Dàn ý về bức tranh mùa thu trong bài Câu cá mùa thu (2 Mẫu) của Nguyễn Khuyến

Qua bài thơ Câu cá mùa thu, người đọc có thể cảm nhận hình ảnh một bức tranh mùa thu đặc trưng của vùng quê đồng bằng Bắc Bộ. Dưới đây là 2 mẫu dàn ý về bức tranh mùa thu trong Câu cá mùa thu, mời các bạn cùng theo dõi.

Dàn ý về bức tranh mùa thu trong Câu cá mùa thu - Mẫu 1

a) Mở đầu

- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm:

• Nguyễn Khuyến được biết đến như một nhà thơ Nôm nổi tiếng nhất trong văn học Việt Nam.
• 'Câu cá mùa thu' đặc biệt là một trong ba bài thơ thu được viết bằng chữ Nôm của Nguyễn Khuyến, nổi bật trong tác phẩm của ông.

- Tổng quan về bức tranh mùa thu trong bài thơ: hiện lên với vẻ đẹp cổ điển vốn có của thi ca muôn đời, với sự tĩnh lặng trong cảnh và tâm của người nghệ sĩ.

b) Phần chính

* Tóm tắt nội dung bài thơ

- Bối cảnh sáng tác: Nhà thơ viết bài thơ này khi trở về quê hương sống giấu tên, tận hưởng những niềm vui tuổi già bằng việc đi câu cá. Cảnh mùa thu diễn ra yên bình, kết hợp với tâm trạng buồn bã và bế tắc của nhà thơ, lo lắng cho số phận của người nông dân được thể hiện qua bốn câu thơ thu điếu.

- Giá trị nội dung: Bài thơ là một bức tranh về cảnh mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời thể hiện tình yêu thiên nhiên và đất nước cùng tâm trạng đau xót của tác giả trước hoàn cảnh xã hội.

* Quan điểm 1: Bức tranh mùa thu được vẽ qua sự thay đổi góc nhìn

- Bức tranh mùa thu được mô tả từ nhiều góc nhìn khác nhau:

Từ việc nhìn gần đến nhìn xa: từ “thuyền câu bé nhỏ” trong “ao thu” cho đến “lớp mây nhẹ nhàng lơ lửng trên trời”.

Từ xa xăm trở về gần gũi: Từ “bầu trời cao xanh” quay trở lại với thuyền câu, ao thu.

=> Việc thay đổi góc nhìn như vậy khiến cho bức tranh mùa thu trở nên đầy đủ: từ một góc nhìn hẹp, cảnh mùa thu mở ra trước mắt với sự sống động và đa chiều.

* Quan điểm 2: Bức tranh mùa thu trong bài là biểu tượng mùa thu đặc trưng nhất, đặc sắc nhất của “mùa thu Việt Nam”

- Những đặc điểm nổi bật nhất của mùa thu Bắc Bộ được thể hiện trong bức tranh mùa thu với đầy đủ màu sắc và hình dáng:

- Sắc màu:

• “trong veo”: sự nhẹ nhàng, đơn giản của mùa thu
• Sóng biếc: Tạo ra hình ảnh cũng như màu sắc, màu xanh nhẹ nhàng và mát mẻ, có lẽ là sự phản ánh của bầu trời thu trong veo
• Lá vàng trước gió: Biểu tượng và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam
• Hình ảnh trời xanh ngắt: Màu xanh của mùa thu vẫn được sử dụng, nhưng không phải là màu xanh nhẹ nhàng, mát mẻ mà là xanh đậm trên diện rộng -> Đặc trưng của mùa thu.

Tính riêng của mùa thu được thể hiện từ sự nhẹ nhàng, đơn giản của cảnh vật:

• Không khí mùa thu: nhẹ nhàng, đơn giản, nước trong, sóng biếc, đường nét tươi sáng tự nhiên
• Cái thú vị ở sự xanh: màu xanh của ao, màu xanh của trúc, màu xanh của trời, màu xanh của bèo kết hợp với chút vàng của lá thu rơi.

Đường nét, chuyển động:

• 'hơi gợn tí' : chuyển động nhẹ nhàng -> Sự quan sát tinh tế của tác giả.
• “khẽ đưa vèo” : chuyển động nhẹ nhàng -> Sự cảm nhận sâu sắc và tinh tế.
• Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” -> “sự yên bình tạo nên từ một tiếng động rất nhỏ”.

