Buzz
Bài viết Bàn về đọc sách của học giả Chu Quang Tiềm, đoạn văn này được in trong cuốn Danh nhân Trung Quốc nói về niềm vui và nỗi buồn của việc đọc sách.
Tác giả đã đề cập đến 3 điểm chính: mục đích của việc đọc sách, khó khăn khi đọc sách, và phương pháp đọc sách.
1. Hai đoạn đầu nói về mục đích của việc đọc sách: 'Học vấn không chỉ là việc đọc sách, nhưng đọc sách cuối cùng lại là một phần quan trọng của học vấn'. Học vấn là kiến thức tích lũy được; người có học vấn là người giàu ý nghĩa, biết rộng và nhiều, có kiến thức giàu có để làm việc, để thi đấu, để đóng góp và phục vụ. Có nhiều cách để có học vấn, nhưng Chu Quang Tiềm khẳng định rằng 'đọc sách cuối cùng lại là một phần quan trọng của học vấn'.
Sách là gì? Sách là 'một kho tàng quý báu của di sản tinh thần nhân loại' đã được 'ghi lại và lưu truyền'. Sách là 'những dấu mốc trên con đường tiến hóa của tri thức'. Ví dụ, từ thơ dân gian đến thơ quốc âm của Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, thơ Nôm của Hồ Xuân Hương, Truyện Kiều của Nguyễn Du, và nhiều hơn nữa...
Tại sao cần phải đọc sách? Để xây dựng một sự nghiệp lớn mạnh có nhà thơ thời Đường đã 'đọc thơ hàng vạn cuốn' và nhà khoa học Lê Quý Đôn đã suốt đời 'mắt không rời cuốn sách, tay không rời cuốn sách', Chu Quang Tiềm có cách diễn đạt khá hay về mục đích của việc đọc sách. Đọc sách để 'thu thập kiến thức', để bắt đầu từ đây để tiến lên, từ văn hóa học thuật. Không có nghĩa là đọc sách là để 'xóa bỏ hoàn toàn' thành tựu văn hóa của quá khứ, mà là để không bị 'quay ngược, làm người lạc hậu'. Đọc sách là để kế thừa tri thức của nhân loại. Đọc sách là để 'trả nợ' và 'tận hưởng' những kiến thức, lời dạy của những người đi trước, để tự tạo ra một tầm cao tri thức, một lượng kiến thức đủ để 'chinh phục những thử thách trên con đường học vấn, để khám phá thế giới mới'.
2. Khó khăn khi đọc sách là điểm thứ hai mà tác giả nêu ra trong đoạn văn thứ ba của bài Bàn về đọc sách. Sách ngày càng nhiều, đầy ắp trong các cửa hàng, nặng nề trong các thư viện, vì vậy người đọc thường phải đối mặt với 2 khó khăn (điều gây hại).
'Một là sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu'. Như thư, ngũ kinh), họ đã 'đọc và ghi chép, suy ngẫm đến khi thuộc lòng, thấm đầy vào xương tủy biến thành nguồn động viên tinh thần, trở thành điều cần phải sử dụng mãi mãi”. Chu Quang Tiềm nhạo báng một 'học giả trẻ' tự hào đọc hàng ngàn cuốn sách; cách đọc 'vội vàng' có nhiều nhưng đọc 'tận tình' lại ít, 'hư danh nông cạn' như một 'ăn sống nuốt sống'...
Thứ hai, sách nhiều dễ khiến người đọc lạc lối. Đứng trước hàng biển sách, hàng núi sách, nhiều người vì 'tham lam mà không tìm được giá trị thực sự', không thể phân biệt 'những tác phẩm thực sự có giá trị' với những 'cuốn sách không đáng kể', học vấn không được cải thiện, tâm hồn không được chăm sóc, thay vào đó chỉ 'lãng phí thời gian và năng lượng'. Tác giả đưa ra một so sánh, việc đọc sách và xây dựng học vấn chỉ như 'đá bên đông, đấm bên tây', 'tự tiêu hao lực lượng', mà không biết 'đánh vào thành trì kiên cố, đánh bại quân địch tinh nhuệ, chiếm đóng mặt trận yếu'. Thông qua đó, ta nhận ra rằng, đọc sách để xây dựng học vấn, đọc sách để tự học không phải điều dễ dàng.
