Danh sách 10 Bài thơ nổi tiếng của nhà thơ Xuân Diệu

Yêu

Yêu, là chết trong lòng một ít,
Vì ít khi yêu mà chắc chắn được yêu?
Cho rất nhiều, nhận lại không nhiều:
Người ta phụ, hoặc thờ ơ, chẳng biết.

Phút gần gũi cũng như giờ chia ly.
Tưởng trăng tàn, hoa tạ với tâm hồn tiêu,
Vì ít khi yêu mà chắc chắn được yêu!
- Yêu, là chết trong lòng một ít.

Họ lạc lối giữa u sầu mịt mù,
Những người theo dõi dấu chân yêu;
Và cảnh đời là sa mạc cô đơn.
Và tình yêu là sợi dây buộc kín.
Yêu, là chết trong lòng một ít.

Nguồn: Tuyển tập Tự lực văn đoàn (tập III), NXB Hội nhà văn, 2004

Dại khờ

Người ta khổ vì thương không phải cách,
Yêu sai duyên, và mến chẳng nhằm người.
Có kho vàng nhưng tặng chẳng tuỳ nơi,
Người ta khổ vì xin không phải chỗ.

Đường êm quá, ai đi mà nhớ ngó!
Đến khi hay, gai nhọn đã vào xương.
Vì thả lòng không kìm chế dây cương,
Người ta khổ vì lui không được nữa.

Những mắt cạn cũng cho rằng sâu chứa;
Những tim không mà tưởng tượng tràn đầy;
Muôn ngàn đời tìm cớ dõi sương mây,
Dấn thân mãi để kiếm trời dưới đất.

Người ta khổ vì cố chen ngõ chật,
Cửa đóng bưng nên càng quyết xông vào.
Rồi bị thương, người ta giữ gươm dao,
Không muốn chữa, không muốn lành thú độc.

Nguồn: Tuyển tập Tự lực văn đoàn (tập III), NXB Hội nhà văn, 2004

Vội vàng

Tặng Vũ Đình Liên

Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.

Của ong bướm này đây tuần trăng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si.
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi;
Mỗi sáng sớm, thần vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.
Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,
Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại.
Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời;
Mùi tháng, năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt...
Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?
Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa...

Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm,
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!

Đây là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu trước Cách mạng. Đây là tiếng nói của một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt, nhưng đằng sau đó là cả một quan niệm nhân sinh mới chưa thấy trong thơ ca truyền thống.

Bài thơ này được sử dụng trong các chương trình SGK Văn học 11 giai đoạn 1990-2006, Ngữ văn 11 từ 2007.

Nguồn:
1. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7: Văn học giai đoạn 1900-1945), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2004
2. Thơ thơ, NXB Sống mới, Saigon, 1971
3. Tuyển tập Tự lực văn đoàn (tập III), NXB Hội nhà văn, 2004
4. Hoài Thanh, Hoài Chân, Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học, 2007

“Vì sao”

Tặng Đoàn Phú Tứ

Bữa trước giêng hai dưới nắng đào,
Nhìn tôi cô muốn hỏi “vì sao?”
Khi tôi đến kiếm trên môi đẹp
Một thoáng cười yêu thoả khát khao.

- Vì sao giáp mặt buổi đầu tiên,
Tôi đã đày thân giữa xứ phiền,
Không thể vô tình qua trước cửa,
Biết rằng gặp gỡ đã vô duyên? -

Ai đem phân chất một mùi hương
Hay bản cầm ca! Tôi chỉ thương,
Chỉ lặng chuồi theo giòng xảm xúc
Như thuyền ngư phủ lạc trong sương

Làm sao cắt nghĩa được tình yêu!
Có nghĩa gì đâu, một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt,
Bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu...

Cô hãy là nơi mấy khóm dừa
Dầm chân trong nước, đứng say sưa,
Để tôi là kẻ qua sa mạc
Tạm lánh hè gay; - thế cũng vừa.

Rồi một ngày mai tôi sẽ đi.
Vì sao, ai nỡ bỏ làm chi!
Tôi khờ khạo lắm, ngu ngơ quá
Chỉ biết yêu thôi, chẳng hiểu gì.

