Giá trị của một chuyến đi ra khơi như thế thực sự đáng tự hào. Không ai dám chế giễu ông lão về may mắn nữa! Ông cảm thấy tự hào về khả năng của con người và khả năng chịu đựng của họ!
Trong cuộc sống, có những lúc mọi thứ đã gần như trở thành của bạn nhưng lại bị người khác giật mất! Trong trường hợp của ông lão Xanchiagô, việc mất con cá kiếm là một minh chứng đúng đắn cho điều đó. Trên đường trở về bến, ông lại phải đối mặt với một tình huống không may. Đàn cá mập đã tấn công thuyền của ông để tìm mồi. Cuộc đấu “đối đầu với đàn cá hung ác” diễn ra vô cùng ấn tượng. Ông bị tấn công bất ngờ, hoàn toàn không thể phản kháng. Sức mạnh và thế lực quá chênh lệch. Cuộc chiến diễn ra giữa đêm tối trên biển cả. Ông lão chẳng khác nào một kẻ mù giữa vòng vây của đàn cá dữ! Chỉ có một chiếc cây gậy làm vũ khí. Ông cảm thấy kiệt sức sau 3 ngày 2 đêm săn bắt con cá kiếm. Kẻ thù của ông là một đàn cá mập đông đảo, đang đói và rất hung dữ. Đàn cá được bảo vệ bởi bóng tối và sóng biển, bất ngờ tấn công. Đàn cá biến hóa, khiến cho ông thấy “những hình ảnh về cá mập với hàng răng sắc nhọn trên mặt biển và những vệt sáng lấp lánh”. Những hàm răng của cá mập như “mũi tên”, lưng đàn cá cuồn cuộn như làm cho “chiếc thuyền câu bị rối loạn”. Không chỉ con cá kiếm mà cả ông lão cũng có thể trở thành mồi cho đàn cá mập đói bụng! Hêminguây đã mô tả cảnh tượng về lưng cá mập đâm vào thuyền câu, tạo nên một khung cảnh đáng sợ và nguy hiểm!
Cuộc chiến đấu trở nên khốc liệt hơn từng giây. Người đọc có cảm giác rằng hàng chục cá mập ở vùng biển “Giếng Lớn” đã tập trung để vây lấy chiếc thuyền câu. Ông lão như bị màn đêm che khuất, “xung quanh đầy những cá mập nhảy lên đến đầu” của ông. Ông cố gắng “chiến đấu một cách tuyệt vọng với một kẻ thù mà ông chỉ nghe thấy bằng tai, cảm nhận bằng trái tim. “Một cách bất ngờ, chiếc cây gậy - vũ khí chiến đấu của ông - bị cá mập “nhấm phát rồi nhanh chóng giật mất đi”. Ông Xanchiagô không phải là kẻ dễ bị đánh bại, ông không bỏ cuộc trước đàn cá mập! Thành quả của lao động đến từ sự nỗ lực và sự hy sinh, không thể để cho đàn cá dữ chiếm đoạt. Ông lão nhanh nhẹn và dũng cảm, giữ chặt bánh lái, tiếp tục chiến đấu mạnh mẽ. Cuộc đấu giữa con người và đàn cá dữ ngày càng trở nên khốc liệt và quyết liệt hơn! Ông lão dùng hết sức lực của mình, giữ chặt bánh lái, vùng vẫy ra khỏi sự bao vây”. Ông lão bị đàn cá mập hãm lại từ phía sau, một con sau một con. Lúc này thì toàn bộ đàn cá mập đã tập trung, chúng đâm vào xác con cá. Bầy cá dữ đang đói không rời xa chiếc thuyền câu, “mỗi lần nhấm phát rồi quay lại. Thịt cá bị nhấm, bị đớp, bị xé. Những mảnh thịt mà đàn cá mập nhai” lấp lánh dưới biển!
Con cá kiếm khổng lồ đã bị hạ gục, chỉ còn một ít thịt dính vào đầu! Trận đấu giữa cá và người diễn ra ác liệt, với lão chài dũng mãnh quật đầu vào răng hàm của cá mập. Ông giữ vững sức mạnh và quật liên hồi vào đầu cá, khiến cá mập phải rời xa.
Giống như một người lính kiên cường trên chiến trường, đánh đến giọt máu cuối cùng, lão chài Xanchiagô không từ bỏ trước đàn cá dữ. Khi cái chày bị cá mập ngoạm, ông tỉnh táo và sử dụng tay lái như vũ khí. Ông không ngừng quật đầu cá mập, thậm chí đến khi mái chèo gãy. Cuối cùng, ông đã đánh bại con cá mập cuối cùng bằng một cú đòn chí mạng!
Việc bắt được con cá kiếm nặng 6, 7 tấn là một thành tựu lớn! Mặc dù thịt của con cá bị cá mập ngoạm sạch, nhưng lão vẫn giữ được con thuyền. Ông tự hào về con thuyền vẫn còn nguyên vẹn, trừ tay lái. Ông lên kế hoạch ra khơi một lần nữa, với niềm tin không thua kém sau trận thất bại.
Lão chài đối mặt với đàn cá mập trong tình huống khó khăn và nguy hiểm. Sự chênh lệch giữa họ được tả dưới ánh sáng của biển đêm tăm tối. Cuộc đấu tranh đầy cam go giữa con người và đại dương được mô tả chi tiết, với lời đối thoại và hành động của lão chài, từ thách thức đến sự chấp nhận thất bại. Dù chiến bại, lão vẫn giữ vững tinh thần và quyết tâm tiếp tục cuộc sống trên biển.
Trong cuộc đối đầu với đàn cá dữ, lão chài Xanchiagô đề ra một phản ứng sâu sắc. Ông tự suy ngẫm về nguyên nhân thất bại và nhận thức rằng khát vọng lớn hơn khả năng có thể dẫn đến thất bại. Tuy nhiên, ông vẫn giữ vững niềm tin và sức mạnh để tiếp tục cuộc sống và lao động. Câu chuyện về Xanchiagô là một bài học về sự mạnh mẽ, kiên nhẫn và niềm tin trong cuộc sống.