Đánh giá văn bản Huyện đường

Mẫu 1

Lời giải chi tiết:

Văn hoá nghệ thuật của Việt Nam rất nổi tiếng với đa dạng các loại hình nghệ thuật, mỗi loại mang đặc điểm riêng. Trong đó, tuồng - một loại hình nghệ thuật có sự kết hợp giữa kịch và hát, đậm chất truyền thống và cổ điển của dân tộc. Được phát triển từ ca múa nhạc, tuồng đã có những tác phẩm nổi tiếng như “Xuân Đào cắt thịt, Xuân Đào cắt thịt Mộc Quế Anh dâng cây.” Tuy nhiên, vở 'Nghêu, Sò, Ốc, Hến' là một tác phẩm đặc sắc và được đánh giá cao nhất trong thể loại này, với cốt truyện hấp dẫn và sâu sắc. 'Huyện đường' là một trong những đoạn trích nổi bật trong vở tuồng này, thể hiện sự phê phán và bất mãn đối với chế độ cai trị phong kiến.

      'Huyện đường' kể về ba nhân vật chính là tri huyện, đề lại, lính lệ với âm mưu dơ bẩn ở huyện đường đối với vụ kiện của nhiều nhân vật trong vụ trộm Thị Hến. Chủ đề xoay quanh các nhân vật để chỉ trích bộ phận quan lại trong xã hội.

      Tri huyện đã tự miêu tả về bản thân mình trước triều đình:

'Quyền trọng trấn nha môn

Bản chức xưng tri huyện

Đỉnh chung đà đủ miếng

Hoa nguyệt cũng quen mùi

[...] Vào ra cũng phải chuyên cần'

      Từ lời tự miêu này, ta có thể nhận biết vị trí quan trọng của tri huyện trong triều đình. Ông ta là một quan nhận quyền lợi từ vị thế của mình, thường sử dụng quyền lực để bắt nạt và lợi dụng dân chúng.

      Trong đoạn này, chúng ta thấy rõ tính cách của tri huyện và đề lại thông qua những hành động và lời nói của họ. Họ đều tham lam và chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân, đặt tiền bạc lên hết thảy.

      Qua đoạn trích này, tác giả đã thành công trong việc truyền đạt ý nghĩa sâu sắc về xã hội thời đó và sự phê phán đối với các quyền lực thối nát.

Mẫu 2

Lời giải chi tiết:

 Khi nhắc đến nghệ thuật kịch hát truyền thống, không thể không nói đến các vở tuồng nổi tiếng. Trong số đó, vở “Nghêu, Sò, Ốc, Hến thể hiện một cách châm biếm hiện thực của xã hội phong kiến xưa với những thói thường thấp hèn, đê tiện.

“Huyện Đường” là một đoạn trích tiêu biểu của vở kịch phản ánh thái độ phê phán của người xưa đối với những quan tham ô, ngang tàn thời bấy giờ. Đoạn trích này nói về một phiên tòa oan trái, mưu mô của bọn quan tham ô.

Mở đầu vở kịch là thái độ tự cao tự đại của viên quan tri huyện:

'Quyền trọng trấn nha môn
Bản chức xưng tri huyện
Đỉnh chung đà đủ miếng
Hoa nguyệt cũng quen mùi
[...] Vào ra cũng phải chuyên cần'

Chỉ từ vài lời giới thiệu, ta có thể nhận ra tính cách tham ô, toan tính của quan huyện. Ông ta giữ một vị trí quan trọng, lợi dụng của cải của nhân dân. Mặc dù làm quan, nhưng ông lại không có tính trích thực, lòng trung thực. Do đó, ông không được đánh giá cao trong mắt dân chúng.

Không chỉ dừng lại ở đó, bản tính đê tiện của ông được thể hiện qua cách xử án. Ông triệt hạ vụ án để có cơ hội tham nhũng từng đồng. Ông vận dụng mưu kế, cùng với đề lại và lính lệ để lấy tiền từ dân chúng. Ông không chịu trách nhiệm, khi được hỏi: Quan đã quyết định như thế nào? Mới đầu đỏ mặt trả lời: “Tôi nghĩ vẫn để nguyên như vậy cũng được. Thằng Sò ấy giàu lắm, chúng ta có thể 'thế' được.” Câu trả lời này không thể chấp nhận được. Một viên quan uy nghi lừng lẫy lại dùng chiêu trò để lợi dụng cho bản thân. Từ “thế” ở đây ám chỉ việc nhận hối lộ từ Sò vì nhà của Trùm Sò rất giàu. Ông cười khẽ với kế sách của mình. Mặc dù sự việc này, cả Sò và Hến đều có tội lỗi nhưng vì tiền mà ông hoãn lại việc xét xử.

Dường như những hành động đê tiện sẽ bị lên án nhưng lại được hòa mình trong sự nịnh hót của đề lại. Đề lại cũng đã bảo trợ với quan huyện, đua theo nịnh bợ để kiếm lòng tin rằng: “Vâng ạ, quan xử rất tài.”

Bằng từ ngữ giản dị, gần gũi, tất cả những nhân vật này đã đóng góp vào việc làm nổi bật tư tưởng của văn bản. Đoạn trích “Huyện Đường” thể hiện sự phê phán của tác giả về một xã hội xưa đầy oan ức dưới sự cường quyền của những người quan lại tham nhũng vô tội. Điều này cũng khẳng định về tầm quan trọng của kịch tuồng trong việc thể hiện nét văn hóa sâu sắc của dân tộc.

