Danh hiệu quý phi

Danh hiệu quý phi (phồn thể: 皇貴妃; giản thể: 皇贵妃; bính âm: Huáng guìfēi) là một cấp bậc danh giá trong hệ thống hậu cung của Hoàng đế thuộc nền văn hóa chữ Hán.

Kể từ thời Minh và Thanh, danh hiệu này chỉ đứng sau Hoàng hậu và là cấp bậc cao nhất trong số các phi tần của hậu cung. Trong cùng một thời kỳ, chỉ có một người giữ danh hiệu này, cho thấy đây là vị trí đặc biệt rất tôn quý. Mặc dù thường được xem như là 'Phó hậu' hay 'Thứ hậu', tức là hoàng hậu thứ hai, danh hiệu này thực tế không đơn giản như vậy.

Lịch sử

Trước thời Minh, danh hiệu Quý phi là cấp bậc cao nhất dành cho các phi tần. Những năm đầu của triều Minh cũng giữ nguyên quy chế này. Khi Minh Tuyên Tông Chu Chiêm Cơ đặc biệt sủng ái Quý phi Tôn thị và cho phép bà nhận 'Bảo' (寶) - danh hiệu chỉ dành riêng cho Hoàng hậu theo quy định, đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc hình thành danh hiệu Hoàng quý phi sau này.

Vào năm Cảnh Thái thứ 7 (1457), tháng 8, Minh Đại Tông Chu Kỳ Ngọc đã phong sủng phi Đường thị thành Hoàng quý phi. Tuy nhiên, sau khi Minh Anh Tông Chu Kỳ Trần xảy ra biến loạn và chiếm lại ngôi, Đường thị bị giáng xuống và bị buộc phải tự vẫn, khiến danh hiệu của bà không được công nhận. Về sau, dưới triều Minh Hiến Tông Chu Kiến Thâm, Vạn Quý phi được phong làm Hoàng quý phi, trở thành người đầu tiên nhận danh hiệu này chính thức trong lịch sử. Triều Minh cũng có trường hợp đặc biệt khi Hiến Tông gọi mẹ mình là Quý phi Chu thị bằng danh hiệu 'Hoàng quý phi' trong thời kỳ chuẩn bị phong làm Hoàng thái hậu, tuy nhiên sách Thực lục của triều Anh Tông không ghi nhận việc phong danh hiệu này cho Chu thị. Triều Minh Thần Tông Chu Dực Quân cũng tiếp tục cách gọi này, do đó từ đó danh hiệu Hoàng quý phi trở thành cấp bậc cao nhất của các phi tần.

Khi nhà Thanh lên nắm quyền, triều đình Ái Tân Giác La tiếp tục duy trì quy định của triều Minh về danh hiệu hậu cung. Trong hệ thống hậu cung của nhà Thanh, danh hiệu Hoàng quý phi đứng đầu các phi tần, chỉ đứng sau Hoàng hậu và chỉ có một người được phong danh hiệu này. Đến thời nhà Nguyễn ở Việt Nam và nhà Triều Tiên ở Hàn Quốc, do ảnh hưởng của văn hóa đồng văn, cũng đã thiết lập danh hiệu Hoàng quý phi trong cung đình.

Địa vị

Trung Quốc

Trong hệ thống hậu cung của triều Minh và triều Thanh, danh hiệu Hoàng quý phi là cấp bậc cao nhất và gần nhất với Hoàng hậu. Khác với quy định của triều Thanh, triều Minh có thể phong nhiều người cùng danh hiệu Hoàng quý phi, như Đoan Hòa Hoàng quý phi Vương thị và Trang Thuận Hoàng quý phi Thẩm thị dưới triều Minh Thế Tông Chu Hậu Thông. Triều Thanh kế thừa quy chế này, và Thuận Trị Đế đã phong Đổng Ngạc thị làm Hoàng quý phi, trở thành người đầu tiên của triều Thanh nhận danh hiệu này, làm tiền lệ cho hệ thống hậu cung hoàn chỉnh của Thanh Thánh Tổ Khang Hi Đế. Danh hiệu Hoàng quý phi đứng đầu, tiếp theo là hai vị 'Quý phi', bốn vị 'Phi', sáu vị 'Tần', và cuối cùng là 'Quý nhân', 'Thường tại' và 'Đáp ứng', với số lượng không hạn chế, cùng với 'Quan nữ tử' là các cung nữ phục vụ.

