Buzz
Đánh giá bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng.
Trình bày
I. Giới thiệu
- Giới thiệu tổng quan về nhà thơ Quang Dũng
- Giới thiệu về bài thơ Tây Tiến
II. Nội dung chính
1. Tổng quan về bài thơ
- Tây Tiến: là tên của một đoàn quân thành lập vào năm 1947, nhiệm vụ của họ là hỗ trợ bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt – Lào và giúp đỡ trong cuộc kháng chiến chống lại quân đội Pháp.
- Phần lớn thành viên của đoàn quân Tây Tiến là người Hà Nội, trong số họ có nhiều học sinh, sinh viên.
- Bài thơ được sáng tác dựa trên cảm xúc của Quang Dũng, người viết muốn thể hiện sự nhớ nhà với đoàn quân Tây Tiến sau khi anh chuyển đến công tác ở một nơi khác.
2. Hành trình của đoàn quân Tây Tiến giữa vùng đất Tây Bắc
- Hai dòng thơ mở đầu: âm thanh của 'Tây Tiến ơi' phản ánh sự gắn bó, trong khi 'nhớ chơi vơi' thể hiện nỗi nhớ không nguôi nơi lòng, lan tỏa khắp không gian.
- Mô tả về cảnh vật hoang sơ và dữ dội của vùng đất Tây Bắc:
+ Sài Khao, Mường Lát đều tạo lên cảm giác hẻo lánh, xa xôi;
+ Các từ mô tả sống động như “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”, “heo hút”, từ “dốc” và cách sử dụng “Dốc lên ... dốc lên” thú vị, tạo ra hình ảnh địa hình gập ghềnh, hiểm trở.
+ Hình ảnh “súng ngửi trời” thể hiện sự cao vút của núi non mà lính phải vượt qua, kết hợp với nét hóm hỉnh của người lính.
+ Nhịp thơ bẻ đôi “Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống” mô tả sự nguy hiểm đặc biệt.
+ Hình ảnh nhân hóa: “cọp trêu người”, “thác gầm thét” tạo ra không khí hoang sơ, man rợ; thời gian: “chiều chiều”, “đêm đêm” là những thời điểm mà lính phải đối mặt với nguy hiểm trong rừng và nước.
+ Sử dụng chủ yếu các thanh trắc để nhấn mạnh tính gập ghềnh, trắc trở của địa hình.
- Khung cảnh thiên nhiên đôi khi mang nét êm đềm, phản ánh cuộc sống như trong “nhà ai Pha Luông ...”, “cơm lên khói”, “Mai Châu mùa em ...”, với sự dùng thanh bằng để tạo cảm giác nhẹ nhàng, yên bình.
- Hình ảnh bi hùng của lính Tây Tiến như “dãi dầu không bước nữa”, “gục lên súng mũ bỏ quên đời”: có thể hiểu như một miêu tả đơn giản về khoảnh khắc nghỉ ngơi sau hành quân dài, hoặc cũng có thể hiểu là sự dừng lại vĩnh viễn.
- Nhận định: Thiên nhiên Tây Bắc vẫn hùng vĩ nhưng cũng ẩn chứa những nguy hiểm, đó chính là thử thách của lính Tây Tiến trên hành trình đi qua.
3. Kỷ niệm đẹp về tình quân dân và vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc
- Kỷ niệm về đêm liên hoan đậm đà tình thân quân dân:
+ Không khí của đêm liên hoan phô trương với sắc màu rực rỡ, lộng lẫy: “bừng lên”, “hội đuốc hoa”, “khèn lên man điệu”; con người tinh tế: “xiêm áo”, “nàng e ấp”.
+ Tinh thần của người lính bay bổng, mãn nguyện trong không khí tình người ấm áp: “Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”.
- Khung cảnh của dòng sông, những con người ở vùng Tây Bắc:
+ Đẹp đầy ma mị, hoang sơ, thiêng liêng: “Chiều sương”, “hồn lau nẻo bến bờ”
+ Con người lao động giản dị, tự nhiên: “hình bóng người trên vẻ mộc mạc”, cảnh vật đẹp, tràn đầy sức sống: “trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”
- Nhận xét: nhờ cách viết lãng mạn, Quang Dũng đã vẽ lên bức tranh thiên nhiên mơ mộng, cuộc sống sinh hoạt ấm áp và hình ảnh con người dịu dàng của vùng Tây Bắc.
4. Hình tượng người lính Tây Tiến
- Hình ảnh của người lính được mô tả chân thực: “đội quân không mọc tóc”, “xanh màu lá”, họ sống và chiến đấu trong điều kiện khắc nghiệt, thiếu thốn, gian khổ nhưng vẫn mạnh mẽ “dữ oai hùm”.
