Khái niệm về một Đấng Tối cao hay Thượng đế là đa dạng, với các tên gọi khác nhau phụ thuộc vào cách nhìn nhận của con người về vị thần này, từ Trimurti của Ấn Độ giáo, Waheguru của Sikh giáo, Jah của phong trào Rastafari, cho đến Giavê của Do Thái giáo, Allah của Hồi giáo, và Thiên Chúa Ba Ngôi của Kitô giáo. Tóm lại, hầu như có bao nhiêu tôn giáo là có bấy nhiêu cách giải thích về sự hiện hữu, bản thể và các thuộc tính của thực thể tối thượng này. Tuy nhiên, ở đây chỉ đề cập đến khái niệm về Đấng Tạo Hóa.
Sơ lược
Mặc dù thuật ngữ Thiên Chúa (God) thường ám chỉ một Đấng Tối Cao, nhưng lại có nhiều định nghĩa khác nhau về Thượng Đế. Nhiều hệ thống tôn giáo và triết học cho rằng Thiên Chúa là Đấng Tạo Hóa toàn bộ Vũ trụ. Một số người tin rằng Thượng Đế vẫn duy trì vũ trụ Người đã sáng tạo, trong khi những người khác cho rằng sau khi hoàn thành việc sáng tạo, Thượng Đế không còn quan tâm đến thế giới. Quan điểm cho rằng Thượng Đế không còn can thiệp vào thế giới sau khi hoàn thành sáng tạo xuất phát từ tính chất Toàn Năng của Ngài. Bởi vì Thượng Đế là Đấng Toàn Năng, mọi sản phẩm mà Ngài sáng tạo đều đã hoàn hảo ngay từ lúc được sáng tạo (không cần chỉnh sửa hay cải tiến thêm). Do đó, thế giới mà Chúa đã sáng tạo là hoàn hảo từ ban đầu. Điều này cũng đúng với con người, là tạo vật linh thiêng và hoàn hảo nhất của Chúa, từ lúc được Ngài sáng tạo. Kết quả là, vì thế giới đã hoàn hảo, Thượng Đế không cần can thiệp mà chỉ ngắm nhìn thành quả của mình, theo dõi sự tiến triển và phát triển.
Quan điểm phổ biến nhất là Thiên Chúa là Đấng Toàn Năng, Đấng Toàn Tri và Đấng Thương Xót, trong khi nhiều người cho rằng sự hạn chế của con người không cho phép họ hiểu rõ và toàn diện về Thượng Đế. Một số truyền thống thần học còn cho rằng quyền năng của Thiên Chúa là có giới hạn, với lập luận rằng nếu không có giới hạn, sẽ không còn sự lựa chọn cho con người.
Khái niệm về một Thiên Chúa duy nhất là đặc trưng của Độc thần giáo, mặc dù các tôn giáo thuộc dòng này vẫn chưa đồng ý về một định nghĩa chung. Các khái niệm về Thiên Chúa thường có dấu hiệu của việc gán các đặc tính con người, phẩm tính và danh hiệu của một số chủng tộc. Một số ý tưởng miêu tả Thiên Chúa như Thực Thể Tối Cao, Thực Thể Vĩnh Hằng và Thực Thể Siêu Nhiên, vượt lên trên sự đa dạng và biến đổi của thế giới.
Khái niệm về Thiên Chúa thường liên quan đến các nguyên tắc về hệ thống chân lý và đạo đức tối thượng. Nhiều người xem Thiên Chúa như một thực thể với các thuộc tính được tiết lộ, trong khi những người khác nghĩ về Ngài như một quyền lực thần bí, mơ hồ và xa cách. Có nhiều câu hỏi về mối quan hệ giữa Thiên Chúa và con người, dẫn đến vô số phương pháp giúp con người thờ phượng hoặc tìm cách làm hài lòng Ngài. Trong khi một số người tin rằng khái niệm về Thiên Chúa của họ là chân xác và toàn diện, thì những người khác chấp nhận sự đa dạng về định nghĩa về Thiên Chúa, tất cả hướng đến một chân lý duy nhất.
