Buzz
Phần dưới đây tổng hợp hơn 20 bài văn mẫu phân tích và dàn ý tác phẩm 'Người lái đò Sông Đà' của Nguyễn Tuân, giúp các học sinh lớp 12 nắm vững kiến thức và tự tin hơn trong kỳ thi THPT Quốc gia môn Văn.
Kế hoạch Phân tích tác phẩm Người lái đò sông Đà
I. Khởi đầu
- Giới thiệu về Nguyễn Tuân (hồi ký, công trình nổi bật, phong cách sáng tác…)
- Tổng quan về tác phẩm Người lái đò sông Đà
II. Phần chính
1. Giới thiệu về Lời đề
Nguyễn Tuân đã lựa chọn Lời đề bằng hai câu thơ:
- Ngợi ca vẻ đẹp đặc biệt của sông Đà qua âm nhạc của tiếng hát con tàu
- Miêu tả vẻ đẹp lãng mạn, trữ tình của sông Đà trong bài thơ
→ Nguyễn Tuân tái hiện câu chuyện về dòng sông và cuộc sống ở Tây Bắc. Ông tường thuật một cách phong phú về tình yêu thiên nhiên, quê hương của người Việt Nam thông qua việc miêu tả về sông Đà. Tác phẩm của Nguyễn Tuân không chỉ là một tài liệu nghiên cứu sâu rộng mà còn là một tác phẩm văn học giàu tính nghệ thuật về con sông Đà.
2. Hình ảnh sông Đà
a) Giới thiệu tổng quan về sông Đà
- Sông Đà đại diện cho vẻ đẹp tự nhiên hùng vĩ của Tây Bắc – một dòng nước lớn chảy qua những vùng núi rừng cao nguyên Tây Bắc
- Về địa lý: sông bắt nguồn từ Trung Quốc, chảy qua những vùng núi cao hiểm trở, với tốc độ dòng nước mạnh mẽ.
a) Vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của sông Đà (phần 1)
- Thông tin về hình dạng:
+ “Cảnh đá bờ sông như tường đứng”: lòng sông hẹp, “bờ sông như tường đứng”, chỉ có ánh nắng mặt trời đúng lúc ngọ mới chạm vào.
+ Tại ghềnh Hát Loóng: “nước chảy xô đá, đá chống sóng, sóng đánh gió” hỗn độn, nhưng luôn mang sức mạnh mạnh mẽ, không ngừng thách thức những người lái đò.
+ Tại Tà Mường Vát: “có những điểm nước hút mạnh giống như giếng bê tông”, chúng “phát ra tiếng kêu giống như cửa cống bị tràn nước”
- Tâm hồn của sông Đà được diễn tả qua “đá chông”:
+ Đá chông : ' Các tảng đá ở đây đã tồn tại hàng ngàn năm, vẫn kiên cường đứng vững trong lòng sông. Mỗi khi có thuyền qua qua khu vực cô độc này, những tảng đá này như được khơi gợi, nhô lên để chào đón thuyền'
+ Mặt nước lên cao :'Những tảng đá và hòn đá thành hàng, chia sông thành ba dãy, tạo ra các chướng ngại trên sông gây nguy hiểm cho thuyền. Một chiếc thuyền đơn độc không biết tránh xa nơi này để tránh tai nạn'
+ Ba mạng đánh lừa trên con sông:' Với vòng lặp đầu tiên, nó mở ra năm lối đi, trong đó có bốn lối tắt và một lối thoát ở bên trái sông' , 'vòng thứ hai này đã thêm nhiều lối tắt để làm cho thuyền lạc vào', 'còn một mạng lưới thứ ba nữa. Nó ít lối đi hơn, nhưng cả hai bên đều dẫn vào lối chết'.
→ Với nguồn gốc đầy đủ và kỹ thuật viết lãng mạn để làm nổi bật cảm giác mạnh mẽ, đầy rùng rợn, tác giả đã tạo ra một hình ảnh về một con sông dữ tợn, đầy đe dọa với con người.
b) Vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của sông Đà
- Trữ tình ở hình dáng sông đẹp đẽ khi nhìn từ trên cao, từ xa, rộng lớn để chiêm ngưỡng một vẻ đẹp sông mộng mơ, có khi nhà văn nhìn thấy nó đơn giản như 'một sợi dây thừng', như 'một mái tóc mượt mà…tóc trữ tình'.
- Tình cảm trữ tình được thể hiện qua gam màu của dòng sông: Nguyễn Tuân quan sát Sông Đà từ nhiều góc độ khác nhau, lần này từ góc nhìn thấp hơn và góc nhìn của một họa sĩ, của một nhà thơ để say sưa, quan sát tưởng tượng về màu sắc của Sông Đà, những biến đổi màu sắc qua các mùa, mỗi mùa đều đẹp đẽ, một cách nhìn phong phú và đa dạng.
- Khung cảnh bên bờ sông với góc nhìn từ trên cao xuống mặt nước, như một du khách trên thuyền 'Thuyền tôi trôi trên dòng Sông Đà…trên dòng nước'.