3. Ba đoạn cuối cùng của bài viết, tác giả đề cập đến phương pháp đọc sách. 'Đọc sách không cần nhiều, quan trọng nhất là phải chọn sách kỹ, đọc kỹ'. Chỉ cần đọc 'chớp qua' 10 quyển sách không bằng 'đọc mười lần' một quyển sách. Đọc 10 quyển sách 'không quan trọng' thì không bằng đọc 1 quyển sách “ thực sự có giá trị'. Một câu thơ cổ được nhắc lại rất ý nghĩa:
Sách cũ trăm lần xem không chán,
Thuộc lòng, suy ngẫm kỹ một mình hay.
Đọc nhiều không phải lúc nào cũng là 'vinh dự', đọc ít cũng không phải là 'xấu hổ'. Cần phải đọc kỹ, thể hiện sự suy nghĩ sâu xa, tích lũy kiến thức, tự do tưởng tượng đến mức làm thay đổi cách suy nghĩ. Chu Quang Tiềm so sánh với 'kẻ giầu sụ khoe của', nhằm mỉa mai những người 'đọc nhiều mà không suy ngẫm sâu', thể hiện 'phẩm chất bình thường, kém cỏi'.
Sách có thể được phân loại thành một số loại, một loại là sách thông thường, một loại là sách để xây dựng học vấn chuyên sâu. Sách thông thường thì ai cũng cần phải biết. Các bài học trong trung học và năm đầu đại học, nếu người học chăm chỉ học tập 'thì cũng đủ'. Đọc giáo trình thuộc lòng 'không có ích', mỗi môn phải lựa chọn 'kỹ lưỡng từ 3 đến 5 quyển sách để đọc kỹ'. Nếu thiếu lựa chọn hoặc đọc qua loa thì người đọc sẽ 'không nhận được lợi ích thực sự'.
Sách thông thường 'không chỉ quan trọng cho những người dân hiện tại trên thế giới' mà đối với các nhà học giả chuyên môn 'cũng không thể thiếu'. Phải chuyên sâu, tỉ mỉ. Trên thực tế, không có kiến thức nào tồn tại độc lập, không có mối liên kết gần gũi, vì thế trong quá trình học tập, nghiên cứu 'không thể phân tách ra'. Các lĩnh vực, chuyên ngành như Văn, Sử, Triết, Ngoại giao, Quân sự, Chính trị... đều có mối quan hệ với nhau. Nếu không hiểu biết về những kiến thức liên quan thì 'sẽ bị mắc kẹt như con chuột trong sừng trâu, càng lúc càng bí, không tìm được lối thoát'. Tác giả đề cập đến phương châm trong học vấn: 'không có kiến thức thông thì không thể chuyên sâu, không có kiến thức rộng thì không thể nắm bắt được chuyên sâu. Người thành công trong một lĩnh vực học vấn nào cũng 'phải có kiến thức vững chắc từ nhiều nguồn kiến thức khác nhau'. Đó chính là chuyên sâu và tỉ mỉ trong học vấn.
Vấn đề Bàn về đọc sách không phải là gì mới. Đã có nhiều nhà khoa học, văn học, thơ ca... viết về đọc sách và kinh nghiệm đọc sách. Nhưng cách viết nhẹ nhàng, lý lẽ thuyết phục, lập luận chặt chẽ của Chu Quang Tiềm có sức thuyết phục sâu sắc. Biết cách đọc sách để xây dựng học vấn là những gợi ý về cách đọc sách, tự học, suy nghĩ mà mỗi người có thể học được. Đó là bài học, là lời khuyên có chính sách, chân thành. Một điểm đặc biệt trong bài Bàn về đọc sách là tác giả đã sử dụng một số so sánh hóm hỉnh khi nói về phương pháp đọc sách, làm cho lập luận thêm phần sinh động, dễ tiếp thu.
Trích từ: Mytour
