Trong thời kỳ trước Cách mạng tháng Tám 1945, nhiều nhà văn đã theo đuổi chủ nghĩa hiện thực. Họ đã miêu tả bức tranh xã hội với những tông màu u ám, nhân vật thường gặp khó khăn hoặc sống trong cảnh khốn khổ. Tuy nhiên, ít ai như Vũ Trọng Phụng đã chọn con đường khác, sử dụng ngôn từ trào phúng và tiếng cười để phơi bày sự thật về xã hội. Trong những tác phẩm của ông, 'Số Đỏ' nổi tiếng nhất.
Trước khi khám phá nội dung của tác phẩm, người đọc cần phải chuẩn bị tinh thần cho phong cách văn chương phóng túng và gần gũi của Vũ Trọng Phụng. Trong “Số Đỏ”, ông đã khai thác mọi khía cạnh của xã hội thời đó, đặc biệt là cuộc sống của tư sản và tiểu tư sản. Ông đã bắt đầu từ những chuyện nhỏ nhặt như gối chăn kín đáo, đến những vấn đề lớn lao như sự tham gia vào văn minh và phong trào Âu hóa. Vũ Trọng Phụng đã lấy cảm hứng từ cuộc sống hàng ngày và phản ánh nó qua ngôn từ trào phúng, tạo nên tiếng cười của 'Số Đỏ' - một tiếng cười đầy chất cay độc, mỉa mai và đầy ý nghĩa.
Bắt đầu từ cách giới thiệu nhân vật, Vũ Trọng Phụng đã tạo ra những bối cảnh đầy thấu hiểu và đầy cảm xúc. Mỗi nhân vật như Xuân Tóc Đỏ, vợ chồng Văn Minh, bà Phó Đoan... đều có vẻ ngoài chân thành và thẳng thắn. Tuy nhiên, ông đã thành công trong việc làm cho độc giả ngỡ ngàng khi bộc lộ bản chất thực sự của họ qua từng trang văn.
Kể từ khi còn nhỏ, Xuân đã phải sống nhờ nhà một người bác, họ thúc bá. Mặc dù được khen là chăm sóc cháu mồ côi, nhưng một ngày nọ, Xuân bị đánh và đuổi đi. Điều đó đã khiến Xuân trở nên độc lập và thực tế. Ông đã làm nhiều công việc khác nhau như bán lạc, câu cá, làm lính chạy cờ... Mặt trời làm tóc của Xuân đỏ như tóc Tây, tạo nên hình ảnh một đứa trẻ hoàn toàn không giáo dục nhưng rất thạo đời.
…
Từ khi được gọi là Văn Minh, ông ta nghĩ rằng việc chủ trương Âu hoá là cần thiết để tên gọi của mình trở nên ý nghĩa hơn. Một linh hồn mạnh mẽ trong một thân xác khỏe mạnh! Ông đã phát minh ra sự thật đó và luôn nỗ lực thúc đẩy cho thể thao. Dù không có thời gian cho thể thao hay thể dục! Chương trình Âu hoá của ông làm cho ông luôn suy nghĩ và mơ mộng.
...
Về cuộc đời của bà Phó Đoan, thật là một câu chuyện đáng nghe. Khi còn trẻ, bà bị một lính Tây hiếp dâm, và ngay sau đó, họ kết hôn. Khi ông Phó Đoan qua đời, bà đã lấy một người khác, nhưng ông cũng sớm qua đời. Bà sống một cuộc sống không quan tâm đến tình yêu và bị vu oan vì điều đó.
Số Đỏ mô tả một xã hội “văn minh!”, “Âu hoá”. Nhưng những người dẫn đầu lại mang theo tư tưởng cổ hủ và khắt khe hơn cả tầng lớp phong kiến cũ. Mâu thuẫn đó tạo nên sự tự hỏi liệu họ có thực sự muốn thay đổi xã hội hay chỉ đang mưu cầu sự giàu có và học vấn mới?
Xuân Tóc Đỏ tự tin nhìn vào trang phục của mình: áo giản dị, quần trắng kín đáo, giày đen nhung không cầu kỳ. Điều này khiến cô cảm thấy tự tin và đứng đắn.
- Bà nhìn tôi chỉ thấy sự đứng đắn và lương thiện chứ không phải theo trào lưu mới đâu ạ.
- Vậy à, ông có chắc không?
