Buzz
1. Phân tích bài thơ 'Đánh thức trầu' số 4
I. Giới thiệu tác giả
- Trần Đăng Khoa, sinh năm 1958, quê ở Trực Trì, Quốc Tuấn, Nam Sách, Hải Dương. Ông là nhà thơ, nhà báo, biên tập viên của Tạp chí Văn nghệ Quân đội và hiện là Phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam.
- Từ khi còn nhỏ, ông đã được coi là thần đồng thơ văn. Lên 8 tuổi, thơ của ông đã được xuất bản.
- Phong cách nghệ thuật: Thơ Trần Đăng Khoa nổi bật với khả năng quan sát, tưởng tượng, và cảm thụ sâu sắc những vấn đề lớn của cuộc sống, đặc biệt là với những người nông dân.
- Tác phẩm tiêu biểu: Từ góc sân nhà em, 1968; Góc sân và khoảng trời, 1968; Đi đánh thần Hạn, 1970; Trường ca Trừng phạt, 1973; Bên cửa sổ máy bay, 1986;…
- Ông đã nhận nhiều giải thưởng, bao gồm giải thưởng thơ của báo Thiếu niên Tiền phong và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật (2001).
II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm
- Thể loại: Thơ năm chữ
- Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Sáng tác năm 1966, trích từ tập Góc sân và khoảng trời.
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm và tự sự
- Bố cục (2 phần):
- Phần 1 (Từ đầu đến ...thì tao hái đêm): Lời hát của bà
- Phần 2 (Còn lại): Lời gọi của em bé
Giá trị nội dung: Bài thơ nhấn mạnh việc quý trọng và yêu mến thiên nhiên. Sống hòa hợp với thiên nhiên mang lại niềm vui và hạnh phúc cho con người.
Giá trị nghệ thuật: Sử dụng các biện pháp tu từ như nhân hóa, câu hỏi tu từ, câu cảm thán,…
III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm
- Lời hát của bà
- Cách gọi tên lặp lại: Trẩu trẩu trầu trầu
- Xưng hô: tao – mày
→ Thể hiện sự thân thiết.
- Mày làm chúa tao/Tao làm chúa mày: Thiên nhiên là bạn đồng hành, không phải là vật sở hữu.
- Tao không hái ngày/Thì tao hái đêm: Trân trọng và nâng niu.
- Lời gọi của em bé
- Xưng hô: tao – mày → Thể hiện sự thân thiết.
- Lời hỏi thăm, tâm tình: Đã ngủ rồi hả trầu?, Đã dậy chưa hả trầu?
- Câu cảm thán và từ ngữ hô gọi: Trầu ơi, hãy tỉnh lại!/ Mở mắt xanh ra nào → Gọi nhẹ nhàng, trân trọng.
- Lời hứa nhẹ nhàng: Tay tao hái rất nhẹ/ Không làm mày đau đâu... → Bảo vệ và yêu thương.
- Mong muốn được hái trầu và ước trầu sống mãi: Tao hái vài lá nhé và Đừng lụi đi trầu ơi!
→ Bày tỏ tình cảm với thiên nhiên và sự trân trọng.
Câu 1: Khi đánh thức trầu, cậu bé tin rằng trầu có thể nghe và nhìn thấy mình. Chi tiết nào cho thấy điều này?
Chi tiết cho thấy cậu bé tin rằng trầu có thể nghe và nhìn thấy mình là:
“Trầu ơi hãy tỉnh lại
Mở mắt xanh ra nào
Lá nào muốn cho tao
Thì mày chìa ra nhé”
Câu 2 trang 120 sgk ngữ văn 6 mới Chân trời sáng tạo
Cách xưng hô “mày”, “tao” và việc lặp lại các lời “đánh thức trầu” thể hiện sự gần gũi và nhẹ nhàng.
Điều này thể hiện tình cảm thân thiết và sự trân trọng của cậu bé dành cho trầu, như đang trò chuyện với một người bạn gần gũi.
Câu 3: Vì sao cậu bé và bà mẹ phải gọi trầu dậy trước khi hái vào ban đêm?
Cậu bé và bà mẹ phải gọi trầu dậy trước khi hái vào ban đêm để tránh làm trầu lụi. Việc đánh thức trầu và giải thích lý do giúp trầu giữ được tươi ngon.
