[Đánh Giá Sách] 'Rèn Luyện Tư Duy Logic': Làm Chủ Nghĩa Nghiệp Và Tư Duy

Với tựa đề đặc biệt, Rèn luyện tư duy logic hứa hẹn trở thành cuốn sách gối đầu giường cho những ai đang tìm kiếm phương pháp học tập và làm việc hiệu quả.  

1. Suy ngẫm kỹ lưỡng:

Sau lời mở đầu, hai tác giả đã giới thiệu đến độc giả ma trận Eisenhower – một trong những phương pháp quản lý công việc hiệu quả nhất hiện nay. Ma trận này giúp phân loại và xếp hạng mức độ quan trọng của các công việc hàng ngày. Nói cách khác, người dùng sẽ sắp xếp công việc của mình theo bốn mục:

(1) khẩn cấp và quan trọng: Đây là nguồn gốc của mọi áp lực và lo âu. Chúng là những công việc quyết định kết quả của người thực hiện và cần được hoàn thành trong thời gian ngắn. Đó có thể là những bài tập phải nộp vào sáng hôm sau, hoặc một bài kiểm tra trong tuần. Những công việc này phát sinh có thể do bạn chưa sắp xếp đủ thời gian để hoàn thành hoặc vì chúng được giao quá gấp gáp.  

(2) quan trọng nhưng không khẩn cấp: Đây là những công việc cần có thời gian dài để hoàn thành thay vì gấp rút. Kết quả của những công việc này phụ thuộc vào nỗ lực tích lũy của người thực hiện theo thời gian. Ví dụ điển hình là hoàn thành một khóa học dài hạn, rèn luyện một kỹ năng hoặc đạt chỉ tiêu dự án. Nếu sắp xếp tốt, chúng ta có thể nâng cao hiệu suất công việc và kỹ năng của mình.

(3) Không khẩn cấp cũng không quan trọng: Đây chính là những “thủ phạm” làm giảm hiệu suất công việc của chúng ta. Những buổi tụ tập bạn bè vô tội vạ, những bữa nhậu triền miên hay những tin tức vô thưởng vô phạt trên mạng xã hội có thể làm hài lòng tâm trí trong chốc lát, nhưng lại cướp đi quá nhiều thời gian trong ngày. Có những lúc, những việc giải trí ấy sẽ biến những việc “không khẩn cấp” thành “khẩn cấp” mà ta không hay. Đối với những việc thuộc mục này, người thực hiện phải kiểm soát chặt chẽ. Giải trí là nhu cầu của mỗi người, nhưng chỉ nên coi đó là gia vị thêm vào cuộc sống chứ không phải là những món ăn chính.

(4) Khẩn cấp nhưng không quan trọng: Đây là phần khó xử lý nhất trong ma trận Eisenhower, bởi vì mọi người thường sợ từ chối sẽ làm mất lòng người khác. Những cuộc hẹn khó từ chối, những việc lặt vặt cấp trên giao hay những cuộc trò chuyện dài dòng... cứ thế chiếm dụng thời gian của chúng ta mà không để lại thời gian cho những việc quan trọng hơn. Lời khuyên cho độc giả là nếu có thể từ chối thì nên từ chối, để dành thời gian cho những việc quan trọng hơn.

Trong cuộc sống, việc xác định tính chất của từng công việc là cần thiết. Trong chương này, tác giả kể lại trải nghiệm của mình khi đi học lớp bồi dưỡng. Khi đang học, sếp gửi email và ông đã trả lời ngay. Sau đó, tác giả mở Messenger để trả lời tin nhắn và truy cập blog của bạn mình. Cuối cùng khi nhìn lên, ông nhận ra mình đã bỏ lỡ một phần bài giảng. Sau này khi nghĩ lại, tác giả đã phân tích rõ ràng tính chất của từng công việc.

Gần đây, khi nhìn lại, tôi nhận thấy việc đến lớp là quan trọng nhưng không khẩn cấp, trả lời email và hoàn tất công việc thì vừa quan trọng vừa khẩn cấp, ăn trưa với bạn là việc khẩn cấp nhưng không quan trọng và ngắm người ta thử son môi thì không quan trọng cũng không gấp gáp. Vậy nên cách xử lý tốt nhất là ưu tiên tập trung nghe giảng, tan học rồi thì giải quyết công việc gấp, đi ăn với bạn hay không thì tùy, còn lướt mạng thì để khi nào rảnh.