Từ triều Minh, vì danh hiệu Hoàng quý phi chỉ đứng dưới Hoàng hậu và có danh hiệu 'Bảo', cùng với chữ 'Hoàng' đứng đầu, Hoàng quý phi Lý thị - mẹ của Minh Thần Tông đã được hưởng sự tôn vinh này dưới thời Long Khánh. Do đó, triều Minh sớm có danh xưng 'Á vị Trung cung' (亚位中宫). Minh Thần Tông rất sủng ái Trịnh Quý phi, dẫn đến quan niệm rằng Hoàng quý phi gần gũi với Hoàng hậu, gọi là 'Lân vu Chính đích' (邻于正嫡). Sang triều Thanh, danh hiệu này được Thuận Trị Đế tạo ra để phong Đổng Ngạc phi, dẫn đến nhiều tên gọi như 'Trung cung chi thứ' (中宫之次), 'Thủ tương nội trị' (首襄内治) hoặc 'Phó hậu' (副后), tương đương với một hoàng hậu thứ hai. Tuy nhiên, thực tế Hoàng quý phi vẫn chỉ là một phi tần, khoảng cách giữa Hoàng hậu và phi tần vẫn rất rõ ràng, được thể hiện trong các nghi lễ.

Theo quy định trong Quốc triều cung sử thời Thanh, Hoàng hậu có vai trò 'Chủ nội trị' (主內治), trong khi Hoàng quý phi và các tước vị thấp hơn đều có trách nhiệm 'Tá nội trị' (佐內治), và từ quý nhân trở xuống giữ nhiệm vụ 'Cần tu nội chức' (勤修內職). Sự phân biệt này cho thấy rõ ràng khoảng cách giữa Hoàng hậu và các phi tần, và Hoàng quý phi so với các quý phi, phi và tần không có sự ưu thế nổi bật. Mặc dù Quốc triều cung sử ghi nhận vai trò của hậu phi trong nội trị, thực tế thì họ chủ yếu đảm nhận vai trò lễ nghi, còn các công việc thực tế thuộc về Nội vụ phủ. Khoảng cách giữa các phi tần thời Thanh chỉ khác nhau về lễ nghi và đãi ngộ, và các nguyên tắc 'Đối bề trên thì kính trọng - đối kẻ dưới thì dùng lễ' được coi trọng. Các hình phạt như trong phim ảnh không xảy ra, và tất cả người hầu đều tự quản, không có bên thứ ba tác động, kể cả Hoàng hậu hoặc Thái hậu. Các vấn đề của phi tần đều được báo cáo trực tiếp cho Hoàng đế, và hình phạt đều do Hoàng đế quyết định, với hình phạt chủ yếu là cấm túc hoặc giáng vị. Đây là đặc điểm của hậu cung nhà Thanh, với quyền lực tập trung vào tay Hoàng đế - người chủ quản tối cao.

Hậu cung triều Thanh có quy định nghiêm ngặt về tác phong của hậu phi, trong đó các bậc hậu sử dụng Nghi giá (儀駕), hai bậc quý phi và Hoàng quý phi dùng Nghi trượng (儀仗), hai bậc Phi và Tần sử dụng Thải trượng (采仗), còn từ Quý nhân trở xuống không được phép sử dụng các đồ nghi lễ này.

Trong các triều đại trước, danh hiệu này còn được gọi là 'Thái phi', nhưng trong hai triều Minh và Thanh lại có cách đãi ngộ khác nhau. Triều Minh thường gọi các cung tần theo kiểu 'Hoàng phi' và kết hợp với miếu hiệu của hoàng đế, ví dụ như Thẩm thị của Minh Thế Tông được tôn vinh là Thế miếu Hoàng quý phi (世廟皇貴妃) dưới triều Thần Tông. Ngược lại, triều Thanh thường gọi chung các cung tần đời trước là 'Thái phi' và thường xuyên tặng thêm danh hiệu cho các thái phi trong các dịp trọng đại, ví dụ một vị 'Phi' của triều trước có thể được nâng lên thành 'Quý phi' và sau đó là 'Hoàng quý phi'. Dù quy định thường chỉ có một Hoàng quý phi tại vị một đời hoàng đế, nhưng triều đại sau vẫn tôn vinh các thái phi, tạo ra tình trạng có thể cùng lúc có nhiều thái phi mang danh hiệu Hoàng quý phi.

