Danh sách 11 vụ án oan nổi tiếng tại Việt Nam

Trong tháng 8/2003, chị Nguyễn Thị Hoan bị sát hại tại nhà riêng ở thôn Me, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, Bắc Giang. Trong quá trình điều tra, ông Nguyễn Thanh Chấn bị tạm giam và bị khởi tố về tội giết người. TAND tỉnh Bắc Giang tuyên phạt ông Chấn án tù chung thân với tội danh giết người “có tính chất côn đồ”. Trong 10 năm tù, ông Chấn liên tục kêu oan, vợ ông chỉ ra hung thủ thực sự là Lý Nguyễn Chung. Tháng 7/2013, Cục điều tra VKSND Tối cao vào cuộc và Lý Nguyễn Chung thú nhận tội giết chị Hoan. Công an tỉnh Bắc Giang thừa nhận “có sai sót” và tiến hành điều tra cán bộ có hành vi ép cung hồ sơ vụ án. VKSND tối cao khởi tố, bắt tạm giam nguyên thượng tá Trần Nhật Luật và ông Đặng Thế Vinh để điều tra hành vi làm sai lệch hồ sơ vụ án.

Năm 2003, lực lượng công an Tây Ninh triển khai cuộc truy quét đường dây buôn bán và vận chuyển 300 bánh heroin trên toàn quốc. Trong cuộc truy quét này, Anh Hùng bị bắt giam và bị buộc tội là mắt xích quan trọng trong đường dây. Anh bị tuyên án tử hình sau 2 phiên xử sơ thẩm với tội danh vận chuyển 25 bánh heroin. Chỉ khi phiên xử phúc thẩm lần 2 diễn ra vào tháng 4/2007, tòa phát hiện nhiều mâu thuẫn trong bằng chứng và chứng cứ buộc tội. Cuộc sống của Anh Hùng chỉ thay đổi khi công bố phiên xử phúc thẩm lần 2, khi đó cơ quan chức năng xin lỗi và bồi thường oan sai cho Anh Hùng với số tiền hơn 100 triệu đồng.

Ông Huỳnh Văn Nén, sau 18 năm ngồi tù oan, được gọi là “người tù thế kỉ” với 2 án giết người oan sai, một trong vụ sát hại bà Lê Thị Bông và một trong 'kỳ án vườn điều'. Theo cáo trạng vụ án sát hại bà Lê Thị Bông, vào ngày 23/4/1998, Thọ và Hồ Thanh Việt trộm tài sản trong nhà bà Bông tại xã Tân Minh. Bị phát hiện, họ dùng dây xiết cổ bà Bông rồi lấy đi chiếc nhẫn vàng. Ông Nén bị bắt giữ vì được cho là hung thủ. Nhiều năm sau, Thọ đầu thú và tố cáo ông Nén vô tội. Ông Nén thậm chí còn bị ép cung khai có liên quan đến vụ án giết bà Dương Thị Mỹ (kỳ án vườn điều), nhưng năm 2005, vụ án này cũng được xác nhận oan sai. Ông Nén cuối cùng được trả tự do cuối năm 2015 khi hung thủ thực sự đầu thú.

Vụ án oan này bắt đầu từ đầu tháng 7/2001 khi Công ty công trình 4.3 (đường Lê Hồng Phong, phường Bình Thủy, TP. Cần Thơ, Hậu Giang (cũ)) mất trộm 103 dây cu-roa và một lốc tủ lạnh. Ngay sau đó, bốn nhân viên công trình, gồm ông Phạm Văn Tâm (81 tuổi), Võ Thành Long (64 tuổi), Trần Công Thành (64 tuổi), Mã Lương Tình (59 tuổi), bị bắt giam. Sau hơn 9 tháng giam giữ, nhóm này được tạm tha.
Thực hiện điều tra mà không có đủ chứng cứ, tháng 5/2014, cơ quan chức năng đình chỉ vụ án và đình chỉ bị can đối với 4 người. Cho đến thời điểm này, ông Long đã mất gần 6 năm. VKSND TP. Cần Thơ chịu trách nhiệm bồi thường oan sai và đã xin lỗi công khai, bồi thường 650 triệu đồng cho mỗi người bị oan.

Theo cáo trạng, ngày 06/07/2013, ông Lý Văn Dũng (hành nghề xe ôm) được phát hiện chết trên đường ở xã Đại Ân 2, huyện Trần Đề. Công an Sóc Trăng sau đó bắt tạm giam và khởi tố 6 thanh niên về tội giết người, cướp tài sản. Diễm bị bắt vì không tố giác tội phạm. Khi vụ án sắp kết thúc điều tra, cuối năm 2013, Lê Thị Mỹ Duyên (gần 14 tuổi, ngụ Kiên Giang) đến đầu thú tại công an TP. HCM, thừa nhận đã cùng Phan Thị Kim Xuyến (15 tuổi, ngụ Trần Đề) giết ông Dũng để cướp tài sản. VKSND tỉnh Sóc Trăng thừa nhận sai sót, bồi thường cho 7 thanh niên bị bắt oan. Phan Thị Kim Xuyến, thiếu nữ gây án, được minh oan.

