[Đánh Giá Sách] 'Không Dại Gì Với Cảm Xúc': Cảm Xúc Không Hề Ngớ Ngẩn Như Bạn Nghĩ

Gill Hasson là một giáo viên, người hướng dẫn và cũng là tác giả. Bà đã có hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển bản thân. Bà là tác giả của các cuốn sách bán chạy như Niềm Tin vào Bản Thân và Trí Tuệ Cảm Xúc và một số tác phẩm khác liên quan đến cách thức đối phó với những người khó tính.

Không dại gì với cảm xúc xoay quanh TRÍ TUỆ CẢM XÚC (Emotional Intelligence), một yếu tố quan trọng trong cuộc sống tinh thần của chúng ta. Chúng ta không thể sống hoàn toàn theo lý trí mà bỏ qua cảm xúc và ngược lại.

Nội dung của cuốn sách này được phân thành 4 phần, tác giả sẽ dẫn dắt chúng ta qua nhiều 'chặng đường' của cảm xúc từ niềm vui đến nỗi buồn, cảm giác giận dữ, cảm thấy cô đơn, đồng thời đưa ra những phương pháp đơn giản nhưng rất áp dụng để kiểm soát và quản lý cảm xúc của mình.

Trong phần này, Gill Hasson giới thiệu khái niệm về trí tuệ cảm xúc là gì, vai trò quan trọng của cảm xúc trong việc hình thành tư duy, suy nghĩ và hành động của chúng ta, tại sao chúng ta cần nhận biết rõ những cảm xúc mình đang trải qua, và cách nhận biết các yếu tố kích thích cảm xúc là điều rất quan trọng, đồng thời thấu hiểu mục đích tích cực của cảm xúc.

Theo tác giả, cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong suy nghĩ và hành động của chúng ta, chúng bảo vệ chúng ta khỏi những mối nguy hiểm từ bên ngoài và các tác nhân đe dọa khác. Những cảm xúc như sự giận dữ, nỗi sợ hãi, và sự ghét bỏ không chờ đợi tư duy mà chúng tức thời hành động để giúp chúng ta đối phó với những tình huống có thể gây nguy hiểm cho chúng ta. Nói cách khác, khi tư duy lý trí chậm trễ trong việc tiếp nhận và xử lý tình huống, tư duy cảm xúc đã sẵn sàng 'nhanh và nguy hiểm' để hành động.

Khái niệm trí tuệ cảm xúc hay còn gọi là Năng Lực Cảm Xúc là một khái niệm phổ biến và có rất nhiều ứng dụng. Việc phát triển năng lực cảm xúc là điều rất quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.

Trí tuệ cảm xúc là việc SỬ DỤNG cảm xúc để ĐỊNH HÌNH tư duy, và sử dụng tư duy đó để THẤU HIỂU và KIỂM SOÁT chúng. Phản ứng của cơ thể đối với một tình huống sẽ khác nhau tùy thuộc vào cảm xúc của chúng ta.

Ví dụ: 

Khi bạn nổi giận, bạn thường suy nghĩ tiêu cực, đổ lỗi cho người khác khiến bạn cảm thấy giận dữ, hoặc tự trách bản thân vô cớ về những chuyện nhỏ, và dẫn đến các phản ứng cơ thể như tim đập nhanh, thở gấp, máu dồn lên não khiến khuôn mặt đỏ bừng, và hành động như đập bàn, nói những lời làm tổn thương người khác, thậm chí có thể sử dụng bạo lực để giải quyết vấn đề.

Đó là một ví dụ rõ ràng về cách cảm xúc có thể ảnh hưởng đến tư duy và hành động của bạn. Thay vì bị thống trị bởi cảm xúc, bạn nên học cách làm dịu cảm xúc đó, khi đã hiểu rõ về chúng, bạn sẽ dễ dàng kiểm soát hành vi của mình hơn.

Các cảm xúc, dựa vào cách chúng ta suy nghĩ, không phải luôn tiêu cực; nếu chúng ta tin vào điều đó. Cảm xúc chỉ trở nên tiêu cực khi chúng ta bị mắc kẹt trong suy nghĩ tồi tệ, tự chỉ trích và thiếu tính chủ động. Điều này không phải là cảm xúc tiêu cực, mà là suy nghĩ tiêu cực và sự thiếu tự chủ của chúng ta.

Ví dụ như vậy, mục đích tích cực của sự giận dữ là để nhìn lại nguyên nhân của nó, học cách điều chỉnh kỳ vọng của mình, có sự thông cảm hơn đối với người khác, và suy nghĩ cho người khác. Quan trọng là khi chúng ta trải nghiệm một cảm xúc nào đó, đặc biệt là tiêu cực, cách chúng ta suy nghĩ về nó sẽ quyết định hành động của chúng ta. Hãy sáng suốt, bình tĩnh và dừng lại để quan sát cảm xúc của mình.