Sự đồng nhất trong phối màu sắc:

• Màu sắc tinh tế là đặc điểm của mùa thu không chỉ được cảm nhận ở mức độ riêng lẻ, mà còn thấy được sự đồng nhất khi nhìn vào tổng thể.
• Các gam màu xanh khác nhau tăng dần về đậm: từ màu xanh nhạt của ao, xanh biếc của sóng, đến màu xanh ngắt của bầu trời
• Sự hòa quyện với màu xanh là màu “lá vàng”: Màu sắc thu nổi bật và hòa quyện, nổi bật giữa màu xanh của đất trời tạo ra cảm giác hài hòa thanh dịu hơn.

=> Điểm đặc biệt rất riêng của mùa thu ở làng quê được thể hiện từ những hình ảnh giản dị, đó chính là “tinh thần dân dã”, “đọc lên, như thấy trước mắt làng quê với những ao chuôm nằm yên bình trong tiết thu; đó là đất nước thực tế, sống động, không hoa mỹ như trong sách vở văn học” (Xuân Diệu).

* Luận điểm 3: Bức tranh mùa thu được vẽ đẹp nhưng yên lặng và đượm buồn

- Không gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu nhưng vẫn yên bình:

Hình ảnh của làng quê hiện ra với “ngõ trúc quanh co”: cảnh quan quen thuộc

Khách không đến: Sự kết hợp vần “eo” tạo ra cảm giác yên bình, im lìm, tĩnh lặng, làng quê vắng hoe không có bóng người nào.

Chuyển động nhưng rất nhẹ nhàng: sóng nhẹ “hơi gợn tí”, mây “lơ lửng”, lá “nhẹ nhàng đưa” -> không đủ mạnh để tạo ra âm thanh.

- Toàn bài thơ mang vẻ yên bình cho đến khi tiếng động xuất hiện ở câu cuối:

Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” → sự quan sát tập trung của nhà thơ trong cảnh không gian yên tĩnh của mùa thu, kỹ thuật “lấy sự chuyển động mô tả sự yên lặng”

=> Âm thanh rất nhẹ nhàng, rất nhỏ trong không gian rộng lớn, làm tăng thêm sự yên bình, “sự yên lặng tạo nên từ những âm thanh rất nhỏ”.

=> Không gian của mùa thu ở làng quê Việt Nam được mở ra rộng lớn rồi lại nhấn mạnh vào chiều sâu, một không gian yên bình và im lìm.

* Đánh giá đặc sắc về nghệ thuật mô tả

- Sử dụng kỹ thuật mô tả chuyển động để mô tả sự yên lặng một cách tinh tế

- Sử dụng ngôn ngữ đơn giản, tinh tế, có sức sáng tạo hình ảnh và cảm xúc phong phú

- Cách sử dụng âm vận 'eo' vô cùng tinh tế

- Sử dụng hình ảnh biểu tượng để thể hiện tầm quan trọng

- Tận dụng ngôn ngữ một cách sâu sắc

c) Kết luận

• Tóm tắt lại vẻ đẹp của bức tranh mùa thu trong bài thơ.
• Chia sẻ cảm nhận cá nhân về cảnh thiên nhiên đó.

Dàn ý về bức tranh mùa thu trong tác phẩm Câu cá mùa thu - Mẫu 2

a) Khởi đầu

- Câu cá mùa thu là một trong ba bài thơ thu nổi tiếng viết bằng chữ Nôm của Nguyễn Khuyến - một trong những nhà thơ Nôm nổi tiếng nhất trong văn học Việt Nam.

- Trong tác phẩm, bức tranh mùa thu được mô tả rõ ràng

b) Phần chính

* Ý nghĩa của việc thay đổi điểm nhìn trong bức tranh mùa thu

- Bức tranh mùa thu được tạo ra bằng cách thay đổi điểm nhìn từ gần đến xa: từ 'thuyền câu bé tẻo teo' trong 'ao thu' đến 'tầng mây lơ lửng'

- Điểm nhìn chuyển từ xa trở lại gần: Từ 'trời xanh ngắt' quay trở về với thuyền câu, ao thu

⇒ Việc thay đổi điểm nhìn như vậy làm cho bức tranh mùa thu trở nên toàn diện: từ một góc nhìn hẹp, cảnh sắc mùa thu mở ra một cách sinh động theo nhiều phương diện

