[Đánh Giá Sách] “Nữ Sinh': Những Đau Khổ Khó Quên Của Phụ Nữ

Sau Thất Lạc Cõi Người, Nữ sinh là một tác phẩm xuất sắc khác của Dazai Osamu bao gồm nhiều câu chuyện ngắn về người phụ nữ Nhật Bản. Với phong cách văn học hài hước nhưng u buồn, Nữ sinh chắc chắn là tác phẩm mà bạn nên đọc để hiểu sâu hơn về nhân sinh và sống theo triết lý 'Đã là con người thì phải chìm đắm trong đau khổ của niềm thương ghét con người một đời mới được.

Dazai Osamu - một chuyến bay tự hủy diệt (theo dịch giả Hoàng Long):

Một chuyến bay tự hủy diệt là cách mà dịch giả Hoàng Long mô tả về Dazai Osamu - nhà văn tài năng bị vận mệnh chênh vênh. Ông là tác giả chủ chốt của văn học 'vô cảm', một phong cách văn học đặc trưng của thời kỳ sau Thế Chiến II. Cuộc đời của Dazai cũng đi theo hướng tự hủy diệt, ông từng tự tử năm lần, luôn chịu đựng một sự cô đơn và tuyệt vọng tột cùng. Ông luôn cảm thấy khác biệt và hiểu rõ về sự thật của cuộc sống, với một thế giới luôn giả dối và con người thường trái ngược với nhau. Vì vậy, với tình hình khách quan và tính nhạy cảm của mình, cuộc đời của Dazai Osamu trở thành một vòng xoáy đau khổ. Mặc dù tác phẩm của ông thường mang tông màu u buồn, nhưng luôn chứa đựng một tình yêu thương sâu sắc, gần gũi với con người. Những dòng văn của ông không chỉ phản ánh nỗi niềm và suy tư, mà còn chứa đựng một sự chân thành, như những trang nhật ký của một người đầy đau khổ.

Nỗi đau là một thử thách kiên nhẫn. Là một sự cam chịu. Thế giới này có phải là một cuộc chống chọi không? Chống chịu sự cô đơn? Tuổi trẻ, theo như vậy, bị mài mòn và hạnh phúc được tìm thấy trong những con ngõ tối, hẹp hòi.

Bài hát của tôi đã mất đi tiếng hát, tôi đã dạo chơi một thời gian dài ở Tokyo. Trong quãng thời gian đó, tôi bắt đầu viết ra những điều không phải là bài hát, mà có thể gọi là 'lời thì thầm của cuộc sống' và từng bước theo con đường văn học mà tôi nên theo đuổi, nhờ vào những tác phẩm mà tôi được biết đến... Đó chỉ là một điều nhỏ bé, nhưng đủ để làm cho tôi tự tin hơn một chút, và bắt đầu viết một cuốn tiểu thuyết dài mà tôi đã ấp ủ từ lâu.

2. Công trình:

Cuốn sách 'Nữ Sinh' tập hợp chín truyện ngắn về người phụ nữ Nhật Bản, bao gồm Trúc Thanh, Người Vợ, Nữ Tác Giả, Nữ Sinh, Một Chuyến Đi, Một Ngày Trọng Đại, Tờ Tiền Giấy, Tiếng Nói Nhà Văn và Aomori. Trong số đó, truyện ngắn 'Nữ Sinh' của Dazai Osamu dựa trên nhật ký của một độc giả nữ tên là Ariake Shizu (lúc đó 19 tuổi) để miêu tả tâm trạng của một nữ sinh 14 tuổi trong một ngày. Tác phẩm này nhanh chóng thu hút sự quan tâm không chỉ của độc giả mà còn của giới văn học. Giống như 'Nữ Sinh', 'Nữ Tác Giả' kể về diễn biến tâm lý của một nữ nhà văn suy tưởng về quá khứ, hiện tại và tương lai. 'Người Vợ' dựa trên một câu chuyện có thật về một người đàn ông buôn giấy và một cô gái du nữ, kết thúc với cả hai tự tử vì áp lực từ người vợ. Trong 'Nữ Sinh' còn có những truyện viết bởi Dazai để bày tỏ tình cảm, tìm kiếm cảm hứng, như 'Tiếng Nói Nhà Văn' và 'Một Chuyến Đi'.