Để phân biệt giữa phi tần và thái phi khi cùng mang một danh hiệu, triều Thanh thường sử dụng các tiền tố như 'Hoàng khảo' (皇考) nếu là phi tần của hoàng đế đời trước có vai trò như 'cha' của hoàng đế hiện tại, và 'Hoàng tổ' (皇祖) nếu là phi tần của hoàng đế đời trước có vai trò như 'ông nội' của hoàng đế hiện tại. Mặc dù được gọi là 'Thái phi', các phi tần đời trước vẫn giữ danh hiệu trong hệ thống phi tần, như 'Thái phi Hoàng quý phi' hoặc 'Thái phi Mật phi'. Nếu thái phi có đức hạnh cao, các vua triều Thanh cũng có thể phong danh hiệu 'Thái phi', và các Hoàng quý phi được tôn vinh thêm hai chữ này sẽ thành Hoàng quý thái phi (皇貴太妃). Khác Huệ Hoàng quý phi Đông Giai thị là người đầu tiên của triều Thanh được phong danh hiệu này, được Ung Chính Đế gia tôn là Hoàng khảo Hoàng quý phi (皇考皇貴妃) và Càn Long Đế sau đó gia tôn thành Hoàng tổ Thọ Kỳ Hoàng quý thái phi (皇祖壽祺皇貴太妃). Thông thường, các Hoàng quý phi đời trước sẽ được gia tôn thành thái phi, nhưng 'thân phận' và 'tước vị' là hai khái niệm riêng biệt, dẫn đến những biệt lệ. Ví dụ, trong thời Hàm Phong, có hai 'Hoàng quý thái phi' cùng lúc nhưng khác đời, tiền tố giúp phân biệt rõ hơn.

• Cung Thuận Hoàng quý phi Nữu Hỗ Lộc thị, phi tần của Gia Khánh Đế, được Hàm Phong Đế phong tặng là Hoàng tổ Như Hoàng quý thái phi (皇祖如皇貴太妃).
• Hiếu Tĩnh Thành Hoàng hậu Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị, phi tần của Đạo Quang Đế, vì công nuôi dưỡng nên được vua phá lệ, tôn vinh làm Hoàng khảo Khang Từ Hoàng quý thái phi (皇考康慈皇貴太妃).

Trong thời kỳ Đồng Trị và Quang Tự, các thái phi của tiên đế cũng được gia tôn làm 'Hoàng quý thái phi' như Trang Tĩnh Hoàng quý phi. Đến thời Tuyên Thống và khi Phổ Nghi chính thức thoái vị, triều Thanh tồn tại 4 vị thái phi: Đoan Khang Hoàng quý phi Tha Tha Lạp thị của Quang Tự Đế, Kính Ý Hoàng quý phi Hách Xá Lý thị, Trang Hòa Hoàng quý phi A Lỗ Đặc thị, và Vinh Huệ Hoàng quý phi Tây Lâm Giác La thị của Đồng Trị Đế.

Tương tự như các phi tần khác, hoàng quý phi trong triều Thanh không nắm quyền hành gì ngoài danh hiệu cao quý, và thậm chí không nhận được chúc mừng chính thức từ các phi tần khác khi được gia phong, trừ một số ít thị thiếp có địa vị như quý nhân (xem phần 'Lễ sách phong' bên dưới). Thời Thuận Trị Đế, triều Thanh lần đầu tiên đề xuất việc phong tặng Hoàng quý phi và vua đã chiếu cáo kèm đại xá thiên hạ như một nghi lễ lập Hậu. Thuận Trị Đế còn sử dụng thuật ngữ 'Sách lập' (册立) vốn chỉ dành cho hoàng hậu để phong tặng Đổng Ngạc phi. Đây là lần đầu tiên triều Thanh có hoàng quý phi và vị trí này bắt đầu ngang hàng với hoàng hậu. Đến thời Càn Long, sau cái chết của Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu, Càn Long Đế vì muốn chọn Nhàn Quý phi Na Lạp thị làm hoàng hậu đã tạo ra danh hiệu độc nhất là Nhiếp lục cung sự Hoàng quý phi (攝六宮事皇貴妃), hay 'Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự', và đây là trường hợp hiếm hoi mà một hoàng quý phi có thể được xem là hoàng hậu bán chính thức.

