Đánh giá về luận đề chính nghĩa trong mở đầu của Bình Ngô đại cáo

Đề bài: Đánh giá về luận đề chính nghĩa trong mở đầu Bình Ngô đại cáo

Đánh giá về luận đề chính nghĩa trong phần mở đầu của Bình Ngô đại cáo

I. Cấu trúc Phân tích luận đề chính nghĩa trong đoạn đầu Bình Ngô đại cáo (Tiêu chuẩn)

1. Giới thiệu:

- Nguyễn Trãi, một người văn minh, với nhiều tài năng về quân sự và thơ ca.
- Tác phẩm 'Bình Ngô đại cáo' của ông là biểu tượng của tinh thần độc lập.

a. Bối cảnh sáng tác:

- Sau chiến thắng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Lê Lợi yêu cầu Nguyễn Trãi viết để thông báo với toàn bộ nhân dân.
- Được sáng tác và công bố vào tháng Chạp năm 1428.

b. Ý chính luận đề:

- Ý nghĩa của tư tưởng nhân nghĩa trong hai câu đầu tiên:
+ 'Nhân nghĩa': mối quan hệ tích cực giữa con người dựa trên đạo lý và tình thương, là giá trị truyền thống của Nho giáo, sáng tạo từ lời dạy của thánh hiền.
+ 'Nhân nghĩa' theo quan điểm của Nguyễn Trãi: cụ thể là việc duy trì sự 'yên dân', kìm chế xã hội, đánh bại quân thù - 'trừ bạo' để nhân dân được sống an vui, hạnh phúc.
+ Tư tưởng này được Nguyễn Trãi theo đuổi suốt đời.

- Nguyên tắc về sự tự lập của Đại Việt (8 câu tiếp theo):
+ Khẳng định sự tự lập trên mọi khía cạnh như: lãnh thổ, văn hiến, phong tục, tài năng,...
+ Đất nước Đại Việt có lịch sử văn hiến lâu dài, giữ chủ quyền lãnh thổ riêng biệt, văn hóa khác biệt với khu vực phương Bắc.

- Hậu quả thảm khốc của quân thù khi xâm phạm chủ quyền Đại Việt (6 câu cuối cùng):
+ Liệt kê hàng loạt thảm họa mà quân đội phương Bắc gặp khi đối mặt với Đại Việt qua các giai đoạn lịch sử: từ thời Ngô Quyền đến Lý Thường Kiệt,...
+ Mỗi đoạn thơ tăng dần cường độ: làm rõ sức mạnh của quân dân ta và sự thất bại đau đớn của quân thù, thể hiện sự căm ghét đối với kẻ xâm lược.
+ Tông điệu trang trọng, mạnh mẽ thể hiện lòng tự hào và niềm tự tôn dân tộc.

c. Giá trị nội dung và nghệ thuật:

- Nội dung:
+ Thể hiện tư tưởng chính nghĩa theo quan điểm của Nguyễn Trãi.
+ Khẳng định chân lý về độc lập chủ quyền của Đại Việt.
+ Mô tả hậu quả thảm khốc khi quân thù xâm lược Đại Việt.
+ Toàn bộ tác phẩm là một lời tố cáo về tội ác của kẻ thù và đồng thời ca ngợi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

- Nghệ thuật:
+ Sử dụng giọng văn chính luận kết hợp với cảm hứng trữ tình.
+ Lời văn mạnh mẽ, hùng vĩ.
+ Luận cứ chặt chẽ, sắc bén.

3. Tổng kết:

- Tư tưởng chính nghĩa của Nguyễn Trãi được thể hiện qua tác phẩm là một ý tưởng chính xác và sâu sắc.

II. Bài văn mẫu Phân tích luận đề chính nghĩa trong đoạn đầu Bình Ngô đại cáo (Chuẩn)

Nguyễn Trãi, một hình tượng văn hóa lừng lẫy, là nhà quân sự tài năng và thi sĩ thiên bẩm với những tác phẩm bất hủ. Trong số đó, 'Bình Ngô đại cáo' đứng đầu như một tuyên ngôn độc lập vô song của dân tộc ta. Đoạn đầu của tác phẩm phản ánh niềm kiêu hãnh, lòng tự hào về dân tộc và đồng thời là bản cảnh báo đầy rùng rợn đối với kẻ thù xâm lược phương Bắc.