Tiếp theo là việc chúng ta nên có thói quen đặt tên cho những cảm xúc của mình một cách rõ ràng. Trong cuộc sống, cảm xúc như hạnh phúc, vui vẻ hay buồn bã thường rất chung chung và không thể miêu tả chính xác cảm xúc của chúng ta. Khi chúng ta đặt tên cho cảm xúc một cách cụ thể, chúng ta sẽ dễ dàng kiểm soát chúng hơn.

Không phải lúc nào chúng ta cũng thể hiện được hay diễn tả cảm xúc của mình một cách chính xác, vì vậy hãy xây dựng cho mình một từ vựng về cảm xúc và hãy bình tĩnh trước những sự kiện trong cuộc sống để từ từ nhận biết mình đang cảm thấy thế nào nhé.

Bạn có bao giờ nhận thấy mỗi khi buồn là bạn thường ăn đồ ngọt, nghe nhạc buồn hay đi dạo công viên để thư giãn chưa? Hay nói cách khác, khi chúng ta cảm nhận được NHU CẦU của cảm xúc, chúng ta sẽ cố gắng đáp ứng nhu cầu đó bằng cách đi dạo công viên hay nghe nhạc chẳng hạn.

Việc nhận biết nhu cầu cảm xúc là rất quan trọng, vì chúng ảnh hưởng đến tâm trạng và suy nghĩ của bạn trong ngày, cũng như cách bạn tương tác với người khác. Vậy làm thế nào để nhận biết nhu cầu cảm xúc của mình?

Theo Gill Hasson, chúng ta hãy cảm nhận và xác định liệu có phải chúng ta thường kỳ vọng vào người khác không? Bạn bè, gia đình, người yêu hay đồng nghiệp có khiến bạn hạnh phúc không? Hay bạn có phụ thuộc vào người khác để tránh nỗi buồn hay sự cô đơn không? Hay phổ biến hơn, bạn có mong đợi người khác chấp nhận và ủng hộ không? Nếu bạn cảm thấy khó chịu và cần ai đó an ủi, đó chính là dấu hiệu bạn đang có NHU CẦU VỀ CẢM XÚC.

Vì vậy, khi đã nhận ra nhu cầu cảm xúc của mình, hãy chấp nhận chúng và có trách nhiệm đối với nhu cầu đó theo cách lành mạnh nhất có thể, vì không ai ngoài chính chúng ta có trách nhiệm với cảm xúc của mình.

Chúng ta phải chịu trách nhiệm với cảm xúc hiện tại của mình như vui buồn, tức giận, cô đơn, nhưng không nên đổ lỗi cho người khác về những cảm xúc đó.

Chúng ta cần thay đổi niềm tin và kỳ vọng của mình đối với cảm xúc, liệu chúng có đang hình thành hành vi của chúng ta không? Liệu việc tha thứ có điều kiện hay không? Và liệu chúng ta có cần những điều kiện để tin tưởng ai đó không? Hãy thử thách niềm tin của mình về cảm xúc, liên tục đặt câu hỏi: 'Tại sao tôi nghĩ như vậy? Có lợi ích gì từ điều này? Sự vô ích của nó như thế nào?'

Việc điều chỉnh kỳ vọng về cảm xúc giúp chúng ta kiểm soát và làm chủ bản thân một cách hiệu quả.

Trong phần này, tác giả giới thiệu một loạt phương pháp và lời khuyên về cách nhận biết và kiểm soát từng loại cảm xúc mà chúng ta trải qua hàng ngày. Các cảm xúc thường gặp như lo lắng, hưng phấn, căng thẳng, thất vọng, cô đơn và chỉ trích đều được đề cập đến.

Hai loại cảm xúc phổ biến mà chúng ta thường gặp là LO LẮNG và SỰ GIẬN DỮ.

Bắt đầu với NỖI LO LẮNG.

Khi chúng ta lo lắng về một vấn đề nào đó, cảm thấy căng thẳng và không thể tập trung vào bất cứ điều gì, việc chấp nhận cảm xúc này là bước đầu tiên để hiểu và kiểm soát chúng.

Theo Gill Hasson, khi lo lắng, chúng ta nên vận động cơ thể, đi dạo quanh nhà hoặc tập thể dục nhẹ để giảm lượng cortisol - hormone gây căng thẳng, đồng thời cần LẬP KẾ HOẠCH giải quyết vấn đề. Viết ra những gì khiến chúng ta lo lắng, liệu chúng có đáng sợ không, và giải pháp cho những tình huống xấu nhất là gì? Sau đó, hành động ngay.