2. Nhận rõ bản chất của mình:

Tác giả đặt nghi vấn trong chương này: Vì sao độc giả đọc nhiều bài viết hay mà không thể hoàn thành nổi kế hoạch bản thân đề ra? Câu trả lời nằm ở ý thức kỷ luật của mỗi người. Mọi người thường dễ nản chí khi thực hiện kế hoạch của mình và cảm thấy tự ti khi nhìn vào kế hoạch hay thành tích của người khác. Thế nhưng, ít ai biết rằng ngay cả người thành công cũng không thực hiện kế hoạch của họ một cách tuyệt đối. Tác giả cảnh tỉnh người đọc:

Hãy nhớ rằng, kế hoạch chi tiết của người khác không thể áp dụng nguyên si cho bản thân, tốt nhất là đừng nên tham khảo! Kỷ luật không có mẫu mực cố định, tự mình bắt tay vào làm vẫn hơn là bắt chước.

Đầu tiên, để triển khai kế hoạch của mình, bạn cần chuẩn bị một tâm thế vững vàng. Nói cách khác, cần loại bỏ hoàn toàn những suy nghĩ tiêu cực ra khỏi tâm trí. Tác giả ví von như trò chơi domino: Mọi sự việc trong cuộc sống đều tuân theo hệ thống phản hồi thuận chiều, chúng hỗ trợ và đan xen lẫn nhau. Một sự việc không mong muốn xảy ra cũng có thể kéo theo những hậu quả không đáng có. Tuy nhiên, điều này không phải là vô phương cứu chữa:

Nếu chẳng may bạn gạt ngược hướng quân domino đầu tiên và chúng đổ theo hướng không mong muốn, đừng hoảng loạn! Bạn chỉ cần thay đổi bước đầu tiên: tự giải thoát mình khỏi tâm lý tiêu cực, điều chỉnh tâm trạng về trạng thái tốt nhất, thì vận may sẽ đến với bạn.

Thứ hai, tác giả đặt câu hỏi: “Tốc độ cao” có đồng nghĩa với “hiệu suất cao”? Nỗ lực của bạn có đúng hướng không? Mọi người thường cố gắng làm việc hết công suất để đạt được mục tiêu trước mắt, chẳng hạn như trong các kỳ thi hay dự án. Tuy nhiên, tác giả khuyên không nhất thiết lúc nào cũng phải nỗ lực hết mức như vậy, bởi mỗi việc bạn làm đều chiếm một khoảng thời gian không thể lấy lại. Để tận dụng thời gian một cách khôn ngoan, bạn cần có mục tiêu dài hạn thay vì chỉ là mục tiêu ngắn hạn trước mắt. Tác giả khuyên nên cân nhắc kỹ xem những nỗ lực bỏ ra có mang lại hiệu quả không?

Những nỗ lực bạn đã bỏ ra hoặc sắp bỏ ra rốt cuộc có phải là một khoản đầu tư hiệu quả hay không? Đó có phải là sự tích lũy lâu dài, dần chuyển hóa thành công việc hiệu quả hay chỉ là việc làm lấy vui?

3. Học tập hiệu quả:

Không chỉ học tập mà làm việc hiệu quả cũng là ước mơ của nhiều người. Một trong những bí quyết để tạo nên hiệu quả trong học tập và công việc là sự tập trung. Tác giả định nghĩa tập trung là chỉ tập trung làm một việc trong một khoảng thời gian nhất định, không để việc khác xen vào. Tác giả kể về hai câu chuyện của hai người khác nhau: một đồng nghiệp và một phi công riêng của một doanh nhân nổi tiếng.

Đồng nghiệp của tác giả thường trông rất bận rộn, nhưng thực tế lại làm việc không hiệu quả. Trong các buổi họp, anh ta thường lén lút nhắn tin và bình luận ảnh của bạn bè trên mạng xã hội, sau đó đặt những câu hỏi ngô nghê cho người thuyết trình. Thú vị là, mọi bản kế hoạch của cơ quan đều có tên anh ta. Tác giả cho rằng đây là một căn bệnh phổ biến nơi công sở:

Thực ra, đó cũng là vấn đề chung của nhiều người: không biết lựa chọn, không biết từ bỏ, cứ muốn làm vô hạn việc trong một thời gian hữu hạn, cuối cùng sẽ chẳng làm xong được gì. Bận rộn ở đây thực chất là chuyển công việc từ chỗ này sang chỗ khác, trông có vẻ rất rối, nhưng thực ra bức tường chẳng cao lên được.

Câu chuyện thứ hai, như đã đề cập ở trên, là về Mike – phi công riêng của Warren Buffett. Một hôm, khi đang thảo luận về công việc, Buffett yêu cầu Mike viết ra 25 việc anh ta muốn làm, sau đó chọn ra năm việc anh ta cho là quan trọng nhất trong số đó. Mike tò mò không biết liệu Buffett khuyên mình nên hoàn thành năm việc quan trọng đó trước không. Câu trả lời của Buffett khiến Mike và độc giả bối rối:

“Không. Hai mươi việc kia là những việc cậu nên cố gắng tránh không làm.”