→ Sông Đà trong ánh nhìn của Nguyễn Tuân hiện lên như một dải lụa êm đềm giữa vùng núi rừng Tây Bắc hoang sơ, hùng vĩ.
3. Hình ảnh người lái đò trên Sông Đà
- Giới thiệu chung: Người lái đò Sông Đà làm nghề chở đò dọc theo dòng Sông Đà - nghề vận tải đường nước, họ mang trong mình hình ảnh một người lao động sông nước mạnh mẽ và vạm vỡ. Cuộc sống hàng ngày của họ là cuộc chiến với dòng sông Đà, là cuộc đấu tranh với thiên nhiên để giữ lấy sự sống, để tồn tại.
- Cuộc chiến trên dòng Sông Đà - một con sông hùng dữ và nham hiểm:
+ Là những người có kinh nghiệm, hiểu biết và thành thạo trong nghề lái đò: “trên dòng sông Đà, họ đã đi lại hàng trăm lần”, “họ biết tỉ mỉ... về những dòng nước”, ...
+ Là người thông minh, can đảm, và tài năng: tự tin đối mặt với dòng thác dữ “nén đau giữ lái, tỉnh táo chỉ huy người chèo ...”, “nắm vững chiến thuật của thần sông thần núi”, với động tác điêu luyện “cưỡi trên bờm sóng, đưa thuyền xuyên qua thác ...”
+ Là nghệ sĩ tài ba: ưa thích những đoạn sông có nhiều ghềnh thác, không thích lái đò trên những đoạn sông phẳng phiu, và coi việc đối mặt với “con thủy quái” là việc hàng ngày
- Trở về cuộc sống hàng ngày, sau cuộc chiến 'đêm đó, nhà ông châm lửa trong hang đá, nướng cơm lam..câu cá để lấp đầy đồng ruộng'. Đó là cuộc sống bình dị, khiêm tốn nhưng rất đáng ngưỡng mộ của người lái đò luôn đối mặt với thiên nhiên
→ Cuộc sống giản dị, khiêm nhường nhưng đầy đáng kính trọng
III. Kết luận
- Tổng quan về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm
+ Nội dung: Người lái đò Sông Đà tôn vinh vẻ đẹp hùng vĩ, kỳ diệu và thơ mộng của thiên nhiên, đặc biệt là của con người lao động khiêm tốn ở vùng Tây Bắc
+ Nghệ thuật: biểu diễn sự độc đáo, tài ba bằng từ ngữ phong phú, sáng tạo và hiểu biết sâu rộng về nhiều lĩnh vực, kết hợp một cách hài hòa giữa lãng mạn và hiện thực trong việc sáng tạo văn bút.
- Nhận xét về tác phẩm: Trong tác phẩm Người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân đã thể hiện một phong cách viết tài tình, cho thấy sự tài năng và lòng đam mê với cái Đẹp của một nghệ sĩ suốt đời tìm kiếm. - Nguyễn Tuân
Phân tích tác phẩm Người lái đò sông Đà - mẫu 1
Khi đọc tác phẩm của Nguyễn Tuân, mỗi người đều tìm thấy những cảm xúc riêng biệt, là sự ngưỡng mộ, khám phá và hi vọng. Dưới bàn tay tài năng của nghệ sĩ, độc giả như được sống lại những khoảnh khắc đẹp đẽ của thiên nhiên tươi đẹp. Điều này là một biểu hiện của sự tài năng trong việc sử dụng ngôn từ của ông. Đặc biệt là qua trích đoạn “Người lái đò sông Đà”, tài năng của ông đã được thể hiện rõ ràng hơn.
Cuộc đời của Nguyễn Tuân có thể được mô tả bằng một từ: độc đáo. Bản thân ông là một cá nhân đặc biệt, và vì vậy, tác phẩm nghệ thuật của ông cũng phải đặc biệt không kém. Dưới bàn tay tài hoa của mình, Nguyễn Tuân đã mô phỏng lại hình ảnh của con sông Đà, vừa hung bạo nhưng cũng đầy tình cảm. Ông đã tạo ra một bức tranh tuyệt vời về vẻ đẹp hoang dã của thiên nhiên, cùng với sự kiên cường và sức mạnh của con người.
Nguyễn Tuân đã khai thác tính đặc biệt của sông Đà từ hai phương diện: hung dữ và tình cảm. Điều quan trọng nhất mà ông nhấn mạnh là vẻ đẹp hung bạo của con sông. Bằng cách mô tả cảnh thác nước, Nguyễn Tuân đã thể hiện sự hứng khởi và sự kỳ vọng của mình trước vẻ đẹp tự nhiên hoang dã. Ông đã sử dụng ngôn từ sống động để diễn tả âm nhạc của dòng nước và hình ảnh của những tảng đá lớn, tạo nên một không gian sống động và sinh động.