- Họ là những người có tâm hồn lãng mạn, trái tim yêu thương “Mắt trừng gửi mộng”/ “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”, lấy hình bóng người thương nơi quê nhà làm động lực chiến đấu.
- Sự hào hùng và cao cả được thể hiện qua lòng hy sinh dũng cảm của họ:
+ Sẵn sàng hiến dâng tuổi trẻ cho đất nước “trải dài biên cương xa xôi”, “không hối tiếc sự thanh xuân”, “về bên vực”, ra đi bằng lòng nhẹ nhàng, an nghỉ.
+ Cái chết được tôn vinh như hình ảnh của các anh hùng dũng cảm: “áo quân phục”, “bước đi lẻ loi”; thiên nhiên cũng chia sẻ nỗi đau với nỗi đau của họ.
- Nhận xét: Dù trong hoàn cảnh khó khăn, những người lính Tây Tiến vẫn mang những đặc điểm lãng mạn, kiêu hãnh. Họ mang vẻ đẹp cao quý, sẵn sàng hy sinh cho đất nước.
5. Lời hứa, tâm sự của tác giả
- Câu thơ nhắc lại quyết tâm, ý chí ra đi của đoàn quân Tây Tiến: “người ra đi không hẹn hò”, cùng sự tiếc thương cho những đồng đội đã hy sinh “thăm thẳm một chia phôi”.
- Tình cảm gắn bó, niềm nhớ mãi của tác giả luôn dành cho đoàn quân Tây Tiến và vùng rừng núi Tây Bắc “Ai lên Tây Tiến ... / Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”
III. Tổng kết
- Tóm tắt lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bài thơ.
Bản mẫu
Bài tham khảo số 1
Bài làm
Cuộc kháng chiến chống Pháp đã ghi lại dấu ấn sâu đậm trong lòng dân tộc, là biểu hiện của lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu dũng cảm, bất khuất của nhân dân. Cuộc kháng chiến còn tạo ra nhiều hình ảnh đẹp, trong đó hình ảnh của người lính nổi bật. Bên cạnh những tác phẩm nổi tiếng như Đồng chí của Chính Hữu, Nhớ của Hồng Nguyên.... Tây Tiến của Quang Dũng là một tác phẩm đặc sắc. Đoàn quân Tây Tiến tụ họp những người trẻ từ mọi tầng lớp xã hội Hà Nội, kể cả những học sinh trí thức vừa rời khỏi trường để tham gia vào cuộc chiến đấu. Tất cả họ có cùng một lí tưởng: chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Họ không hẹn trở về, chỉ hẹn mãi mãi chiến đấu đến cùng. Tinh thần ấy là biểu tượng của một thế hệ, được thể hiện trong một bài hát cổ:
Đoàn Vệ quốc quân một lần ra đi,
Nào có sá chi đâu ngày trở về.
Trong đoàn quân, có những thanh niên đã từng là học sinh, giờ đã trở thành chiến sĩ trên chiến trường. Một trong số đó là Quang Dũng, tác giả của bài thơ. Như nhiều thanh niên khác, Quang Dũng có lòng yêu nước, mong muốn tham gia vào cuộc chiến đấu, và đến với Tây Tiến với một tinh thần nhiệt huyết của tuổi trẻ. Sự đam mê và lãng mạn của những người thanh niên đã thúc đẩy họ chấp nhận mọi khó khăn, hi sinh cho mục tiêu cao cả. Quang Dũng và đồng đội đã ghi dấu những ký ức đẹp và đau thương trong cuộc sống chiến đấu, nhớ về những con đường mòn, những dốc đồi, những thác nước mênh mang. Nhớ Tây Tiến là nhớ về một kỷ niệm đậm đà trong tâm hồn nhà thơ. Cuộc sống trong rừng núi, với những thử thách khắc nghiệt, đã góp phần tạo nên những kỉ niệm đẹp đẽ và không thể nào quên. Quang Dũng đã thể hiện tình cảm nhớ mãi trong hai câu thơ:
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi.