Đó chính là nguyên tắc của Warren Buffett: tập trung vào những việc thực sự quan trọng, tránh lãng phí sức lực và thời gian.

Warren Buffett đã nói rằng việc bạn chỉ muốn làm nhẹ nhàng hơn và làm mất tập trung hơn sự nghiệp của bạn hơn là những việc bạn không muốn làm từ đầu. Ông đã chứng minh điều này trên bản thân mình. Khả năng tập trung là một điều quý giá vô cùng, và bạn nên tập trung toàn bộ năng lượng của mình vào những việc có giá trị nhất.

4. Tích cực trong tư duy:

“Xuân buồn ngủ, thu díu mắt, hạ gật gù; thêm ba tháng đông ngủ không dậy nổi” – tác giả quan sát rằng thời sinh viên là thời kỳ con người trở nên lười biếng. Ông tin rằng, trong trường phổ thông, thời khóa biểu luôn đầy đặc – đó là lý do học sinh rất trân trọng từng phút giây của mình. Tuy nhiên, ở trường đại học – cao đẳng, sinh viên có quyền tự quyết định việc học tập của họ mà không phải tuân theo sự giám sát hoặc mệnh lệnh từ bất kỳ ai. Do đó, sinh viên khó xác định được mục tiêu học tập của họ và trở nên mất hứng thú, lơ đãng. Tác giả đã đề xuất ba phương pháp để thoát khỏi tình trạng buồn chán kéo dài và khôi phục lại động lực làm việc:

Phương pháp đầu tiên là đối mặt với tâm trạng tiêu cực bằng cách đưa mình vào một môi trường cụ thể. Ví dụ, để tạo động lực cho việc ôn thi, bạn có thể đến thư viện hoặc quán cà phê sách – bạn khó mà không mở sách ra học khi tất cả mọi người xung quanh đều tập trung vào công việc của họ. Để giữ động lực cho việc giảm cân, bạn có thể hẹn bạn bè đi tập thể dục vào buổi sáng.

Phương pháp tốt nhất để đối phó với tâm trạng này thường là “tự ép buộc” – tự đặt mình vào một môi trường tích cực, để có thể cảm nhận sự quan tâm, áp lực từ việc bị giám sát, và biến nó thành động lực tương tác tích cực với người khác, điều chỉnh tâm trạng và trạng thái của bản thân, từ đó bắt đầu một cuộc sống đầy năng lượng.

Phương pháp thứ hai là kích thích con người bằng lợi ích để tạo động lực cho công việc. Tác giả đã đề xuất một cơ chế thúc đẩy lợi ích: Nếu ai đó không thực hiện điều đã hứa, họ phải chuyển một khoản tiền cho người mà họ đã thỏa thuận trước đó qua ví điện tử. Như vậy, cả hai bên đều sẽ kiểm soát bản thân mình để không làm hại lợi ích của mình. Nguyên tắc của phương pháp này là:

Khi phải cố gắng mà không thấy kết quả trong thời gian ngắn, bạn có thể gán cho nó một hiệu quả nào đó, biến nó thành kết quả rõ ràng. Phương pháp thưởng này sẽ giúp bạn tạo ra động lực mạnh mẽ mà không bị giảm đi.

Phương pháp thứ ba là loại bỏ những phiền nhiễu bằng cách chuyển sự chú ý. Hiện nay, hầu hết các bạn trẻ không thể tách ra khỏi màn hình điện thoại. Tác giả đề xuất rằng, có gì hấp dẫn hơn việc lướt điện thoại? Câu trả lời chính là đọc sách. Việc đọc sách sẽ tạo ra sự khác biệt mà không làm mất hứng thú hoặc sự thú vị. Tương tự như việc ăn uống: Thay vì chọn những món ngon giàu calo, bạn có thể tìm những món ngon tương tự nhưng đảm bảo dinh dưỡng.

5. Hiệu quả của việc ra quyết sách:

Trong chương này, tác giả đã chứng minh rằng thông tin là quyền lực trong thời đại hiện nay. Giao tiếp thông tin là nền tảng của mọi mối quan hệ trên thế giới. Tác giả phân loại thông tin thành hai loại:

Loại thứ nhất là thông tin thực, bao gồm: mối quan hệ xã hội, quyền lực và nguồn vốn. Bản chất của loại thông tin này là:

Mối quan hệ xã hội thường được xây dựng dựa trên quyền lực và nguồn vốn. Ví dụ, trong lĩnh vực xây dựng, người có uy tín sẽ có nhiều mối quan hệ hơn để tiếp cận khách hàng hơn người khác.