Khái niệm 'Nhiếp lục cung sự' bắt nguồn từ thời Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương. Sau cái chết của Hiếu Từ Cao Hoàng hậu, vua muốn có một hoàng phi tiếp tục vai trò của hoàng hậu mà không phải lập người mới, nên đã phong tặng Lý thị làm Thục phi và được 'Nhiếp lục cung sự'. Sau khi Lý Thục phi qua đời, Quách Ninh phi tiếp tục vai trò này. Khi chọn lễ phong tặng Na Lạp thị, Càn Long Đế đã nghiên cứu điển tích của Minh Thái Tổ và nghi lễ thời Thuận Trị, cuối cùng tạo ra một lệ đặc biệt cho danh hiệu 'Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự'. Đây là lần đầu tiên hoàng quý phi được ngang hàng với hoàng hậu qua việc phong tặng không chỉ dùng chữ 'Sách lập', mà còn tiến hành lễ cáo trời đất, nhà Thái miếu và Phụng Tiên điện, đồng thời công bố thiên hạ về lễ ban danh hiệu. Càn Long Đế đã theo gương Thuận Trị Đế, dâng thêm huy hiệu cho Chiêu Thánh Hoàng thái hậu và cũng dùng lý do lễ sách lập để gia tôn huy hiệu cho Sùng Khánh Hoàng thái hậu. Các hành động này của Càn Long Đế được đánh giá là rất khoa trương, vì lễ tuyên cáo trời đất, nhà tông miếu và thiên hạ là đại lễ chỉ dành cho việc lập trữ quân hoặc tôn thêm danh hiệu cho các hoàng thái hậu, và lễ gia tôn huy hiệu cho hoàng thái hậu ('Thượng tôn hiệu') là một đại điển vào thời Thanh, thường liên quan đến đại sự như lập thái tử và hoàng hậu. Trong lịch sử nhà Thanh, chỉ có Đổng Ngạc phi và Na Lạp thị được gia phong huy hiệu cho thái hậu qua việc phong tặng phi tần.

Mặc dù Na Lạp thị giữ chức hoàng quý phi, nhưng bà đã có quyền 'nhiếp chính' trong hậu cung giống như hoàng hậu. Nói cách khác, Na Lạp thị thực hiện các nghi lễ của hoàng hậu trong thời gian này. Một vai trò nổi bật của bà là 'Dẫn' (率; 'suất') các phi tần đến chúc mừng Sùng Khánh Thái hậu trong lễ gia tôn huy hiệu. Trong văn bản triều Thanh, từ 'suất' có thể chỉ sự dẫn đầu của một cá nhân hoặc nhóm người. Việc Na Lạp thị 'suất' các phi tần tương tự như Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu cho thấy rõ vai trò hoàng hậu của một 'nhiếp lục cung sự' hoàng quý phi. Lễ mừng sinh nhật của Na Lạp thị ('Thiên Thu tiết' 千秋節) cũng được tổ chức theo quy chế của hoàng hậu. Ngược lại, Hiếu Ý Nhân Hoàng hậu Đông Giai thị, khi không có hoàng hậu, không được đãi ngộ này, chỉ được gọi là 'Hoàng quý phi dĩ hạ' (皇貴妃以下) hoặc 'Hoàng quý phi đẳng' (皇貴妃等), không có quyền hạn hoàng hậu. Ví dụ, trong lễ gia tôn huy hiệu cho Chiêu Thánh Thái hoàng thái hậu và Nhân Hiến Hoàng thái hậu năm Khang Hi thứ 20 (1681), văn bản ghi rõ: các Hoàng quý phi phải đứng bên tả hoặc hữu, và không có quyền đứng đầu nhóm, điều này chứng tỏ rằng hoàng quý phi không phải là chủ nhân trong các dịp lễ như vậy. Ngược lại, 'nhiếp lục cung sự' hoàng quý phi có quyền làm chủ trong các sự kiện này.

Theo quy định triều Thanh, Na Lạp thị là hoàng quý phi đầu tiên được sử dụng màu 'Minh hoàng sắc' (明黄色) - màu vàng sáng chỉ dành cho Đế-Hậu trước đó, trong khi trước đây chỉ dùng màu vàng sậm gọi là 'Kim hoàng sắc' (金黄色). Vào thời Khang Hi và Ung Chính, 'Hoàng quý phi' và 'Quý phi' vẫn tương đương, nhưng từ triều Càn Long, quy chế của Hoàng quý phi được quy định chi tiết hơn giống như Đế-Hậu. Cũng từ thời Càn Long, một 'Lệ bất thành văn' hình thành trong triều Thanh: khi hoàng hậu qua đời, phi tần có khả năng làm hoàng hậu sẽ được phong làm hoàng quý phi trước, sau khi mãn tang hoàng hậu sẽ trở thành hoàng hậu. Ngoài Na Lạp thị, chỉ có Hiếu Hòa Duệ Hoàng hậu Nữu Hỗ Lộc thị và Hiếu Toàn Thành Hoàng hậu Nữu Hỗ Lộc thị theo lệ này.