Cuộc sống của Tây Tiến và những nơi mà họ đã đi qua chắc chắn đã để lại nhiều kí ức sâu sắc trong lòng nhà thơ. Đó là những khoảnh khắc đẹp và đầy ý nghĩa mà Quang Dũng mãi mãi nhớ về. Rừng núi Tây Bắc hiện lên trong tâm trí như một mảnh ghép quý giá của cuộc đời ông. Từ những con đường mòn uốn lượn đến những dãy núi che khuất, tất cả đã tạo nên một bức tranh sống động và ấn tượng trong lòng nhà thơ. Quang Dũng đã sử dụng ngôn từ tinh tế để miêu tả vẻ đẹp của vùng rừng núi Tây Bắc, từng chi tiết nhỏ nhưng mang đầy ý nghĩa. Có những câu thơ được viết bằng toàn vần rất ấn tượng:
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Những chi tiết như vậy đã tạo ra một bức tranh chân thực về cuộc sống của đoàn quân Tây Tiến trong vùng rừng núi. Quang Dũng không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn gợi lên những cảm xúc sâu xa trong lòng người đọc. Những bài thơ của ông không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một biểu tượng về lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
Lao xao sóng vỗ, ngọn tùng mừng rỡ
Gian nan, khó khăn, đó là trận thử thách anh hùng phải đương đầu.
Đó là lời nhắc nhở về giá trị của chiến thắng, về phẩm chất của con người. Giữa những khó khăn, gian nan, niềm vui dù nhỏ nhoi cũng trở nên quý báu, và ghi sâu trong ký ức:
Nhớ Tây Tiến, cơm nếp nồng hương ....
Dòng nước lũ vỗ, hoa lay đưa.
Như muốn đưa tâm hồn chúng ta trở về trạng thái cân bằng sau những trận đấu của lính Tây Tiến, Quang Dũng hồi tưởng về những hình ảnh ấm áp, hạnh phúc. Khói bếp, mùi cơm nồng gợi lại cảm giác ấm áp của cuộc sống bình dị, hạnh phúc. Sức ấm từ đó làm tan chảy tâm hốt giữa những phút giây chứng kiến những khó khăn của lính, và hình ảnh hoa lá làm dịu đi nỗi lo, gợi lại niềm vui như đang tham gia vào một lễ hội sum vầy. Hai liếng kìa vừa bừng tỉnh, vừa vui vẻ, thể hiện tâm hồn của lính Tây Tiến. Trong cả đoạn thơ, mỗi từ như một bản nhạc, tiếng còi, hình ảnh của cuộc sống bình dị như chẳng hề biết đến cuộc chiến tranh. Hình ảnh của buổi vui của Viên Chăn, sau những thử thách khắc nghiệt của núi rừng, thể hiện tinh thần phong phú của lính Tây Tiến . Họ tổ chức tiệc tùng, dù biết rằng sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, hi sinh, nhưng họ vẫn múa hát, vẫn lạc quan yêu đời. Có thể chỉ trong ngày hôm sau, một ai đó trong số họ sẽ nằm nơi núi rừng, nhưng hôm nay, họ mơ mộng về những hình ảnh đẹp của cuộc sống thơ mộng, xây dựng lên tâm hồn thơ. Và với điều đó, họ sẵn lòng đón nhận mọi thách thức tiếp theo, coi đó như một phần không thể thiếu của cuộc sống lính. Mọi khó khăn, hi sinh là điều bình thường và tất yếu đối với lính, vì vậy mà họ vẫn lạc quan, yêu đời, sống với tâm hồn trẻ trung, tươi mới. Người lính Tây Tiến có thể nhớ về một chiếc thuyền trôi, hoặc một bông hoa trên dòng nước lũ. Những hình ảnh bình thường ấy in sâu vào tâm hồn lính Tây Tiến, là nguồn động viên thúc giục họ chiến đấu, dù phải đối mặt với những thách thức mới:
Đoàn binh Tây Tiến, không một chiếc tóc nào mọc thêm
Quân đồng màu lá, dữ oai và uy nghi.
Mắt trừng nhìn về phía biên giới
Buổi tối mơ về Hà Nội, thành phố xinh đẹp của đoàn quân không một chiếc tóc nào mọc thêm! Cách diễn đạt này đã khơi dậy nhiều cảm xúc. Hình ảnh của quân Tây Tiến có trở nên lạ lùng không? Không! Đó là hình ảnh oai vệ của những 'Chiến sĩ rừng' từng nổi tiếng, có tóc rụng do rét, và cách diễn đạt 'đoàn quân không mọc tóc' đầy ý nghĩa, thể hiện hình ảnh người sĩ dũng mãnh và mạnh mẽ. Quân không mọc tóc, nhưng vẫn xanh màu lá, màu xanh ấy có thể là do cành lá xanh, nhưng chủ yếu là do cơn rét của rừng. Cơn rét ghê gớm đã in sâu vào tâm trí của người chiến sĩ. Chúng ta không thể không cảm phục trước hình ảnh của lính Tây Tiến, và ghi nhớ đến hình ảnh của những người lính trong một số bài thơ cùng thời:
Gương mặt tái đi màu bệnh tật,
Không còn vẻ tươi sáng những ngày qua.