Thần học và những nghiên cứu về tôn giáo
Nhà thần học thường đặt ra những câu hỏi như: Bản thể của Thiên Chúa là gì? Tính duy nhất của Thiên Chúa có ý nghĩa như thế nào? Tính nhị nguyên hay ba ngôi, như người ta tin, ẩn chứa những điều gì? Thiên Chúa có phải là siêu nhiên hay tồn tại bên trong tự nhiên, hay cả hai điều này đồng thời? Mối quan hệ giữa Thiên Chúa và vũ trụ cũng như mối quan hệ giữa Thiên Chúa và con người diễn ra như thế nào?
Độc thần giáo tin rằng chỉ có một Thiên Chúa và con người phải thờ phụng Ngài. Thuật ngữ 'Thiên Chúa giáo' được sử dụng để chỉ ba tôn giáo tôn thờ cùng một Thiên Chúa duy nhất: Ki-tô giáo, Do Thái giáo và Hồi giáo. Mặc dù cả ba tôn giáo tôn thờ cùng một Đấng, nhưng cách hiểu và giải thích về Thiên Chúa của mỗi tôn giáo lại khác nhau. Ki-tô hữu tin rằng Thiên Chúa là một, tồn tại trong Ba Ngôi Vị là Cha, Con và Thánh Thần; Ba Ngôi Vị này là một Thiên Chúa duy nhất, không phải ba Chúa riêng biệt. Ki-tô hữu nhận thức Allah của Hồi giáo là Thiên Chúa của Ki-tô giáo (mặc dù cách thức tôn thờ và nhận thức về Thiên Chúa của Hồi giáo không đầy đủ, bởi vì họ không tin vào Chúa Con và Chúa Thánh Thần, theo quan điểm của Ki-tô giáo). Do Thái giáo cũng tôn thờ Thiên Chúa nhưng không chấp nhận Đấng Mê-si-a của Ki-tô giáo (Đức Giê-su Ki-tô) là Đức Chúa Con, cũng như không thừa nhận đồng thời với Thiên Chúa. Cả Hồi giáo và Do Thái giáo đều phản đối quan niệm về Thiên Chúa Ba Ngôi của Ki-tô giáo, cho rằng Thiên Chúa chỉ có một Ngôi Vị duy nhất (thường được hiểu là Chúa Cha).
Các khái niệm về Thiên Chúa và những điều kỳ diệu của Ngài
Các đạo Do Thái, Kitô giáo và Hồi giáo
Ba tôn giáo này đều tin rằng Thiên Chúa là Đấng tự hữu và hằng hữu, Ngài là Đấng tạo hóa và cai quản toàn bộ vũ trụ. Theo quan điểm này, các đặc tính của Thiên Chúa bao gồm sự thánh khiết (tinh khiết và không bị vấy bẩn bởi tội lỗi), sự công chính (công bằng, thẳng thắn và chân thật trong mọi phán xét), quyền năng cai trị (không có điều gì có thể ngăn cản ý chí của Chúa), sự toàn năng (Chúa có thể làm mọi điều), sự toàn tri (Chúa biết mọi điều), lòng từ bi và hiện diện khắp nơi.
Quan điểm này mô tả Thiên Chúa là một người vô hình và hữu hình, có sự hiện diện, Ngài là nguồn gốc của mọi nghĩa vụ đạo đức và là thực thể tối cao mà con người có thể nhận biết. Các thuộc tính này được các học giả tiên khởi của các tôn giáo Do Thái, Kitô giáo và Hồi giáo như Augustine, Al-Ghazali và Maimonides trình bày ở các mức độ khác nhau.
Theo giáo lý của hầu hết các giáo hội Cơ Đốc giáo, Thiên Chúa là duy nhất, hiện hữu trong ba ngôi vị: Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần (còn gọi là Chúa Thánh Linh).
