Buzz
'... Trong gia đình đặc biệt ấy, tính phụ tử cũng thể hiện rất đặc biệt. Viết về cảnh chàng thanh niên lên Bình Khê từ giã cha, dấn thân vào cuộc ra đi không ngày hẹn về. Chia tay của cụ Phó Bảng với cậu Côn, cô Thanh, cậu Khiêm, với tâm thế: 'Giá như họ biết được đây là cuộc chia tay cuối cùng'. ' - Nhà văn Hồ Phương, tác giả cuốn tiểu thuyết 'Cha và Con' về Bác Hồ và cụ Phó Bảng Nguyễn Sinh Sắc.
Chương 1:
Mở đầu câu chuyện là cuộc vui chơi của đám trẻ làng Kim Liên (Nghệ An) vào mùa xuân năm 1903. Cậu ấm Côn với tài lãnh đạo, ăn nói dõng dạc, thu hút ông đội Quyên - tướng tài giỏi của Phan Đình Phùng đến tìm cụ Vương Thúc Quý. Côn có khả năng chỉ huy, năng khiếu văn thơ, và là đứa trẻ hiểu chuyện, luôn nhớ mẹ và có nội tâm sâu sắc.
Chương 2:
Quan phó bảng Nam Đàn mang hai cậu con trai sang làng Võ Liệt bảo học, nhưng sau khi cụ đồ An qua đời, ba cha con khăn gói về quê. Sau đó, Khiêm học ở làng, cụ phó bảng và Côn lên Đức Thọ bảo học. Côn học được nhiều điều và hiểu rõ tội ác của Pháp đối với dân mình. Cụ Sắc quay lại làng Sen và hai con trai lên Vinh học chữ quốc ngữ. Côn tìm ra những điều trái ngược trong lời nói và hành động của Pháp.
Chương 3:
Tháng 5 năm 1906, ba cha con quyết định quay lại vùng đất cố đô - nơi ông từng sống và chờ đợi khi ông đỗ Phó bảng. Bà Loan không còn ở bên ông, điều đó khiến ông rất buồn. Ông đặt tên cho con trai là Nguyễn Tất Đạt và Nguyễn Tất Thành để tiện đi học. Côn đi cùng cha và học tại nhà ông Phạm Khắc Doãn.
Tác giả mô tả về sông Hương và cuộc sống nơi đây dưới thời Pháp thuộc, cùng với khổ cực và túng quẫn của ông Sắc và bà Loan.
Ông Sắc mới vào Bộ nhận việc, đưa Côn đi thăm mộ bà Loan và thăm nhà ông Nguyễn Sỹ Độ. Ông Sắc được phong làm thừa biện ở Bộ Lễ và khuyên Côn không nên ham danh lợi.
'Áo xiêm ràng buộc lấy nhau, vào luồn ra cúi, công hầu mà chi!'
Vào luồn ra cúi, công hầu mà chi!”
Nay trường Tiểu học Đông Ba - nơi dành cho nam sinh khai trương, lá cờ Pháp-Nam treo trên đỉnh cột, thu hút cả những đứa trẻ con lẫn những người trưởng thành. Anh em Côn cũng không phải ngoại lệ, trang bị đồng phục và tính cách như thật, nhưng trong lòng Côn vẫn có những suy tư khác biệt về Tự do - Bình đẳng - Bác ái.
Trường Côn đang tạo điều kiện cho học sinh tham gia phong trào Duy Tân, và hai anh em Côn đã tham gia tích cực. Mặc dù gặp khó khăn nhưng họ vẫn kiên nhẫn và tiếp tục học hỏi, mở ra những khám phá mới.
Chương 4:
Trong chương này, hoạt động Cách mạng của Côn được mô tả rõ nhất.
Anh em Côn đang ôn tập cho kỳ thi quan trọng sắp tới nhưng cũng không quên hoạt động tuyên truyền cho nếp sống Duy Tân, mở ra những ý tưởng mới trong cuộc sống hàng ngày.
Chưa kể, Côn còn tham gia vào những hoạt động biểu tình chống Pháp và đòi quyền lợi cho nhân dân, một trải nghiệm mới mẻ và đầy ý nghĩa.