Trong năm 2007 và 2009, công ty TNHH Quang Điền, do giám đốc Đinh Quang Điền làm chủ chốt, thế chấp tài sản vay ngân hàng hơn 13 tỉ để mở rộng kinh doanh. Tháng 6/2011, VKSND TP. Buôn Ma Thuột bắt ông Điền về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản sau lá thư nặc danh. Ông bị truy tố và tạm giam 8 tháng nhưng không có bằng chứng xác minh tội danh. Vụ án sau đó được chuyển lên cơ quan công an tỉnh và kết luận ông Điền không phạm tội. Đầu năm 2013, sau 240 ngày ngồi tù oan, VKSND TP. Buôn Ma Thuột xin lỗi công khai giám đốc Điền. Ông Điền kiện đòi bồi thường gần 7 tỉ đồng, chứng minh thiệt hại lớn do bị bắt oan khiến hoạt động công ty trì trệ, hợp đồng bị hủy, lãi suất nợ vay ngân hàng tăng, gây thất thu lớn...

Dựa vào hồ sơ vụ án, vào ngày 22/7/1991, ông Lá đi làm đồng khi hai em trai Phan Văn Châu (13 tuổi) và Phan Văn Tân (15 tuổi) bị Công an xã Hiệp Thành (huyện Châu Thành) bắt vì tình nghi trộm dây điện. Sau ba ngày, ông Lá bị công an huyện bắt giam và VKSND Châu Thành truy tố ông với tội danh hủy hoại tài sản xã hội chủ nghĩa. Vào cuối năm 1991, TAND huyện Châu Thành tuyên phạt ông Lá 4 năm tù vì cho rằng ông là chủ mưu vụ án, mặc dù ông không nhận tội và cơ quan điều tra đã vi phạm quy trình tố tụng. Một năm sau, ông Lá kháng cáo và TAND tỉnh Long An hủy án. Công an huyện Châu Thành đã ra lệnh tạm giam ông thêm 2 tháng nhưng không có sự đồng ý của VKS nên gia đình đã bảo lãnh tại ngoại. Ông Lá đã liên tục gửi đơn kêu oan, nhưng cơ quan tố tụng ở Long An không phản hồi. Vụ án dừng lại, để ông Lá vẫn mang thân phận bị can. Đến ngày 12/09/2013, ông Lá mới nhận được quyết định đình chỉ điều tra vụ án. Tuy nhiên, không có một cơ quan nào đứng ra nhận trách nhiệm, xin lỗi và bồi thường cho ông. Ông Lá đã phải khởi kiện đòi bồi thường hai lần. Cho đến tháng 12/2014, khi Ban Nội chính Trung ương can thiệp, ông mới được đảm bảo bồi thường 300 triệu đồng.

Vào đầu tháng 5/1998, ông Lương Ngọc Phi, nguyên giám đốc công ty khai thác chế biến nông – hải sản xuất nhập khẩu Hòa Bình bị bắt giam vì tình nghi trốn thuế và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Vào tháng 9/1999, TAND tỉnh Thái Bình đã kết án ông Phi với tội danh vay ngân hàng hơn 8,5 tỉ đồng để đầu tư, trả nợ ngân hàng và bị người khác chiếm đoạt. HĐXX tuyên phạt ông Phi 17 năm tù về hai tội danh, 'lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản XHCN' và 'trốn thuế', sau đó tiến hành phát mãi toàn bộ tài sản của ông, bao gồm nhà xưởng, ô tô, hàng hóa … để khắc phục thiệt hại lên tới 5,6 tỉ đồng.Ông Phi đã kháng án lên TAND tối cao. Vào tháng 4/2000, Toà Phúc thẩm TAND tối cao tại Hà Nội tuyên trắng án tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và xác định số tiền ông Phi nợ ngân hàng chỉ là mối quan hệ sự dân.Ông Phi vẫn tiếp tục bị giam giữ để điều tra “hành vi trốn thuế” cho tới ngày 30/3/2001 mới được thả sau gần ba năm bị giam giữ. Cho đến cuối năm 2003, VKS đã phải đình chỉ điều tra ông Phi về tội danh trốn thuế. Hai năm sau đó, toà án tỉnh Thái Bình đã phải xin lỗi công khai ông Phi tại địa phương. Ngoài ra, ông yêu cầu bồi thường gần 22 tỉ đồng do tổn thất tinh thần, thu nhập thực tế, thiệt hại về tài sản và mất mát quá nhiều từ sai phạm của cơ quan tố tụng.