Sự ưu việt của 'Nhiếp lục cung sự Hoàng quý phi' được người đời Thanh sau này coi là một biệt lệ khó có được. Tuy nhiên, nhiều người vẫn hiểu lầm giữa 'nhiếp lục cung sự' hoàng quý phi và hoàng quý phi thông thường. Sách 'Thanh cung từ' viết vào cuối triều Thanh nhắc đến khái niệm 'Phó hậu', mặc dù hiện đại gán khái niệm này cho hoàng quý phi nói chung, nhưng ý nghĩa gốc của tác giả là nói về các 'nhiếp lục cung sự' hoàng quý phi. Văn bản viết rằng: 'Chế độ nhà Thanh, dưới Hậu có Hoàng quý phi là tôn quý nhất, có thể 'Tổng nhiếp lục cung sự' tức là Phó hậu vậy'. Điều này có nghĩa là 'Phó hậu là hoàng quý phi có thể Nhiếp lục cung sự', không phải 'Cứ là hoàng quý phi tức là Phó hậu' như nhiều người lầm tưởng.

Các quốc gia đồng văn

Trong thời kỳ nhà Nguyễn, từ triều Minh Mạng, vị trí hoàng quý phi được đặt ra với chức năng 'trợ giúp Hoàng hậu', và chưa thực sự được xem là vị trí chính thất thay thế hoàng hậu. Về sau, danh vị này dần được công nhận như vị trí chính thất. Mặc dù được đặt ra từ thời Minh Mạng, nhưng các vua nhà Nguyễn hiếm khi phong tặng hoàng quý phi thực sự. Trong lịch sử nội đình triều Nguyễn, chỉ có ba người từng giữ danh hiệu hoàng quý phi, bao gồm Lệ Thiên Anh Hoàng hậu Vũ thị của Vua Tự Đức, Phụ Thiên Thuần Hoàng hậu Nguyễn Hữu thị của Vua Đồng Khánh, và bà Nguyễn Gia Thị Anh của Vua Thành Thái.

Trong triều Nguyễn, hoàng quý phi có địa vị rất cao, vượt qua cả bậc Nhất giai. Kể từ thời Tự Đức, đã có quy định rõ ràng về việc vái lạy và hành lễ, hoàng quý phi nhận mọi hành lễ từ các phi tần trong nội đình, từ vái đến lạy, gần như thay thế vai trò của hoàng hậu mà không bị hạn chế như thời nhà Thanh. Theo trường hợp của Phụ Thiên Thuần Hoàng hậu và bà Nguyễn Gia Thị Anh, khi được phong hoàng quý phi, người đó trở thành vợ cả hợp pháp của vua triều Nguyễn. Tuy nhiên, trường hợp của Trương Như Thị Tịnh không được ghi nhận trong Đại Nam thực lục và các chỉ dụ phong tặng nội đình, mà chỉ được nhắc đến với tư cách là vợ đầu của Khải Định Đế.

Triều Tiên, là vương quốc mà các vị vua chỉ xưng là Vương, đã chính thức đổi thành Hoàng đế vào năm 1897 dưới triều Cao Tông Lý Hi. Chính thất của nhà vua được phong là 'Hoàng hậu', và Tần nhất phẩm trở thành 'Hoàng quý phi' (황귀비). Trong triều đại này, chỉ có duy nhất một người được phong hoàng quý phi, đó là Thuần Hiến Hoàng quý phi.

Lễ phong tước

Trung Quốc

Ở Việt Nam, khi ban chiếu chỉ phong tước, thường sử dụng từ 'Sắc phong', nhưng thực tế từ này có nghĩa là 'Dùng sắc để phong tước'. Trong khi đó, các phi tần lại được phong tước bằng 'Sách' nên đúng ra phải gọi là Sách phong (冊封). Triều Minh có thói quen phong phi tần bằng 'Sách lập' (冊立) tương tự như hoàng hậu, với nghi thức rất trang trọng.