Xuân gật đầu:
- Đúng vậy! Tôi không muốn theo kịp mốt. Vợ ông Típ Phờ Nờ, tôi vẫn giữ phong cách riêng của mình. Ông ta có nhiều kiểu thời trang mới lạ nhưng tôi không quan tâm.
...
- Tôi và bác giai đều có quan điểm như nhau. Phụ nữ là vợ, con, chị em của người khác, không phải là của tôi. Trong gia đình tôi, chúng tôi tuân theo truyền thống, không chấp nhận phụ nữ mặc đồ hiện đại, đi vũ điệu, hoặc trưng diễn ở chợ phiên, rồi sau đó về nhà tranh cãi với mẹ chồng với những lý luận về bình đẳng và giải phóng!
Một nhà báo nói mạnh mẽ, như một nhà văn cấp tiến, khiến những người nghệ sĩ nhiệt tình tham gia vào cuộc trò chuyện:
- Ông có hiểu tôi không?... Phụ nữ nên giữ trong nhà, bà đã hiểu chưa?
Vũ Trọng Phụng mỉa mai tột cùng khi miêu tả một buổi tang lễ. Trái với cảm xúc buồn của việc mất đi người thân, nhân vật trong Số Đỏ lại cư xử như thể họ đang trải qua một niềm vui lớn!
Ông Typn được mời đến để suy nghĩ về việc thiết kế một số trang phục tang mới lạ. Ông nhà báo bận rộn với việc viết bài báo, tường thuật sự kiện và sắp xếp chụp ảnh cho báo.
Văn Minh hạnh phúc mơ mộng về việc mặc đồ trắng vào ngày mai, điều mà bà mong đợi từ lâu. Ông chồng của Văn Minh ngồi hút thuốc, cũng mơ màng nghĩ về di sản mà ông sẽ thừa kế khi ông nội qua đời.
Ông cụ già đã gặp một luật sư để thảo luận về di chúc, hy vọng rằng sự chết của ông sẽ mang lại lợi ích cho con cháu. Nhưng ông không biết rằng nếu sự kiện đó xảy ra, con cháu có thể không muốn ông sống lâu hơn nữa.
Cậu Tân, còn được biết đến là Tú Tân, không phải vì anh đã đỗ Tú Tài, mà vì đã thất bại ba lần trong phần đầu của kỳ thi đó. Anh lo lắng về việc chọn máy ảnh cho buổi tiệc tối.
Bà Phó Đoan ôm con trai của mình như một người mẹ yêu thương.
- Có lẽ ta cũng cần một danh tiếng nào đó mới khiến người ta phải nói xấu chứ nhỉ? Đừng lo lắng, trên thế gian này, những người nổi tiếng thường bị chỉ trích nhiều hơn, còn những kẻ không ai biết đến thì được yên bình trong bóng tối thôi.
Nghe thấy nhận định sâu sắc, bà Phó Ðoan cũng nhẹ nhõm, thưởng cho Xuân Tóc Ðỏ một vài nụ hôn và nói:
- Cậu nói rất đúng đấy! Cậu thật là người ngoan!
Khi đã cảm thấy mệt mỏi với những thách thức của cuộc sống, Xuân Tóc Ðỏ đẩy cái mặt trang điểm lớn ra và gật đầu:
- Thật là kinh khủng!
Tính cách đó khiến cho người phụ nữ kia ngay lập tức trở nên tức giận! Thực sự vậy! Ai mà không tức khi lòng tự trọng bị tổn thương! Bà Phó Ðoan nổi giận một lát:
- Ôi! Kẻ đê tiện! Kẻ tàn bạo! Kẻ lừa dối tình cảm! Hại người suốt đời rồi lại tưởng đổi mới? Hừ, tên này chắc chắn không phải là người đạo đức! Ðạo lý!
...