Nguồn: Tuyển tập Tự lực văn đoàn (tập III), NXB Hội nhà văn, 2004

Đây mùa thu tới

Tặng Nhất Linh

Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,

Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng;
Đây mùa thu tới - mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.

Hơn một loài hoa đã rụng cành
Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh;
Những luồng run rẩy rung rinh lá...
Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh.

Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ...
Non xa khởi sự nhạt sương mờ...
Đã nghe rét mướt luồn trong gió...
Đã vắng người sang những chuyến đò...

Mây vẩn từng không, chim bay đi,
Khí trời u uất hận chia ly.
Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói
Tựa cửa nhìn xa, nghĩ ngợi gì.

Trong Lời đưa duyên giới thiệu tập Thơ thơ, tác giả viết: “Đây là lòng tôi đương thời sôi nổi, đây là hồn tôi vừa lúc vang ngân và đây là tuổi xuân của tôi, và đây là sự sống của tôi nữa (...). Tập thơ bắt đầu của tôi đây, bạn chớ bắt chước những người khôn ngoan, họ không biết quý phần ngon nhất của đời: tình yêu và tuổi trẻ (...). Tôi gửi hồn tôi cho những người trẻ tuổi và nhất là trẻ lòng!”

Bài thơ này từng được sử dụng trong chương trình SGK Văn học 11 giai đoạn 1990-2006, nhưng đã được lược bỏ trong SGK Ngữ văn 11 từ 2007.

Nguồn:
1. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7: Văn học giai đoạn 1900-1945), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2004
2. Hoài Thanh, Hoài Chân, Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học, 2007

Chiều

Tặng Nguyễn Khắc Hiếu

Hôm nay, trời nhẹ lên cao,

Tôi buồn không hiểu vì sao tôi buồn...
Lá hồng rơi lặng ngõ thuôn,
Sương trinh rơi kín từ nguồn yêu thương.
Phất phơ hồn của bông hường,
Trong hơi phiêu bạt còn vương máu hồng.
Nghe chừng gió nhớ qua sông,
E bên lau lách thuyền không vắng bờ.
- Không gian như có dây tơ,
Bước đi sẽ đứt, động hờ sẽ tiêu.
Êm êm chiều ngẩn ngơ chiều,
Lòng không sao cả, hiu hiu khẽ buồn...

Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc thành bài hát Mộ khúc.

Ấm áp xuân

Giữa vườn tĩnh lặng, tiếng chim hòa nhịp vui vẻ,
Người con gái nhìn sương mơ màng dưới ánh mặt trời,
Biết sao mùa xuân bắt đầu êm đềm như thế!
Nụ cười tươi sáng kết thành những bông hoa hồng.

Ánh sáng mềm mại len lỏi vào những cành cây cao,
Cành vàng lung linh trong nắng, lá xanh rì rào,
Gió êm đềm thổi nhẹ, không gì là ngẫu nhiên,
Một cành mai va vào cành đào, khe khẽ vuốt ve.

Tóc liễu xanh buông thả, mỹ miều quá đỗi,
Bên bó hoa mới tinh tươi như hòa cùng gió,
Một bầu không khí dịu dàng như mê mải,
Phảng phất mang theo hương thơm của tình yêu.

Đây là lần đầu tiên cô gái nghe thấy,
Âm nhạc nội tâm nâng lên bài ca đam mê,
Mùa xuân rực rỡ trên đôi má,
Khơi dậy cảm giác nặng trĩu trong lòng...

Cô gái bồi hồi chờ đợi một người,
Chưa từng hẹn gặp - giữa mùa xuân tươi đẹp,
Với chàng trai trẻ ở xa xôi,
Cô gái làm duyên, đứng đó với nụ cười tươi tắn.

Nguồn: Xuân Diệu, Thơ thơ, Nxb Sống mới - Sài Gòn, 1971

Anh không là biển xanh

Nhưng anh ước em là bãi cát trắng

Bãi cát dài trải rộng

Chiếu sáng như pha lê...

Bờ đẹp cát vàng

- Dài dằng dặc hàng thông

Như mơ màng yên bình

Trải qua hàng ngàn năm bên sóng...

