[Đánh Giá Sách] “Vượt Qua Khó Khăn Trong Đại Dịch COVID-19”: Tìm Lối Thoát Trong Biển Nguy Khó

Dịch COVID-19 vẫn đang hoành hành và chưa có dấu hiệu thuyên giảm. Dịch bệnh tràn lan, công ty, nhà máy đóng cửa; sản xuất bị đình trệ; tỷ lệ thất nghiệp tăng. Thế nhưng, không gì là không thể khắc phục. Giữa muôn trùng nguy khó, vẫn có nhiều lối ra được đúc rút từ những kinh nghiệm của chính tác giả Nam Kha về cách ổn định kinh tế trong thời kỳ đại dịch. Tôi xin được trích dẫn những câu nói đáng chú ý của tác giả trong cuốn sách.

1. Vài nét về tác giả Nam Kha:

Tác giả Nam Kha hiện nay đang công tác trong lĩnh vực báo chí – truyền thông, graphic design tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ông đã đạt nhiều giải thưởng báo chí của Hội Nhà báo Thành phố Hồ Chí Minh, Trung ương Đoàn, Thành Đoàn. Ông nổi tiếng với nhiều cuốn sách kỹ năng sống dành cho giới trẻ: Tuyệt đỉnh bí kíp teen truyền (2017), Bắn tim bí kíp chuẩn teen (2019), Mẹ ơi, ở đâu con mới được an toàn (2019), Sống xanh không khó (2020), Tuổi dậy thì ti tỉ chuyện (2020)...

2. “Bấp bênh sau những thay đổi bất ngờ”:

Theo tác giả Nam Kha, sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát, hầu hết mọi người đều đang gặp khó khăn về tài chính: giảm lương, cắt giảm giờ làm, giảm biên chế,... Cơ hội tìm việc không nhiều, dẫn đến nhiều người phải chuyển ngành học hoặc công việc hiện tại. Tác giả kể câu chuyện về một người bạn của ông – một người may mắn. Người đàn ông đó vốn là một kế toán, do đại dịch bùng phát nên đã chuyển sang các công việc khác như làm cố vấn công ty tài chính, giảng dạy ở các trường đại học. Đó chỉ là một trong số ít người may mắn sống sót nhờ bằng cấp của họ. Tác giả đã nhắc đến những người phải ngậm ngùi cất tấm bằng của mình đi chỉ để làm những công việc yêu cầu thấp hơn. Tất nhiên, tác giả khẳng định rằng chuyển đổi nghề nghiệp trong thời kỳ khó khăn nên được ủng hộ - bởi điều đó thể hiện trách nhiệm và nỗ lực của mỗi người. Tuy nhiên, tác giả vẫn mong đợi sẽ có một hướng đi khác hiệu quả hơn cho người lao động:

Nói như vậy không có nghĩa là tôi phản đối việc họ chuyển đổi nghề nghiệp trong thời gian khó khăn, ngược lại còn rất ủng hộ vì qua đó, ta thấy mỗi cá nhân đều nỗ lực không ngừng nhằm vươn lên từ khó khăn.

Trước thời kỳ dịch bệnh bùng phát, cơ cấu nền kinh tế đã có những biến đổi. Những loại hình kinh tế mới đã xuất hiện: nền kinh tế tuần hoàn và nền kinh tế tự do. Khác với nền kinh tế tuyến tính – chỉ quan tâm đến việc tiết kiệm chi phí và thời gian mà không quan tâm sản phẩm sẽ ra sao khi hết hạn, nền kinh tế tuần hoàn chú trọng đến toàn bộ vòng đời của sản phẩm – từ khâu thiết kế cho đến khi được tái chế và tái sử dụng. Nói đúng như WEF thì nền kinh tế tuần hoàn là một hệ thống công nghiệp chú trọng việc phục hồi và tái tạo có chủ đích, thông qua các thiết kế mới. Hiện Phần Lan và Ireland đang được đánh giá cao với mô hình kinh tế này. Còn nền kinh tế tự do, có thể hiểu đó là việc người lao động đáp ứng nhu cầu của khách hàng bằng kỹ năng và sản phẩm của họ. Tác giả đã nêu ra freelance (nghề tự do) là một cách hay để bắt đầu bước vào nền kinh tế mới mẻ này – cụ thể là quảng bá sản phẩm và giao dịch qua Internet.

Có rất nhiều yếu tố tạo nên thành công trong công việc, nhưng tôi cho rằng, điều quan trọng nhất là chúng ta không được bỏ lỡ bất kỳ cơ hội nào. Để làm được điều đó, mỗi người cần phải chuẩn bị kiến thức chuyên môn, kỹ năng, mối quan hệ… ngay từ bây giờ, thay vì chờ đợi rồi hối tiếc khi cơ hội đã qua.

Nhiều người trên mạng khi ấy nhận định rằng: “Nếu không nhờ có SARS thì sẽ không có taobao.com.” Điều này không hẳn là chân lý nhưng nó vẫn mang một ý nghĩa giá trị, đó là nguy khó không hẳn lúc nào cũng là dấu chấm hết mà đôi khi trở động lực thúc đẩy chúng ta vươn lên, vượt qua những giới hạn an toàn bình thường để làm nên một điều gì đó táo bạo hơn. Có thể nói nó không đem lại kết quả tốt như mình tưởng nhưng chí ít là bạn đã dám suy nghĩ và dám làm, còn hơn là ngồi nhìn thành quả của người khác rồi thèm thuồng, xuýt xoa hết tháng hết ngày.

3. “Chuẩn bị ngay đi, chờ chi!”:

Để duy trì kinh tế trong mùa dịch bệnh, cần có một kế hoạch chu toàn. Hiện nay, trào lưu “kinh tế nằm nhà” (homebody economy) đang phát triển. Tuy nhiên, chỉ cần ngồi yên ở nhà có thể có thu nhập? Trước hết, cần lưu ý hai điểm sau về loại hình kinh tế này. 

Thứ nhất, kinh tế nằm nhà chỉ áp dụng với công việc liên quan đến trí óc và tạo ra sản phẩm tinh thần, ví dụ như viết báo, thiết kế ảnh, dựng video,... Còn những ngành tạo ra sản phẩm vật chất phục vụ đời sống thì cần người làm việc trực tiếp. 

Chẳng hạn, để viết một bài cộng tác cho báo, không cần phải gặp trực tiếp nhân vật mà có thể phỏng vấn họ từ xa qua các ứng dụng gọi điện trực tuyến trên smartphone. Hoặc nếu làm thiết kế đồ họa, có thể tìm kiếm ý tưởng trên các kho hình ảnh online để hoàn thiện tác phẩm. 

Đặt tình huống giả định bạn có một kho chứa nguyên liệu làm bánh đủ lớn để không phải đi mua trong vòng một tháng, nhưng điều đó không đảm bảo bạn sẽ ở yên trong nhà suốt 30 ngày. Bất ngờ có thể xảy ra khi bạn không thể tìm được shipper trên các ứng dụng đặt xe công nghệ trong khi khách hàng lại gọi điện hối giao hàng gấp. Tóm lại, trong kinh tế ở nhà, chỉ có người thụ hưởng mới ở nhà thực hiện giao dịch trực tuyến, còn chúng ta vẫn phải đi ra đường để phục vụ khách hàng tốt nhất.

Khách hàng thường chỉ muốn tìm đến những thương hiệu có uy tín như Apple, Coca-Cola, McDonald,... và nhanh chóng kết luận rằng mua hàng online chỉ dành cho những khách hàng 'ít tiền', trong khi những người 'nhiều tiền' sẽ tìm đến những thương hiệu 'xứng đáng hơn'. Quan điểm sai lầm này đã làm giảm chất lượng hàng và thái độ phục vụ của một số cửa hàng online. Người bán hàng online dần dần hình thành suy nghĩ rằng chỉ có những khách hàng hạng sang mới cần chất lượng sản phẩm hay dịch vụ tốt. Nếu giữ vững quan niệm này, các cửa hàng online sẽ gặp khó khăn trên thị trường. Đừng chỉ nhìn vào ngoại hình của khách hàng mà xét đoán túi tiền của họ. Từ trung tâm thương mại cho đến những cửa hàng nhỏ, nhân viên vẫn luôn chào đón khách hàng với thái độ ân cần và niềm nở, bất kể khách hàng của họ đang mặc đồ đắt tiền hay đồ rẻ tiền. Tương tự với những khách hàng qua mạng - không ai biết sau tấm hình đại diện là một người như thế nào. Do đó, người bán hàng luôn phải thể hiện thái độ tôn trọng với mọi khách hàng.

Trên không gian mạng xã hội và sàn thương mại điện tử, việc nhìn tài khoản để đoán khách hàng mình giàu hay nghèo, sành điệu hay quê mùa… lại càng mơ hồ và mông lung hơn. Biết đâu sau bức avatar trống trơn lại là một khách hàng hạng sang thích giấu mặt (thường chỉ những người-giàu-mới-nổi hay còn gọi là “trọc phú” mới thích khoe khoang); hoặc tài khoản Facebook chỉ chia sẻ một vài bài viết, đăng một vài tấm hình hóa ra lại thuộc sở hữu của một quản lý cấp cao ở công ty nào đó (Bận rộn làm việc nên đâu có thời gian sống ảo)? Cuộc đời đâu biết được chữ ngờ. Chỉ cần chủ quan khinh khách một lần thôi cũng đủ để đánh mất một nguồn thu lớn, một cơ hội phát triển, lúc đó có nuối tiếc thì đã muộn. Thay vì tốn thời gian xét nét người khác thì bạn nên tận dụng từng phút từng giây để chinh phục khách hàng bằng cách đối xử nhiệt tình và chân thành với mọi người như nhau.

Để thành công, mỗi người cũng cần thêm một chút may mắn - cơ hội của bạn có thể do bạn hoàn toàn tạo ra. Được ứng tuyển vào vị trí đang thiếu người hoặc tìm được một đối tác đáng tin cậy, những việc này chỉ xảy ra khi bạn chủ động làm việc chứ không phải đợi cơ hội tìm đến.

Có năng lực, kỹ năng, kiến thức là quan trọng giúp bạn nắm bắt cơ hội tốt hơn so với người khác. Tuy nhiên, để có thành công vượt trội thì cũng cần có yếu tố may mắn. Vì vậy, đừng quá quan tâm đến thành công của người khác rồi tự trách móc bản thân nữa, có thể cơ hội của bạn đang gần kề, chỉ là chậm một chút so với mọi người thôi.

Trong kinh tế ở nhà có nhiều công việc mới ra đời, mỗi công việc đi kèm với các điều kiện khác nhau. Để thành công, bạn cần biết rõ mình phù hợp với công việc nào và đầu tư đúng mức cho nó.

Đó là những lời nhắn nhủ từ tác giả Nam Kha gửi tới bạn đọc - đặc biệt là những người muốn tăng thu nhập trong mùa dịch bệnh. Tác giả khuyên bạn nên tự thẩm định công việc thích hợp qua một khảo sát nhỏ. Có ba loại công việc cơ bản trong kinh tế ở nhà.

Loại đầu tiên là công việc có thể thu được kết quả ngay khi thực hiện - thích hợp để giải quyết khó khăn về tài chính. Công việc này cần có sản phẩm hữu hình, trở nên nổi bật trên thị trường trong một thời gian nhất định, quá trình thực hiện không quá phức tạp và được áp dụng chủ yếu trong lĩnh vực kinh doanh.

Để thành công, mỗi người cũng cần một chút may mắn - cơ hội của bạn có thể do bạn tạo ra. Được ứng tuyển vào vị trí thiếu người hoặc tìm được đối tác đáng tin cậy, những việc này chỉ xảy ra khi bạn chủ động làm việc chứ không phải đợi cơ hội tìm đến.

Công việc thứ hai yêu cầu kiến thức chuyên môn và khả năng hợp tác cao, cần duy trì lâu dài và đáp ứng nhu cầu thực tế của xã hội.

Công việc thứ ba đòi hỏi tương tác tích cực trên mạng xã hội, bạn cần sáng tạo và kiên định giữ chất riêng.

Một số công việc chỉ tăng thu nhập tạm thời, để duy trì công việc cần mất thời gian để làm quen với môi trường.

Tỷ lệ thành công là cực kỳ hiếm, không ai đủ tài giỏi để thành công trong chớp mắt.

Thậm chí người được xem là thiên tài cũng phải trải qua nhiều lần thất bại và sửa sai liên tục để đạt được thành công.

Đừng tự áp lực bản thân bằng cột mốc thành công của người khác, mỗi người có chiếc đồng hồ của riêng mình, việc so sánh cột mốc thành công là không công bằng.

Thất bại là lẽ tự nhiên, nó khiến con người học hỏi từ sai lầm, coi thất bại là động lực để tiếp tục con đường của mình.

Thất bại giúp chúng ta trở nên 'chai lì' hơn, không sa đà vào cảm xúc tiêu cực, giúp tìm cách sửa chữa cho hiệu quả.

Khi đã thất bại nhiều lần, chúng ta sẽ trở nên tỉnh táo hơn để tự phân tích tình hình một cách khách quan nhất, còn người thành công quá sớm thì dễ bị sốc về mặt tinh thần.

Đánh giá của: Thanh An Nguyễn - MytourBook

Hình Ảnh: Nguyễn Thị Thanh Thảo - MytourBook