Hầu hết các câu chuyện trong tuyển tập đều có nhân vật nữ chính, với miêu tả tâm lý tinh tế và sâu sắc. Không chỉ thành công với thể loại tự truyện, Dazai còn thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về tâm lý phụ nữ Nhật Bản. Qua tác phẩm của Dazai, tâm hồn Nhật Bản, kiềm chế và kín đáo, được thể hiện một cách sâu lắng, như thơ Haiku, kịch No, phim của Ozu, được truyền đạt qua ngôn ngữ văn chương dịu dàng nhưng mạnh mẽ.

Cuộc đời của Dazai Osamu là một biển đau khổ và tuyệt vọng. Mỗi khi đọc tác phẩm của ông, người đọc luôn cảm nhận được nỗi buồn sâu thẳm và ám ảnh. Những nỗi đau ẩn sau mỗi chi tiết, mỗi cảm xúc của nhân vật, được tác giả diễn tả tỉ mỉ. Mỗi nhân vật trong 'Nữ Sinh', dù trưởng thành hay thanh thiếu niên, đều chìm đắm trong u sầu và vòng lẩn quẩn của thời gian.

Những nỗi buồn tích tụ không chịu nổi. Buổi sáng là lúc tồi tệ nhất. Hai chân mệt mỏi, không muốn làm gì cả. Có lẽ vì chưa ngủ đủ giấc? Buổi sáng không bao giờ là lúc khỏe mạnh. Nó chỉ là lời nói dối. Buổi sáng màu xám. Luôn giống nhau. Trống trải và vô nghĩa nhất. Nằm trên giường, tôi luôn cảm thấy bi quan. Ghét điều đó! Bao nhiêu điều xấu xa, hối hận ùa về khiến tôi lo lắng phiền muộn.

Theo dịch giả Hoàng Long, tất cả các tác phẩm của Dazai được viết với phong cách hài hước, thực tế và tuyệt vọng của con người, không giả tạo. Mỗi từ ngữ đều chứa đựng cảm xúc và kinh nghiệm cá nhân của Dazai, khiến độc giả dễ đồng cảm và hiểu được cảm xúc của nhân vật. Trong 'Nữ Sinh', những người phụ nữ, như người vợ trong 'Một Ngày Trọng Đại', luôn lo lắng cho gia đình và quốc gia trong thời gian chiến tranh. Tất cả đều chân thực và gần gũi, để lại dấu ấn sâu trong lòng độc giả. Với tôi, nhân vật của Dazai mang nỗi buồn đẹp của một nghệ sĩ, của một người nhạy cảm và nhận thức về thực tại cuộc sống.

Những ai hoá thân thành chim thú và cảm thấy hạnh phúc thực sự sẽ bị thần linh chán ghét nhất. Một lần, để cảnh tỉnh, thần linh đã để cho chàng bị tên bắn trúng và gửi trả về trần gian, nhưng chàng vẫn khao khát trở lại thế giới loài quạ. Lần này, thần linh quyết định đưa chàng đi xa, để hưởng thụ niềm vui thú, xem chàng có bị chìm đắm trong khoái lạc mà quên đi hoàn toàn thế giới con người hay không. Nếu quên thật sự thì hình phạt sẽ khủng khiếp đến nỗi ta không thể nói ra được. Hãy trở về đi. Chàng đã vượt qua thử thách của thần linh rồi. Là con người thì phải chìm đắm trong đau khổ của niềm thương ghét con người cả đời. Không có cách nào thoát được, chỉ có nhẫn nhục và luôn cố gắng mà thôi.

