[Đánh Giá Sách] “AI Trong Cuộc Cách Mạng Công Nghệ 4.0”: Bước Đi Về Trí Tuệ Nhân Tạo

AI là một trong những công nghệ quan trọng nhất đang thay đổi thế giới ngày nay. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng về AI. Để hiểu sâu hơn về những ứng dụng và thách thức của AI và cách nó ảnh hưởng đến xã hội, bạn cần đọc cuốn sách “AI trong Cuộc Cách Mạng Công Nghệ 4.0”, của Ajay Agrawal, Joshua Gans và Avi Goldfarb.

Xã hội đã trải qua ba Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp. Sau mỗi cuộc này, thế giới đã thay đổi hoàn toàn. Và hiện nay, chúng ta đang trải qua Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp lần thứ tư, được gọi là 4.0.

Mỗi Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp đều phải dựa trên sự thay đổi lớn về các yếu tố cốt lõi. Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp đầu tiên bắt đầu với sự ra đời của động cơ đốt trong, tiếp theo là động cơ điện. Máy tính và tự động hóa là nền tảng của Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp thứ ba. Vậy với Cách Mạng Công Nghiệp 4.0?

Trong Kỹ Thuật Số 4.0, AI là một trong những yếu tố cốt lõi.

Mỗi ngày, chúng ta nghe về “Công Nghiệp 4.0”, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ. Đây là một lĩnh vực nghiên cứu lớn, nhưng bản chất vẫn là một Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp, dựa trên tiến bộ của Công Nghệ Sinh Học, Vật Lý và Kỹ Thuật Số.

Trong những yếu tố cơ bản của sự ra đời Cách mạng Công nghiệp 4.0, “Kỹ thuật số” trở nên gần gũi hơn với cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Chúng ta tiếp tục tiếp xúc và sử dụng nó hàng ngày để phục vụ cho cuộc sống.

Bạn đã biết những yếu tố quan trọng nào tạo nên sự bứt phá của Kỹ thuật số 4.0 chưa? Đó chính là ba yếu tố sau đây:

• IoT (Internet of Things) – Mạng lưới kết nối hàng vạn vật
• BD (Big Data) – Dữ liệu khổng lồ
• Và cuối cùng, đó là AI (Artificial Intelligence) – Trí tuệ nhân tạo

Sự xuất hiện của AI tạo ra bước tiến mới trong lịch sử phát triển của loài người. AI hiện diện ở mọi khía cạnh, mọi lĩnh vực trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. AI mang lại sự thuận tiện cho cuộc sống. Trong kinh doanh, vai trò của AI ngày càng quan trọng hơn. Luận điểm “AI là con đường ngắn nhất để phát triển doanh nghiệp” được đề cập có cơ sở.

AI hiện diện ở khắp mọi nơi. AI có mặt trong điện thoại, xe ô tô của chúng ta, trong trải nghiệm mua sắm, hẹn hò, trong bệnh viện, ngân hàng và trên các tin tức.

AI và khả năng dự đoán

Hành vi của con người bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó có sự dự đoán. Sự dự đoán chi phối hành vi và quyết định hàng ngày của chúng ta. Đơn giản, dự đoán là việc điền thông tin còn thiếu bằng cách sử dụng thông tin có sẵn, thường được gọi là “dữ liệu”. Chúng ta sử dụng dữ liệu này để tạo ra thông tin mới. Đó là sự dự đoán, và AI có khả năng thực hiện điều đó. Nhờ khả năng phân tích dữ liệu, AI có thể dự đoán để hỗ trợ quyết định của con người.

Tại sao AI có khả năng dự đoán? Vì nó được huấn luyện trên ba loại dữ liệu: Dữ liệu đào tạo AI; Dữ liệu đầu vào để dự đoán; Dữ liệu phản hồi để cải thiện độ chính xác. Việc thu thập dữ liệu này tốn kém, nhưng đó là đầu tư. Chi phí phụ thuộc vào nhu cầu và mức độ thu thập dữ liệu. Nếu doanh nghiệp đầu tư thêm, độ chính xác sẽ tăng. Tuy nhiên, đây là một bài toán cân bằng không dễ giải quyết.

Các tiến bộ trong trí tuệ nhân tạo gần đây là bước ngoặt của Cách mạng Công nghiệp 4.0. Hệ thống AI có khả năng học và cải thiện giống như trí tuệ của con người. Chúng tạo ra dự đoán quan trọng và chính xác hơn so với các phương pháp khác. Một số chuyên gia cho rằng sự dự đoán là trung tâm của trí tuệ. Độ chính xác cao của dự đoán của hệ thống AI cho phép chúng thực hiện nhiều nhiệm vụ từ dịch thuật đến điều hướng. Công việc này trước đây được coi là đặc quyền của trí tuệ con người, nhưng giờ đây có thể được thực hiện bởi hệ thống máy với trí tuệ nhân tạo.

Sự xuất hiện của AI sẽ gây ra sự phân chia trong lao động. Máy tính thường tốt hơn con người trong việc đưa ra dự đoán trong các tương tác phức tạp với nhiều dữ liệu. Khi các tương tác như vậy phát triển, khả năng dự đoán chính xác của con người giảm so với AI. Tuy nhiên, con người có lợi thế trong việc hiểu quy trình tạo ra dữ liệu, đặc biệt là trong trường hợp có ít dữ liệu. Phân chia lao động có thể được thực hiện dựa trên điều này. AI sẽ dự đoán các trường hợp thông thường, trong khi con người sẽ xử lý những trường hợp ngoại lệ.

AI và quá trình ra quyết định

AI có thể dự đoán với độ chính xác cao, nhưng dự đoán không phải là quyết định. Đó chỉ là một phần của quyết định. Quyết định còn liên quan đến đánh giá, hành động, và kết quả, cũng như ba loại dữ liệu: đầu vào, đào tạo, và phản hồi. Nhiều quyết định được đưa ra trong điều kiện không chắc chắn. Dưới những điều kiện đó, chúng ta cần xác định chi phí của việc đưa ra quyết định sai lầm. May mắn thay, AI có thể hỗ trợ trong việc này.

Máy học có thể dự đoán cảm nhận của con người, nhưng vẫn hạn chế do thiếu dữ liệu. Một số thông tin con người có mà máy không, như sở thích. Máy không thể dự đoán những sự kiện hiếm, cũng như không thể dự đoán đánh giá trong tình huống chưa từng xảy ra nhiều lần trong quá khứ. Trí tuệ sẽ xử lý những tình huống đó, không phải là trí tuệ nhân tạo.

Khi thiếu dự đoán chính xác, chúng ta phải chấp nhận những điều không nhất quán. Vậy thực sự, trí tuệ nhân tạo sẽ hỗ trợ con người như thế nào trong quá trình ra quyết định?

Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo không chỉ đơn giản là tự động hóa hoàn toàn một công việc. Dự đoán chỉ là một phần của nó.

Trong nhiều trường hợp, con người vẫn cần phải đánh giá và thực hiện hành động. Tuy nhiên, khi máy thực hiện tất cả các yếu tố của một công việc, công việc đó sẽ hoàn toàn tự động hóa và con người sẽ bị loại bỏ. Do đó, trí tuệ nhân tạo sẽ hỗ trợ con người trong việc ra quyết định trong các trường hợp phổ biến, nhưng không loại bỏ hoàn toàn vai trò của con người.

Trí tuệ nhân tạo và các công cụ

Các công cụ trí tuệ nhân tạo đều là các giải pháp tiên tiến. Mỗi công cụ tạo ra một dự đoán riêng và thường được thiết kế để thực hiện một công việc cụ thể.

Các công việc cần được phân tích để xem khi nào nên sử dụng máy dự đoán. Điều này giúp doanh nghiệp ước tính được lợi ích của việc cải thiện dự đoán và chi phí của việc triển khai dự án đó. Sau khi có các ước tính hợp lý, hệ thống sẽ xếp hạng các công cụ AI từ ROI cao nhất đến thấp nhất, bắt đầu từ trên xuống dưới, bổ sung các công cụ AI cho đến khi ROI vẫn hợp lý. ROI là một chỉ số phổ biến trong kinh doanh, cho biết mức độ hiệu quả của đầu tư. Khi đầu tư vào AI mang lại lợi nhuận, doanh nghiệp có thể đánh giá được ROI và hiệu quả của việc đầu tư vào AI.