Đặc biệt, khi mô tả cảnh thác nước, Nguyễn Tuân đã sử dụng một cách khéo léo và tinh tế. Ông đã mô tả một cách sống động và sinh động về sự mạnh mẽ và đẹp đẽ của con sông Đà. Thông qua việc nhân hóa các tảng đá và sử dụng trí tưởng tượng phong phú, Nguyễn Tuân đã tạo ra một bức tranh sắc nét về vẻ đẹp hoang dã và mạnh mẽ của thiên nhiên.
Dù tự tin của chúng không kéo dài lâu, dưới sự can đảm và kinh nghiệm của người lái đò, họ nhanh chóng vượt qua. Phần văn lãng mạn của ông càng được phát triển mạnh mẽ hơn. Dù con sông đầy thách thức, với những trở ngại khác nhau, ông lái đò vẫn không bị cản trở. Ông vượt qua từng cơn sóng, từng đợt nước một: “Dòng nước hùng mạnh đang chảy trên sông đá. Ông giữ chặt bánh lái, cố gắng theo luồng nước để tiến về phía cửa sông. Nhóm thủy thủ bên bờ sẵn lòng để cứu hộ nhưng ông đã vượt qua họ một cách dễ dàng. Với sự mô tả sắc nét và sinh động, ông thể hiện sự tài năng và kinh nghiệm lái thuyền của mình, cho thấy rằng ông đã vượt qua mọi thử thách để đạt được mục tiêu của mình.
Không chỉ có sự say mê và hứng thú, mà sự tinh tế của Nguyễn Tuân còn tìm thấy vẻ đẹp mơ mộng và trữ tình của con sông Đà. Trong khi sông Đà thể hiện sự hung dữ, thì ở đây lại là bức tranh của sự yên bình và đẹp đẽ. Bằng cách miêu tả tinh tế, ông tái hiện lại vẻ đẹp của sông Đà một cách sinh động và quyến rũ.
Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, thông qua cảnh sắc của sông Đà, không ai có thể biết chắc liệu đó là sự thật hay là sự mơ mộng. Sự trữ tình và mơ mộng của sông Đà đã được thể hiện rõ ràng. Sông Đà giờ đây không còn là một con sông hoang dã, mà trở nên như một cô gái dịu dàng và quyến rũ, với vẻ đẹp tự nhiên và tinh tế. Mỗi câu chữ đều toát lên sự trữ tình và tinh tế của tác giả, khiến cho độc giả cảm thấy như đang đắm chìm trong một bức tranh hoàn hảo của thiên nhiên và con người.
Bài viết về sông Đà nói chung và người lái đò sông Đà nói riêng không chỉ là về vẻ đẹp của một nhà văn tài năng, mà còn là về tấm lòng của một người yêu thiên nhiên và con người lao động. Đây là một tác phẩm đặc biệt, đầy cảm xúc, nơi mà tác giả đã thể hiện tình yêu và lòng trung thành với quê hương và con người.
Phân tích tác phẩm Người lái đò sông Đà - mẫu 2
Khi nhắc đến Nguyễn Tuân, chúng ta nghĩ ngay đến một nhà văn tài năng, suốt đời tìm kiếm cái đẹp. Các tác phẩm của ông là hiện thân của sự hoàn mỹ và tinh tế. Tác phẩm Người lái đò sông Đà, được trích từ tập tùy bút “Sông Đà”, là một minh chứng cho sự tài năng của ông sau cách mạng.
Tác phẩm này là kết quả của chuyến đi của Nguyễn Tuân tìm kiếm sự đẹp tự nhiên và con người của vùng đất Tây Bắc. Đây là một tác phẩm đặc biệt, nơi tác giả thể hiện sự yêu quý và tôn trọng với thiên nhiên và con người.
Sông Đà không chỉ đẹp về hình dáng mà còn đẹp về màu sắc của nước. Tác giả đã quan sát sông ở nhiều không gian và thời điểm khác nhau. Mùa xuân, dòng nước xanh ngọc bích, trong lành và rực rỡ. Mùa thu, sông chuyển sang màu đỏ như da mặt người bầm do rượu. Bằng cách mô tả chi tiết và so sánh độc đáo, sông Đà hiện ra vừa đẹp, vừa đa dạng và từ đó, ta cũng thấy được sự hiểu biết sâu rộng và khả năng quan sát tinh tế của nhà văn.
Bờ bãi của sông Đà thật đa dạng, trải dài như 'bờ sông Đà, bãi sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm sông Đà'. Việc chia nhỏ câu văn thành nhiều đoạn tạo ra nhịp điệu sôi động, nhanh chóng. Khi nhìn từ trên thuyền, sông Đà trở nên yên bình, tĩnh lặng hoàn toàn. Sự yên bình ẩn chứa trong dòng nước là một sức sống phong phú. Nhà văn cũng sử dụng so sánh tinh tế khi mô tả sông 'bờ sông hoang dã như một bờ tiền sử', 'bờ sông hồn nhiên như một câu chuyện cổ tích từ xa xưa'. Sông Đà không chỉ là dòng nước trong không gian mà còn là thời gian. Câu 'thuyền tôi trôi trên sông Đà' gợi lên sự tĩnh lặng của sông và bình yên trong tâm hồn con người. Trong khung cảnh thơ mộng đó, nhà văn nghe thấy tiếng còi sương - tiếng còi của một chuyến tàu đường sắt Phú Thọ - Yên Bái - Lai Châu, đó là âm thanh của cuộc sống hiện đại, đầy đủ.
Có thể thấy câu văn mô tả vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của sông Đà tạo ra một đoạn văn đầy chất thơ. Chất thơ nằm ở cảnh sắc của sông Đà và trong tâm hồn con người.
Bằng hiểu biết sâu rộng và tài năng miêu tả sắc sảo, Nguyễn Tuân đã dẫn dắt người đọc từ sự kinh hãi đến sự ngạc nhiên khi mô tả hai vẻ đẹp hung bạo và trữ tình của sông Đà.
Đọc 'Người lái đò sông Đà', ta hiểu rõ hơn lý do vì sao vẻ đẹp trong văn của Nguyễn Tuân được gọi là hoàn mỹ. Tác phẩm một lần nữa khẳng định tài năng của Nguyễn Tuân trong việc sử dụng ngôn từ để thể hiện tình yêu quê hương, đất nước trong các tác phẩm của mình.
Phân tích hình tượng con sông Đà
I. Mở đầu
- Nguyễn Tuân được giới thiệu là một tác giả đam mê cái đẹp, suốt cuộc đời ông dành để tìm kiếm cái đẹp, với phong cách nghệ thuật đặc trưng là uyên bác và tài hoa.
- Tác phẩm này là một minh chứng rõ ràng cho phong cách văn học đặc trưng của Nguyễn Tuân.
- Sông Đà là biểu tượng của vẻ đẹp thiên nhiên mà Nguyễn Tuân tìm kiếm suốt đời.
II. Nội dung
1. Sông Đà - Dòng sông đầy uyên bác
- Hướng chảy của sông Đà cho thấy nó là một dòng sông đầy cá tính, theo dòng văn 'Chúng thủy giai đông ...'.
- Bờ sông cao vút: lòng sông hẹp, 'bờ sông dựng vách thành', 'chỉ đúng ngọ mới có mặt trời', nơi mà 'vách đá ... như một cái yết hầu'.
- Tại ghềnh Hát Loóng: 'nước đẩy đá, đá đẩy sóng, sóng đẩy gió' hỗn độn, luôn đe doạ người lái đò.
- Tại Tà Mường Vát: 'có những hút nước giống như giếng bê tông', chúng 'thở và kêu như cửa cống bị sặc nước', đoạn hút nước khiến thuyền 'như ô tô... bám vào bờ vực'.
- Trận địa thác đá được miêu tả từ xa đến gần:
+ Từ xa: âm thanh thác đá 'réo gần mãi lại, réo to mãi lên', hiện lên với nhiều tình trạng khác nhau như 'oán trách', 'van xin', 'khiêu khích', 'chế nhạo'; so sánh độc đáo: 'rống lên như một ngàn con trâu cháy bùng'.
+ Gần: Đá 'nhăn nhúm', 'méo mó', 'hất hàm', 'oai phong', 'bệ vệ', hành động như 'mai phục', 'chặn ngang', 'canh', 'đánh tan', 'tiêu diệt', sóng 'đánh khuýp quật vu hồi', 'đánh giáp lá cà', 'đòn tỉa'.
+ Sự biến đổi linh hoạt của trùng vi thạch trận: có 3 vòng, mỗi vòng có cửa sinh và cửa tử, gợi lên hình ảnh con sông Đà nham hiểm, mẹo lược, biến hóa khôn lường.
- Nhận xét: sông Đà mang diện mạo và tâm địa của một con thủy quái, 'dòng thác hùm beo', là kẻ thù số một của con người.
2. Sông Đà “đẹp như mộng”
- Từ máy bay nhìn xuống:
+ Sông Đà “tuôn dài, tuôn dài như một áng tóc trữ tình ... đốt nương xuân”
+ Sông Đà thay đổi màu sắc theo từng mùa một cách độc đáo: mùa xuân xanh ngọc bích, mùa thu đỏ.
- Khi lâu ngày không gặp lại con sông trong rừng:
+ Sự phấn khích vô cùng khi bất ngờ gặp lại sông Đà: “như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm”, “nối lại chiêm bao đứt quãng”, “như gặp lại cố nhân”.
+ Sông Đà hiện lên như một cố nhân, vẻ đẹp trẻ trung tinh nghịch như trò chơi của trẻ con, và cũng đẹp như những bài thơ Đường.
- Khi đang thuyền trên dòng sông phía hạ lưu:
+ Cảnh thiên nhiên rất đẹp, mơn mởn: trôi qua một cánh đồng lúa non xanh mướt, con nai đang say sưa gặm cỏ, “bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử”.
+ Sông Đà được xem như một “người tình mới lạ”
- Nhận xét: Sông Đà trở nên trữ tình như một người bạn cũ, một tình yêu mới.
- Tóm lại: hình ảnh sông Đà vừa hùng bạo vừa trữ tình đẹp như mơ. Qua hình ảnh sông Đà, Nguyễn Tuân đã thể hiện tình yêu sâu đậm của mình đối với vùng đất Tây Bắc.
III. Kết luận
- Phản ánh cảm nhận về hình ảnh của Sông Đà.
- Nghệ thuật: so sánh, nhân hóa, sáng tạo độc đáo, kết hợp tri thức đa lĩnh vực, tạo ra hình tượng thành công.
- Tác phẩm là một tác phẩm văn xuất sắc được tạo ra từ tình yêu sâu đậm của một con người đối với đất nước, mong muốn sử dụng văn chương để tôn vinh vẻ đẹp kỳ vĩ, thơ mộng của thiên nhiên và con người Tây Bắc.
Phân tích hình tượng con sông Đà
Sông Đà được xem như một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Tuân, thể hiện đặc điểm phong cách riêng của ông. Đặc biệt, qua hình tượng sông Đà, Nguyễn Tuân đã cho thấy mình là một nhà thám hiểm, một nhà văn, một nhà thơ, một nhà ngôn ngữ tài ba. Ở từng đoạn văn khác nhau, vẻ đẹp của sông Đà lại hiện ra với những đặc điểm riêng, sống động và đầy sức sống.
Người Lái Đò Sông Đà cũng như tập truyện Sông Đà nói chung là kết quả của chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân tới vùng đất Tây Bắc vào những năm 1958-1960, thời kỳ miền Bắc sau khi giải phóng và tiến lên xã hội chủ nghĩa. Theo lời kêu gọi của Đảng miền Bắc đang nổi lên phong trào tình nguyện đi đến những vùng đất xa xôi của Tổ quốc để phục hồi kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh.
Đoạn trích về Người lái đò sông Đà có lẽ là phần đoạn hay nhất, miêu tả được tốt nhất vẻ đẹp của sông Đà. Từ đầu đến cuối tác phẩm, hình ảnh của sông Đà hiện ra với nhiều diện mạo, trạng thái khác nhau, phong phú và độc đáo. Có lẽ Nguyễn Tuân đã phải dành thời gian và công sức lớn để nghiên cứu, quan sát kỹ lưỡng để có thể mang đến cái nhìn toàn diện, đẹp đẽ về sông Đà như vậy.
Dòng sông Đà hiện lên trong tác phẩm của Nguyễn Tuân ban đầu thể hiện sự hung dữ, dữ tợn, như là kẻ thù chính của con người. Sông Đà lạnh lẽo, sâu thẳm, khiến người ta cảm thấy không có ánh sáng nào chiếu sáng, sự lạnh lẽo đến tận xương tủy, với người ngồi trên thuyền. Đặc biệt, hình ảnh so sánh: “vách đá thành chẹt long sông Đà như một cái yếu hầu” đã diễn tả một cách rõ ràng sự chật chội của dòng sông và nguy cơ mà con người phải đối mặt khi mùa nước lên. Sự tàn ác này được Nguyễn Tuân nhấn mạnh ở những phần sau như những con hút nước đáng sợ, chỉ đợi người lái đò đến gần là hút vào, rồi bỏ lại xác tan tại đoạn sông dưới. Các người lái đò không ai dám tiếp cận gần: “Không ai dám lái thuyền gần những con hút nước ấy, mọi thuyền qua đều chèo nhanh để đi qua đoạn sông, giống như ô tô sang số đạp ga mạnh để nhanh chóng vượt qua một đoạn đường nguy hiểm. Chèo nhanh và nắm vững cán lái để lướt qua cái giếng sâu…”.
Trong cuộc đối đầu giữa con sông Đà và người lái đò, sự dữ dội của dòng nước được thể hiện rõ nhất qua những trận chiến ác liệt. Tiếng thác vang xa, là điềm báo cho sự hung hãn của sông. Người lái đò thì mal lạc giữa những con sóng hung ác, đối mặt với sự đe dọa từ bốn phía. Sự kết hợp giữa đá, sóng và nước tạo nên một cuộc tấn công mạnh mẽ, hòng đẩy thuyền xuống đáy sông. Trong cuộc đấu này, sự tài tình của Nguyễn Tuân được thể hiện qua từng câu văn mô tả chân thực, nhạy bén về bức tranh của cuộc đối đầu.
Nhưng cái đẹp không chỉ nằm ở cuộc đấu gay cấn đó, mà còn ẩn chứa trong dòng sông yên bình, thấm đẫm tình cảm. Từ trên cao nhìn xuống, sông Đà như một bức tranh tĩnh lặng, êm đềm. Nó là biểu tượng của sự thanh bình, được tả trong từng dòng văn nhẹ nhàng, lãng mạn của Nguyễn Tuân. Qua từng mùa, sông Đà mang đến những màu sắc khác nhau, nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp riêng biệt, đậm chất thiên nhiên.
Sông Đà không chỉ là một phần của thiên nhiên tuyệt vời, mà còn được coi là một người bạn, một người cố nhân. Nguyễn Tuân mênh danh bằng văn của mình đã biến sông Đà thành một hình tượng sống động, gần gũi với người đọc như một người thân thương. Bức tranh về bờ bãi sông Đà không chỉ đẹp mắt mà còn gợi lên những cảm xúc sâu sắc, kỷ niệm về quê hương.
Sông Đà không chỉ là một bức tranh tĩnh lặng mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ sĩ. Đẹp đẽ của sông Đà đã được thể hiện qua vô số tác phẩm văn học và nghệ thuật. Từ thơ ca đến truyện ngắn, sông Đà luôn là đề tài không thể thiếu, là nguồn cảm hứng không ngừng cho các nhà văn, nhà thơ.
Trong những trang văn của Nguyễn Tuân, sông Đà không chỉ là một cảnh đẹp mà còn là biểu tượng của tình yêu quê hương và những giá trị văn hóa truyền thống. Ông đã thể hiện sự tôn trọng và tình cảm sâu sắc đối với cảnh đẹp và con người nơi đây, qua từng câu văn mộc mạc, sâu lắng.
Dàn ý Phân tích hình tượng Người lái đò sông Đà
I. Mở bài
- Nguyễn Tuân, một tài hoa với sự uyên bác, luôn tìm kiếm vẻ đẹp trong cuộc sống. Trong tác phẩm Người lái đò sông Đà, ông đã thể hiện rõ sự tìm kiếm cái đẹp trong thời đại của mình.
- Người lái đò chính là biểu tượng của sự kiên cường và anh dũng trong thời kì xây dựng chủ nghĩa xã hội. Liên kết với hình ảnh của người anh hùng Huấn Cao trong thơ của Nguyễn Tuân trước cách mạng (Huấn Cao – Chữ người tử tù).
II. Thân bài
- Lái đò trên sông Đà, hàng ngày đối mặt với thiên nhiên hung bạo, là công việc của nhân vật.
- Về lai lịch: tác giả không quan trọng xuất thân, nhưng tập trung vào việc miêu tả ngoại hình để tôn vinh những người lao động chân chất: “tay lêu nghêu như cái sào. Chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh, ... chất mun”.
- Là người can đảm, yêu nghề: “giữ mái chèo, nén vết thương, hai chân kẹp chặt lấy cuống lái”
- Có thể liên kết với hình ảnh Huấn Cao – người anh hùng trong triết lý của Nguyễn Tuân trước cách mạng để mô tả nhân vật lái đò.
- Lái đò trên sông Đà, mỗi ngày đối diện với những sinh vật hung bạo của dòng nước.
- Là người có kinh nghiệm, thông thạo trong nghề lái đò: “trên sông Đà ông đã đi lại hàng trăm lần”, “biết rõ từng dòng nước”, và sông Đà đối với ông như một đối tác quen thuộc, một người bạn.
- Người mưu trí, can đảm, và tài ba:
+ Dũng cảm đối mặt với thác dữ “nén đau giữ mái chèo, dẫn dắt nhóm chèo ...” để vượt qua trùng vi thạch trận thứ nhất,
+ Không ngừng nghỉ tay, tinh thần, phá vỡ vòng vây thứ hai và thay đổi chiến lược, ông “hiểu biết binh pháp của sông đá, nắm vững chiến thuật đối phó với lũ đá ở ải nước”, với động tác điêu luyện “đưa thuyền qua bờm sóng, lao thẳng vào trung tâm thác ...”
+ Là người nghệ sĩ tài ba: thích những khúc sông đầy thách thức, không thích lái đò trên sông phẳng, coi việc đánh bại những sinh vật dữ dội là chuyện thường ngày: sau khi vượt qua thác, nhóm lái đò tổ chức buổi nướng cơm lam và chia sẻ những câu chuyện về cá vùng sông Đà.
- Tổng quan về phong cách văn học của Nguyễn Tuân: là một nhà văn tài hoa uyên bác, suốt đời tìm kiếm cái đẹp, khám phá thế giới qua lăng kính văn hóa và thẩm mỹ, luôn tôn vinh con người trong vẻ đẹp của nghệ sĩ tài hoa.
III. Kết bài
- Đánh giá về hình tượng nhân vật ông lái đò: là biểu tượng của người lao động Tây Bắc trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội, là sự kết hợp giữa phẩm chất anh hùng và tài năng nghệ sĩ, đầy chất vàng đã trải qua thử thách.
- Người lái đò sông Đà là một tác phẩm xuất sắc miêu tả chân thực vẻ đẹp đồng thời hung bạo và trữ tình của thiên nhiên Tây Bắc, với sự nổi bật của vẻ đẹp của những người lao động bình dị.
Phân tích hình ảnh Người lái đò sông Đà - mẫu 1
Trong 'Sông Đà', Nguyễn Tuân đã chuyển thơ vào vùng núi Tây Bắc. Và trong 'Người lái đò Sông Đà', một trong 15 tác phẩm tùy bút của kiệt tác 'Sông Đà', như một bông hoa lan nở giữa mùa xuân tươi đẹp. Hai hình ảnh đầy tinh tế của con sông Đà và người lái đò cùng tồn tại trong tác phẩm, chính xác như 'mười phần đầy đủ mười'.
Từ 'Vang bóng một thời' đến 'Sông Đà', trong hành trình kéo dài 20 năm, cụ Nguyễn đã khám phá để tìm ra 'vàng mười' ẩn trong tâm hồn con người. Và với hàng triệu độc giả, ta càng hiểu rõ hơn về 'phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân trong việc tôn vinh con người trong vai trò nghệ sĩ'. Sự ấn tượng đó càng rõ ràng khi đọc tác phẩm tùy bút 'Người lái đò Sông Đà'.
Thế giới của nhân vật trong trang văn của Nguyễn Tuân thực sự quyến rũ. Một cụ Kép, với lông mày, tóc và râu bạc, đứng giữa vườn lan, 'hy vọng dành phần cuối cuộc đời của một nhà thơ để dành cho hoa và cỏ' (Hương Cuội). Một cụ Ấm thức dậy vào buổi sáng sớm, mang vẻ bề ngoài của 'một triết gia ngồi suy luận về bước đi của thời gian'. Trong ấm trà nồng, cụ 'nhận ra hương vị và một dáng vẻ triết lý' (Chén trà sương). Một Huấn Cao tử tù, chân mang xiềng cả, cổ buộc gông, vung bút viết trên tờ giấy lụa màu trắng nhưng bản thân họ thể hiện 'những ước mơ to lớn của một đời con người' (Chữ người tử tù)... Và người lái đò Thái (Tây Bắc) với 'tay lái vươn ra như nhành hoa'. Họ là những con người tài năng với nền tảng của một nghệ sĩ.
Phân tích hình ảnh của Người lái thuyền trên sông Đà - mẫu 2
Tố Hữu đã từng viết:
'Chín năm làm một Điện Biên
Nên vành hoa đỏ, nên thiên sử vàng'
Sau chiến thắng lịch sử tại Điện Biên, khi hiệp định Geneva được ký kết, miền Bắc bắt đầu tiến lên con đường xã hội chủ nghĩa. Theo lời kêu gọi của Đảng, những người miền Bắc đồng lòng tham gia vào phong trào tình nguyện, đến những vùng đất xa xôi để phục hồi kinh tế, hàn gắn những vết thương chiến tranh. Họ trở lại với nhiều nơi đã từng là chiến trường. Tây Bắc, Điện Biên, trở thành điểm đến hấp dẫn. Hàng loạt con người mới của xã hội chủ nghĩa đổ về miền Tây của Tổ quốc. Họ mang theo tiếng hát, sông núi. Cuộc sống trở thành văn chương, với những tác phẩm của những nhà văn như Nguyễn Khải, Nguyễn Huy Tưởng, Chế Lan Viên và Nguyễn Tuân. Tập tùy bút 'Sông Đà' của Nguyễn Tuân, từ năm 1958 - 1960, đã vẽ nên bức tranh về miền Tây Bắc khi nhà văn thực tế hóa trên mảnh đất này. Trong số những tác phẩm, 'Người lái thuyền trên sông Đà' là một trong những kiệt tác của Nguyễn Tuân. Với việc tạo hình chân thực, sống động cho sông Đà, Nguyễn Tuân đã tạo ra một hình ảnh đẹp của con người mới trong xã hội chủ nghĩa. Có thể nói rằng, với tác phẩm 'Người lái thuyền trên sông Đà', Nguyễn Tuân đã làm cho ngòi bút của mình nở rộ trên dòng sông văn chương.
Khi đọc 'Người lái thuyền trên sông Đà' của Nguyễn Tuân, người đọc sẽ nhận thấy hình ảnh của sông Đà được tái hiện một cách chân thực và sống động. Dòng sông ấy, dù dữ dội hay trữ tình, chỉ là bối cảnh cho hình tượng của con người mới trong xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là người lái thuyền Lai Châu. Khi ông lái thuyền xuất hiện, bức tranh về Đà Giang của Nguyễn Tuân mới trở nên hoàn thiện, vì ông chính là chủ thể của bức tranh về thiên nhiên. Điều này thể hiện sự giác ngộ của Nguyễn Tuân về lý tưởng của Đảng. Trong văn chương, con người là người chủ đạo của thiên nhiên, là người chủ động của cuộc sống. Ông lái thuyền Lai Châu là một nhân vật như vậy.
