Buzz
Ý tưởng chính
1. Mở bài
- Giới thiệu những điểm nổi bật về tác giả Lê Hữu Trác và đoạn trích Gặp vua Trịnh
- Đoạn trích thể hiện rõ lòng tốt và phẩm chất của Lê Hữu Trác
2. Phần thân
2.1. Là người coi trọng phẩm đức hơn danh lợi
- Ban đầu, khi đối diện với sự xa hoa của phủ chúa:
+ Phát ngôn: “Chỉ khi đặt chân đến đây mới thực sự hiểu được sự giàu có của vị vua chúa khác biệt hoàn toàn so với người bình thường!”
+ Sử dụng một bài thơ miêu tả sự xa hoa của vương giả trong phủ với “gác vẽ, rèm châu, hiên ngọc, vườn ngọc” với hoa thơm và chim biết nói…
- Tuy nhiên, sau đó, tác giả cũng gián tiếp chỉ trích cuộc sống xa hoa nhưng vô nghĩa trong phủ chúa qua:
+ Sự miêu tả tỉ mỉ về sự xa hoa của phủ
+ Khi mời ăn cơm: “Mâm vàng chén bạc, thức ăn đều là của ngon và độc đáo, tôi lúc đó mới hiểu được hương vị của nhà giàu” ⇒ giọng điệu trào phúng
+ Cảm nhận về con đường vào cung của vị thế tử: Trong bóng tối, không có lối ra gì, “Vì thế tử ở trong cái che trướng của phủ, ăn uống quá no, mặc quá ấm nên sức khỏe suy yếu” ⇒ Không đồng ý với cuộc sống quá xa xỉ, thoải mái nhưng thiếu sức sống và tự do
+ Ẩn trong bài thơ là giọng điệu trào phúng chỉ trích: “Trời Nam sáng nhất ở đây!” (phản ánh thực tế về sự xa hoa của chúa Trịnh)
=> Người coi trọng phẩm đức hơn danh lợi
2.2. Là một bác sĩ với lương tâm và đức độ cao
- Tâm trạng của Lê Hữu Trác khi viết đơn cho vị thế tử có sự mâu thuẫn, đấu tranh:
+ Hiểu vấn đề bệnh tật, biết cách chữa trị nhưng lo sợ việc chữa trị có hiệu quả ngay sẽ làm cho vua tin dùng, bị danh vọng trói buộc, không thể quay về với núi rừng ẩn dật
+ Muốn chữa trị cẩn thận nhưng lại sợ trái với lương tâm, đạo đức, sợ làm tổn thương lòng cha ông.
- Cuối cùng phẩm chất, lương tâm của bác sĩ đã chiến thắng. Ông điều trị bệnh một cách tử tế bằng tài năng của mình, thẳng thắn đề xuất các biện pháp chữa trị hợp lý
=> Lời giải về bệnh tình của vị thế tử Trịnh Cán chỉ ra rằng Lê Hữu Trác là một bác sĩ với lương tâm và đức độ cao
2.3. Là một người có đạo đức cao
- Luôn coi việc tiếp tục truyền thống lòng trung của cha ông làm tiêu chí để hành động đúng đắn
- Coi trọng đạo đức hơn danh lợi, ưa thích tự do, mong muốn được sống yên bình tại quê mùa: Ý kiến của Lê Hữu Trác khi ông điều trị cho vị thế tử
=> Sự coi trọng đạo đức của Lê Hữu Trác, mong muốn sống cuộc đời tự do, điều trị bệnh để giúp đỡ người khác cho thấy một phẩm chất cao quý của một bác sĩ
3. Kết luận
- Xác nhận lại những đặc điểm tốt và phẩm chất của tác giả Lê Hữu Trác được thể hiện qua đoạn trích và nêu rõ những nghệ thuật thành công trong việc diễn đạt điều đó
- Phát biểu quan điểm cá nhân về lòng tốt và phẩm chất của Lê Hữu Trác và liên kết với bản thân
Mẫu văn
Lê Hữu Trác, một danh y tài năng, đạo đức, sống vào cuối thế kỉ XVIII, thời vua Lê - chúa Trịnh. Ông cũng là một nhà văn, nhà thơ đáng kính. Trong cuốn “Thượng kinh kí sự (viết năm 1782), với lối viết chân thực và sắc sảo, ông đã mô tả sinh động về cuộc sống xa hoa trong phủ chúa Trịnh, về quyền uy, thế lực của nhà chúa, miêu tả thủ đô Thăng Long lúc bấy giờ khi ông được triệu vào thủ đô để chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh là một trong những phần thể hiện giá trị của tác phẩm kí sự này. Cũng qua đoạn trích, ta thấy được nét đẹp tâm hồn và nhân cách của Hải Thượng Lãn ông.
Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh cũng như tập Thượng kinh kí sự minh họa chân thực những điều ông nhìn thấy nghe được khi Lãn Ông được triệu vào thủ đô để chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Qua đoạn trích, ta còn thấy rõ vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách của ông: đó là sự coi trọng đạo đức hơn danh lợi, gìn giữ cho nhân cách trong sạch.