* Bức tranh mùa thu trong bài là biểu tượng của mùa thu Việt Nam quê hương

- Những đặc điểm đặc trưng nhất của mùa thu Bắc Bộ được mô tả trong bức tranh mùa thu với đầy đủ màu sắc và chi tiết:

- Màu sắc:

• 'trong veo': sự dịu nhẹ, thanh sơ của mùa thu
• Sóng biếc: Gợi lên hình ảnh và cả màu sắc, chủ yếu là sắc xanh dịu nhẹ và mát mẻ, có lẽ là phản ánh màu xanh của bầu trời thu trong xanh
• Lá vàng trước gió: Hình ảnh và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam
• Hình ảnh trời xanh ngắt: Màu xanh của mùa thu tiếp tục được sử dụng, nhưng không phải là màu xanh dịu nhẹ, mát mẻ mà là màu xanh thuần trên diện rộng ⇒ Đặc điểm của mùa thu.

- Đường nét, chuyển động:

• 'hơi gợn tí' ⇒ chuyển động rất nhẹ ⇒ Sự chăm chú quan sát của tác giả
• 'khẽ đưa vèo' ⇒ chuyển động rất nhẹ và êm dịu ⇒ Sự nhận thức sâu sắc và tinh tế
• Tiếng cá 'đớp động dưới chân bèo' ⇒ 'sự yên bình tạo nên từ một sự di chuyển rất nhỏ'

- Sự hòa hợp trong việc kết hợp màu sắc:

• Màu sắc thanh nhã đặc trưng cho mùa thu không chỉ được cảm nhận riêng lẻ, khi nhìn tổng thể, ta vẫn cảm nhận được sự hòa hợp.
• Các gam màu xanh khác nhau tăng dần về độ đậm: xanh mạc khảo của ao, xanh biếc của sóng, và “xanh ngắt” của bầu trời.
• Điều hòa với màu xanh là sự xuất hiện của màu “lá vàng”: Sắc thu nổi bật và hòa quyện, đặc biệt là với màu xanh của trời và đất, tạo nên sự hài hòa thanh dịu.

⇒ Điểm đặc biệt và độc đáo của mùa thu nông thôn được thể hiện qua những hình ảnh giản dị, đó chính là “tâm hồn dân dã”, khi nhìn thấy trước mắt làng quê với ao chuôm nằm ở đồng bằng Bắc Bộ, trong những ngày thu; đây là cảm giác rất thực, rất sống động, không hư cấu như trong văn chương cao cấp.” (Xuân Diệu)

* Bức tranh mùa thu được mô tả đẹp đẽ nhưng trầm lặng và buồn bã

- Không gian trong bức tranh mùa thu được mở ra cả về chiều cao và chiều sâu, nhưng vẫn mang một cảm giác tĩnh lặng:

• Hình ảnh của làng quê hiện lên với “những lối đi bằng trúc uốn cong”: một hình ảnh quen thuộc
• Khách không đến: Sử dụng từ “eo” để khuấy động sự yên bình, im lìm, lặng lẽ của làng quê, không có bất kỳ hoạt động nào của con người
• Chuyển động nhưng lại rất êm dịu: sóng “nhẹ nhàng gợn sóng”, mây “trôi dạt nhẹ nhàng”, lá “nhẹ nhàng rung rinh” ⇒ không đủ sức phát ra âm thanh

- Toàn bộ bài thơ mang vẻ yên bình cho đến khi tiếng ồn xuất hiện ở cuối cùng:

Tiếng cá “đập nhẹ dưới chân bèo” → sự tập trung quan sát của nhà thơ trong không gian yên bình của mùa thu, kỹ thuật “mô tả sự im lặng bằng cách mô tả chuyển động”

⇒ Tiếng ồn rất êm, rất nhẹ trong không gian mênh mông càng làm tăng thêm cảm giác yên bình, “sự yên bình tạo ra từ những sự chuyển động rất nhỏ”

⇒ Không gian của mùa thu ở làng quê Việt Nam mở rộng lên cao rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu, một không gian yên bình và thanh vắng

c) Phần kết

- Đồng thời nhấn mạnh rằng bức tranh mùa thu trong bài thơ là biểu tượng đẹp nhất, đặc trưng nhất cho mùa thu của làng quê Việt Nam.