[Đánh Giá Sách] 'Nghệ Thuật Tư Duy Ngược Dòng': Khám Phá Cách Lắng Nghe Bản Thân - Đừng Bỏ Qua Tầm Quan Trọng Của Sứ Mệnh Cứu Rỗi!

Tư duy ngược dòng là gì? Thường chúng ta nghĩ rằng tư duy ngược dòng là việc phản bội ý tưởng gốc. Tuy nhiên, khi đọc sách Nghệ thuật tư duy ngược dòng của Humphrey B. Neil, tác giả không chỉ ra rằng chúng ta có thể tư duy ngược lại vấn đề mà còn nhấn mạnh việc hiểu rõ hơn về sự biến động và dòng chảy của tư duy nhóm. Đây là một 'nghệ thuật' mà Neil nhấn mạnh, không phải chỉ là một lĩnh vực khoa học.

Bìa sách đơn giản nhưng triết lý sâu sắc. Sau khi đọc xong, ta phải suy ngẫm về mỗi câu chữ, mỗi triết lý mà nó mang lại.

nguyên nhân

trong

Tại sao

cách nào

Có lúc, ta cần phải loại bỏ những lo lắng về thị trường sang một bên. Khi loại bỏ được, chúng trở nên không quan trọng và không còn làm phiền chúng ta…

Ta cần học cách loại bỏ để nhận ra rằng biến động thị trường không phải là tất cả trong cuộc sống. 

Hãy ghé vào các cửa hàng sách và quan sát một cách kỹ lưỡng, chúng giống nhau ở điểm nào? Hầu hết không gian cửa hàng đều trưng bày một lượng lớn sách về làm giàu. Chúng ta đang bị cuốn vào vấn đề tiền bạc, mất đi sự quan tâm đến việc xây dựng và bảo vệ tài sản (như trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008). Thay vì quá tập trung vào những bí mật mà các cuốn sách hứa sẽ tiết lộ từ những chuyên gia tài chính. Tại sao không tự hỏi liệu có con đường nào khác cho chúng ta?

Nghệ thuật tư duy ngược dòng

Nghệ thuật tư duy ngược dòng có thể hiểu là cách thức giải thoát tư duy khỏi những khuôn mẫu cũ. Nói cách khác, hãy là người phản biện với tư duy thường. Có một câu nói dễ nhớ là: “Khi mọi người đồng ý, có thể là tất cả đều sai”, và một ý tưởng thứ hai từ Neil: “Nếu không muốn sai lầm, hãy học cách tư duy ngược dòng”.

Cuốn sách này khiến tôi nhớ đến Tư Duy Nhanh và Chậm của Daniel Kahneman. Thực tế, não bộ của chúng ta hoạt động theo hai hệ thống. Hệ thống 1 là cơ chế nghĩ nhanh, tự động, cảm tính, và tiềm thức; trong khi hệ thống 2 là cơ chế nghĩ chậm, đòi hỏi sự nỗ lực, logic, và ý thức. Hệ thống 1 thường quen với những điều quen thuộc, giản đơn; trong khi hệ thống 2 đảm nhận việc suy nghĩ thấu đáo, logic. Mọi người thường ưa dùng hệ thống 1 hơn là hệ thống 2, và đó là lý do tại sao họ thường sai. Trong cuốn sách Nghệ Thuật Tư Duy Ngược Dòng, Humphrey B. Neil không chỉ đưa ra lời khuyên mà còn có những bài học, dẫn chứng để chúng ta có thể áp dụng tư duy ngược chiều ngay trong cuốn sách.

Trước khi bắt đầu

Về bản chất, mục đích của tư duy ngược dòng là thách thức các quan điểm phổ biến về xu hướng thịnh hành trong chính trị, kinh tế và xã hội. Tóm lại, chúng ta có thể hiểu là để tranh luận về những quan điểm phổ biến, bởi chúng thường bị lỗi thời, lệch lạc (do tuyên truyền) hoặc đơn giản là sai lầm.

Theo tác giả,  những đặc tính của con người khiến lý thuyết quan điểm ngược dòng trở nên hiệu quả bao gồm: thói quen, tập quán, bắt chước, lan truyền, sợ hãi, cảm xúc, lòng tham, hy vọng, tin tưởng, nhạy cảm, cáu kỉnh, bảo thủ, mơ mộng, sự không đồng tình, và tự tin.

