Buzz
Đề bài: Đánh giá về hai bài thơ 'Bên kia sông Đuống' của Hoàng Cầm và 'Đất nước' của Nguyễn Khoa Điềm
Mẫu văn Đánh giá về hai đoạn thơ 'Bên kia sông Đuống' của Hoàng Cầm và 'Đất nước' của Nguyễn Khoa Điềm
I. Tóm tắt đoạn trích:
'...Bên kia sông Đuống
Quê hương ta lúa nếp thơm nồng
Bức tranh Đông Hồ với gà lợn tươi sáng
Sắc màu dân tộc rực rỡ trên tấm giấy điệp...'
(Trích từ Bên kia sông Đuống - Hoàng Cầm, Ngữ văn 12, Nâng cao, tập 1, NXB Giáo dục, 2008, tr.72)
'...Những người phụ nữ nhớ về người chồng đóng góp cho Đất nước những ngọn núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu thương tạo ra hòn đảo Trống Mái
Gót chân của Thánh Gióng đi qua để lại nhiều ao rừng
Chín mươi chín con voi hiến dâng để xây dựng đất Tổ Hùng Vương
Những con rồng truyền thống nằm yên tĩnh góp phần làm xanh thẫm dòng sông
Người học trò nghèo đóng góp cho Đất nước núi Bút và non Nghiên
Con cóc, con gà quê hương đồng lòng đóng góp cho thành phố Hạ Long hùng vĩ
Những người dân nào đã khắc tên Ông Đốc, ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm
Và ở mọi nơi trên ruộng đồng và đồi núi
Chẳng mang một hình dáng cụ thể, chỉ mang ước mơ và lối sống của ông cha...'
(Trích từ Đất nước, chương V của tuyển tập Mặt đường khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm, Sách Giáo khoa Ngữ văn lớp 12, Nâng cao, tập 1, Nhà xuất bản Giáo dục, 2008, trang 117)
II. Bài làm
Mẹo Cách hiểu và đánh giá một tác phẩm thơ, văn
1. Tổng quan tổng quát
- Quê hương, đất nước luôn là đề tài nổi bật, toả sáng trong văn học Việt Nam. Nhiều tác phẩm thể hiện sự suy tư sâu sắc, niềm tự hào dân tộc và tình yêu quê hương, đất nước của các nhà thơ.
Giới thiệu hai tác phẩm: Trong một đêm giữa tháng 4 năm 1948 tại Việt Bắc, Hoàng Cầm nghe tin giặc đánh phá quê hương, ông cảm động viết bài thơ Bên kia sông Đuống. Năm 1971, tại chiến khu Trị Thiên, hướng về tuổi trẻ Việt Nam trong những ngày đấu tranh với Mĩ, Nguyễn Khoa Điềm sáng tác trường ca Mặt đường khát vọng, trong đó có chương V - Đất Nước. Cả hai tác phẩm đều là những thành tựu xuất sắc trong thơ ca Việt Nam hiện đại.
2. Phân tích:
a. Trích đoạn thơ từ Bên kia sông Đuống:
- Bài thơ Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm là ký ức về quê hương bình yên xưa và niềm đau thương hiện tại. Đoạn trích ở đầu bài thể hiện tình cảm yêu quê, tự hào về vẻ đẹp và truyền thống văn hóa của Kinh Bắc.
- Câu thơ 'Bên kia sông Đuống' khơi gợi tâm hồn, như là nhìn từ nơi tự do về quê hương bị thù địch chiếm đóng. Điều này kích thích những hồi ức về Kinh Bắc xưa, nơi thanh bình và tươi đẹp.
- Trong 3 câu tiếp theo, quê hương được mô tả tổng quan và chi tiết. Cuộc sống vật chất nở rộ qua hương vị lúa nếp thơm ngon. Đời sống tinh thần hiện hữu trong nét văn hóa đặc sắc của Tranh Đông Hồ.
Ở hai câu về tranh Đông Hồ, tác giả đặc biệt nhấn mạnh bản chất dân gian và tâm hồn dân tộc của tranh, từ đề tài đến ý nghĩa, màu sắc, và chất liệu độc đáo. Các từ tươi sáng, rực rỡ không chỉ miêu tả mà còn thể hiện cảm xúc. Cụm từ màu dân tộc mang đầy ý nghĩa (chất liệu và màu sắc lấy từ đất, cây cỏ của quê hương. Nghĩa bóng: hình ảnh quen thuộc hàng ngày, nghệ thuật vẽ tranh dân gian - tất cả hòa quyện tạo nên bản sắc dân tộc độc đáo).
b. Trích đoạn thơ từ bài Đất Nước:
- Trường ca Mặt đường khát vọng tả sự tỉnh thức của tuổi trẻ đô thị ở miền Nam: nhận ra sự xâm lược của đế quốc Mĩ, hướng về nhân dân, đất nước, nhận thức được sứ mệnh của thế hệ mình, đứng lên và tham gia vào cuộc chiến đấu của toàn dân tộc. Đoạn thơ này nằm ở phần đầu chương V.
- Tư tưởng 'Đất Nước của Nhân dân' chi phối cách nhà thơ cảm nhận về các khía cạnh địa lý, lịch sử, văn hóa của đất nước.
- Tám câu đầu: Tác giả truyền đạt cảm nhận về đất nước thông qua các địa danh, thắng cảnh. Những địa danh này gần gũi với cuộc sống, số phận và tâm hồn của nhân dân, được thấu hiểu qua tâm lý của họ. Các hình ảnh và cảnh vật kích thích tưởng tượng: núi Vọng Phu, hòn Trống Mái (tình nghĩa thủy chung, thắm thiết), Thánh Gióng (sức mạnh bất khuất), núi Bút và non Nghiên (truyền thống hiếu học)... Tất cả tạo nên hình ảnh gần gũi và linh thiêng của Đất Nước.
- Trong đoạn thơ, tác giả sử dụng các yếu tố văn hóa dân gian để diễn đạt về đất nước. Điều này thể hiện chiều sâu tâm hồn và tư tưởng về quê hương của nhân dân trong sự sáng tạo của nhà thơ.
Hai câu cuối mở rộng ý thơ lên phạm vi tổng quát: Sự hiện hữu của nhân dân trong bóng hình của đất nước. Họ là những người xây dựng, đặt tên, và ghi dấu ấn cuộc sống lên mỗi ngọn núi, dòng sông, và miền đất này.
3. So sánh:
a. Điểm tương đồng:
- Cả hai đoạn thơ đều thể hiện sự cảm nhận về quê hương, đất nước qua những địa danh, hình ảnh, và cảnh vật cụ thể, kích thích nhiều liên tưởng. Sử dụng mạch nguồn và chất liệu văn hóa dân gian, những tác phẩm này gợi lên nhiều hình ảnh dân tộc.
- Cả hai trích đoạn thơ đều làm nổi bật truyền thống văn hóa và vẻ đẹp tâm hồn của con người Việt Nam, tăng thêm niềm tự hào và tình yêu mến đối với nhân dân và đất nước.
b. Nét khác biệt:
- Trong Bên kia sông Đuống, nhà thơ tập trung vào một miền quê cụ thể với tình cảm trữu tình và sâu sắc. Tình yêu đất nước bắt nguồn từ tình yêu quê hương cá nhân. Ngược lại, trích đoạn thơ trong Đất Nước nói về nhiều miền quê, thể hiện tư duy rộng lớn hơn về đất nước là của toàn bộ nhân dân.
