Đánh giá về bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh

Đề bài: Nhận định về bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh

Mô hình văn cảm nhận về bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh
 

I. Dàn ý đánh giá về bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh (Chuẩn)

1. Khai mạc

- Giới thiệu về tác phẩm 'Ngắm trăng'
- Xuất hiện trong bộ thơ 'Nhật ký trong tù'.

* Bối cảnh sáng tác bài thơ:
+ Trong giai đoạn 1942-1943, Bác Hồ phải trải qua thời kỳ bị giam giữ tại nhà tù Tưởng Giới Thạch.
+ Là một trong hai mươi bài thơ thuộc tập 'Nhật ký trong tù'.

* Nội dung của bài thơ:

+ Mô tả hình ảnh thực tế trong tù của Người...(Tiếp theo)

>> Xem Chi tiết Đánh giá về bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh đầy đủ tại đây.
 

II. Mẫu văn Đánh giá về bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh (Chuẩn)

Trăng - một chủ đề rất quen thuộc trong thơ ca, luôn là nguồn cảm hứng không ngừng cho các nhà thơ. Không thể quên Lý Bạch với 'Ngẩng đầu ngắm trăng sáng/ Cúi đầu nhớ cố hương', hoặc Hàn Mặc Tử với 'Ai mua trăng tôi bán trăng cho?'. Tất cả họ đều chứa đựng một nỗi niềm sâu sắc, một tình yêu mãnh liệt đối với trăng. Hồ Chí Minh của chúng ta cũng không nằm ngoài điều này. Trăng với Người không chỉ là đối tượng thơ mộng, mà còn là tri kỉ, là đồng minh trung thành suốt cuộc đời. Trong thời kỳ bị giam giữ ở nhà tù Tưởng Giới Thạch, Người đã sáng tạo ra tác phẩm 'Ngắm trăng' - một trong những tác phẩm hay nhất về trăng của Người.

Bài thơ 'Vọng nguyệt - Ngắm trăng' thuộc tập 'Nhật ký trong tù', Người viết trong giai đoạn 1942 - 1943, khi bị giam giữ tại nhà tù Tưởng Giới Thạch. Tập thơ này không chỉ ghi lại gian khổ của Người mà còn là bức tranh về tâm hồn của một nhà thơ, một chiến sĩ yêu thiên nhiên. 'Vọng nguyệt - Ngắm trăng' không chỉ là bức tranh sống động về cuộc sống trong lao tù, mà còn là biểu tượng của tình yêu đẹp, lòng lạc quan và đam mê sống của Bác Hồ.

'Trong tù, không có rượu, không có hoa
Đối mặt với đối thủ, lương tiêu thiếu hụt
Người hướng ánh trăng trước cửa sổ
Trăng nhìn qua khe cửa, ngắm nhà thơ.'

Dịch thơ:

(Trong tù, không có rượu, không có hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó tả
Người ngắm trăng qua cửa sổ
Trăng soi qua khe cửa, ngắm nhà thơ)

Bắt đầu bài thơ, mở cánh cửa trước mắt người đọc là một không gian chật chội, bé nhỏ và cực kỳ nghèo nàn:

'Trong tù, không có rượu, không có hoa
Đối mặt với đối thủ, lương tiêu thiếu hụt'

Dịch thơ:

(Trong tù, không có rượu, không có hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó tả)

Thường thì, những người sáng tác thơ về trăng đều đưa ra bức tranh trong không gian rộng lớn, không chỉ có trăng mà còn có rượu và hoa để cùng thưởng thức. Lý Bạch trong bài thơ 'Nguyệt hạ độc chước kì' đã viết như thế này:

'Dưới bức tranh hoa hùng vĩ, chiếc cốc rượu kèm theo
Nâng ly mời, bóng trăng làm bạn hiền
Chìm đắm giữa không gian trời sáng'

Không gian trầm lắm, nơi Lý Bạch hòa mình, lựa chọn thoải mái, đẹp lạ, với rượu và hoa. Còn Hồ Chí Minh, đối diện hoàn toàn, chật chội trong tù đày, không có 'rượu', không có 'hoa', quá nghèo nàn. 'Ngục tù' là cảnh báo về tình trạng tù đày, giữ chặt Người, không có tự do. Thậm chí, chữ 'vô' lặp lại nhiều lần trong cùng một bài thơ, có lẽ để nhấn mạnh sự thiếu thốn toàn diện, chỉ có còng số, xích cảm là có sẵn?

Dường như trong tình cảnh đó, không thể tưởng tượng được sẽ có tâm hồn ngắm nhìn toàn cảnh vầng trăng ngoại kia, nhưng đối với ánh trăng chiếu rọi từ bên ngoài, Người vẫn cảm động nói về tình hình của mình. Tuy nhiên, tình cảnh ngắm trăng của Người rất độc đáo, nhưng điều này không làm cho tâm hồn Người mất đi xúc động trước vẻ đẹp vĩnh cửu của vầng trăng đó. Tâm hồn tinh tế của một nhà thơ trong Bác đang bị kích động mạnh bởi vẻ đẹp của vầng trăng kia. Người bối rối, xúc động, không biết phải làm gì để 'thú nhận yếu đuối'. Vầng trăng tròn lơ lửng giữa không gian, tự do giữa bầu trời rộng lớn. Điều này dường như đã đánh thức niềm khao khát tự do mạnh mẽ trong Người, khích lệ Người thoát ra, hòa mình vào với thiên nhiên ấy.