Bác sĩ Trực Ngôn đứng dậy, đọc từ một tờ giấy:
- Quý vị thính giả thân mến, vào tối nay, tôi muốn chia sẻ một chút tri thức về “mùa thu tình ái”, tức là những khao khát tự nhiên của những người già, nhưng mà xã hội hiện nay vẫn coi như là không phù hợp. Xã hội chúng ta vẫn còn những thành kiến hẹp hòi vì chưa có sự hiểu biết đúng đắn về vấn đề này. Chẳng hạn như thấy một người đàn ông năm mươi tuổi vẫn tìm kiếm tình yêu, cưới vợ trẻ, chúng ta thường chế nhạo là “người già điên cuồng”, một hành động không đáng được tôn trọng. (vỗ tay). Nếu là một người phụ nữ mà có quan hệ tình dục ở tuổi già thì lại càng bị xã hội chỉ trích. Nhưng liệu việc này có đúng không? Đến tuổi già, hay chuẩn bị vào tuổi già, liệu chúng ta có quyền lực để kiềm chế ham muốn tình dục không? Không! Không! Bởi vì điều đó thuộc về tự nhiên, không phải do ý chí của con người! (vỗ tay).
Trong cuộc đời, con người trải qua hai giai đoạn khủng hoảng về tình dục, đó là khi bắt đầu trưởng thành và khi sắp bước vào tuổi già. Tạo hóa đã sắp đặt như vậy, ít người có thể chống lại được! Tuổi dậy thì gây ra khủng hoảng tinh thần cho thanh thiếu niên, và tương tự, mùa thu của cuộc sống tình cảm khiến cho những người lớn tuổi phải đối diện với những rắc rối không kém. Các ông già kết hôn muộn thường bị xã hội trêu chọc, còn các bà già thì thường dấn thân vào thế giới tình ái. Hôm nay, tôi không muốn nêu ra những điều tiêu cực ấy, mà muốn chỉ ra tại sao chúng lại tồn tại...
Nói về sự khủng hoảng tình dục ở phụ nữ, Bác sĩ Vachet có những quan điểm sâu sắc và chính xác. Tôi muốn trích dẫn một số phần để thấy rằng những thuật ngữ như suy đồi, suy giảm, cảm thấy không thoải mái, không quan tâm đến việc tìm hiểu về tình dục, và nhiều điều khác... có thể được giải thích bằng khoa học. Bác sĩ Vachet nói: Sự khủng hoảng tình dục ở phụ nữ thường xuất hiện với những triệu chứng bất thường và đa dạng. Do ảnh hưởng của vấn đề kinh nguyệt và tâm trạng, phụ nữ phải đối mặt với sự suy yếu cả về thể chất và tinh thần, đồng thời cảm thấy nỗi khao khát tình dục nổi lên mạnh mẽ. Điều đáng buồn là những vấn đề này thường xảy ra khi người chồng cũng đã lớn tuổi, nghĩa là không còn khả năng sinh lý, và phụ nữ đó phải làm gì?
Do đó, nhiều phụ nữ đã kiềm chế bản thân nhưng không nhận ra rằng tính cách của họ đã thay đổi nhiều: trở nên dễ nổi giận, gay gắt, mất hứng thú, chán nản hoặc ghen ghét chồng từ những vấn đề xưa cũ, hoặc trở nên quá mê tín...
Nếu người chồng vẫn còn khỏe mạnh, thì vợ sẽ cảm thấy hạnh phúc. Tuy nhiên, đôi khi người chồng không đủ sức, và ông ấy phải lo lắng cho việc nuôi sống gia đình. Nếu người chồng đã qua đời, nhiều phụ nữ phải đối mặt với khủng hoảng vì họ đã trở thành phụ nữ góa phụ. Khi họ không còn đối tác hoặc không còn ý định kết hôn lại, họ buộc phải tìm kiếm tình yêu ở nơi khác. Mặc dù có những tình huống đáng buồn cười, nhưng tất cả đều bắt nguồn từ vấn đề sinh lý, nhưng may mắn là thời kỳ khủng hoảng chỉ kéo dài một thời gian nhất định. Chúng ta phải nhớ rằng điều này xảy ra vì sự rối loạn trong cơ quan sinh dục, gây ra những biến đổi về tâm trạng và sinh lý, nhưng qua thời gian, mọi thứ sẽ trở lại bình thường...
Mọi người tiếp tục vỗ tay và cười.
Về việc bà Phó Ðoan, khi thấy ông đốc ngồi xuống, bà mới bình tĩnh lại. Sự can thiệp của Xuân không chỉ không làm tổn thương danh dự của bà mà còn không gây ảnh hưởng đến vị thế của bà. Dù trước đây có tin đồn về bà, nhưng bà vẫn giữ vững theo đúng tinh thần của những kinh sách thần thánh, tức là bà cảm thấy nhẹ nhõm vì đã thực hiện một cách khoa học.