Đọc các truyện ngắn mang tính tự thuật của tác giả, tôi thấy được sự yếu đuối và mong manh trong cảm xúc con người. Dù sự u buồn, trầm mặc đặc trưng của Dazai Osamu luôn hiện rõ trong Nữ sinh, vẫn thấy những mong ước hạnh phúc và tia sáng hy vọng trong suy nghĩ nhân vật. Người vợ trong Một ngày trọng đại mong ước đất nước hoà bình, còn trong Nữ sinh, những trang nhật ký chi tiết bộc lộ mong ước về cuộc sống tự do, khỏi những cảm xúc bế tắc. Họ dù yếu đuối, mong manh và bế tắc nhưng luôn đấu tranh với chính bản thân, đấu tranh vì khát vọng và sự thay đổi. Sự đấu tranh của nhân vật cũng chính là sự đấu tranh trong tư tưởng, cảm xúc của nhà văn. Dazai ý thức về sự khác biệt của mình, ý thức rằng con người không bao giờ chịu phục tùng con người, và vì không được thấu hiểu, ông luôn mang cảm giác lạc loài, cô độc, càng thêm đau khổ vì sự nhạy cảm của người nghệ sĩ. Dazai đấu tranh trong suy nghĩ để tiếp tục sống và làm người.

Dù văn chương dở tệ, tôi cũng cố gắng không viết lời nào dối trá. Viết cho hậu thế năm hai ngàn bảy trăm thật sự là vất vả. Tuy nhiên, cũng không nên viết quá cứng nhắc. Theo sự đánh giá của ông nhà thì văn chương trong thư từ và nhật ký của tôi rất nghiêm túc và cảm xúc thì rất cùn mòn. Vì không có chút cảm xúc nào nên văn chương chẳng có gì đẹp đẽ.

Dù tận lực với người, giết đi cảm xúc của mình là chuyện hay, nhưng từ bây giờ nếu mỗi ngày phải ép mình cười đùa, đưa đẩy với những loại người như gia đình Imaida thì tôi sẽ phát điên mất.

Thật là quá ích kỷ. Cả mẹ và tôi đều là những người phụ nữ yếu đuối. Từ giờ tôi muốn hài lòng với cuộc sống chỉ có hai mẹ con, muốn tạo dựng những ngày tháng mà mẹ là trung tâm, tìm hiểu tâm trạng mẹ mà đáp ứng, sẽ nói chuyện ngày xưa, nói về cha, dù chỉ một ngày. Tôi muốn cảm nhận ý nghĩa cuộc sống tràn đầy. Mặc dù lo lắng cho mẹ, muốn trở thành đứa con gái ngoan nhưng hành động và lời nói của tôi cứ như đứa bé ích kỷ. Chỉ toàn sự dơ bẩn và nỗi hổ thẹn. Khổ đau, chịu đựng, cô đơn và buồn bã là gì chứ? Nếu nói rõ thì đó là cái chết.

Nữ sinh là minh chứng cho tài năng miêu tả tâm lí nhân vật xuất sắc của Dazai. Từng suy nghĩ, từng lát cắt cảm xúc đều được diễn đạt bằng ngôn từ chắt chiu, chọn lọc. Chúng thân mật và không giả tạo như thể ta đang đọc những nỗi niềm sâu thẳm nhất của con người. Những nhân vật giống như người quen biết, hơn nữa như đang đọc chính câu chuyện đời mình. Mạch suy nghĩ nối liền nhau, ít khi có đoạn đứt quãng khiến ta không thể dừng đọc. Sự liền mạch tạo thành vòng xoáy suy nghĩ khiến ta dần quên mất những điều đang xảy ra xung quanh mà chỉ tập trung vào những gì đang xảy ra bên trong. Đó là biệt tài của Dazai, người đã trải qua rất nhiều cảm xúc, mâu thuẫn và đấu tranh mãnh liệt trong nội tâm.

Ôi, cảm giác khi mở mắt thức dậy thật thú vị. Như khi chơi trốn tìm, ngồi bó gối trong ngăn tủ tối om, bỗng nhiên bị Dekochan kéo cửa mở ra, ánh sáng tràn vào và Dekochan reo lên “tìm thấy rồi nhé”. Sự chói mắt rồi một nỗi bất an kỳ lạ lan đến, tim đập thình thịch, chỉnh lại kimono, ngượng ngùng bước ra khỏi tủ rồi bất ngờ bừng sáng giận dỗi. Cảm giác như vậy đó. Không, không hẳn là cảm giác đó. Có cái gì đó không thể chịu đựng nổi. Như khi mở một hộp ra, lại thấy một hộp nhỏ hơn, mở hộp nhỏ đó ra lại thấy hộp nhỏ hơn nữa, cứ thế đến hộp nhỏ như con súc sắc, mở ra thì thấy chẳng có gì, hoàn toàn trống rỗng. Cảm giác gần như vậy đấy.