Trong tình trạng cực khó đó, tình cảnh đảo ngược đó, tâm hồn Bác vượt lên trên chốn tù đày chật hẹp để bay cao, làm bạn với vầng trăng cao quý. Trong những giờ phút nguy cấp nhất của cuộc đời, Bác vẫn để tâm hồn mình trở về với thiên nhiên, trở về với những nơi yên bình nhất của cuộc sống. Điều này chắc chắn cũng là một phương pháp để tạo ra sự thoải mái, để cân bằng cuộc sống đầy lo toan của mình. Cuộc sống trong ngục tù là khó khăn nhưng những bài thơ của Bác vẫn bay bổng trong không gian, 'vượt qua tù đày' để đến với thế giới rộng lớn, tự do ngoài kia.

Với tâm hồn trìu mến thiên nhiên, đôi mắt sáng tạo, Hồ Chí Minh vẽ nên một bức tranh vô cùng rộng lớn, nơi bầu trời mênh mông, trăng sáng soi rọi vô vàn. Việc Người ngắm trăng không chỉ là sở thích tinh tế mà còn là biểu hiện của tâm hồn yêu thiên nhiên sâu sắc, tình yêu trăng như người thân. Trong tù đày, việc ngồi thư giãn ngắm trăng của Người là minh chứng cho tâm hồn lạc quan, ý chí mạnh mẽ không ngừng phát triển.

Chuyển sang hai câu thơ tiếp theo, vẫn giữ phong cách thoải mái như một triết gia hiền lành, Người mô tả sự thật về việc ngắm trăng của mình:

'Dẫn dắt tâm hồn hướng về trước, ngắm trăng
Trăng hòa mình, hơi thở của thiên nhiên ngập tràn'

Phiên dịch thơ:

(Dưới trời trăng, bóng hình ngoại cửa sổ
Trăng ngó qua khe cửa, tìm nhà thơ)

Nói thật, từ thời xa xưa đến nay, hiếm ai có hoàn cảnh ngắm trăng độc đáo như Bác. Ngồi trong tù, tâm hồn vẫn hướng về ánh trăng chiếu sáng bầu trời, thoải mái giữa những khó khăn. Đọc hai câu thơ cuối, độc giả phát hiện ba nhân vật chính trong bức tranh của Hồ Chí Minh: người, trăng và góc tường thép của nhà tù.

Trong tác phẩm của Người, từng từ ngôn ngữ được sắp xếp một cách khéo léo. Người đưa hình ảnh con người lên đầu tiên, sau đó là góc tường thép và ánh trăng, đến cùng câu kết lại đảo ngược. Hai người bạn thân thiết nhau nhưng bị chia cách bởi một bức tường thép của nhà tù. Bên ngoài, ánh trăng rực rỡ đang mời gọi thi nhân, nhưng thi nhân chỉ có thể im lặng, đứng nhìn. Nhìn lại, cái nhìn yên bình ấy mới thấy thiết tha, đậm chất cảm xúc.

Bằng sự tài tình trong việc nhân hóa, Hồ Chí Minh đã biến vầng trăng thành một hình ảnh sống động. Con người 'trăng' này cũng ngước nhìn thi nhân của chúng ta. Ở đây, vẻ đẹp, chủ thể trong câu thơ đã bị đảo ngược. Thi nhân giờ đây là chủ thể, là vẻ đẹp tỏa sáng trong ngục tù khiến vầng trăng phải ngước nhìn. Hồ Chí Minh sử dụng từ 'tòng - nhòm' để mô tả cái nhìn của vầng trăng, có vẻ như nghi ngờ, đau lòng vì hoàn cảnh của người thi nhân trong ngục.

Hai câu thơ cuối, hòa mình chất lãng mạn, hiện thực và tinh thần chiến sĩ. Một nhà thơ, một chiến sĩ Cách mạng trong ngục tù vẫn yên bình ngắm vầng trăng qua khe cửa sổ, là biểu hiện của tâm hồn lạc quan, ý chí mạnh mẽ trước cuộc sống. Mặc dù bắt đầu bằng 'ngục trung' nhưng kết thúc là 'thi gia', không còn tù nhân nào trong ngục. Thấy rõ mặc dù thân xác Bác rơi vào bóng tối, lao tù chật chội, tâm hồn Người vẫn tự do, yêu đời, yêu thiên nhiên, bay bổng cùng với thiên nhiên.

Bài thơ khép lại nhưng trong lòng chúng ta vẫn còn hình ảnh đẹp của tù nhân Cách mạng Hồ Chí Minh. Dù trong ngục tối, Người luôn tìm cách để ánh sáng chiếu rọi vào đó, khẳng định một tâm hồn đầy tình yêu cuộc sống, thiên nhiên.

Hồ Chí Minh qua 'Vọng Nguyệt' truyền đạt bài học về nhân sinh. Dù trong bất kỳ tình cảnh nào, luôn lạc quan, yêu đời, vượt lên trên mọi khó khăn. Ngay trong ngục tù, Người vẫn thưởng thức trăng, tâm hồn lạc quan biết bao. Đó là tâm hồn tự do, tràn đầy tình yêu đời, lạc quan về cuộc sống, vượt qua mọi khó khăn để tìm đến tự do, đúng như tinh thần mà tiêu đề của tập thơ 'Nhật kí trong tù' muốn truyền đạt:

'Thân thể ở trong lao
Tinh thần ở ngoài lao'.