'Bình Ngô đại cáo' là một kiệt tác văn chính luận của Nguyễn Trãi, sáng tạo tuyệt vời sau chiến thắng lịch sử, tiêu diệt 15 vạn quân xâm lược phương Bắc. Nguyễn Trãi, theo lệnh của vua Lê Thái Tổ, tạo nên bài cáo này để thông báo với toàn bộ quốc gia về chiến thắng đồng thời răn đe quân thù xâm lược. Bài cáo không chỉ là một tác phẩm chính luận xuất sắc, mà còn là sự kết hợp tinh tế giữa nghệ thuật và tư tưởng.

Ngay từ đầu tác phẩm, Nguyễn Trãi đã khẳng định tư tưởng nhân nghĩa như một chân lí bền vững, là nền móng quan trọng cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:

'Nhân nghĩa là nền tảng yên bình:
Quân giáo phải chấm dứt, loại bỏ tàn ác.'

'Nhân nghĩa' không chỉ là mối quan hệ tốt đẹp giữa con người, mà còn là nguồn đạo lý và tình thương, theo truyền thống của Nho giáo. Nguyễn Trãi khéo léo áp dụng lời dạy của thánh hiền để tạo lập nền tảng cho tư tưởng của mình. Trong bối cảnh đất nước bị giặc Minh xâm lược, 'nhân nghĩa' trở thành 'yên dân', là sự thương dân, mong muốn đem lại thái bình, no ấm cho nhân dân. Quân giặc Minh xâm lược là hành động ngược đạo lý thông thường, và để đem đến 'nhân nghĩa' cho nhân dân, cần phải trừng trị, đánh đuổi quân giặc Minh bạo tàn, trừ hại cho dân, theo lời của Khổng Tử: 'Đánh kẻ có tội, cứu vớt nhân dân là đại nghĩa'. Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi trở thành mục tiêu suốt cuộc đời ông.

Nguyễn Trãi không chỉ đề cập đến tư tưởng nhân nghĩa mà còn khẳng định chân lí về sự tồn tại độc lập của nước Đại Việt, như một bản chất của văn hiến từ xưa:

'Nước Đại Việt từ lâu đã xưng tự chủ,
Núi sông, bờ cõi đã ngăn cách,
Phong tục Bắc Nam đều khác biệt.
Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần gìn giữ độc lập,
Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi phương xưng đế,
Mạnh yếu khác nhau mỗi lúc,
Nhưng những anh hùng luôn nằm trong lòng nền văn hiến.'

Nguyễn Trãi, giống như Lý Thường Kiệt xưa, một lần nữa khẳng định độc lập bằng bài thơ 'Nam quốc sơn hà', ngày nay lại mạnh mẽ lên tiếng bảo vệ chủ quyền bằng tác phẩm 'Bình Ngô đại cáo'. Tuy khác cách diễn đạt nhưng chân lí độc lập muôn đời của Đại Việt vẫn được Nguyễn Trãi làm nổi bật. Ông đề cập đến nền văn hiến, lãnh thổ, phong tục, nhà nước, nhân tài,... Mọi phương diện đều thể hiện sự độc lập của dân tộc ta từng tồn tại qua lịch sử. Khác biệt về 'phong tục', 'văn hiến' là điều hiển nhiên, và từ khóa như 'từ trước', 'đã lâu', 'đã chia', 'cũng có', 'bao đời' đều làm tăng tính hiển nhiên cho chân lí độc lập này.

Chân lí về độc lập chủ quyền của dân tộc được Nguyễn Trãi minh chứng qua lịch sử, đặc biệt là kết cục thảm bại của quân thù khi xâm lược Đại Việt. Nguyễn Trãi liệt kê các chiến công oanh liệt của quân và dân ta, đồng thời chỉ ra thất bại của quân đội phương Bắc trong nhiều lần xâm lược. Lời văn hào hùng, chứng cớ rõ ràng, là lời răn đe mạnh mẽ cho kẻ nào có ý định xâm chiếm Đại Việt.

'Vậy nên:
Lưu Cung tham công nên thất bại,
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,
Cửa Hàm tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
Việc xưa xem xét,
Chứng cớ còn ghi.'

Đoạn thơ này là chứng nhận cho sự thảm bại nặng nề của quân đội phương Bắc trước những chiến công mạnh mẽ của nhân dân Đại Việt. Lời văn uy nghiêm, hùng tráng thể hiện lòng tự hào và tự tôn dân tộc, đồng thời là sự căm ghét đối với quân xâm lược. Tất cả cùng nhau làm nổi bật chân lí về sự tồn tại độc lập chủ quyền của Đại Việt.