Tác giả mang đến cho người đọc câu chuyện về một người bạn của mình, hiện đang làm môi giới bất động sản. Khi tác giả tỏ ý tò mò về việc anh ta có thể thành công trên thị trường, người bạn trả lời: Anh ta tận dụng mối quan hệ từ bên trong trường đại học. Khi bạn bè cùng trường cần mua nhà, họ sẽ tin tưởng người bạn của mình hơn là một người lạ. Ngoài ra, khi học chung trường, anh ta có cơ hội để hiểu rõ hơn về nhu cầu và sở thích của bạn bè mình.

Mỗi người nên nhận biết rõ vị trí của mình trong việc thu thập thông tin và lợi thế của bản thân trong việc sở hữu tin tức độc đáo nhất.

Đây là sự chênh lệch thông tin phát sinh từ nhận thức. Trong mối quan hệ cung cầu này, dường như bên cung cấp thông tin luôn ở vị thế cao hơn bên tiếp nhận thông tin.

7. Mở rộng tư duy:

Trong phần này, tác giả đã đề xuất bốn cách để mở rộng tư duy.

Thứ nhất là tư duy linh hoạt. Tác giả đã kể câu chuyện về Hòa Thân cứu giúp dân chúng trong thời kỳ thiên tai. Khi biết Hòa Thân trộn ít cát vào thực phẩm, Kỷ Hiểu Lam đã tức giận và phản đối. Hòa Thân giải thích: Dân chúng không quan tâm đến việc thực phẩm có chứa cát, nhưng những người tham quan sẽ không dám ăn nếu thấy thức ăn bị nhiễm cát. Kỷ Hiểu Lam là người ngay thẳng không bao giờ lạm dụng 'đường vòng' trong chính trị, trong khi Hòa Thân biết cách sử dụng mối quan hệ phức tạp trong giới quan lại để tìm ra giải pháp phù hợp.

Từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành, chúng ta đều biết rằng đường thẳng là đoạn đường ngắn nhất nối giữa hai điểm. Tuy nhiên, khi gặp phải những trắc trở trong cuộc sống, việc tư duy theo cách thẳng thường không còn phù hợp. Lúc này, cách suy nghĩ linh hoạt của Hòa Thân, kết hợp giữa tầm nhìn toàn cầu và suy luận chi tiết, là điều cần thiết.

Một cách suy nghĩ khác là tư duy ngược chiều. Câu chuyện về một đôi vợ chồng ở nước Lỗ - chồng bện giày cỏ, vợ dệt lụa làm mũ. Họ muốn sang nước Việt kinh doanh, nhưng lại gặp sự can ngăn từ bạn bè. Người Việt thường chỉ mặc dép đi và mang mũ đi bán, nhưng đối với đôi vợ chồng trong câu chuyện, chỉ cần thay đổi thói quen của khách hàng, họ có thể tạo ra một thị trường tiêu thụ lớn.

Thực tế, đôi khi, việc suy luận ngược từ kết luận trở về điều kiện sẵn có sẽ phù hợp hơn. Có những trường hợp tư duy ngược lại giúp giải quyết vấn đề một cách đơn giản hơn, thậm chí khám phá ra những điều mới và tạo ra những kỳ tích không ngờ. Đây chính là sức hấp dẫn của việc tư duy theo kiểu ngược lại.

Một phong cách suy nghĩ khác mà tác giả giới thiệu là tư duy dưới dạng bản đồ. Tác giả kể về cách Alfred Sloan – Chủ tịch của Tập đoàn General Motors – tăng sản lượng bán xe hơi. Ông không sử dụng cách tiếp thị hoặc quảng cáo thông thường. Thay vào đó, ông tích hợp sản phẩm vào lối sống của người tiêu dùng bằng cách sắp xếp lại đô thị, thay đổi thói quen đi lại của người dân (khuyến khích việc sử dụng xe buýt), tạo ra một ý thức mua sắm xe hơi,… Rõ ràng, tư duy của Sloan đã vượt xa khỏi sự thông thường.

Tư duy bản đồ cuối cùng cũng là ý thức về quan điểm tổng thể kết hợp với sự chuẩn bị toàn diện.

Kiểu suy nghĩ cuối cùng được giới thiệu – mà có lẽ nhiều người đã nghe đến – là tư duy theo kiểu đảo ngược. Trong cuốn sách Poor Charlie’s Almanack, nhân vật Charlie quan tâm đến việc tại sao đa số người đầu tư thất bại, trong khi phần lớn mọi người quan tâm đến việc làm thế nào để đầu tư thành công. Nguyên tắc của phong cách suy nghĩ này là:

Khi đối diện với những lựa chọn mà ta có khả năng thay đổi, việc dự đoán trước những sai lầm có thể giúp ta chọn lựa đúng đắn hơn. Bằng cách áp dụng tư duy ngược lại một cách linh hoạt, chắc chắn ta sẽ thu được nhiều lợi ích to lớn từ thế giới này, nơi mà xác suất luôn hiện diện.

8. Kết luận: