Buzz
Trong số những nhà thơ nữ Việt Nạm, Xuân Quỳnh được công nhận là người sáng tạo về tình yêu. Bà viết nhiều , viết rất đẹp về tình yêu, nhưng có lẽ Sóng là một bài thơ đặc biệt hơn cả. Bởi nó nói lên được một tâm hồn khao khát yêu thương, một tình yêu chân thành, mãnh liệt, nồng nàn của một con tim phụ nữ .
Tình yêu là một chủ đề không bao giờ cũ trong thơ ca. Nhiều nhà thơ nổi tiếng đã sáng tác về tình yêu với đam mê của tuổi trẻ . Chúng ta đã gặp Xuân Diệu đầy mơ mộng, đắm chìm và khát khao dâng hiến tình yêu, Nguyễn Bính lang thang tìm kiếm tình yêu đồng nội, Anh Thơ thổn thức nhưng ngượng ngùng trước duyên phận con gái… nhưng chỉ có Xuân Quỳnh, sự khát vọng về hạnh phúc đời thường của con người mới được thể hiện , và thể hiện một cách chân thành như chính cuộc đời nhà thơ : một tình yêu đa dạng, phức tạp, và cảm xúc của một con tim phụ nữ đang rộn ràng, đang khao khát tình yêu .
Bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh đặc trưng với hình ảnh ẩn dụ . Nó là biểu hiện của cái tôi trữ tình đầy mơ mộng của nhà thơ . Sóng và tôi, mặc dù là hai thứ khác biệt, nhưng đôi khi chúng ta tự tách rời nhau để phản chiếu lẫn nhau, làm nổi bật sự tương đồng, và đôi khi lại hòa mình vào nhau để tạo ra âm vang hòa quyện . Và có thể nói rằng qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã thể hiện một tình yêu mênh mông, vĩnh cửu và một khát vọng không ngừng về tình yêu đôi lứa .
Bắt đầu bài thơ là trạng thái tâm lý đặc biệt của một tâm hồn đang khao khát yêu thương, tìm kiếm một tình yêu sâu lắng hơn. Xuân Quỳnh miêu tả rất cụ thể tình trạng đặc biệt này, phong phú và phức tạp trong một trái tim đầy nhiệt huyết khao khát yêu thương. Tính cách của người phụ nữ đang yêu, giống như sóng biển, đều mang trong mình nhiều tình trạng trái ngược: “Dữ dội và dịu dàng, ồn ào và yên bình” … Và giống như sóng biển, trái tim của người phụ nữ đang yêu không chấp nhận sự hạn chế, hẹp hòi, luôn mong muốn điều lớn lao hơn để có thể hiểu và cảm nhận đồng điệu với chính mình “Sông không thể hiểu được mình, Sóng tìm ra bể sâu” . Có thể thấy ngay từ khổ thơ đầu tiên này một quan điểm mới mẻ về tình yêu. Người phụ nữ khao khát yêu thương nhưng không chịu đựng, cam chịu nữa . Nếu “Sông không thể hiểu được mình” thì sóng biển quyết định từ bỏ nơi chật chội đó “Tìm ra bể sâu”, đến với cái rộng lớn, bao la. Điều này rất rõ ràng và quyết đoán !
Nỗi khao khát tình yêu mãnh liệt, đầy xúc động trong trái tim con người, theo quan niệm của Xuân Quỳnh, là mong ước vĩnh cửu của nhân loại, đặc biệt là của tuổi trẻ . Giống như sóng biển, mãi mãi tồn tại , vĩnh cửu theo thời gian. Từ ngàn xưa, con người đã chạm tới tình yêu và mãi mãi vẫn tìm kiếm tình yêu . Đối với con người, tình yêu luôn là một ước mơ không ngừng nghỉ:
Ôi con sóng xưa
Và ngày nay cũng thế
Khao khát tình yêu
Vẫn lung linh trong trái tim trẻ
Khi tình yêu đến, như một phản ứng tự nhiên và thường lệ, con người luôn muốn tìm hiểu và phân tích . Nhưng tình yêu là một hiện tượng tâm lý kỳ lạ, đầy bí ẩn, không thể giải thích bằng lý trí thông thường, làm sao có thể giải đáp được câu hỏi về nguồn gốc của tình yêu, về thời điểm bắt đầu của một mối tình. Điều mà trước đây đã khiến Xuân Diệu băn khoăn “Làm sao cắt được nghĩa tình yêu? ” thì nay một lần nữa Xuân Quỳnh tự nhiên và dễ thương mà bộc lộ. Tình yêu giống như sóng biển, như cơn gió, làm sao có thể hiểu hết được. Nó tự nhiên, trong sáng như thiên nhiên , và cũng khó hiểu, đầy bất ngờ như thiên nhiên vậy :
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết được
Khi nào ta yêu nhau
Tình yêu thường liên quan đến nỗi nhớ khi xa cách. Nỗi nhớ trong trái tim đang yêu được Xuân Quỳnh miêu tả mạnh mẽ . Một nỗi nhớ luôn hiện diện, ngay cả khi tỉnh, ngủ, bao phủ mọi không gian . Một nỗi nhớ sâu sắc, đau đớn, không thể dứt ra, không thể dừng lại . Nó cuồn cuộn, dào dạt như những đợt sóng biển bất tận, vô tận . Nhịp thơ trong bài thơ này là nhịp sóng, nhưng rõ nhất, dào dạt, mạnh mẽ, náo nhiệt nhất , mãnh liệt nhất là ở đoạn thơ này :
Con sóng ở dưới lòng biển
Con sóng trên mặt nước
Con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không thể ngủ được
Và, như đã đề cập trước đó, vẫn là hình tượng đồng điệu của sóng và em bổ sung lẫn nhau để diễn tả sâu sắc hơn, ám ảnh hơn tình yêu và nỗi nhớ cùng với lòng chung thủy không tận của trái tim đang rạo rực yêu thương . Nỗi nhớ được biểu hiện qua hình tượng con sóng nhớ bờ “ Ngày đêm không thể ngủ được” chưa đủ, chưa đầy đủ, lại được thể hiện một lần nữa qua nỗi nhớ của nhà thơ : “ Lòng em nhớ đến anh, Cả trong giấc mơ cũng tỉnh”. Nỗi nhớ tràn đầy tình yêu trong lòng thi sĩ. Nỗi nhớ luôn hiện diện trong mọi không gian và thời gian, không chỉ tồn tại trong ý thức mà còn ẩn hiện trong ý thức, xâm nhập vào cả trong giấc mơ. Những yêu cầu, khao khát yêu thương của người phụ nữ được thể hiện mạnh mẽ nhưng cũng rất đơn giản : sóng chỉ muốn đến bờ cũng như em muốn có anh ! Tình yêu của người phụ nữ ở đây vừa mãnh liệt, nồng nàn, vừa trong trẻo, đơn giản, vừa trung thành duy nhất. Qua hình tượng sóng và em . Xuân Quỳnh đã nói lên một cách chân thành, táo bạo , không che giấu cái khao khát yêu thương mãnh liệt, sôi nổi của mình, một phụ nữ, một điều hiếm thấy trong văn học Việt Nam .
Xuân Quỳnh viết bài thơ Sóng vào năm 1967, khi nhà thơ đã trải qua những đau khổ trong tình yêu. Tuy nhiên, người phụ nữ tràn đầy sự sẵn lòng yêu cuộc sống này vẫn chứa chấp biết bao hy vọng, vẫn giữ ngọn lửa niềm tin vào hạnh phúc trong tương lai. Vừa tự động viên, an ủi chính mình, tác giả vẫn tin vào một kết thúc hạnh phúc của một tình yêu lớn như con sóng nhất định sẽ “đến bờ”, “dù có bao nhiêu trở ngại”. Tương lai hạnh phúc dường như vẫn đang chờ đợi . Và vì vậy, ý thức về thời gian không làm cho nhà thơ lo lắng mà chỉ tăng thêm niềm tin:
Cuộc sống dù dài
Năm tháng vẫn trôi qua
Như biển bao la
Mây vẫn lượn về xa
Xuân Quỳnh không chỉ thẳng thắn chia sẻ, mà còn sử dụng hình tượng của sóng để diễn đạt và suy ngẫm về tình yêu. Những suy nghĩ này có vẻ tự do, bay bổng, nhưng từ sâu thẳm của thơ vẫn tồn tại sự nhất quán. Đó là một hành trình khởi đầu, từ việc từ bỏ những hạn chế, hẹp hòi để tìm đến một tình yêu vĩnh cửu, rộng lớn, cuối cùng là mong muốn sống trọn vẹn trong tình yêu, mong muốn trở thành một phần của tình yêu mãi mãi:
Làm thế nào có thể tan biến
Thành hàng trăm sóng nhỏ
Giữa đại dương tình yêu
Để vẫn còn vỗ mãi.
Người phụ nữ mong muốn hoà mình vào cuộc sống lớn lao, thoát khỏi những lo toan, tính toán, để đắm chìm trong biển lớn của tình yêu. Phải có một tình yêu đặc biệt như thế nào thì mới có thể có được một khát vọng cao cả như thế. Khao khát tình yêu cũng chính là khao khát sống mạnh mẽ, trọn vẹn. Cuộc sống có tình yêu là cuộc sống tươi đẹp và đáng sống, và sống trong tình yêu là một niềm hạnh phúc. Xuân Quỳnh mong muốn được sống trong tình yêu mãi mãi, bất diệt với tình yêu.
Bài thơ Sóng là một biểu hiện rất đặc trưng cho tư duy và phong cách thơ của Xuân Quỳnh ở giai đoạn đầu. Một bài thơ vừa dễ thương, vừa mạnh mẽ, sôi động, vừa trong trẻo, hồn nhiên, vừa sâu xa ý nghĩa. Sau những trải nghiệm đắng cay trong tình yêu, giọng điệu thơ của Xuân Quỳnh không còn đề cao cảm xúc mê đắm như trước, nhưng khao khát tình yêu vẫn luôn tồn tại mãi trong trái tim đầy yêu thương của nhà thơ.