Điều này cho thấy người dân quê luôn coi trọng và đối xử bình đẳng với cây cối như con người.
Câu 4 trang 120 sgk văn 6 mới Chân trời sáng tạo tập 1
Từ câu hát của bà “Trẩu trẩu trầu trầu, Mày làm chúa tao, Tao làm chúa mày”… và lời “đánh thức trầu” của cậu bé, em cảm nhận rằng con người và thiên nhiên là những người bạn cộng sinh, đáng được đối xử tôn trọng và hòa hợp.
2. Bài soạn 'Đánh thức trầu' số 5
I. Tổng quan
- Thông tin tác giả
Trần Đăng Khoa (1858)
Quê quán: Làng Trực Trì, xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin tác phẩm
- Xuất xứ: 1996, trong tập Góc sân và khoảng trời.
- Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm.
- Thể thơ: 5 chữ.
II. Phân tích văn bản
- Lời bà hát
- Xưng hô “tao - mày” cùng cách gọi “Trầu trẩu trầu trầu” thể hiện sự gần gũi và nhân hóa.
- Sự hòa hợp với thiên nhiên: “Mày làm chúa tao/ Tao làm chúa mày” thể hiện trạng thái cân bằng, coi thiên nhiên như bạn bè hơn là chủ nhân.
- Tôn trọng và nâng niu qua câu “Tao không hái ngày/ Thì tao hái đêm” với điệp từ “hái” và đối lập đêm - ngày, thể hiện kinh nghiệm dân gian.
- Lời em bé gọi
- Thể hiện tình cảm với bà và mẹ qua câu: “Bà tao vừa đến đó.” và “Cho bà và cho mẹ.” với điệp từ “cho”, thể hiện mong muốn bà và mẹ sớm hái được trầu.
- Tình cảm với cây trầu qua cách xưng hô thân mật và lời gọi trầu dậy nhẹ nhàng, trân trọng. Câu hỏi tu từ “Đã ngủ rồi hả trầu?” và câu cảm thán như “Trầu ơi, hãy tỉnh lại!” thể hiện sự nâng niu.
+ Câu hỏi “Lá nào muốn cho tao/ Thì mày chìa ra nhé” thể hiện sự tôn trọng và lời hứa nhẹ nhàng “Tay tao hái rất nhẹ/ Không làm mày đau đâu...” thể hiện sự bảo vệ.
+ Mong muốn được hái trầu và trầu sống mãi thể hiện tình yêu thiên nhiên và sự hòa hợp với thiên nhiên.
III. Tổng kết
1. Nội dung
Bài thơ Đánh thức trầu của Trần Đăng Khoa khắc họa cảnh em bé trò chuyện với trầu như một người bạn, mong được hái trầu cho bà và mẹ, đồng thời thể hiện tình yêu với bà, mẹ và thiên nhiên.
2. Nghệ thuật
Thể thơ 5 chữ cùng các biện pháp tu từ như nhân hóa, câu hỏi tu từ, điệp từ.
IV. Suy ngẫm và phản hồi
- Khi “đánh thức trầu”, cậu bé không tin rằng trầu có thể nghe được và muốn trầu nhìn thấy mình qua các câu thơ: “Trầu ơi hãy tỉnh lại/ Mở mắt xanh ra nào/ Lá nào muốn cho tao/ Thì mày chìa ra nhé.”
Cậu bé muốn trầu nhìn thấy mình qua các câu thơ: “Trầu ơi hãy tỉnh lại/ Mở mắt xanh ra nào/ Lá nào muốn cho tao/ Thì mày chìa ra nhé.”
- Cách xưng hô “mày”, “tao” và lặp lại lời “đánh thức trầu” thể hiện tình cảm thân thiết của cậu bé với trầu như bạn bè.
Cách xưng hô thân mật và việc lặp lại lời đánh thức thể hiện sự thân thiết của cậu bé với trầu như bạn bè.
- Vì sao cậu bé và bà, mẹ phải gọi trầu tỉnh dậy vào ban đêm trước khi hái? Điều này cho thấy cách đối xử với cây cối trong vườn của người dân quê như thế nào?