Kinh Thánh
Kinh Thánh Híp-ri của Do Thái giáo cũng là Cựu Ước của Ki-tô giáo mô tả Thiên Chúa theo các thuộc tính sau: 'Chúa là Thiên Chúa nhân từ, thương xót, chậm giận, dư dật ân huệ và thành thực, giữ lòng đến ngàn đời, tha thứ điều gian ác, sự vi phạm và tội lỗi, nhưng không kể kẻ có tội là vô tội, và nhân tội tổ phụ phạt đến con cháu trải ba bốn đời' (Exodus 34. 6-7).
Chương đầu tiên của Kinh Thánh mô tả công cuộc sáng tạo của Thiên Chúa. Theo Kinh Thánh, Thiên Chúa tạo ra vũ trụ. Ngoài ra, không có ai tồn tại ngoài Ngài. Thiên Chúa sáng tạo mọi vật, nhưng chỉ có Ngài là Đấng tự hữu. Thiên Chúa sáng tạo vũ trụ từ sự vô hình và trống không. Theo Kinh Thánh, Thiên Chúa tạo ra con người và trao cho họ quyền cai trị mọi loài trên đất. Kinh Thánh cũng mô tả các đặc tính của Thiên Chúa như toàn năng và toàn tri.
Cựu Ước thường nhắc đến danh hiệu Chúa toàn năng và giải thích 'không có điều gì quá khó cho Ngài.' (Sáng 18: 14). Bởi vì Thiên Chúa là Đấng tạo hóa, không có điều gì vượt quá năng lực của Ngài, và không ai có đủ quyền năng để ngăn cản công việc Ngài.
Hai thuộc tính toàn năng và toàn tri của Thiên Chúa, theo miêu tả trong Kinh Thánh, liên quan mật thiết với nhau và là một phần trong quyền năng sáng tạo và duy trì vũ trụ. Khi dạy các môn đồ về sự quan phòng của Thiên Chúa, Chúa Giê-su nói: 'Ngay cả tóc trên đầu anh em cũng được Người đếm cả.' (Lc 12, 7). Một chỗ khác trong Tân Ước cũng xác nhận thuộc tính này của Thiên Chúa, 'Không có sinh mạng nào có thể che giấu trước mặt Chúa, mọi thứ đều trần trụi và phơi bày trước mặt Đấng mà chúng ta phải đối diện.' (Hêbrơ 4: 13).
Trong Kinh Thánh, công cuộc sáng tạo và cứu rỗi có mối liên hệ chặt chẽ. Thiên Chúa tạo ra con người, yêu thương họ và muốn ban cho họ sự sống vĩnh cửu. Theo Kinh Thánh, chương trình cứu rỗi của Thiên Chúa bắt nguồn từ tình yêu thương của Ngài. Sứ đồ Gioan đã mô tả 'Thiên Chúa là tình yêu.' (1 Gioan 4:8). Khi con người phạm tội, họ xúc phạm đến công lý của Thiên Chúa và phải đối mặt với sự phán xét và đoán án của Ngài. Vì Thiên Chúa là công chính, sự cứu rỗi phải thỏa mãn yêu cầu công bằng của luật pháp. Sự chết của Chúa Giê-su trên cây Thập Tự để chuộc tội cho con người, theo Kinh Thánh, là giải pháp hoàn hảo thỏa mãn cả tình yêu thương và công chính của Thiên Chúa.
Tuy nhiên, Kinh Thánh không miêu tả Thiên Chúa theo một cách hệ thống, mà lại cung cấp những hình ảnh để con người hiểu về mối quan hệ giữa Chúa và con người. Theo nhà thần học sử học Yehezkal Kaufmann, quan điểm cơ bản của thần học Kinh Thánh là mô tả một Thiên Chúa không chỉ quan tâm đến con người mà còn muốn con người quan tâm đến Ngài. Hầu hết đều tin rằng Kinh Thánh nên được hiểu là quan điểm của con người về Thiên Chúa, tuy nhiên nhà thần học Abraham Joshua Heschel mô tả Thiên Chúa trong Kinh Thánh theo quan điểm 'anthropopathic', tức là Kinh Thánh nên được đọc dưới góc nhìn của Thiên Chúa về con người chứ không phải con người về Thiên Chúa.
