[Đánh Giá Sách] “Suy Ngẫm Về Cái Chết': Hành Trình Khám Phá Cái Chết Đặc Biệt

“Cái chết' - một khái niệm nặng nề và tiêu cực. Dù biết rằng đó là phần của cuộc sống nhưng suy nghĩ về nó đã gây sợ hãi, và trong xã hội hiện đại, thường được coi là điều cần tránh. Tuy nhiên, với Bunpei Yorifuji, việc suy nghĩ về cái chết không hề là điều gì xa lạ. Ngược lại, ông luôn quan tâm và muốn khám phá sâu hơn về nó từ khi còn nhỏ. Cuốn sách “Suy Ngẫm Về Cái Chết' là hành trình tìm hiểu về cái chết và cũng là cách Bunpei Yorifuji hiểu về bản thân mình. Thú vị, hài hước và sáng tạo - đây sẽ là cuốn sách mang đến cho bạn cái nhìn mới mẻ và đầy thú vị về cái chết.

Có lẽ tôi là con người khác hành tinh.

Kể từ khi còn nhỏ, tôi đã có những nghi ngờ như vậy. Tôi nghĩ rằng ba mẹ tôi chỉ là những người ngoài hành tinh đang giả dạng, và họ sẽ lộ bản chất thật khi tôi không nhìn thấy. Tưởng tượng nếu tôi quay lại và thấy họ vẫn ở trong hình dạng đó? Những lúc như vậy, tôi thường sợ hãi và kêu lên: “Ê!” rồi nhìn lại họ.

 Kết quả là thậm chí cả người bạn thân nhất của tôi cũng kinh ngạc nhìn tôi.

Để kiểm tra, tôi đã thử không gọi họ mà cứ quay lại, nhanh chóng nhất có thể. Dù cố gắng, ba mẹ vẫn là con người. Tôi thậm chí còn thử mở cửa bất ngờ. Không có gì thay đổi. Tuy nhiên, điều này không làm giảm đi nghi ngờ trong tâm trí tôi, về việc có thể họ là người ngoài hành tinh, phản ứng rất nhanh hoặc đọc được suy nghĩ của tôi.

Khi suy nghĩ về cái chết, tôi lại nhớ đến ngày ấy, không biết tại sao.

Chết là gì? Khi cố gắng tìm câu trả lời, tôi lại nhớ về thời còn nghi ngờ ba mẹ có phải là người ngoài hành tinh. Những lúc thử xoay người nhanh, mở cửa đột ngột, hoặc tìm kiếm UFO.

Cuốn sách này được viết bởi chính tôi, với hy vọng hiểu biết thêm về cái chết dù chỉ là một chút ít.

1. Thế giới bên kia có tồn tại không?

Sự tò mò về cái chết đã thúc đẩy Bunpei Yorifuji tìm hiểu mọi khía cạnh của một phần không thể tránh khỏi của cuộc sống này. May mắn thay, có một kho dữ liệu để ông ta khám phá, và càng nhiều thông tin, ông ta càng thấy phấn khích. Bắt đầu của hành trình khám phá của ông là xác định hình thức của cái chết qua các nền văn hoá và tôn giáo khác nhau.

Khi còn nhỏ, “chết” có thể là đi xa, trở thành ngôi sao, hoặc chuyển nhà sang khu phố bên cạnh. Ở cấp I, “chết” là lên Thiên Đường hoặc xuống Địa Ngục. Ở cấp II, “chết” là yên nghỉ trong tim ai đó, là hồn ma không siêu thoát, là bị phân hủy thành đất. Lên cấp III, “chết” có thể là bất cứ thứ gì chúng ta có thể tưởng tượng.

Hình dạng của cái chết - có vẻ trừu tượng đúng không? Nhưng với khả năng vẽ của Bunpei Yorifuji, mọi thứ trở nên rõ ràng và hấp dẫn hơn. Bạn sẽ có một cách nhìn không ngờ về cái chết, thế giới bên kia và nhiều niềm tin khác về sự sống và sự chết.