Cậu bé và bà, mẹ phải gọi trầu tỉnh dậy để không làm trầu lụi, thể hiện sự tôn trọng và bình đẳng đối xử với cây cối như con người, có cảm xúc và suy nghĩ.
- Ý nghĩa quan niệm “con người là chúa tể của muôn loài” qua câu hát của bà và lời “đánh thức trầu” của cậu bé trong bài thơ?
Câu hát của bà và lời cậu bé cho thấy con người không phải là chúa tể mà là bạn bè của muôn loài. Tất cả các loài đều có cảm xúc và con người nên đối xử tôn trọng và hòa mình cùng thiên nhiên.
3. Bài soạn 'Đánh thức trầu' số 6
A. Soạn bài Đánh thức trầu tóm tắt:
Câu 1 (trang 120 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trả lời:
Những câu thơ thể hiện mong muốn của cậu bé rằng trầu hãy tỉnh dậy và mở mắt xanh ra để cậu có thể chọn lá: Trầu ơi hãy tỉnh lại/ Mở mắt xanh ra nào/Lá nào muốn cho tao/ Thì mày chìa ra nhé.
Câu 2 (trang 120 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trả lời:
Cách gọi gần gũi và lời nhắc nhở trầu với sự thân mật, ba lần gọi dậy thể hiện sự yêu quý thiên nhiên và mối quan hệ thân thiết giữa cậu bé và trầu như giữa những người bạn.
Câu 3 (trang 120 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trả lời:
- Khi muốn hái trầu vào ban đêm, cậu bé cùng bà và mẹ gọi trầu dậy để xin “hái vài lá”, vì việc hái trầu vào ban đêm dễ làm trầu lụi, nên cần phải nhẹ nhàng và chỉ hái số lượng vừa đủ.
- Điều này cho thấy lòng yêu thiên nhiên của người dân quê, xem cỏ cây cũng đáng được yêu thương và trân trọng như con người.
Câu 4 (trang 120 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trả lời:
Từ câu hát của bà và cậu bé, em nghĩ rằng con người không phải là chúa tể của vạn vật, mà con người và loài vật là những người bạn sống hòa hợp. Tất cả vạn vật, từ cỏ cây, hoa lá đến động vật đều có cảm xúc và tình cảm riêng, và con người nên đối xử tôn trọng và hòa mình cùng với tất cả.
B. Tóm tắt nội dung chính bài Đánh thức trầu:
I. Tác giả
- Cuộc đời
- Trần Đăng Khoa (sinh ngày 26 tháng 4 năm 1958), quê làng Trực Trì, xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
- Ông là nhà thơ, nhà báo, biên tập viên Tạp chí Văn nghệ Quân đội, và hiện là Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam.
- Ông được mệnh danh là 'Thần đồng thơ trẻ'.
- Sự nghiệp văn học
Tác phẩm chính
- Trần Đăng Khoa bắt đầu sáng tác từ năm 8 tuổi, và năm 10 tuổi đã xuất bản tập thơ đầu tiên 'Từ góc sân nhà em' (1968).
- Ông còn có nhiều tác phẩm nổi tiếng khác như: Đi đánh thần Hạn (1970), Thơ Trần Đăng Khoa (tập 1) (1970), Trường ca Trừng phạt (1973)…
Giải thưởng
- Ông ba lần được giải thưởng thơ của báo Thiếu niên Tiền phong (1968, 1969, 1971), Giải nhất báo Văn nghệ (1982) và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật (2001).
II. Tác phẩm
- Hoàn cảnh ra đời, xuất xứ:
- Bài thơ được sáng tác năm 1966, in trong tập Góc sân và khoảng trời, Trần Đăng Khoa, NXB Văn hóa dân tộc, 1999.
- Thể loại: thơ 5 chữ
- Giá trị nội dung:
- Bài thơ thể hiện tình cảm chân thành và gắn bó của cậu bé với cây trầu, đồng thời phản ánh tình cảm của người dân quê đối với thiên nhiên như những người bạn thân thiết.
- Giá trị nghệ thuật:
- Giọng thơ hồn nhiên, gần gũi với trẻ nhỏ.
- Hình ảnh mộc mạc, dễ hiểu, gợi hình gợi cảm.