Theo Minh sử, quy trình phong tước cho phi tần, dù là hoàng quý phi hay hoàng phi, đều tuân theo một quy trình chung:

Quy trình phong tước cho hoàng phi trong triều Minh có sự thay đổi rõ rệt qua ba thời kỳ: Hồng Vũ, Vĩnh Lạc và Gia Tĩnh. Thời Hồng Vũ, tất cả hoàng phi, từ Quý phi Tôn thị đến Thuận phi Hồ thị, đều đội 'Cửu địch Tứ phượng quan' (九翚四鳳冠) và mặc 'Địch y Cửu đẳng' (翟衣九等). Khi nhận sách và ấn, sách dùng bạc mạ vàng, ấn khắc chữ 'Hoàng phi chi ấn' (皇妃之印). Đến thời Vĩnh Lạc, hoàng phi không còn mặc Địch y mà chuyển sang 'Đại sam Hà bí' (大衫霞帔). Thời Gia Tĩnh, hoàng quý phi nhận sách bằng vàng ròng và bảo bằng vàng, trong khi các hoàng phi và hoàng tần khác chỉ nhận sách bạc mạ vàng và quý phi cũng chỉ có thêm ấn vàng. Việc chỉ hoàng quý phi được nhận 'Bảo' cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong hậu cung, và thời Gia Tĩnh chính thức phân biệt 'Hoàng quý phi' ra khỏi hàng phi tần, hoặc ghi chú là 'Hoàng quý phi đẳng phi' (皇貴妃等妃).

Lễ sách phong hoàng quý phi triều Thanh, theo tài liệu Quốc triều cung sử (国朝宫史) do Đại học sĩ Ngạc Nhĩ Thái và Trương Đình Ngọc biên soạn:

Lễ sách phong của Kế Hoàng hậu Na Lạp thị, với tư cách hoàng hậu, khác biệt hoàn toàn so với lễ phong hoàng quý phi thông thường. Bà nhận nghi thức 'Khánh hạ' (慶賀), một kiểu lễ chúc mừng công khai từ quan viên, chỉ áp dụng trong dịp 'Tam đại tiết' (Nguyên Đán, Đông chí, Vạn thọ), khi hoàng đế làm 'lễ Đăng cực', 'Thượng tôn hiệu' cho hoàng thái hậu và lễ 'Sách lập Trung cung' cho hoàng hậu. Trong ngày lễ, Na Lạp thị tại Giao Thái điện đã nhận 'Lục túc tam quỵ tam bái lễ' từ công chúa, vương phi và mệnh phụ. Điều này chứng tỏ vị trí 'Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự' không giống như hoàng quý phi thông thường, như Thanh sử cảo ghi: 'Năm Càn Long thứ 13, định Hoàng phi Nhiếp lục cung sự, thể chế lễ nghi cùng tế cáo đều y như lễ sách lập Trung cung'.

Khi hoàng đế phong tước hiệu cho các thái phi, quy trình được gọi là Tôn phong (尊封). Quy trình tôn phong, cùng sách và bảo mà các thái phi nhận trong lễ, giống như khi gia phong cho phi tần bình thường, nhưng các thái phi không cần bái yết hoàng đế do họ là phi tần của tiên hoàng đế. Thêm vào đó, sách bảo dành cho các thái phi, dù ở bất kỳ tước vị nào, đều dùng ngọc thay vì vàng như đối với phi tần.

Quốc gia cùng ngôn ngữ

Mặc dù các vua triều Nguyễn coi vị trí hoàng quý phi cao hơn các phi tần, và thậm chí trong thời Đồng Khánh và Thành Thái, vị hiệu này còn được xem là của chính thê, nhưng nghi lễ phong tước hoàng quý phi triều Nguyễn vẫn tuân theo quy chuẩn dành cho các phi tần bình thường, không có 'Bảo' hay 'Ấn'. Sách phong cho hoàng quý phi được làm bằng vàng ròng, khác với Nhất giai và Nhị giai chỉ dùng bạc mạ vàng.

Quy trình sách phong cho cung giai của triều Nguyễn được ghi lại trong Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ như sau:

Nhà Triều Tiên chỉ thực hiện lễ phong hoàng quý phi dưới triều Cao Tông. Theo ghi chép, Nghiêm thị nhận sách và ấn vàng, không được cấp 'Bảo', và được hưởng nghi lễ trong nội điện. Tuy nhiên, hoàng quý phi chỉ là danh hiệu phi tần, thường được liệt kê sau hoàng thái tử.

Các đời hoàng quý phi

Nhà Minh

Nhà Thanh

Nhà Nguyễn

Nhà Triều Tiên

• Các cấp bậc của hậu phi triều Thanh
• Hoàng hậu
• Hoàng đế
• Phi tần
• Nhà Nguyễn
• Phi (hậu cung)
• Tần (hậu cung)

Chú thích

Nguồn tham khảo