Đặng Trần Côn

Đặng Trần Côn (鄧陳琨) là nhà văn viết tiểu thuyết Chinh phụ ngâm, một tác phẩm nổi bật bằng chữ Hán của Việt Nam.

Tiểu sử của Đặng Trần Côn hiện nay vẫn còn rất ít thông tin. Ngày sinh và ngày mất của ông vẫn chưa được xác định chính xác. Các nhà nghiên cứu cho rằng ông sinh vào khoảng năm 1710 đến 1720 và mất vào khoảng năm 1745, sống trong thời kỳ Lê Trung Hưng. Từ đó đến nay, tên ông được đặt cho các con phố tại Hà Nội.

Đặng Trần Côn sinh ở làng Nhân Mục (hay còn gọi là làng Mọc), huyện Thanh Trì, nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Ông đã đỗ Hương cống nhưng không thành công trong thi Hội. Sau đó, ông làm huấn đạo tại trường phủ và sau này được bổ nhiệm làm tri huyện Thanh Oai, rồi thăng chức làm Ngự sử đài chiếu khám.

Có một số truyền thuyết về Đặng Trần Côn. Theo truyền thống, thời kỳ đó chúa Trịnh Giang cấm người dân Thăng Long đốt lửa vào ban đêm để thay vào đó là đèn sáng, vì thế ông đã phải đào hầm dưới đất để thắp đèn và học tập. Lúc ông mới bắt đầu làm thơ, ông đã mang bài thơ của mình đến cho bà Đoàn Thị Điểm đọc. Bà Đoàn Thị Điểm cười và nói: 'Cần phải học thêm nữa để làm thơ tốt hơn.'

Sự sự nghiệp

Dưới thời Cảnh Hưng (1740 – 1786), ông được bổ nhiệm làm Huấn đạo một huyện, sau đó huyện này được đổi tên thành Tri huyện Thanh Oai, thuộc thành phố Sơn Tây.

Cho đến cuối đời, ông chỉ giữ chức Ngự sử đài Chiếu khám sau đó nghỉ hưu và dạy học tại nhà của ông Nguyễn Đình Kỷ ở làng Hạ Đình.

Các tác phẩm

Chinh phụ ngâm xuất hiện đã gây tiếng vang lớn trong giới nho sĩ đương thời. Tác phẩm được viết bằng chữ Hán giữa thời kỳ văn học chữ Nôm đang phát triển, vì vậy đã có nhiều người cố gắng dịch sang chữ Nôm. Có nhiều bản dịch và phỏng dịch của Đoàn Thị Điểm, Nguyễn Khản, Bạch Liên Am Nguyễn, Phan Huy Ích. Trong số đó, có một bản dịch được đánh giá là thành công nhất, được gọi là Bản dịch hiện thời. Vấn đề về tác giả của bản dịch này vẫn còn tranh cãi. Nhiều người cho rằng Đoàn Thị Điểm là tác giả, nhưng theo một quan điểm khác, tác giả của bản dịch này là Phan Huy Ích.

Ngoài Chinh phụ ngâm, Đặng Trần Côn còn viết một số bài thơ khác, như Tiêu tương bát cảnh, ba bài phú Trương Hàn tư thuần lô, Trương Lương bố ý, Khấu môn thanh. Tác phẩm của ông thường sâu sắc và phức tạp, tập trung vào tình cảm và nỗi lòng con người, đặc biệt là phụ nữ.

Như nhiều nhà văn thơ cùng thời, Đặng Trần Côn đã góp phần quan trọng vào văn học thơ ca Việt Nam.

12 câu trong bài thơ này (bản dịch) đã được lựa chọn cho sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 10, trong tập hai của Việt Nam.

Liên kết ngoài

• GIỚI THIỆU LƯỢC SỬ DANH NHÂN VĂN HÓA ĐẶNG TRẦN CÔN
• Chinh phụ ngâm Lưu trữ 2007-03-22 tại Wayback Machine nguyên tác bằng chữ Hán và quốc ngữ
• Đặng Trần Côn - 鄧陳琨 * Sai Mon Thi DanLưu trữ 2016-03-05 tại Wayback Machine
• Đặng Trần Côn - Nhân vật lịch sử nổi tiếng thời vua Lê – chúa Trịnh Lưu trữ 2022-11-06 tại Wayback Machine