4. Soạn bài 'Đánh thức trầu' số 1
1. Tác giả và tác phẩm
Tác giả
- Trần Đăng Khoa (sinh năm 1958), quê tại Ðiền Trì, xã Quốc Tuấn, huyện Nam Thanh, Hải Dương.
- Ông là nhà thơ, nhà báo và biên tập viên của Tạp chí Văn nghệ Quân đội.
- Ngay từ khi còn nhỏ, Trần Đăng Khoa đã nổi danh với tài năng thơ văn, khi mới tám tuổi đã có thơ đăng báo.
- Năm 1968, ở tuổi mười, ông xuất bản tập thơ đầu tiên mang tên “Từ góc sân nhà em” do NXB Kim Đồng phát hành.
- Ông từng nhận giải thưởng thơ của báo Thiếu niên Tiền phong ba lần (1968, 1969, 1971), giải nhất báo Văn nghệ (1982) và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật (2000).
- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm:
- Từ góc sân nhà em (thơ, 1968)
- Góc sân và khoảng trời (thơ, 1968)
- Thơ Trần Đăng Khoa (tập 1, 1970)
- Khúc hát người anh hùng (trường ca, 1974)
- Trường ca Giông bão (trường ca, 1983)
- Chân dung và đối thoại (tiểu luận phê bình, 1998)...
Tác phẩm
Bài thơ “Đánh thức trầu” xuất hiện trong tập thơ Góc sân và khoảng trời.
2. Phân tích văn bản
- Lời hát của bà:
- Sự xưng hô “tao - mày” thể hiện sự gần gũi.
- “Mày làm chúa tao/Tao làm chúa mày” thể hiện mối quan hệ bình đẳng giữa con người và thiên nhiên, coi thiên nhiên như một người bạn.
- “Tao không hái ngày/ Thì tao hái đêm” là kinh nghiệm dân gian, hái trầu vào ban đêm để thể hiện sự tôn trọng và nâng niu.
- Lời hát của em bé:
- Tình cảm dành cho cây trầu:
- Cách xưng hô “tao - mày” thể hiện sự gần gũi, thân thiết.
- Câu hỏi “Đã ngủ rồi hả trầu?” và lời gọi “Trầu ơi, hãy tỉnh lại/Mở mắt xanh ra nào” thể hiện sự nhẹ nhàng và trân trọng khi gọi trầu dậy.
- Yêu cầu “Lá nào muốn cho tao/Thì mày chìa ra nhé” thể hiện sự tôn trọng như với một người bạn.
- Lời hứa “Tay tao hái rất nhẹ/ Không làm mày đau đâu…” cho thấy sự nâng niu và bảo vệ.
- Mong muốn hái trầu “Tao hái vài lá nhé” và hy vọng trầu sẽ phát triển lâu dài: “Đừng lụi đi trầu ơi”.
=> Thể hiện tình yêu thương và sự hòa hợp với thiên nhiên, bảo vệ thiên nhiên.
3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Khi “đánh thức trầu”, cậu bé không chỉ tin rằng trầu có thể nghe mình mà còn mong trầu thấy mình. Các chi tiết nào thể hiện điều này?
Cậu bé đã nói với trầu:
“Trầu ơi hãy tỉnh lại
Mở mắt xanh ra nào
Lá nào muốn cho tao
Thì mày chìa ra nhé”
Câu 2. Cách xưng hô “mày”, “tao” và việc lặp lại lời “đánh thức trầu” đầu mỗi đoạn thơ thể hiện tình cảm như thế nào giữa cậu bé và cây trầu?
Cách xưng hô “mày”, “tao” và việc lặp lại các lời “đánh thức trầu” ở đầu mỗi đoạn thơ thể hiện tình cảm gần gũi, thân thiết, như những người bạn giữa cậu bé và cây trầu.
Câu 3. Tại sao mỗi khi muốn hái trầu vào ban đêm, cậu bé và gia đình phải gọi trầu tỉnh dậy rồi mới xin “hái vài lá”? Điều này cho thấy cách đối xử của người dân quê với cây cối trong vườn như thế nào?
Khi muốn hái trầu vào ban đêm, cậu bé cùng gia đình phải gọi trầu tỉnh dậy trước khi xin “hái vài lá”, điều này cho thấy sự trân trọng và nâng niu cây cối trong vườn của người dân quê.