Theo hồ sơ vụ án, tháng 5/2011 bà Bích ký hợp đồng chuyển nhượng toàn bộ trang trại và tài sản trên đất ở xã Tà Lài (Tân Phú, Đồng Nai) cho người khác giá hơn 1 tỉ đồng. Người mua đặt cọc 650 triệu nhưng sau đó vi phạm thời hạn thanh toán và xảy ra tranh chấp. Cho đến tháng 3/2012, thấy căn nhà xuống cấp, bà Bích làm đơn gửi UBND xã Tà Lài, xin phép sửa chữa nhà và được chấp thuận. Tuy nhiên, khi bà thuê người tiến hành dỡ bỏ căn nhà cấp 4 và hàng rào thì lại bị Công an huyện Tân Phú khởi tố vì tội danh hủy hoại tài sản. Một năm sau đó, VKS cùng cấp ra cáo trạng truy tố bà Bích với cùng tội danh.Đến tháng 12.2013, TAND huyện Tân Phú bất ngờ ban hành quyết định đình chỉ điều tra vụ án với lý do Viện KSND huyện Tân Phú đã rút quyết định truy tố bà Hà Ngọc Bích và đề nghị TAND đình chỉ vụ án. Bà Bích sau đó đã yêu cầu VKS phải xin lỗi công khai tại UBND xã Tà Lài vì trước đây, TAND huyện Tân Phú đã từng tổ chức phiên tòa lưu động để xét xử bà. Sau đó, vào ngày 13/8/2015, tại buổi xin lỗi công khai bà Hà Ngọc Bích vì đã truy tố oan về tội hủy hoại tài sản, đại diện VKSND huyện Tân Phú, Trương Khắc Thiện đã công khai thừa nhận cơ quan này có sai phạm khi nóng vội, thiếu chặt chẽ, đánh giá sai tính chất vụ việc khi truy tố bà Bích.

Vào ngày 27/6/2005, người dân ở thôn Yên Lý đã chứng kiến sự kinh hoàng khi cháu bé 5 tuổi, con của chị Liễu, bị sát hại. Điều này được phát hiện tại mương nước gần bờ ruộng, cách nhà khoảng một cây số. Sau 4 tháng mòn mỏi mà không tìm ra manh mối, Cơ quan Điều tra đã tạm đình chỉ vụ án. Họ đã kêu gọi sự hỗ trợ từ cộng đồng để tìm kiếm thông tin về bất kỳ trường hợp nào liên quan đến hiếp dâm hoặc hành vi tình dục đáng ngờ. Bầu không khí căng thẳng bao trùm làng, làm mất đi sự yên bình xưa.

Theo nội dung hồ sơ vụ án, khoảng một tuần trước khi xảy ra án mạng, vào ngày 12/12/2001, ông Trương Bá Nhàn, người ở quận Tân Bình, TP. HCM, đã được vợ chồng bà Hoàng Thị Kim A nhờ vào phòng ngủ để dọn dẹp và sắp xếp chiếc tủ. Trong quá trình này, có thể ông Nhàn đã để lại dấu vân tay khi đụng vào hộc tủ chứa tiền. Trong bối cảnh ồn ào, vào 12h ngày 12/12/2001, bà A bị phát hiện đã chết trong phòng ngủ với nhiều vết thương ở đầu và mặt, nhiều vật dụng trong nhà bị tung ra. Gia đình nạn nhân cho biết, mất khoảng 60 - 80 triệu đồng và 5 - 6 lượng vàng. Trong quá trình khám nghiệm hiện trường, Công an TP. HCM tìm thấy dấu vân tay của ông Nhàn, được cho là của hung thủ. Đầu tháng 1/2002, ông Nhàn bị bắt giam với cáo buộc “Dấu vân tay phát hiện bên trong hộc tủ bằng gỗ ở phòng ngủ nạn nhân là dấu tay ngón nhẫn phả', khớp với bản mẫu so sánh mang tên Trương Bá Nhàn'. Năm 2006, sau khi hết thời hạn điều tra mà CQĐT không có đủ chứng cứ chứng minh tội danh của ông Nhàn, ông đã gửi đơn đến VKSND TP. HCM, yêu cầu được xin lỗi công khai tại nơi cư trú, đăng cải chính trên báo và bồi thường gần 900 triệu đồng cho tổn thất tinh thần, sức khỏe, mất thu nhập… trong gần 4 năm bị bắt giam.