Lê Hữu Trác ngạc nhiên trước cảnh vật thượng đẳng của thủ đô. Đó là bởi “cảnh vật giàu sang của vua chúa thực sự khác biệt so với người thường”. Cảnh vật giàu sang ở đây khác biệt hoàn toàn. Lê Hữu Trác, vốn là con quan, sinh sống ở trong hoa lệ cũng phải nói rằng: “Cả trời Nam sáng nhất là đây!” Bao nhiêu giàu sang phú quý tất cả đều tập trung ở phủ chúa. Những người dân bình thường có bao giờ được biết đến cảnh vật này không. Nhưng đó chỉ là phần ngoại cảnh. Bài thơ mà cụ Lê Hữu Trác đọc ngâm được kết thúc bằng câu:
“Quê mùa, cung cấm chưa quen
Khúc gì ngư phủ đào nguyên thủa nào!'
Câu kết thúc ấy phần nào thể hiện tâm trạng của cụ. Cuộc sống bên ngoài và bên trong phủ chúa thực sự khác biệt. Giống như người ngư phủ năm xưa lạc vào thế giới thần tiên, huyền ảo, mơ mộng. Sự phân vân, trăn trở trong tâm hồn người làm nghề y. Không phải tình cờ cụ Trác có sự hứng thú ngâm thơ chơi, mà đó là để ghi nhớ cảnh vật giàu sang không thường trong phủ chúa. “Đâu đâu cũng là cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, hoa đua sắc, gió thoảng mùi hương.” Được ngồi trên cáng để vào phủ mà “khổ không nói hết”. Chỉ với chi tiết ấy đã thể hiện tâm hồn Lê Hữu Trác không hòa nhập với nơi này. Ông sinh ra không phải để dành cho những nơi “rèm châu, hiên ngọc, bóng mai ánh vào”.
Sự ngạc nhiên cũng được tăng lên qua mỗi nơi cụ đặt chân đến. “Những cái cây lạ lùng và những hòn đá kì lạ” chưa từng thấy được đặt trong gần hồ. Rồi những vật dụng trong phủ chúa đều được trang trí vàng, từ cái kiệu của vua chúa, đến các đồ nghi tượng, từ cái giường đến những cột... Bàn ghế thì toàn bộ “đồ đạc nhân gian chưa từng thấy”. Tác giả chỉ dám “ngước mắt nhìn rồi lại cúi đầu đi”. Hành động cúi đầu ấy cho thấy Lê Hữu Trác không phải là người ham mê vinh hoa phú quý, tham tiền tài hay danh vọng. Đó là một nét đẹp trong nhân cách của ông. Ông cảm thấy lạ lùng và lạc lõng giữa cuộc sống xa hoa trong phủ chúa. Tất cả những điều đó đều được phản ánh qua lối viết kí sự sắc sảo, chân thực.
Nhân cách và tâm hồn của gia tộc Lê cũng được thể hiện ngay trong suy nghĩ của ông khi kê đơn thuốc cho thế tử Trịnh Cán. Một cuộc đấu tranh gay gắt giữa lương tâm và công danh. Một bên là sự buộc phải của danh vọng, một bên là tâm hồn của người làm nghề y, đạo lý, trách nhiệm với gia đình. “Nếu mình làm có kết quả ngay thì sẽ bị ràng buộc bởi danh vọng, không thể quay trở lại núi được (...). Nhưng sau cùng lại suy nghĩ: “Cha ông mình đời đời yêu nước, ta phải dốc hết lòng thành, để tiếp tục cái truyền thống của cha ông mình mới được”. Có thể thấy Lê Hữu Trác không quan tâm đến danh vọng, không thèm khao khát giàu sang. Ngược lại, ông còn chiến đấu với chính mình để thoát khỏi sự buộc tội ấy, để được sống tự do bên núi non, với tâm hồn thanh thản. Ngoài ra, ông cũng là một bác sĩ có lòng đam mê và giàu đức độ. Vì thế mà ông kê cho thế tử “phương thuốc giúp giải quyết nếu không chữa trị được, ít nhất cũng không làm hại”, vì lương tâm không cho phép. Nếu làm sai thì sẽ mất lòng tự trọng về nghề nghiệp của mình, sẽ có tội với lương tâm; nếu làm đúng và tốt thì sẽ bị ràng buộc bởi danh vọng. Dù thế nào, ông vẫn giữ cho tâm hồn mình trong sạch, giữ cho nhân cách được toàn vẹn. Cách giải thích về bệnh tình của Trịnh Cán cũng như diễn biến suy nghĩ, tâm trạng của ông khi kê đơn cho thấy Lê Hữu Trác là một bác sĩ có tâm hồn.
Vì thế, từ cái nhìn của Lê Hữu Trác về cuộc sống ở phủ chúa, đến sự suy nghĩ cân nhắc khi kê đơn thuốc cho thế tử đều cho thấy ông là người có lòng đam mê với nghề và có nhân cách, giàu đức độ, quý trọng đạo đức hơn danh vọng, bình thường hơn danh lợi và một chút xót xa trước cuộc sống xa hoa, quyền thế của chúa Trịnh.
Tài năng đó, tâm hồn ấy, nhân cách ấy của Lê Hữu Trác đã giúp cho ông sống mãi trong lòng người làm nghề y, người dân đất Việt nói chung. Ông xứng đáng được vinh danh là ông tổ của nghề y và được người sau nhớ đến với lòng kính trọng nhất.