Mẫu 3

Lời giải chi tiết:

Tuồng, một loại hình kịch hát truyền thống của dân tộc, đã phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ nhà Nguyễn tại vùng Nam Trung Bộ. Bên cạnh những vở tuồng nổi tiếng như 'Lục Vân Tiên', 'Bên cầu dệt lụa', 'Kiếp nào có yêu nhau', vở 'Nghêu, Sò, Ốc, Hến' cũng là một tác phẩm điển hình của nghệ thuật này. 'Huyện đường' là một trong những đoạn trích tiêu biểu của vở tuồng 'Nghêu, Sò, Ốc, Hến', thể hiện thái độ của người xưa đối với hệ thống cai trị thời phong kiến.

Đoạn trích 'Huyện đường' kể về mưu mô của tri huyện, đề lại, và lính lệ trong thời gian diễn ra một vụ án giữa các nhân vật liên quan đến vụ trộm. Thông qua đoạn trích này, tác giả dân gian lên án, phê phán những quan tham ô, ngang tàn trong xã hội phong kiến.

Chủ đề của đoạn trích chủ yếu được thể hiện qua các nhân vật: tri huyện, đề lại, và mấy tên lính lệ. Đầu tiên, trong lời tự giới thiệu, nhân vật tri huyện miêu tả về bản thân:

'Quyền trọng trấn nha môn
Bản chức xưng tri huyện
Đỉnh chung đà đủ miếng
Hoa nguyệt cũng quen mùi
[...] Vào ra cũng phải chuyên cần'

Từ đoạn giới thiệu này, ta có thể biết rằng nhân vật tri huyện đảm nhận một vị trí quan trọng tại cửa quan. Ông ta lợi dụng quyền lực để lấy cải của nhân dân. Mặc dù là quan, nhưng ông ta không công bằng, thích lợi dụng. Người kiện thắng thua chủ yếu nhờ tiền bạc. Người dân phải sợ hãi vì ông ta có thể giam giữ họ tại nhà tù. Từ lời giới thiệu này, chúng ta có thể hiểu rõ tính cách của nhân vật. Ông ta tham lam, mưu mô, toan tính và không việc gì phải nể phục.

Đặc biệt, cách xử án càng làm bộc lộ bản chất xấu của nhân vật tri huyện. Vụ kiện đã diễn ra một thời gian nhưng ông ta không quyết định mà cố tình trì hoãn để lấy tiền từ nhân dân. Khi được hỏi về cách giải quyết vụ án, ông ta ứ ỡ trả lời: 'Tôi nghĩ cứ để nguyên như vậy là được. Thằng Sò này giàu lắm, chúng ta có thể 'hút' được.'. Từ 'hút' trong câu nói này ám chỉ việc nhận tiền của Trùm Sò. Ông ta muốn lợi dụng cơ hội này để làm giàu cho bản thân. Hành động cười khẽ của ông ta cho thấy sự hài lòng, sung sướng với kế hoạch của mình. Mặc dù cả Trùm Sò và Thị Hến đều có tội, nhưng ông ta chỉ đưa ra hình phạt với Ốc, Nghêu và lính trưởng vì 'Thị Hến cũng có thể được tha, nhưng không nên xử vội vì cần xử lần lượt từ Hến đến Sò. Bạn hiểu chứ?'. Mục đích của ông ta là không xử Thị Hến để có thêm thời gian nhận tiền từ Trùm Sò. Ông làm quan nhưng không công bằng, phán xét dựa trên tiền bạc.

Lời của tri huyện được tán thành nhanh chóng bởi tên đề lại. Cả hai đều có tính cách giống nhau. Tên đề lại tham lam và nịnh nọt nên khi nghe tri huyện phán vậy, ông liền khen: 'Vâng ạ, quan xử rất tài.'.

Ngoài ra, trong đoạn trích, mấy tên lính lệ đóng vai trò tay sai, giúp đỡ đề lại và tri huyện thực hiện mưu mô. Họ dẫn Trùm Sò và Thị Hến vào và ra lệnh để họ nói nhỏ. Mặc dù không làm gì nhưng vẫn giúp đỡ: 'Nhắc lại ông Trùm, anh xã và chị Hến biết rằng hôm nay quan bận lắm, tôi nói mãi mới chịu xử vụ này đấy.'.

Những nhân vật này đã làm nổi bật chủ đề của đoạn trích. Ngôn từ gần gũi cùng với tình huống gây cười đã thể hiện tư tưởng của văn bản. Trích đoạn 'Huyện đường' là sự kết hợp hài hòa giữa văn học, âm nhạc và vũ đạo.

Qua đoạn trích này, tác giả dân gian lên án và mỉa mai. Trong mắt dân chúng, 'cửa quan' là nơi bọn quan tham ô, mưu mô để lấy của cải của những người dân thường.

Có thể nói, văn bản 'Huyện đường' và vở 'Nghêu, Sò, Ốc, Hến' đã lên án nhiều vấn đề trong xã hội và lộ ra bộ mặt xấu của một số người trong hệ thống cai trị thời xưa. Ngày nay, mặc dù có nhiều hình thức giải trí khác nhau, nhưng các vở tuồng vẫn giữ vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của người Việt.