Cùng với đó là những dẫn chứng thực tế trong lịch sử mà tác giả đưa ra giúp chúng ta hiểu sâu hơn về nghệ thuật tư duy ngược dòng. Ví dụ như Hội chứng hoa Tulip – Một trong những bong bóng kinh tế gây chấn động lịch sử xảy ra tại Hà Lan vào thế kỉ XVII; hoặc như bong bóng cổ phiếu South Sea và quả bom nhà đất Florida.

Tuy nhiên, Humphrey B.Neil cũng hy vọng rằng, chúng ta sẽ suy nghĩ và tư duy thấu đáo về những gì tác giả trình bày hoặc thậm chí đóng góp vào “hoàn thiện cuốn sách” bằng cách tự do bổ sung quan điểm của mình vào dòng suy nghĩ của tác giả.

Phần 1: Hưởng lợi từ Tư duy Ngược Dòng

Nhà thơ - triết gia vĩ đại Gothe từng viết:

Tôi càng ngày càng ưa thiểu số vì ở đó luôn chứa đựng sự khôn ngoan.

Thẳng thắn nói, nguồn động lực thúc đẩy tác giả khám phá lý thuyết quan điểm ngược dòng là sự thất vọng và thất bại mà bất kỳ ai cố gắng đánh bại thị trường chứng khoán đều gặp phải.

Neil đã dùng ví dụ về một cuộc khủng hoảng kinh tế sau chiến tranh. Quan điểm phổ biến về “khủng hoảng” đã trở thành một ám ảnh. Kết quả là, doanh nghiệp, do sợ hãi và e ngại, thường chạy theo phòng thủ. Tuy nhiên, thực tế là, nhu cầu tiêu dùng tăng lên đến mức gây ra lạm phát, khiến mọi người tiêu tiền mà không suy nghĩ. Kết quả là hoạt động kinh doanh trở nên phồn thịnh, hoặc đúng hơn là bùng nổ. Tác giả sử dụng các sự kiện lịch sử để chứng minh rằng: Khi mọi người đồng tình, có thể là tất cả đều sai.

Sự khác biệt cơ bản giữa cá nhân và đám đông là: một cá nhân có thể hành động sau khi suy luận và phân tích, trong khi đám đông thường hành động theo cảm xúc và tình cảm. Đám đông thường tuân theo “lãnh đạo” hoặc theo những gì mà họ tin là hành động của các nhà lãnh đạo.

...

Do đám đông thường không suy nghĩ mà hành động theo cảm tính, quan điểm của đám đông thường sai lầm.

Để minh họa cho cách đám đông suy nghĩ bằng hình ảnh, và những hình ảnh đó ngay lập tức kích hoạt thêm một loạt hình ảnh khác; một ví dụ khác được tác giả sử dụng là khi có tin đồn về thiếu cà phê, phụ nữ đồng loạt đến cửa hàng để mua cà phê về tích trữ. Tuy nhiên, họ không dừng lại dù chỉ một phút de nghĩ rằng cà phê sẽ hỏng nếu để quá lâu. Đây là một ví dụ điển hình về hành vi của đám đông. Chúng ta có thể thấy, sức mạnh kích hoạt là động lực thúc đẩy đám đông.

Liệu số đông luôn sai?

Số đông có luôn sai vào mọi thời điểm không?

Không

Việc áp dụng lý thuyết ngược dòng có khó không?

Rõ ràng đây là một vấn đề phức tạp, vì lý thuyết này khá trừu tượng. Neil chỉ nói rằng nếu có ai đó có thể phát triển thói quen tư duy 'ngược dòng' so với đám đông, họ thường sẽ đúng hơn là sai.

Tuy nhiên, cũng cần nhận ra rằng lý thuyết này phức tạp vì đầu tiên, việc tư duy ngược dòng đối lập với phản ứng tự nhiên của con người. Thứ hai, khi bạn thảo luận về quan điểm ngược dòng với người khác, họ thường biểu hiện sự phản đối mạnh mẽ. Và cuối cùng, việc chứng minh cho quan điểm của bạn thường mất rất nhiều thời gian, gây lung lay niềm tin vì bạn bắt đầu lo lắng rằng quan điểm ngược dòng có thể sai. Trở thành ngược dòng thực sự là một thách thức lớn. Vì vậy, Neil đã trích dẫn một câu của Francis Bacon trong tác phẩm của mình, là một lời khuyên hữu ích: 'Hãy nghi ngờ mọi thứ trước khi bạn tin bất cứ điều gì! Hãy cẩn trọng với các thần tượng của mình!'