Người lính Tây Tiến phải chịu đựng cơn rét kinh hoàng đó, nhưng nó không làm mất đi ý chí của họ mà ngược lại, họ chiến đấu mạnh mẽ, kiên cường hơn, quân đồng màu lá nhưng vẫn dữ oai và uy nghi. Phong thái hùng dũng của người lính Tây Tiến được thể hiện qua sự so sánh. Nếu trong đoạn thơ trên, người lính phải đối mặt với sự đe dọa từ cọp thì họ cũng chiến đấu với tinh thần dũng cảm của một vị chúa sơn lâm. Dòng thơ sau như là đòn đánh nhấn mạnh vào sự hào hùng của người lính Tây Tiến. Quang Dũng đã thấu hiểu người lính và đồng cảm với họ. Chiến đấu dũng mãnh như vậy, nhưng người lính Tây Tiến vẫn giữ lại một phần tinh tế của cuộc sống Hà Nội:
Mắt trừng nhìn về phía biên giới,
Đêm mơ về Hà Nội, thành phố xinh đẹp.
Người chiến sĩ ra đi từ những mái trường, chiến đấu mà không quên nguồn cội. Trước mặt là trận đánh, tình cảm được thể hiện qua giấc mộng, thực và ảo đều tồn tại. Dáng vẻ dịu dàng của một cô gái Thủ đô, từ ngôn từ 'thơm' dùng để diễn đạt như 'sắc nước hương trời' vậy! Người lính của Quang Dũng ra đi mang theo cả phong thái uy nghi của một người thanh niên trí thức, phong thái đã giúp họ duy trì cuộc sống tinh thần phong phú sau mỗi trận đánh gay cấn.
Cuộc sống tâm hồn này là động lực giúp người lính tiếp tục chiến đấu để giành lấy sự tự do, độc lập cho Tổ quốc yêu thương. Và chính vì thế, người chiến sĩ chấp nhận hy sinh:
Rải rác trên biên giới, những ngôi mộ xa xôi
Trên chiến trường, không một tiếng cười vui nào.
Thử chia câu thơ thành từng câu. Câu đầu thực sự ấn tượng, mang đến cảm xúc mạnh mẽ. Mỗi khi đọc, tôi lại chìm vào suy tư và rưng rưng nước mắt! Trên con đường gập ghềnh của miền núi rừng biên giới, đoàn quân Tây Tiến tiến bước, và đôi khi phải tách ra để để lại những người chiến sĩ. Những nấm mộ trên đường làm câu thơ trở nên bi thảm. Nhưng câu thứ hai như một lực nâng vô hình, làm cho câu đầu trở nên hào hùng, bi tráng. Họ biết hi sinh, biết gian khổ nhưng vẫn ra đi giải phóng quê hương. Họ ra đi không tiếc đời xanh, vì đời tươi đẹp đã hiến dâng cho lí tưởng cao đẹp: chiến đấu vì Tổ quốc. Họ ra đi và ngã xuống thanh thản, cái chết được xem nhẹ tựa lông hồng:
Áo bào thay chiếu, anh về đất
Sông Mã vang lên khúc độc hành.
Quang Dũng sử dụng từ 'áo bào' khiến câu thơ trở nên cổ kính; người chiến sĩ như những danh tướng thời xưa vinh quang. Người lính coi việc hi sinh trên chiến trường là một nghĩa vụ thiêng liêng. Người chiến sĩ Tây Tiến ngã xuống và thanh thản về đất. Đất sinh ra họ và lại đón nhận họ sau khi làm tròn nghĩa vụ. Anh về đất như một hành động tựu nghĩa của anh hùng. Bài thơ mở đầu với hình ảnh sông Mã, kết thúc vẫn là tiếng gầm thét của dòng sông này. Dòng sông tiễn anh ra đi chiến đấu, lại đón anh về:
Tây Tiến, người không hẹn ước
Con đường lên thăm thẳm, một phân đoạn
Người lên Tây Tiến trong mùa xuân ấy
Hồn trở về Sầm Nứa, không nối theo xuôi.
Quang Dũng một lần nữa khẳng định ý chí quyết tâm ra đi là không bao giờ trở lại. Đó cũng là ý chí kiên cường của một thế hệ, một thời đại.
Những gian khổ, hy sinh trong cuộc chiến tranh là những kỷ niệm không thể phai nhạt. Khó có thể trải qua thời kỳ gian khổ và hào hùng như vậy lần nữa. Và không dễ dàng có thể tạo ra một bài thơ Tây Tiến thứ hai.