Ngoài tài miêu tả tâm lý con người xuất sắc, Dazai còn có biệt tài tái hiện không gian qua ngôn từ rất đặc sắc. Không gian nghệ thuật của Dazai luôn chân thực và gần gũi, giản dị mà không xa hoa. Trong truyện ngắn Nữ sinh, cô bé nhớ về những khu vườn đầy hoa, kỉ niệm với bố và hương hoa thoảng qua ban đêm, trước khi những trang nhật ký khép lại. Ký ức hiện về luôn chi tiết, mang tính nghệ thuật cao và u buồn vì đã qua đi, không thể trở lại. Màu sắc ký ức dù u buồn và ngắn ngủi nhưng làm cuộc sống nhân vật sống động hơn.

Ánh nắng chiều tan vào sương mù, thấm vào làm sương mù trở nên hồng mềm mại. Làn sương hồng lơ lửng trôi, lặn sâu vào hàng cây, lướt trên đường, vuốt ve đồng cỏ rồi bao bọc tôi bồng bềnh và êm dịu. Ánh sáng hồng dịu dàng chiếu lên tóc tôi, xoa vuốt mềm mại. Bầu trời thật đẹp. Trước bầu trời này, lần đầu tiên từ khi sinh ra tôi muốn cúi đầu nhìn xuống. Giờ tôi tin vào thần linh. Bầu trời bây giờ màu gì nhỉ? Hoa hồng, lửa cháy, cầu vồng, đôi cánh thiên sứ, một ngôi chùa lớn? Không phải. Có gì đó thần thánh hơn. Nước mắt tôi sắp ứa ra và tôi nghĩ “mình muốn yêu mến tất cả mọi người.” Nhìn chăm chú vào bầu trời, tôi thấy bầu trời dần biến đổi. Dần trở thành màu xanh. Tôi chỉ biết thở dài, muốn mình trở nên trần trụi. Chưa từng thấy lá cây và cỏ dại trong suốt đẹp đến thế. Tôi lén chạm vào một cọng cỏ.

Tôi muốn sống thật đẹp.

Hơi kích động, tôi đi xuống bếp nhưng trong khi vo gạo tôi lại cảm thấy buồn. Tôi nhớ nhà cũ ở Koganei. Nỗi nhớ quay quắt thiêu đốt ngực tôi. Nhà cũ tuyệt diệu có cha và chị. Mẹ lúc đó còn trẻ. Tôi từ trường về nhà là tíu tít nói chuyện với mẹ và chị trong bếp hay phòng khách. Tôi được ăn nhẹ rồi khi thì làm nũng, khi thì cãi nhau với chị rồi bị mắng, tôi lao ra ngoài, đạp xe đi thật xa, đến tối về nhà lại ăn cơm vui vẻ. Thật sự rất vui. Không có chuyện tự nhìn mình hay ghê tởm sự dơ bẩn của mình, chỉ đơn thuần là sự nũng nịu. Tôi đã hưởng thụ đặc quyền to lớn và sự êm đềm. Không lo lắng, không cô đơn, không khổ sở.

Ám ảnh, buồn và sâu lắng là những gì mình cảm nhận được sau khi đọc Nữ sinh. Đặc biệt ấn tượng với Người vợ vì cái kết gây bàng hoàng nhưng ám ảnh hơn là tâm lý của người vợ: giận dữ, phiền muộn hơn đau buồn trước cái chết tự sát của chồng. Sự u buồn khi phảng phất, khi nặng nề đến ám ảnh cùng khả năng miêu tả tâm lý bậc thầy của Dazai và cách ông tái hiện không gian ký ức thực sự khiến bất cứ ai đọc tác phẩm đều như bị cuốn vào mạch cảm xúc nhân vật. Càng xót thương hơn cho nhà văn tài hoa bị vây trong cùng khốn.

Người sáng tạo: Diệp Anh