Phần II: Các bài luận về lý thuyết quan điểm ngược dòng và nghệ thuật tư duy ngược dòng

Thói quen

Thói quen, theo Neil, ảnh hưởng rất lớn đến việc tư duy ngược dòng. Tự động, chúng ta thường suy nghĩ, cảm nhận và hành động theo những thói quen đã hình thành từ những trường hợp tương tự mà không nhận biết mục đích hay kết quả của chúng. Điều này khiến cho tư duy của chúng ta bị hạn chế. Khi xem xét hành vi của đám đông, chúng ta cần xem xét không chỉ thói quen suy nghĩ của họ mà còn của chúng ta.

Khi nào không nên theo quan điểm của đám đông?

Khi mọi người đều thờ ơ với một vấn đề cấp bách, chắc chắn vấn đề đó rất quan trọng cho tất cả mọi người.

Vậy làm thế nào để bạn áp dụng tư duy ngược dòng khi bạn không có quan điểm nào?

Mấu chốt ở đây là: Khi sử dụng quan điểm ngược dòng, chúng ta cố gắng dự đoán các xu hướng thay vì chỉ tập trung vào đánh giá các quan điểm. Do đó, nếu có yếu tố kinh tế nào đó ảnh hưởng đến xu hướng nhưng không thu hút sự chú ý của công chúng, chúng ta vẫn cần phải xem xét nó - vì công chúng sẽ phản ứng với kết quả.

Dưới đây là một ví dụ mà Neil đã chỉ ra cho chúng ta:

Muốn hạn chế nguồn cung, hãy làm cho tiền trở nên khan hiếm và đắt đỏ.

Hoặc:

Sự mất giá trị của tiền làm mọi thứ trở nên đắt đỏ. Đó là lạm phát.

Chúng ta cần cân nhắc kết luận dựa trên những yếu tố như sản xuất, tốc độ lưu thông tiền,... nhưng quan trọng nhất vẫn là tiền là nguyên nhân gốc rễ của sự tăng giá.

Tác giả đã trình bày những bằng chứng để làm quen với tư duy ngược dòng, từ đó giúp chúng ta hiểu hơn về cách tác giả suy nghĩ ngược dòng.

Nguyên tắc bất bình đẳng toàn cầu

Cuốn sách Nghệ thuật tư duy ngược dòng không chỉ giúp chúng ta làm quen với việc suy nghĩ ngược dòng mà còn giúp hiểu sâu hơn về kinh tế, xã hội và chính trị - thông qua những sự kiện lịch sử đáng chú ý.

Tác giả đưa ra một ví dụ điển hình về quy luật Pareto, khi mọi người thường nghĩ rằng: Số người nghèo lớn hơn số người giàu; tuy nhiên Humphrey B. Neil đã phân tích và chỉ ra rằng các quốc gia có tầng lớp giàu có đông đảo thì thu nhập trung bình của toàn bộ dân số cao nhất. Nói cách khác, sự sụt giảm thu nhập của nhóm giàu sẽ làm giảm mức sống của nhóm dân số dưới.

Trong cuốn sách Nghệ thuật suy nghĩ ngược dòng này, còn rất nhiều, có thể nói là vô số những bài học và minh chứng đã được tác giả trình bày; như việc chúng ta nên đặt câu hỏi 'Cái gì đúng?' thay vì 'Cái gì sai?'; Hoặc là Phong trào thủy triều; 'Chủ nghĩa trung lập' trong ghi chú kinh tế và Hãy ngược dòng: Đừng phủ nhận chúng ta mang sứ mệnh cứu rỗi;…

Như Jefferson từng nói: “Chúng ta không bao giờ được phép mất đi lòng tin vào Tổ quốc thịnh vượng… Một chút kiên nhẫn, và chúng ta sẽ chứng kiến kỉ nguyên phục hồi… và con người sẽ tái thiết viễn cảnh thực sự của mình, khôi phục chính phủ theo nguyên tắc thực sự!”

Và đó chính là niềm tin đã thúc đẩy Humphrey B. Neil hoàn thành một tác phẩm xuất sắc như thế.

Kết luận:

Có thể nói, cuốn sách mà tôi đang cầm không phải là một cuốn sách dạy làm giàu đang được 'bán chạy' trên thị trường sách ngày nay. Và Neil cũng phải thừa nhận rằng ông không viết một cuốn sách dạy làm thế nào để đánh bại thị trường. Đây không phải là cuốn sách bạn đọc tới trang cuối có thể hiểu ngay lập tức, mà là cuốn sách bạn cần dành thời gian suy ngẫm, tư duy và nhìn nhận mọi vấn đề một cách khách quan và toàn diện. Và chắc chắn rằng, đây sẽ là cuốn sách 'gối đầu giường' của tôi mỗi ngày.

Đánh giá chi tiết bởi: Minh Trang – MyBook