Trần Quốc Tuấn (1231 - 1300) - người đã được vua Trần giao cho thống lĩnh quân đội, đã dẫn đầu cuộc kháng chiến chống lại quân Mông - Nguyên với sự chiến thắng vang dội. Ông nổi tiếng với việc tôn trọng và thu phục những tài năng. Trần Quốc Tuấn là một anh hùng dân tộc, một nhà quân sự thiên tài, lòng yêu nước của ông được thể hiện rõ qua văn bản 'Hịch tướng sĩ', một tác phẩm khích lệ tướng sĩ học tập 'Binh thư yếu lược' mà ông đã biên soạn.
Trước tình hình nguy cấp của đất nước, tình yêu đất nước mãnh liệt của Trần Quốc Tuấn được thể hiện qua sự căm ghét dữ dội với quân thù xâm lược. Hãy lắng nghe ông phê phán tội ác của kẻ địch: 'Nhìn thấy giặc đi dạo tự do, nhạo báng triều đình mà coi khinh, sỉ nhục người trên trời mà áp bức người dưới đất, mưu thân Hốt Tất Liệt mà đòi cướp ngọc lụa, để thỏa mãn lòng tham lam vô độ, giả danh Vân Nam Vương mà thu thập vàng bạc, lấy hết tài sản có thể, giống như đang cho hổ đói ăn thịt, nhằm mục đích tránh tai họa tương lai!'. Ông gọi quân thù là 'kẻ coi thường, kẻ bịp bợm, kẻ tham lam' không chỉ làm sáng tỏ tính bạo gan, tính độc ác mà còn làm rõ sự âm mưu xâm lược của kẻ thù; thể hiện sự khinh bỉ, căm ghét đến mức tận cùng. Ông không chỉ kể về tội ác của kẻ địch mà còn thể hiện sự đau xót trước sự nhục nhã của quốc gia, sự đau đớn cay đắng. Đó là sự sẵn lòng hy sinh bản thân để dành lại danh dự cho đất nước, để bảo vệ sự độc lập của dân tộc, sự mong muốn hy sinh cho đất nước: 'Chỉ khi căm phẫn chưa đủ để hy sinh thân thể, lột da, rút gan, hút máu của kẻ thù. Dẫu cho cả trăm thân này phải nằm trên cỏ dại, cả nghìn xác này phải được đóng gói trong da ngựa ta cũng không tiếc.'.
Thông qua bài hịch, Trần Quốc Tuấn không chỉ thể hiện sự căm hận mãnh liệt với kẻ xâm lược mà còn thể hiện quyết tâm chiến đấu, quyết tâm giành chiến thắng, quyết tâm hy sinh vì độc lập của dân tộc. Ông đề xuất hai lựa chọn - đúng đắn cũng như một con đường sống chết để thuyết phục các tướng sĩ. Trần Quốc Tuấn thể hiện một tinh thần quyết đoán: hoặc là địch, hoặc là ta, không có chỗ cho những kẻ lưỡng lự trước thách thức của thời đại. 'Kẻ thù của chúng ta là kẻ không có tình thương, các người cứ tự nhiên không biết xấu hổ, không loại bỏ sự nguy hiểm, không giáo dục quân sĩ, nhưng lại quay đầu phục tùng, giơ tay đầu hàng trước kẻ thù. Nếu như vậy, sau khi kẻ thù đã bị tiêu diệt, mãi mãi phải làm nô lệ, liệu còn ai dám đứng trên đất trời nữa không?', đó là lời khích lệ tinh thần và quyết tâm chiến đấu cao nhất của mọi người.
Tình thương chân thành, sâu sắc dành cho tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn đều bắt nguồn từ lòng nhân ái, từ tình yêu quê hương. Với binh lính dưới quyền, Trần Quốc Tuấn luôn coi họ như con cái của mình, như người thân: 'Các ngươi đồng tâm hiệp lực với ta từ lâu, không có áo ta cho mặc, không có cơm ta cho ăn; quan nhỏ ta thăng chức, lương ít ta bổng phát; đi thuỷ ta cho thuyền, đi bộ ta cho ngựa; trong trận mạc đồng lòng sống chết, trong nhà ta cùng vui vẻ.'. Đây là tình cảm giữa chủ và tướng nhằm khuyến khích ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người đối với vua và quê hương. Tình thương đối với tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, sâu sắc và chân thành, được dùng để phê phán những hành vi sai lầm, đồng thời hướng dẫn tướng sĩ những hành động đúng đắn, nên làm. Tất cả những hành động này đều bắt nguồn từ ý chí quyết chiến, quyết thắng kẻ thù xâm lược. Đó là sự lo ngại trước tình trạng tướng sĩ không quan tâm đến sự an bình của đất nước: không lo lắng, không xấu hổ khi nhà vua và đất nước bị kẻ thù xúi giục; chỉ biết giải trí, lo kiếm tiền, ham sành điệu, thích uống rượu, mê âm nhạc,... Nguy cơ thất bại rất lớn khi giặc Mông Nguyên đe dọa: 'làm thế nào cái cọp không thể đâm xuyên áo giáp của kẻ thù, mưu mẹo không thể sử dụng trong chiến trận; dù có ruộng nhiều, vườn rộng, vật phẩm quý giá không thể dùng để đổi lấy an ninh; vợ con không thể bảo vệ; công việc của quân đội không thể tránh được thất bại, tiền bạc dù có nhiều cỡ nào cũng không thể mua được sự phá hủy của kẻ thù, chó săn dù có mạnh mẽ cỡ nào cũng không thể truy đuổi kẻ thù, rượu ngon không thể làm cho kẻ thù say sưa, âm nhạc hay không thể làm cho kẻ thù điếc tai. Lúc đó, ta và các ngươi sẽ phải trả giá, đau đớn đến đâu!'. Chính lòng yêu nước đã đưa Trần Quốc Tuấn chỉ ra những hành động cần thực hiện: 'Bây giờ ta nói với các ngươi: nhớ câu 'đặt lửa vào rừng sâu là nguy hiểm, nhớ câu 'giữ bếp nóng mà thổi cơm lạnh' 'làm cho lo lắng. Huấn luyện quân sĩ, tập dượt bắn cung...'.
Bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn phản ánh lòng yêu nước sâu sắc của dân tộc ta và của Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến chống lại sự xâm lược từ bên ngoài. Nó được thể hiện qua sự căm thù đối với kẻ thù, ý chí quyết chiến, quyết thắng kẻ xâm lược và tình cảm dành cho tướng sĩ. Với tất cả những tâm tư của tác giả, tác phẩm vẫn tỏa sáng với tinh thần của một dân tộc anh hùng.