Ít ai muốn nghĩ về cái chết, dù nó là một phần tất yếu của cuộc sống. Nhưng nếu bạn thử suy nghĩ về nó, bạn sẽ thấy mình đặt ra những câu hỏi như thế nào? Đối với Bunpei, ông tin rằng “người chết trở thành ma', và xung quanh ông, luôn có những linh hồn khiến Bunpei cảm thấy xấu hổ khi ông một mình giả trò “con bò”. Nếu bạn khám phá những niềm tin khác nhau về cái chết, bạn sẽ nhận ra rằng nhiều người đã nghĩ về nó nhiều hơn chúng ta tưởng. Họ có thế giới bên kia riêng dành cho cộng đồng của mình, và những hình ảnh này thậm chí ảnh hưởng đến lối sống của cộng đồng đó. Sự thật là suy nghĩ của bạn về cái chết sẽ ảnh hưởng đến cách bạn nhìn nhận cuộc sống và khó khăn.

Ai cũng sẽ sống vui vẻ hơn nếu họ có thể suy nghĩ về cái chết một cách thoải mái. Dù có nhiều quan điểm về nó, không một đất nước nào tin rằng thế giới sau khi chết chỉ toàn một màu đau khổ. Có Địa Ngục, nhưng cũng có Thiên Đường làm sự cân bằng.

Có khi quan niệm về cái chết là sự răn đe, có khi là sự khích lệ, và có khi là công cụ giúp những người đang sống sẵn sàng đối mặt với nó. Trong việc tìm hiểu những quan niệm đó, chúng ta đã tạo ra những quan điểm hiện tại của mình. Quan điểm của mỗi người về cái chết có thể được coi là nút thắt của văn hóa và dân tộc.

Hầu hết chúng ta tin vào sự tồn tại của thế giới bên kia, nhưng thế giới này luôn thay đổi theo các nền văn hóa và niềm tin khác nhau. Ví dụ, theo tư duy Ngũ hành của người Nhật cổ đại, thế giới bên kia là một thế giới sâu trong lòng đất có tên là Hoàng Tuyền (Yomi), được kết nối với thế giới thực qua con đường gọi là “Yomotsu Hirasaka'. Trong khi đó, người dân bản xứ Úc tin rằng mặt trời là nơi sống của những linh hồn đã khuất... Có vô vàn niềm tin khác nhau về thế giới của người chết, mang lại nhiều hình thức khác nhau của cái chết. Những thông tin này không chỉ giúp chúng ta có cái nhìn thú vị về cuộc sống sau cái chết mà còn thể hiện sự đa dạng của các nền văn hóa. Thật là một khởi đầu đầy hấp dẫn!

Tan rã (tứ đại phân ly) 

[Phật Giáo]

Theo quan điểm của Phật Giáo, sự tồn tại của con người được gắn kết bởi “duyên” của bốn yếu tố: [Đất = xương và móng tay, móng chân], [Nước = máu và bạch huyết], [Lửa = thân nhiệt] và [Gió = hoạt động của tim/chân tay]. Chết xảy ra khi “duyên” tan ra, là lúc bốn yếu tố này phân ly. Khi chết, chúng ta trở về với bản nguyên tự thân, không phải sang thế giới bên kia.

Đi đến hòn đảo bên cạnh

[Quần đảo Trobriand - Papua New Guinea]

Dân tộc trên đảo Kiriwina tin rằng sau khi chết, họ sẽ đến một hòn đảo thực tế ở gần đó. Tại đó, họ tiếp tục cuộc sống bình thường, kết hôn và làm việc cho đến khi già đổi và rơi xuống biển. Sau đó, họ sẽ tái sinh như trẻ sơ sinh, được bọc trong những chiếc thuyền lá dừa và trôi về hòn đảo gốc, bắt đầu một vòng đời mới. Điều này khiến cho việc chết trở nên ấm áp. Nhưng ngoại trừ côn trùng và bò sát, tôi nghĩ rằng không có lý do gì các loài khác cũng muốn rơi xuống biển.

2. Thời gian, địa điểm và nguyên nhân của cái chết:

Khi suy nghĩ về sự kết thúc, Bunpei Yorifuji bắt đầu tìm hiểu về cánh cửa mở ra thế giới bên kia và hy vọng rằng tuổi thọ của mình sẽ kéo dài bao lâu. Ông không chỉ đơn thuần nghiên cứu về tuổi thọ trung bình của các quốc gia mà còn biến những con số ấy trở nên sinh động và thú vị thông qua những hình ảnh sáng tạo và dễ thương.

Hiện nay, phổ biến thông tin về sự già đi của dân số khiến nhiều người lo lắng, nhưng thực sự vấn đề không chỉ nằm ở việc dân số già đi mà còn ở sự không đồng bộ giữa cơ thể con người và xã hội với sự thay đổi đó.

'Nguyện vọng và Tuổi thọ'

Thiên chức muốn sống và sự kéo dài của cuộc sống đều là những điều đáng quý.

Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy chúng thường xung đột.

Khi nói về thời gian, không thể không nhắc đến nơi mà cái kết xảy ra. Châu Á đứng đầu về số lượng người qua đời mỗi năm: hơn 31 triệu người. Ở Nhật, tai nạn giao thông chiếm vị trí đầu tiên về nguyên nhân gây ra cái chết ngoài trời, còn có 14582 người tử vong do tai nạn trong nhà. Cái nhìn này có thể khiến bạn choáng ngợp, nhưng Bunpei - người từng rời trường Đại học Mỹ thuật Musashino - đã biến những con số này thành những biểu đồ dễ hiểu và ngắn gọn với những hình ảnh hai màu trắng và vàng, mang lại cảm giác vui vẻ và hài hước.

Luôn tin rằng cái chết có thể xuất hiện ở mọi nơi, với vô số hình thức. Nhưng thực tế, các điểm đó đang hội tụ về một điểm, và tỷ lệ người chết trong bệnh viện ngày càng tăng. Gần đây, có nhiều người lựa chọn 'Chăm sóc giảm nhẹ nỗi đau' hay 'Chăm sóc giai đoạn cuối', như Nhà an dưỡng cuối đời hay Chăm sóc tại nhà...

Có vô vàn nguyên nhân gây ra cái chết, con số này có thể lên đến 8200 loại! Quan trọng hơn, chúng ta cần hiểu rằng 'Nguyên nhân cái chết không phải là cái chết, mà là những điều diễn ra trước khi cái chết xảy ra.' Để minh họa cho 8200 nguyên nhân, Bunpei đã vẽ một cái cây 'nguyên nhân của cái chết', và điều đáng chú ý nhất là ung thư và các bệnh liên quan đến cơ thể đứng đầu trong danh sách. Nếu suy nghĩ sâu hơn, thông tin này không chỉ là con số thống kê mà còn là một phần kiến thức xã hội. Và những con số này làm cho ta nhận ra: việc chăm sóc sức khỏe bản thân thật sự quan trọng! Ở Nhật, ung thư chiếm 28,6% tỷ lệ nguyên nhân gây chết người, và cũng là một trong 3 căn bệnh gây tử vong nhiều nhất. Dù vậy, lời dẫn chuyện tích cực và hài hước của tác giả khiến cho cuốn sách trở nên hấp dẫn.

Dù là nhồi máu cơ tim hay tai nạn giao thông, thì người chết cũng đã chết, không thể thay đổi được. Tuy nhiên, chúng ta vẫn hỏi, một phần vì muốn chấp nhận điều đó hoàn toàn, và một phần là do hiếu kỳ. Trong quá trình tìm hiểu về cái chết, tôi thấy rất nhiều sách nói về nguyên nhân chết, nhưng theo tôi, bản thân cái chết và nguyên nhân gây ra nó không có quan hệ gì với nhau.

Trong phần này, bạn sẽ được khám phá về những cái chết nổi tiếng của các diễn viên, chính trị gia,... ở Nhật Bản và trên thế giới. Bố cục của chương này được sắp xếp rất tinh tế: mỗi hình ảnh đều tóm tắt một phần cuộc đời của nhân vật, và mặc dù trên một trang sách nhỏ, có thể có đến hàng trăm mô tả. Đối với tôi, đây là phần thú vị nhất, và thật may mắn khi Bunpei Yorifuji đã cung cấp nhiều ví dụ đa dạng.

Lịch sử sẽ được lội ngược về những cái chết huyền thoại của các diễn viên, chính trị gia,... ở Nhật Bản và trên thế giới. Bố cục của phần này được sắp xếp một cách khéo léo: mỗi hình ảnh đều tóm tắt một phần cuộc đời của nhân vật, và mặc dù trên một trang sách nhỏ, có thể có đến hàng trăm mô tả. Đối với tôi, đây là phần thú vị nhất, và thật may mắn khi Bunpei Yorifuji đã cung cấp nhiều ví dụ đa dạng.

Giữa đêm, tôi bất ngờ bắt gặp một nhà sư đang thuyết giảng trên kênh giáo dục NHK.

“Cái chết không phải là điều gì quá xa xôi mà nó luôn ở gần chúng ta.”