Câu 4. Từ câu hát của bà “Trẩu trẩu trầu trầu/Mày làm chúa tao/Tao làm chúa mày”… và lời “đánh thức trầu” của cậu bé, em nghĩ thế nào về quan niệm “con người là chúa tể của muôn loài”?
Quan niệm “con người là chúa tể của muôn loài” không hoàn toàn chính xác. Mọi loài trên trái đất đều có vai trò và trách nhiệm riêng, hỗ trợ lẫn nhau để phát triển. Con người nên tôn trọng thiên nhiên thay vì coi mình là chúa tể thống trị tự nhiên.
5. Soạn bài 'Đánh thức trầu' số 2
Tóm tắt:
Bài thơ Đánh thức trầu của Trần Đăng Khoa sử dụng thể thơ năm chữ cùng nhiều biện pháp tu từ như nhân hóa và điệp từ để thể hiện hình ảnh em bé trò chuyện với cây trầu như một người bạn. Em bé mong muốn hái trầu cho bà và mẹ, đồng thời bày tỏ niềm khao khát cây trầu mãi mãi tồn tại. Từ đó, bài thơ thể hiện tình yêu thương bà, mẹ và thiên nhiên, cũng như sự trân trọng đối với thiên nhiên.
Bố cục văn bản Đánh thức trầu - Ngữ văn lớp 6
Văn bản có thể chia thành hai phần:
- Phần 1 (Từ đầu đến ...thì tao hái đêm): Lời của bà
- Phần 2 (Còn lại): Lời của em bé
Nội dung chính bài Đánh thức trầu - Ngữ văn lớp 6
Bài thơ “Đánh thức trầu” của Trần Đăng Khoa khắc họa hình ảnh em bé trò chuyện với cây trầu như một người bạn thân thiết, với mong muốn hái trầu cho bà mẹ và khao khát cây trầu sống lâu. Qua đó, thể hiện tình yêu bà mẹ và thiên nhiên, cùng sự trân trọng thiên nhiên.
* Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Khi “đánh thức trầu”, cậu bé thể hiện sự không tin tưởng vào khả năng nghe của cây trầu và muốn cây nhìn thấy mình. Những chi tiết nào cho thấy điều đó?
Điều này được thể hiện qua các câu thơ:
“Trầu ơi hãy tỉnh lại
Mở mắt xanh ra nào
Lá nào muốn cho tao
Thì mày chìa ra nhé.”
Câu 2. Cách xưng hô “mày”, “tao” và việc lặp lại lời gọi “đánh thức trầu” ở đầu mỗi đoạn thơ thể hiện tình cảm giữa cậu bé và cây trầu như thế nào?
Cách xưng hô gần gũi và lời gọi dậy nhẹ nhàng ba lần vì sợ cây trầu ngủ say, thể hiện tình cảm thân thiết giữa cậu bé và cây trầu như những người bạn trò chuyện với nhau.
Câu 3. Tại sao cậu bé và bà mẹ phải gọi cây trầu tỉnh dậy mỗi khi muốn hái vào ban đêm? Điều này cho thấy cách người dân quê đối xử với cây cối như thế nào?
- Cậu bé và bà mẹ gọi cây trầu dậy trước khi hái vào ban đêm để tránh làm cây bị lụi, đồng thời thể hiện sự tôn trọng bằng cách hái nhẹ nhàng và chỉ hái đủ lá cần dùng.
- Điều này cho thấy người dân quê đối xử với cây cối bằng sự bình đẳng và có cảm xúc như với con người.
Câu 4. Theo em, từ câu hát của bà “Trẩu trẩu trầu trầu/ Mày làm chúa tao/ Tao làm chúa mày” và lời gọi dậy của cậu bé, quan niệm “con người là chúa tể của muôn loài” có đúng không?
- Câu hát của bà và lời gọi dậy của cậu bé cho thấy con người không hoàn toàn là “chúa tể muôn loài” mà con người và loài vật đều là bạn bè. Tất cả các loài, bao gồm cỏ cây và động vật, đều có cảm xúc và suy nghĩ riêng. Con người nên đối xử tôn trọng và bình đẳng với các loài.
Bài soạn 'Đánh thức trầu' số 3
Câu 1 (trang 124 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Khi cậu bé gọi trầu dậy, có vