Mẫu 1
Lời giải chi tiết:
Hồ Xuân Hương là một trong những nữ thi sĩ tài năng của Việt Nam, để lại một lượng tác phẩm đáng kể, với phong cách chủ yếu là tả cảnh ngụ tình. Bà được biết đến với hình ảnh của một nữ nhà thơ viết nhiều về thân phận người phụ nữ, đề cao vẻ đẹp, sự hi sinh và đức hạnh của họ, đồng thời phê phán chế độ xã hội cũ. Bài thơ Tự tình mở đầu với 2 câu thơ tả cảnh và hình ảnh của một người phụ nữ lạc lõng giữa đêm khuya u tịch:
“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non”
Cảm xúc cuồn cuộn trong lòng khiến nữ sĩ suy tư trăn trở, thao thức suốt đêm. Tiếng trống cầm canh lúc nào cũng điểm, nhắc nhở thời gian trôi qua. Bước chân của đêm tối nặng nề làm nỗi đau đời âm ỉ, thiêu đốt tâm can nữ sĩ. Hồng nhan, biểu tượng của vẻ đẹp phụ nữ, lại trơ với nước non, tiêu biểu cho sự lạc lõng và trống vắng. Người phụ nữ tìm đến rượu để quên đi:
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.
Trái tim còn đập nên ý thức vẫn còn, nữ sĩ đành say cho quên. Muốn quên đi mọi đau khổ nhưng không thể. Hình ảnh vầng trăng khuyết chưa tròn tượng trưng cho thân phận không trọn vẹn. Tỉnh thì đau khổ nhưng không đến nỗi tuyệt vọng:
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con!
Tuổi xuân trôi qua, tình yêu trở nên nhỏ bé, phải chia sẻ. Dù buồn đau nhưng không đến nỗi tuyệt vọng. Lời dạy của trời đất sâu kín, ngụ ở rêu đá:
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám,
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.
Con người cô đơn, nhưng vẫn tồn tại, không bao giờ biến thành gỗ đá. Người chống lại khó khăn, giữ vững sức sống. Cảm xúc bất diệt, cần được bày tỏ và chia sẻ:
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con!
Ngày tháng tuần tự trôi qua, tuổi xuân không bao giờ trở lại. Dù tình yêu nhỏ bé nhưng vẫn muốn chia sẻ. Bài thơ thể hiện cá tính và phong cách của Hồ Xuân Hương, một nữ thi sĩ đầy tài năng và nhạy cảm.
Mẫu 2
Lời giải chi tiết:
Xã hội Việt Nam nửa cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX là một xã hội phong kiến đầy bất công đối với những thân phận nhỏ bé, đặc biệt là người phụ nữ. Nỗi tự nhiên, đau đớn trước số phận trắn tráo chuyên trong tình yêu cũng là một chủ đề trong thơ ca trung đại dưới nét bút xoáy thương của những người thi nhân biết đồng cảm. Hồ Xuân Hương là một nữ sĩ tài danh thời ấy nhưng gặp nhiều trắc trở trong tình yêu, hôn nhân. Tự tình là một bài thơ đặc sắc thể hiện nỗi đau buồn tự nhiên trước thân phận éo le của mình. Diễn biến tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ đi từ cô đơn, buồn tự nhiên, đau đớn đến uất ức muốn vùng lên đấu tranh nhưng rồi lại trở về sự buồn tự nhiên không lối thoát.
Bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú đường luật. Với mỗi căp câu đề – thực – luận – kết lại là một diễn biến tâm trạng của nhân vật trữ tình.
Mở đầu bài thơ với hai câu thực là tâm trạng cô đơn, buồn tự nhiên của nữ sĩ Hồ Xuân Hương:
“Đêm khuya văng vắng trống canh đôn
Trơ cái hồng nhan với nước non”
“Đêm khuya” thường là lúc con người ta bắt đầu suy tư, đầy tâm trạng. Và ở đây với Hồ Xuân Hương cũng vậy. Thời điểm rất hợp với những tâm sự chất chứa trong lòng bà. Trong cái không gian tĩnh lặng, chỉ còn có thể nghe thấy âm thanh tiếng “trống canh” từ xa vọng lại, con người trở nên nhỏ bé hơn và bắt đầu nghi suy. Hai từ “hồng nhan” là hình ảnh hoán dụ cho nhân vật trữ tình, kết hợp với tính từ “trơ” được đảo lên đầu câu thơ như nhấn mạnh sự buồn tự nhiên, cô đơn đến bể bàng của Hồ Xuân Hương. Trước không gian rộng lớn bao la cả một xã hội đầy rẫy những bất công, chỉ có nhân vật trữ tình một mình thật nhỏ bé, tự tủi trước cuộc đời này. Đọc câu thơ, người đọc nhận thấy sự trống vắng, cô đơn trong cảnh vật và tâm trạng cô đơn, buồn tự nhiên trong tâm hồn người thi sĩ.
Tiếp sau sự cô đơn, buồn tự nhiên, nữ sĩ Hồ Xuân Hương mang một tâm trạng đau đớn đến xót xa khi mượn chén rượu để quên sầu:
“Chén rượu hương đưa say lại tỉnh
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn'
Nhà thơ cảm thấy đau đớn hơn khi nhìn vào thân phận và bi kịch cuộc đời mình. Bà tìm đến rượu để được say nhưng thật đau lòng thay là càng uống lại càng say, say rồi lại tỉnh. Mà khi đã tỉnh thì nỗi đau về thân phận lại càng trở nên quằn thắt. Nhà thơ đưa tầm mắt ra xa để ngắm nhìn “vầng trăng” sáng, tìm kiếm một niềm vui nhỏ bé, nhưng hỡi ôi đó lại không phải một vầng trăng tròn vành vạnh, viên mãn mà lại là một vầng trăng “khuyết chưa tròn”. Nhìn lên vầng trăng “khuyết”, nhân vật trữ tình càng ý thức sâu sắc hơn về tình cảnh của mình, bi kịch tình yêu không trọn vẹn như vầng trăng khuyết kia.
Từ tâm trạng đau đớn, xót xa vô cùng, tâm trạng nhà thơ trở nên phẫn uất, muốn vùng lên đấu tranh để đánh lấy tình yêu trọn vẹn:
“Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn”
Nhà thơ nhìn cảnh vật xung quanh chỉ thấy sự đấu tranh. Đó là từng đám “rêu” nhỏ bé xiên ngang mặt đất, là “đá mấy hòn” đâm toạc chân mây. Đến rêu và đá vô tri, vô giai kia cũng trỗi dậy phản kháng. “Rêu”, “đất”, “đá”, “mây” là hình ảnh tả thực nhưng cũng là hình ảnh ẩn dụ cho tâm trạng uất ức muốn bùng nổ đấu tranh của nhân vật trữ tình. Sự phản kháng mãnh liệt, muốn đấu tranh như đang trỗi dậy trong tâm trí Hồ Xuân Hương. Tâm trạng nhà thơ ở đây là tâm trạng uất hận muốn đứng lên đấu tranh cho khát vọng tình yêu, nhưng rồi người thi sĩ lại đi vào bế tắc với thực tại buồn tự nhiên, bể bàng. Bài thơ tiêu biểu cho tâm trạng chung của những người phụ nữ trong xã hội cũ cùng tình cảnh éo le như thế, khơi gợi được sự đồng cảm của bao thế hệ người đọc.
Mẫu 3
Lời giải chi tiết:
Hồ Xuân Hương, một trong những nữ thi sĩ tài năng của Việt Nam, để lại nhiều tác phẩm với phong cách tả cảnh ngụ tình. Bà được biết đến với việc ca ngợi vẻ đẹp và sự hi sinh của phụ nữ, đồng thời chỉ trích nặng nề xã hội cũ. Bài thơ 'Tự tình' là một trong những tác phẩm đặc sắc, thể hiện cảm xúc sâu lắng của tác giả và cũng của người phụ nữ chung.
Bài thơ bắt đầu với hình ảnh đêm khuya u tịch, nỗi cô đơn trống vắng:
“Đêm khuya vắng vẻ, tiếng trống canh vọng xa
Gương mặt hồng nhan trơ trọi giữa cảnh đời u tịch”
Cơn sóng cảm xúc cuộn trào khiến người sáng tác suy tư sâu xa. Tiếng trống canh vọng xa xa, nhắc nhở thời gian trôi đi. Bước chân đêm tối nặng nề, gợi lên nỗi đau âm ỉ trong lòng tác giả. Hồng nhan là biểu tượng của vẻ đẹp, nhưng ở đây, nó trở nên lạc lõng giữa thế giới u tịch. Người phụ nữ nhận ra sự lẻ loi của mình, trong cảnh vắng vẻ u tịch. Đến rượu cũng không giúp quên đi nỗi buồn:
Chén rượu say, tâm hồn vẫn tỉnh giấc
Vầng trăng khuyết, bóng tối vây quanh
Người tác giả muốn trở nên say để quên hết, nhưng tâm trí lại tỉnh táo. Hình ảnh vầng trăng khuyết thể hiện thất bại và cô đơn. Rêu đá cũng là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt:
Rêu đá vươn mình, chống lại thế lực
Đá cứng cỏi, đấu tranh với vận mệnh
Tuổi xuân trôi qua, niềm vui mãi chưa đến
Chia sẻ tình yêu, nhưng lòng vẫn lạc lõng
Bài thơ thể hiện tinh thần mạnh mẽ và cảm xúc sâu sắc của người phụ nữ. Hồ Xuân Hương tỏ ra kiên cường và nhạy cảm trước những thách thức của cuộc đời.