Dù không nhắc đến cái chết, nó vẫn luôn ở gần chúng ta. Không một ngày nào thiếu tin tức về sự kết thúc của cuộc sống. Trong truyện tranh, phim ảnh, phim truyền hình, trò chơi,... cái chết luôn hiện diện. Chúng ta chi tiền để thưởng thức, vui vẻ và phấn kích với nó. Cũng có nhiều câu chuyện sử dụng sức hút của cái chết để tạo cảm xúc cho chúng ta.

“Cái chết không phải là một câu chuyện.'

Cho cái chết vào những câu chuyện sẵn có, dù vui nhưng thực sự là rất hoang đường. Nếu tôi chết ngay bây giờ, câu chuyện về cái chết của tôi sẽ ra sao? Chắc chắn nó sẽ là một câu chuyện hoàn toàn khác.

Khi phải đối mặt với cái chết, con người sẽ trải qua những giai đoạn nào? Có ít người nghĩ về điều này nhưng đối với Bunpei, đó là điều ông đã dành thời gian suy nghĩ. Lý thuyết cho biết con người sẽ trải qua: sốc, sự phủ nhận, sự tức giận, sự chấp nhận và cuối cùng là sự đón nhận. Trong khi đối mặt với cái chết, chúng ta có thể trở thành người sợ hãi, người trốn chạy, người chết vì người khác,... có nhiều thái độ khác nhau khi nghe tin cái chết đến. Trước đây, tôi không nghĩ rằng có nhiều loại phản ứng với cái chết như vậy vì tôi nghĩ hầu hết mọi người sẽ cảm thấy sợ hãi. Chỉ khi đọc Suy nghĩ vẩn vơ về cái chết, tôi mới nhận ra có thể có nhiều thái độ khác nhau như vậy. Và điều thú vị là Bunpei luôn mong muốn sử dụng hình vẽ để 'thử nghiệm' những nghiên cứu của mình.

[Những kẻ từ bỏ]

Là những người chấp nhận cái chết một cách tiêu cực. Họ coi cái chết là số mệnh, được định đoạt bởi một thế lực vô hình, và dễ dàng từ bỏ cuộc sống khi phải đối mặt với cái chết. Có thể nhiều người Nhật thuộc nhóm này.

[Những kẻ sợ hãi]

Phàm là con người, sợ chết là điều hết sức bình thường. Nhưng những người thuộc nhóm này lại sợ chết quá mức cần thiết, họ hoặc không dám nghĩ tới cái chết của bản thân, hoặc mơ ước được kết thúc cuộc đời thật nhanh chóng.

[Những kẻ trốn chạy]

Là những người không bao giờ suy nghĩ về cái chết và luôn tin rằng mình có thể sống mãi mãi. Họ chìm đắm trong công việc và những niềm vui hiện tại, nên khi phải đối mặt với cái chết, họ gặp phải cú sốc nặng nề.

Sau tất cả các nghiên cứu, tôi vẫn tự hỏi sẽ cảm thấy như thế nào khi đối mặt với thần chết. Giống như nhiều người, tôi nghĩ rằng mình sẽ bị 'nghiền nát' nếu nó đột ngột xuất hiện. Nhưng với tâm trạng lạc quan, tôi quyết định sống một cuộc sống đơn giản, chấp nhận mọi điều sẽ xảy ra cho dù đó là cái chết. Tôi tin rằng cuộc sống và cái chết là hai điều không thể tách rời, và con đường tôi đi sẽ luôn dẫn tới cánh cửa bí mật của thế giới bên kia. Hãy đi về phía đó và chuẩn bị cho cái chết bằng cách sống trọn vẹn.

Những gì tôi làm hiện tại, có thể là đơn giản hóa mọi sự kiện trong cuộc sống, kết nối chúng với nhau và gấp lại theo cách của riêng tôi, như cách tôi nấu một nồi cà-ri thơm ngon, hoặc như thành công hôm nay là kết quả của thất bại ngày hôm qua.

'Mỗi ngày chỉ cần tiến một bước'

Thỉnh thoảng, tôi sẽ cố nhìn lại bản thân từ góc độ của cái chết. Tôi sẽ rút gọn cuộc sống của mình mỗi ngày, tiến về phía cái chết, để khi phải đối mặt, tôi không bị đánh bại bởi cuộc đời mình. Mặc dù chỉ là hành động nhỏ, nhưng đó là cách tôi đồng hành với cái chết lúc này.

Suy nghĩ về cái chết là một cuốn sách thú vị về xã hội học, khoa học và văn hoá. Cuốn sách này sẽ là một hành trình khám phá mới về các khía cạnh của cái chết.

Tác giả: Ngọc Diệp