Nguyễn Tuân viết về ông lái thuyền Lai Châu với sự trân trọng tuyệt đối. Điều này chỉ có thể xảy ra với một Nguyễn Tuân sau Cách mạng Tháng Tám, khi ánh sáng của Đảng chiếu rọi và lòng dũng cảm của nhân dân bồi đắp. Ông đứng giữa dân chúng, vốn là nguồn cảm hứng cho nghệ thuật. Sự kết nối này đã được Tố Hữu thể hiện một cách tuyệt vời trong bài thơ:
Tóm lại, ông lái thuyền Lai Châu đã được Nguyễn Tuân tôn vinh một cách tuyệt đẹp trong tác phẩm của mình. Điều này chỉ có thể xảy ra với một Nguyễn Tuân, nhà văn tôn sùng cái đẹp. Ông là một nghệ sĩ trên dòng sông, là người nắm vững dòng sông Đà, là người chủ động trong cuộc sống. Ông là nguồn cảm hứng vô tận cho Nguyễn Tuân.
'Nhân dân là biển
Văn nghệ là thuyền
Thuyền vượt sóng dậy
Sóng đẩy thuyền lên'
Trước Cách mạng, Nguyễn Tuân tập trung vào cái 'Tôi' cá nhân, viết về những nhân vật kì vĩ, lớn lao như Huấn Cao trong 'Chữ người tử tù', lấy cảm hứng từ Cao Bá Quát. Sau Cách mạng, ông chuyển từ cá nhân sang cộng đồng. Tuy nhiên, cái 'Tôi' của ông không mất đi mà ngược lại, nó được ánh sáng của Đảng nuôi dưỡng, được bồi đắp bởi lòng nhân dân và trở nên mẫn cảm hơn. Ông tìm thấy chủ nghĩa anh hùng trong cuộc sống hàng ngày của những người bình thường. Vì vậy, sau Cách mạng, Nguyễn Tuân viết nhiều về anh bộ đội, chị dân quân, anh du kích... Ông đò Lai Châu là một trong số họ.
'Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước'
Trong thời kỳ miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội, những nhà văn đã tìm kiếm cảm hứng từ cuộc sống để viết văn chương. Nguyễn Tuân cũng như vậy, và ông thấy chân dung của con người mới xã hội chủ nghĩa trong ông đò Lai Châu.
Ông đò Lai Châu trong tác phẩm này không phải là một nhân vật điển hình. Dù chỉ là một người bình thường nhưng ông lại có một vị trí đặc biệt trong tâm hồn của Nguyễn Tuân. Cuộc đời gắn bó với sông nước đã tạo nên cái dáng vẻ rất riêng của ông.
Nguyễn Tuân đã khắc họa rất chi tiết về ông đò Lai Châu, từ ngoại hình đến tính cách, để tạo ra một hình ảnh đặc biệt và sống động của nhân vật này.
Đà giang là một con sông đặc biệt, và Nguyễn Tuân đã thành công trong việc diễn đạt đặc điểm riêng của ông đò Lai Châu trong bức tranh sông Đà của mình.
'Chúng thủy giai Đông tẩu
Đà giang quặn Bắc chảy'
Độc đáo của Đà giang đã làm nên sự dữ dội của nó. Để chiến thắng con sông hung bạo này, ông đò Lai Châu phải tỏ ra phi thường như 'chim hải âu chỉ quen với sóng dữ'. Ông thích đối đầu với sóng lớn trên 'thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá'. Ông tâm sự rằng 'Lái thuyền trên dòng sông Đà không sóng rất dễ chèo, rất dễ ngủ gật.'
Ngoài trí nhớ xuất sắc, tính cách phi thường, ông đò Lai Châu còn rất khỏe mạnh. Anh ta phải luôn sẵn sàng đối mặt với những thách thức của sông Đà, nhưng vẫn giữ được sự tinh thần mạnh mẽ và tỉnh táo.
Bên cạnh đó, ông đò Lai Châu còn rất khéo léo trong việc lái thuyền trên sông Đà. Anh ta biết cách vượt qua những khó khăn một cách mạnh mẽ và quyết đoán, và luôn nhớ rõ từng chi tiết về con sông mà mình yêu thương.
Ông đò Lai Châu không chỉ là một người nghệ sĩ trên sông nước, mà còn là biểu tượng của lòng can đảm và sự khiêm tốn trong cuộc sống. Đức tính anh hùng của ông trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa Tây Bắc.
Thông qua tác phẩm 'Người lái đò sông Đà', Nguyễn Tuân đã tạo ra một bức chân dung sinh động của người nghệ sĩ lái đò trên dòng sông Đà. Ông thật sự là biểu tượng của nghệ thuật trên nước, thể hiện bằng cách lái thuyền qua những cơn sóng dữ của sông Đà.
Bài kí 'Người lái đò sông Đà' đã phản ánh đầy đủ phong cách và tài năng của Nguyễn Tuân. Ông được yêu quý và tôn trọng vì tài năng và sự sáng tạo của mình trong việc thể hiện vẻ đẹp trong văn chương. Mặc dù có những khó khăn về sự dài dòng và khó hiểu, nhưng đó không làm mất đi giá trị của tác phẩm.
Tổng hợp các phân tích về tác phẩm 'Người lái đò sông Đà' và những tác phẩm khác.