Quan trọng hơn hết là nói chuyện với ai đó, có thể là bạn bè, đồng nghiệp, hoặc người thân để giảm bớt căng thẳng. Chia sẻ với người khác sẽ giúp chúng ta bình tĩnh hơn và hiểu rõ hơn về cảm xúc của mình, từ đó đưa ra những quyết định khôn ngoan hơn.

Tiếp theo, là về cảm xúc GIẬN DỮ.

Đây là một trong những cảm xúc mà ai cũng trải qua nhiều lần. Giận dữ xảy ra khi kỳ vọng của chúng ta không được đáp ứng như mong đợi, thay vì tức giận và thao túng người khác, chúng ta nên bình tĩnh và nhìn nhận những yếu tố kích thích sự giận dữ trong mình, và quan trọng hơn là nhìn nhận cảm xúc đó theo một cách tích cực hơn. Hít thở sâu và nếu đang tranh luận, hãy xin thêm thời gian, có thể rời đi để bình tĩnh.

Sau khi giận dữ với ai đó, hãy suy nghĩ về những hành động tiếp theo. Nếu không thể làm những gì mình muốn, bạn sẽ làm gì khác? Hãy suy nghĩ về hậu quả có thể xảy ra với bạn và người khác để học hỏi và cải thiện.

Ăn theo cảm xúc là thói quen chúng ta ăn uống nhiều khi không đói. Điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nghiêm trọng. Ăn theo cảm xúc chỉ là giải pháp tạm thời để đáp ứng nhu cầu cảm xúc trong một thời gian ngắn, không phải là giải pháp tối ưu.

Do đó, Gill Hasson khuyên rằng trước khi thèm ăn một món gì đó mà không thực sự đói, hãy tự hỏi liệu cảm giác đó là gì. Sau khi tự quan sát, bạn sẽ giảm đi sự thèm khát đó.

Thay vì ăn theo cảm xúc, chúng ta nên tìm những hoạt động khác để giải tỏa như đọc sách, tập yoga, tập thể dục, trò chuyện với bạn bè, v.v.

Quản lý cảm xúc không khó nếu ta biết cách, nhận biết cảm xúc của mình, chấp nhận và tìm cách vượt qua. Không có cảm xúc nào là xấu cả, chỉ là trong suy nghĩ của ta có xu hướng tiêu cực mà thôi.

Trong phần này, tác giả giới thiệu một số hệ tư duy và phương pháp cơ bản để áp dụng nhằm phát triển trí tuệ cảm xúc.

TƯ DUY LẠC QUAN là điều mà ta nên áp dụng để luôn nhìn nhận mọi cảm xúc một cách tích cực nhất có thể.

Khi ta áp dụng tư duy lạc quan, ta sẽ tự tin hơn trong việc giải quyết bất kỳ cảm xúc nào, luôn lạc quan và bình tĩnh đối mặt với vấn đề một cách nhẹ nhàng. Một phương pháp đơn giản mà Gill Hasson đề xuất là hãy thêm từ 'nhưng' khi ta có xu hướng nhìn mọi thứ bằng con mắt tiêu cực.

Ví dụ:

'Mình nghĩ là công việc quá nhiều cho hôm nay và ngày mai mình không thể hoàn thành bài báo cáo cho sếp', nhưng hãy thêm từ 'Nhưng' vào và nói 'Nhưng ngày mai mình sẽ làm hết khả năng của mình và sẽ cố gắng sắp xếp thời gian để hoàn thành chúng, miễn là mình đã cố gắng hết sức rồi'.

Việc nói với bản thân như vậy sẽ giúp chúng ta lạc quan hơn và tập trung vào những việc mà chúng ta có thể làm hơn là những việc không thể.

Can đảm đóng vai trò quan trọng trong việc giúp bạn quản lý tốt những cảm xúc của mình, nó giúp chúng ta chống lại những cảm giác sợ hãi khi làm một việc gì đó, hay lo lắng về việc mọi thứ sẽ trở nên tồi tệ khi bạn bắt đầu làm một điều gì. Khi bạn lo lắng hay sợ khi phải nói chuyện trước đám đông, sự can đảm sẽ giúp bạn vượt qua, việc liên tục thử thách bản thân làm những việc bạn biết mình cần làm sẽ rèn luyện sự can đảm bên trong bạn, mang lại sức mạnh để làm những điều quan trọng và cần thiết hơn là những việc dễ dàng và mang tính ngắn hạn.

