng nghe. Dân làng Xô Man vẫn tự hào rằng trong năm năm qua, không có cán bộ nào bị giặc bắt. Anh Xút bị giặc treo cổ, bà Nhan bị giặc chặt đầu, Tnú và Mai đi vào rừng nuôi anh Quyết là cán bộ. Anh dạy Tnú và Mai học chữ. Tnú học chữ thì hay quên nhưng khi đi vào rừng làm việc liên lạc, ý thức của anh ta rất rõ ràng. Anh ta vượt qua thác, xâm nhập rừng, và thoát khỏi vòng vây của giặc. Một lần, khi Tnú vượt qua thác Đắc Nông, anh bị giặc bắt và bị tra tấn dã man. Khi được hỏi về vị trí của cộng sản, Tnú chỉ tay vào bụng và trả lời: “Cộng sản ở đây”. Ba năm sau, anh trốn khỏi nhà tù và trở về, với thân thể bị thương tích. Tnú đọc thư mà anh Quyết gửi cho dân làng Xô Man trước khi qua đời. Nghe theo lời anh, mọi người chuẩn bị cho cuộc chiến. Mỗi đêm, làng Xô Man sẵn sàng với vũ khí. Bọn giặc trở lại với một tiểu đội, đúng vào lúc đứa con đầu lòng của Mai và Tnú ra đời. Cụ Mết và những người đàn ông trẻ tuổi trong làng bí mật theo dõi bọn giặc. Chúng bắt mẹ con Mai để đe dọa Tnú. Cả hai bị tra tấn dã man. Tnú không thể cứu được họ và cuối cùng anh cũng bị bắt. Chúng đốt cháy mười ngón tay của anh bằng nhựa xà nu. Lúc đó, cụ Mết và những người đàn ông trong làng đến và giết chết thằng Dục. Cuộc đời của Tnú là minh chứng cho câu nói: “Chúng ta phải cầm giáo khi chúng nó cầm súng”, như cụ Mết đã nói. Cụ Mết kết thúc câu chuyện và hỏi Tnú đã giết bao nhiêu thằng Diệm, bao nhiêu thằng Mỹ khi tham gia lực lượng. Anh kể về những trận đánh đồn, việc xông vào hang dùng tay bóp chết chỉ huy của đối phương. Đối với anh, mỗi thằng giặc đều là thằng Dục. Sáng hôm sau, cụ Mết và Dít tiễn Tnú lên đường. Ba người nhìn những rừng xà nu trải dài đến chân trời…

3. Phân tích tác phẩm

a. Nhân vật Tnú

- Tình cảnh: Tnú từ nhỏ đã mồ côi cha mẹ, nhưng được toàn bộ dân làng Xô Man ân cần nuôi dưỡng, che chở.

=> Em bé thân yêu của cộng đồng Xô Man.

- Trong thời thơ ấu:

• Tham gia giúp đỡ lực lượng cách mạng bị ẩn dật.
• Học chữ nhưng phải đối mặt với việc bị đánh nếu quên.
• Khi bị kẻ thù bắt giữ, anh ấy trả lời: “Ở đây chính là nơi của cộng sản”.

=> Tuổi thơ đầy những chiến công và kỳ tích, là tuổi thơ của một anh hùng nhí.

- Trong quá trình trưởng thành: Tnú trốn khỏi tù và trở về để dẫn dắt cộng đồng chống lại kẻ thù Mỹ - Diệm

• Khi Mai và con trai bị bắt và bị tra tấn dã man, Tnú đã để qua bên nỗi đau cá nhân để đặt lợi ích của cách mạng lên hàng đầu. Anh đã hi sinh lợi ích cá nhân để bảo vệ lợi ích của cộng đồng, đặt quốc gia lên trên hết.
• Khi đứa con qua đời, anh đã dũng cảm lao ra cứu mẹ và con. Đó là hình ảnh của một người chồng và cha đầy trách nhiệm.
• Hình ảnh mười ngón tay bị thiêu cháy bởi nhựa xà nu là minh chứng cho câu nói: “Khi chúng ta phải đối mặt với kẻ thù sử dụng súng, chúng ta cũng phải sẵn sàng dùng giáo”.

=> Cuộc sống của Tnú là cuộc sống của cả dân làng Xô Man: đau thương nhưng cũng đầy dũng cảm.

b. Người dân làng Xô Man

- Cụ Mết: một lão làng, đại diện cho thế hệ đầu tiên của người dân Tây Nguyên, là người ghi lại lịch sử cho thế hệ sau.

- Bà Nhan, anh Xút đã khuất nay có Mai, Tnú, Dít lên thay thế, và Heng cũng sẵn lòng tiếp nối: thế hệ mới của người dân Tây Nguyên liên tục đóng góp vào cách mạng.

c. Biểu tượng của cây xà nu

- Là loài cây mọc phổ biến trên đất Tây Nguyên, đặc biệt là ở làng Xô Man.

- Đại diện cho phẩm chất, sức mạnh của con người Tây Nguyên:

• Rừng xà nu đau thương như con người Tây Nguyên đau thương.
• Sức sống mạnh mẽ của rừng xà nu tượng trưng cho sức sống mạnh mẽ của con người Tây Nguyên và mở rộng ra là cả dân tộc Việt Nam.
• Những cây xà nu không chịu khuất phục dưới bóng râm, luôn cố gắng vươn lên để tiếp nhận ánh sáng mặt trời, tượng trưng cho khao khát tự do, tinh thần rộng lượng, ý chí vươn lên vì lý tưởng cao đẹp của con người Tây Nguyên.
• Cây xà nu nối tiếp nhau vươn lên tượng trưng cho các thế hệ người Tây Nguyên liên tiếp đứng lên chống lại kẻ thù xâm lược, sẵn sàng đấu tranh bảo vệ tổ quốc.

III. Kết luận

• Tóm lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Rừng xà nu.
• Cảm nhận tổng quan của tác giả về tác phẩm này.