Máu đang chảy, có người vừa ngã xuống…
Sau khi cha đi thi ở Bình Định, anh em Côn tiếp tục ở lại Huế để học hành. Cha Côn sau đó được giao nhiệm vụ ở đó và căn nhà cấp cho quan Bộ Lễ bị thu hồi. Hai anh em sắp phải ra đường, nhưng vì biết em muốn học ở Nam, Khiêm đã nhường suất đi cho em và quay về quê. Côn không ngờ lần đó là lần cuối cùng gặp Khiêm, vì ông đã qua đời trong khi Côn đang bận rộn với Cách mạng ở Hà Nội.
Đến lượt Côn lên đường đi Nam. Côn đã quen biết một bạn nữ tên Phượng Quý, họ thân thiết và có tình cảm với nhau. Nhưng lần hẹn cuối cùng lại không thành công khi Quý gặp tai nạn. Cuộc chia ly để lại nhiều nuối tiếc...
Chương 5:
Côn đến Bình Định và ở nhờ nhà bác Phạm Ngọc Thọ. Sau khi đơn thi tuyển của Côn bị xé, anh ở lại để học tiếng Pháp rồi quay lại thăm cha.
Hai cha con gặp lại sau nhiều năm và đều rất xúc động. Sau một thời gian, Côn quay về, và lần này cũng là lần cuối cùng gặp cha. Ông Sắc sau đó bị đày về Huế thi án, nhưng nhờ lòng thương dân, ông không ngồi tù. Côn từ giã gia đình để thực hiện ước nguyện của mình và ý cha.
Côn đến Phan Thiết và làm giáo viên ở Trường Dục Thanh, dạy ba lớp và môn thể dục cho toàn trường. Mọi người đều yêu quý thầy Thành tài giỏi và tốt bụng. Tuy nhiên, anh thanh niên hai mươi mốt tuổi này không thể ngăn chân muốn tiến lên, quyết định ra Sài Gòn.
Chương 6:
Ở đây, Côn nhận thấy không chỉ là sự giàu có, là 'Đất hứa' như mọi người nghĩ. Vẫn có những xóm nhỏ, những người sống khó khăn, phụ thuộc vào kênh rạch đen ngòm...
Ở 'đất khách quê người', Côn cũng gặp phải ức hiếp nhưng có sự giúp đỡ từ bác Hai ở khu vực. Dù chỉ làm công việc vất vả, nhưng sự nỗ lực của Côn đã thay đổi cách nhìn của mọi người về anh chàng chăm chỉ này.
Nhờ quen biết anh bán báo, Côn chuyển từ nghề bốc vác sang bán báo. Anh được đọc báo 'miễn phí' và thỏa mãn niềm đam mê đọc sách.
Thêm vào đó, ông Sắc quay về quê và gặp lại người bạn Phượng Quý của con trai, cô hiện đang ở nhà chùa sau khi gặp rắc rối.
Trở lại câu chuyện của Côn, nhờ việc bán báo, anh chàng đã có cơ hội vào học trường kỹ thuật hàng hải và được nuôi học. Tuy nhiên, thời gian học ba năm dài đối với sự thay đổi của đất nước, điều này luôn là nỗi lo của Côn. Mặc dù vậy, anh vẫn quyết tâm tiếp tục học, nhưng ý định lớn nhất của Côn không phải ở đây. Anh liên tục tìm kiếm cơ hội làm việc trên các tàu biển. Sau một thời gian, anh đã tìm được công việc làm “bồi” và phu đốt lò và dọn vệ sinh dưới tàu, không do dự anh đã chấp nhận.
Một người bạn quan tâm nói với Côn “Nếu lên bờ, sống bằng gì, có nghề nghiệp gì, có tiền không..?” Côn quyết tâm ra đi, can đảm nói “Không sao hết. Đây, tôi có thể sống được bằng việc này…”
Vào ngày 1 tháng 6 năm đó, Côn đã đổi tên thành Nguyễn Văn Ba trên con tàu La-tut-sơ Tơ-rê-vin - bước đầu tiên trong hành trình xuất ngoại sang Pháp, đất nước từng thống trị nước ta.
Kết thúc:
Dưới bàn tay của nhà văn Hồ Phương, tác phẩm không chỉ là một câu chuyện về tuổi thơ của một cậu bé tài năng và lòng yêu nước, mà còn là hành trình của một người dám mơ ước và can đảm theo đuổi ước mơ của mình dưới sự hướng dẫn của người cha bao dung. Tác phẩm không chỉ là về chính trị mà còn mang đến sự gần gũi với độc giả như tính cách của nhân vật chính - Côn.