Tập trung vào những bước đầu tiên, khi đã lên kế hoạch cho những việc sắp làm thì hãy hành động ngay, đừng ngần ngại. Liên tục thử thách bản thân làm những điều mới mẻ.

Chúng ta thường chỉ hiểu và nhìn vấn đề ở góc độ cá nhân, vì vậy chúng ta cần phát triển tư duy mở hay tò mò để có thể hiểu sự vật, sự việc theo góc nhìn của người khác. Luôn đặt câu hỏi khi trò chuyện với người khác để học hỏi thêm từ họ và mở rộng quan điểm của mình.

Người hay tò mò sẽ dễ dàng đồng cảm với người khác bởi vì họ biết lắng nghe, kiên nhẫn và quan tâm đến cảm xúc của đối phương.

Có nhiều phương pháp để mở rộng tư duy cởi mở và phát triển trí tuệ cảm xúc của mình.

• Hãy đọc nhiều sách, từ các thể loại khác nhau để tiếp thu các quan điểm tiến bộ, học hỏi từ người khác để hiểu họ hơn.

• Tham gia vào các hoạt động tình nguyện để rèn luyện sự biết ơn về những điều mình đang có.

• Khám phá những điều mới mẻ, chọn một con đường khác, xem một chương trình truyền hình khác so với những gì bạn đã từng xem.

• Hãy lắng nghe và thể hiện sự kiên nhẫn với người khác để phát triển kỹ năng quan trọng trong trí tuệ cảm xúc, đó là sự thấu cảm.

Chúng ta không chỉ có trí tuệ cảm xúc cá nhân mà còn cần có trí tuệ cảm xúc xã hội để hiểu và cảm thông với người khác. Để xây dựng mối quan hệ tốt hơn, chúng ta cần đặt mình vào vị trí của người khác để suy ngẫm và không ép buộc họ theo ý mình.

Khi lắng nghe người khác, chúng ta có thể học hỏi được rất nhiều điều từ họ và dễ dàng thông cảm hơn với họ.

Lắng nghe người khác là cách thể hiện sự tôn trọng và quan tâm của chúng ta đối với họ. Chỉ khi hiểu được thông điệp mà họ muốn truyền tải, chúng ta mới có thể giúp đỡ họ một cách tốt nhất. Hãy kiên nhẫn và không gián đoạn khi họ đang nói chuyện với bạn.

Tử tế với người khác có nghĩa là chúng ta có thể đoán được nhu cầu của họ. Ví dụ, nếu biết trời sắp mưa thì nên mang theo chiếc ô cho bạn, hoặc nếu đồng nghiệp bận rộn với công việc thì nên chuẩn bị cho anh ấy một ly cà phê.

Hành động chu đáo với người khác trong các nơi công cộng là điều vô cùng quan trọng. Hãy giảm âm lượng khi nói chuyện điện thoại, không việc lấn xe lấn làn khi tham gia giao thông, và luôn tử tế và bao dung với những người chưa quen biết.

Ví dụ, khi gặp phụ huynh hay nhân viên mệt mỏi ở công sở, hãy trao cho họ một nụ cười và những lời nói tử tế.

Những hành động tử tế và lòng trắc ẩn của chúng ta có thể làm cho người khác cảm thấy hạnh phúc và biết ơn hơn với cuộc sống của họ.

Trong công việc cũng như trong các cuộc hẹn, hãy luôn giữ thói quen đến đúng giờ. Điều này thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đến thời gian của cả chính mình lẫn người khác.

Trong mọi mối quan hệ, sự thỏa hiệp và đàm phán giữa hai bên là rất quan trọng. Chúng ta cần chấp nhận rằng không thể luôn có những gì mình muốn, và sẵn sàng thỏa hiệp để đạt được sự hài lòng chung.

Việc lắng nghe và hiểu được cảm xúc của người khác là rất quan trọng trong việc thỏa hiệp. Nếu chúng ta chỉ giữ quan điểm của mình, sẽ khó có được điều mình mong muốn.

Mỗi người đều mong muốn có kết quả tốt nhất có thể, nhưng cần chuẩn bị sẵn sàng điều chỉnh yêu cầu của mình và chấp nhận rằng không thể nhận được tất cả những gì mình muốn. Sống hòa hợp với sự khác biệt và quyết định đó là điều cần thiết.

Kết luận

Nếu bạn đang cảm thấy lúng túng với những cảm xúc của mình và không biết bắt đầu từ đâu, cuốn sách này sẽ là nguồn động lực và giải pháp thiết thực giúp bạn định hướng và vượt qua những khó khăn về cảm xúc.

Đánh giá chi tiết bởi: Tuyết Sơn - MytourBook