Tương tự, Tân Ước không cung cấp một hệ thống thần học về Thiên Chúa, nhưng lại giảng giải rằng Thiên Chúa trở thành con người trong hình thể của Chúa Giê-su, vẫn duy trì bản chất Thiên Chúa toàn diện. Điều này làm cho Thiên Chúa trở thành một thực thể có thể nhìn thấy và tiếp xúc, có thể dạy dỗ và hành động theo một cách mà con người có thể dễ dàng nhận thức, trong khi vẫn duy trì sự siêu nhiên và vô hình của Ngài. Những khái niệm này là bước tiến lớn so với những khái niệm về Thiên Chúa được tìm thấy trong Kinh Thánh Hê-brơ, dẫn đến sự hình thành của lý thuyết Ba Ngôi.
Ghi chú
- Thiên Chúa Kitô giáo
- Thượng Đế
- Ba Ngôi
- Đa thần học
- Các tôn giáo bắt nguồn từ Abraham
- Giáo Hữu-va
Liên kết bên ngoài
- Thiên Chúa - một góc nhìn Kitô giáo
- 'Bản chất của Thiên Chúa' trên Mormon.org
- Thiên Chúa trong Đạo Do Thái tại chabad.org, truy cập 2006-10-05
- Cheung, Vincent (2003). 'Thần học Hệ thống' Lưu trữ 2007-08-10 trên Wayback Machine
- Islam-info.ch (2006) Khái niệm về Thiên Chúa trong Đạo Hồi Lưu trữ 2019-04-21 trên Wayback Machine.
- Draye, Hani (2004). Khái niệm về Thiên Chúa trong Đạo Hồi. Truy cập 2005-06-26.
- Haisch, Bernard (2006). Lý thuyết về Thiên Chúa: Vũ trụ, Trường điểm Zero và Những gì Đằng sau Tất cả.
- Học vụ Do thái Lưu trữ 2010-12-19 trên Wayback Machine. Truy cập 2005-06-26.
- nhìn vào vai trò của Câu hỏi về Những Đặc tính của Thiên Chúa Lưu trữ 2007-08-04 trên Wayback Machine trong đức tin Cơ Đốc.
- Nicholls, David (2004). THIÊN CHÚA CÓ TỒN TẠI?. Truy cập 2005-06-26.
- Salgia, Amar (1997) Người Sáng tạo-Thiên Chúa và Đạo Giáo Lưu trữ 2006-06-15 trên Wayback Machine. Truy cập 2005-10-18.
- Shaivam.org (2004). Khái niệm Hindu về Thiên Chúa Lưu trữ 2003-05-04 trên Wayback Machine. Truy cập 2005-06-26.
- Thượng đế Là Ai? Lưu trữ 2007-08-24 trên Wayback Machine từ quan điểm Yoga.
- Schlecht, Joel (2004).* Stanford Bách khoa toàn thư Triết học (2004). Lập luận Đạo đức cho Sự Tồn tại của Thiên Chúa. Truy cập 2005-06-26.
- Stanford Encyclopedia of Philosophy (2005). Thiên Chúa và Những Thực Thể Cần Thiết Khác. Truy cập 2005-06-26.
- Encyclopaedia Công giáo (1909). Mối Quan Hệ của Thiên Chúa với Vũ Trụ. Truy cập 2007-02-28.
- Các Sinh viên Shari'ah (2005). Chứng minh Sự Tạo Hóa Lưu trữ 2007-09-27 trên Wayback Machine. Truy cập 2005-06-26.
- Thiên Chúa và Khoa Học. Một cách tiếp cận Kitô giáo đối với khoa học hiện đại.
- Cổng thông tin Cơ Đốc giáo
- Cổng thông tin Tin Lành