Anh muốn trở thành sóng xanh

Hôn mãi bãi cát vàng em

Hôn nhẹ nhàng, êm đềm

Hôn mãi mãi êm ấm

Đã hôn rồi, hôn mãi

Cho đến mãi mãi

Cho đến tan cả trời đất

Anh mới ngừng sóng đập...

Cũng có những lúc dữ tợn

Nghiến nát bờ em

Là khi triều yêu thương

Lấp đầy bến cả ngày cả đêm

Anh không là biển xanh

Nhưng anh cũng muốn trở thành bể xanh

Để hát mãi bên gành

Một tình yêu vô tận

Để những lúc bọt biển tung trắng

Và gió về bay khắp nơi

Như hôn mãi không ngừng

Vì yêu bãi cát nhiều lắm, em ơi!

4-4-1962

9. Bài thơ: Tương tư chiều

Chiều hôm nay lạnh lẽo, mặt trời buông sương sớm;

Anh nhớ em, em ơi! Anh nhớ em.

Không gì đau lòng bằng những chiều êm đềm.

Khi ánh sáng hòa quyện cùng bóng tối.

Gió nhẹ nhàng thổi qua đám cỏ rối;

Một ít đêm âm u trong dòng cây;

Mây đi theo đàn chim về núi xa xăm

Đoàn những lớp nhẹ nhàng, yên bình

Khung cảnh xám xịt nghĩa là sắp tan thành nước mắt.

Hết rồi! Không còn gì nữa đâu em!

Hết rồi, gió gác cùng trăng thanh thản.

Cùng làn sương rơi trên tóc gần gũi,

Đã hết đi nỗi oán hờn và uất ức.

(Giận nhau cũng có điều lạ lùng!)

Anh một mình, nghe bao buổi chiều

Trôi dần trong hồn hiu buồn bã.

Anh nhớ âm thanh. Anh nhớ hình dáng. Anh nhớ kỷ niệm.

Anh nhớ em, anh nhớ nhiều! Em ơi!

Anh nhớ những ngày xa xôi

Nhớ đôi môi cười ở phương trời xa.

Nhớ đôi mắt nhìn anh đầy yêu thương!

Gió đã từng mang bao kỷ niệm đi,

- Nhưng kỷ niệm vẫn gọi ta... làm chi...

10. Bài thơ: Tình thứ nhất

Một tình yêu đầu đời chỉ có một lần,

Anh dành cho em, cùng với một lá thư.

Em không nhận, và tình yêu của anh đã mất
Tình đã cho không bao giờ lấy lại được.

Lá thư mỏng manh như suối mơ ảo;
Tình buồn như tất cả sự chia ly.
Lá thư kỹ lưỡng giấu kín trong túi áo;
Được viết lại trăm lần mới gửi đi.

Tim e thẹn cùng với tờ giấy nhỏ bé,
Đến bên em, đợi chờ mãi không trở về.
Em đã làm tan nát trái tim và tờ giấy,
- Mây đầy trời hôm ấy che phủ đồng cỏ.

May mắn là lòng anh vẫn còn trẻ thơ.
Máu xuân chưa hết nở hoa rộ;

Vườn mưa gió vẫn nghe tiếng chim vang;

Anh lại còn yêu, hoa lựu, hoa trà.

Nhưng khoảnh khắc đầu tiên say mê hoa lá,

Đã nhiều lần anh bắt gặp giấc mơ
Đôi mắt sợ không dám nhìn,
Đôi tay yêu không dám nắm.

Anh nghĩ đó chỉ là trò đùa của tuổi thơ,

Nhưng ai ngờ trái tim đã vỡ!

Mắt không nước mắt, nhưng rất nhiều lệ chảy
Len lỏi thầm trong tâm trí.

Hoa đầu tiên mang mùi trinh bạch;

Xuân mới chớm đã tươi sáng tự nhiên.

Hương thơm vẫn còn đọng mãi như đá quý;

Sương tan, trời đất cũng phủ mờ.

Lá rơi lạc trôi dòng nước ảo ảnh,
Ánh sáng buổi sáng cũng phai nhạt màu.

Một tình yêu đầu đời chỉ có một lần,
Anh dành cho em, và anh đã mất nó!

Nguồn: Tuyển tập Tự lực văn đoàn (tập III), NXB Hội nhà văn, 2004