Một công việc là sự kết hợp của nhiều nhiệm vụ. Khi phân tích quy trình làm việc và sử dụng công cụ AI, một số nhiệm vụ trước đây được thực hiện bởi con người có thể tự động hóa, thứ tự và sự tập trung vào những nhiệm vụ còn lại có thể thay đổi, và có thể tạo ra các nhiệm vụ mới. Do đó, sự kết hợp của các nhiệm vụ tạo ra một công việc có thể biến đổi. AI có thể thay đổi tiến trình thực hiện một công việc nhưng vẫn dưới sự kiểm soát của trí tuệ con người. Sự tích hợp của các công cụ AI tạo ra một số ảnh hưởng đối với công việc:

• Công cụ AI có thể mở rộng phạm vi công việc
• Công cụ AI có thể thu gọn công việc
• Công cụ AI có thể dẫn đến tái cấu trúc công việc, với việc bổ sung một số phần và loại bỏ các phần khác
• Công cụ AI có thể làm giảm sự tập trung vào kỹ năng cụ thể trong một công việc cụ thể
• Công cụ AI có thể thay đổi lợi nhuận liên quan đến các kỹ năng cụ thể và từ đó thay đổi người phù hợp nhất cho từng công việc cụ thể

Công việc của con người sẽ nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ AI như một công cụ.

AI và chiến lược

Sử dụng AI là một chiến lược quan trọng cho sự phát triển của các doanh nghiệp trong thời đại công nghệ 4.0 hiện nay.

Trong các doanh nghiệp cao cấp, quyền quyết định về chiến lược AI không nên hoàn toàn ở bộ phận Công nghệ Thông tin, vì các công cụ AI mạnh mẽ có thể cải thiện năng suất công việc nhiều hơn so với chiến lược của tổ chức, dẫn đến thay đổi cơ bản trong chiến lược. Điều này đã khơi gợi tư duy của các nhà quản lý doanh nghiệp. Thường khi nói về AI, ta nghĩ đến nó như một máy móc, vì vậy trách nhiệm của việc quản lý AI chắc chắn sẽ thuộc về bộ phận Công nghệ Thông tin. Nhưng điều đó không hoàn toàn chính xác.

AI có thể thay đổi chiến lược nếu có ba yếu tố sau:

• Có sự thay đổi cốt lõi trong mô hình kinh doanh
• Sự thay đổi bị ảnh hưởng bởi sự không chắc chắn
• Một công cụ AI giảm thiểu sự không chắc chắn sẽ thay đổi tỉ lệ cân bằng của sự thay đổi và làm cho chiến lược tối ưu thay đổi từ một phía sang phía khác

Có thể thấy rằng, nếu AI có khả năng can thiệp vào mô hình kinh doanh, loại bỏ sự không chắc chắn và làm cho chiến lược tối ưu của doanh nghiệp có xu hướng thay đổi, điều đó ngụ ý rằng công cụ AI đó mạnh đủ để làm cho chiến lược tổng thể của doanh nghiệp di chuyển theo một hướng hoàn toàn mới. Sự can thiệp của AI thay đổi chiến lược kinh doanh là điều phổ biến trong các doanh nghiệp ngày nay. Việc bổ sung công cụ AI vào một phần của doanh nghiệp cũng có thể ảnh hưởng đến các phần khác. Tóm lại, các công cụ AI mạnh mẽ có thể dẫn đến sự tái thiết kế đáng kể của quy trình công việc và ranh giới của doanh nghiệp.

AI thúc đẩy việc sở hữu dữ liệu. Tuy nhiên, nếu dữ liệu không phải là quan trọng chiến lược đối với tổ chức của doanh nghiệp, họ nên xem xét việc mua dự đoán trực tiếp từ bên ngoài thay vì mua dữ liệu và sử dụng máy AI của mình để tự dự đoán.

Các doanh nghiệp ngày nay đang di chuyển hệ thống của họ vào thế giới kỹ thuật số. Chuyển đổi sang ưu tiên chiến lược AI có nghĩa là bỏ qua những ưu tiên hàng đầu trước đây.

Trong chiến lược ưu tiên AI, mục tiêu tối quan trọng là tối ưu hóa độ chính xác của dự đoán, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải thỏa hiệp với các mục tiêu khác như tối ưu hóa doanh thu, số lượng người dùng và trải nghiệm người dùng.

Một quyết định chiến lược khác liên quan đến thời gian. Đó là việc tìm câu trả lời cho câu hỏi: Khi nào nên triển khai công cụ AI trong thực tế? Ban đầu, các công cụ AI được đào tạo trong nhà để tránh tiếp xúc với khách hàng, nhưng chúng học nhanh hơn khi được sử dụng thương mại vì gặp phải điều kiện hoạt động thực tế và có dữ liệu lớn hơn.

Lợi ích của việc triển khai sớm là tăng tốc độ học và rủi ro cao hơn (rủi ro đối với thương hiệu hoặc sự an toàn của khách hàng do khách hàng tiếp xúc với các AI chưa được đào tạo kỹ lưỡng).

AI và xã hội

Sự phát triển của AI tạo ra nhiều sự lựa chọn cho xã hội, mỗi lựa chọn đều đi kèm với một sự đánh đổi. Ở cấp độ xã hội, có ba sự đánh đổi đáng chú ý.

Sự đánh đổi đầu tiên là giữa năng suất và phân phối. Nhiều người cho rằng AI có thể làm cho chúng ta trở nên nghèo hơn hoặc thậm chí xấu đi. Điều đó không đúng. Các nhà kinh tế đều thừa nhận rằng tiến bộ công nghệ làm tăng năng suất. Rõ ràng, AI sẽ tăng năng suất. Vấn đề không phải là tạo ra sự giàu có mà là cách phân phối nó. Bởi vì AI có thể làm tăng bất bình đẳng thu nhập. Sự phát triển của AI gây ra bất bình đẳng thu nhập vì hai lý do. Thứ nhất, AI tăng cạnh tranh giữa con người trong các công việc không liên quan đến AI, làm giảm mức lương. Thứ hai, một số công nghệ AI yêu cầu kỹ năng chuyên môn để vận hành, vì vậy AI có thể chỉ có lợi ích cho một số ít người có kỹ năng cao.

Trong sự đánh đổi thứ hai là sự đổi mới so với sự cạnh tranh. Tương tự như hầu hết các công nghệ phần mềm, AI có một nền kinh tế quy mô. Hơn nữa, các công cụ AI thường được đặc trưng bởi việc gia tăng lợi nhuận ở một mức độ nào đó, do đó các doanh nghiệp có động lực lớn hơn để xây dựng hệ thống AI tiên tiến. Điều này có mặt trái, vì nó có thể dẫn đến trạng thái độc quyền, gây thiệt hại lâu dài cho xã hội.

Sự đánh đổi thứ ba là hiệu suất so với quyền riêng tư. AI hoạt động tốt hơn nếu có nhiều dữ liệu hơn, đặc biệt là dữ liệu cá nhân, cho phép cá nhân hóa dự đoán. Tuy nhiên, cung cấp dữ liệu cá nhân đồng nghĩa với việc giảm quyền riêng tư. Đó là lý do tại sao thông tin cá nhân ngày nay có giá trị lớn hơn rất nhiều so với quá khứ.

Đối với cả ba sự đánh đổi, các lĩnh vực pháp lý sẽ cân nhắc cả hai mặt của giao dịch và thiết kế chính sách phù hợp nhất với chiến lược tổng thể và ý muốn của công dân.

Kết

Nếu con người ủy quyền hoàn toàn cho AI thì liệu rằng viễn cảnh AI thống trị lại con người có xảy ra? Liệu AI có phải là mối đe dọa đối với sự tồn tại của nhân loại? Một số người có tầm ảnh hưởng toàn cầu như Elon Musk, Bill Gates hay Stephen Hawking đã từng bày tỏ lo ngại về một “Siêu trí tuệ”. “Siêu trí tuệ” này nhanh chóng xem nhân loại như một mối đe dọa, “một thứ gì đó làm người ta không thoải mái”. Và kết quả, AI sẽ là sự đổi mới công nghệ cuối cùng mà nhân loại sở hữu trước khi sự thống trị đảo ngược xảy ra.

Không chắc chắn! Nhưng cũng không thể loại trừ!

Tuy nhiên, điều đó không phải là mối quan tâm lớn của các chuyên gia. Quan trọng nhất là tầm ảnh hưởng sâu rộng của AI đối với cuộc sống của chúng ta. AI đã lan rộng vào mọi lĩnh vực, mọi khía cạnh của cuộc sống. AI đang thực hiện trách nhiệm quan trọng như một yếu tố chủ chốt trong cuộc cách mạng quy mô toàn cầu.

Bức tranh về AI trong Cách mạng Công nghệ 4.0 đã được vẽ hoàn hảo qua bút pháp của ba tác giả Ajay Agrawal, Joshua Gans và Avi Goldfarb trong cuốn sách AI trong cuộc cách mạng công nghệ 4.0. AI là một chủ đề nóng và thu hút sự quan tâm của giới trẻ hiện nay - những người có khả năng nắm bắt công nghệ một cách nhanh chóng. Đúng là thời đại của AI, và chúng ta cần hiểu biết về AI để đồng hành với xu hướng toàn cầu.

Tác giả: DO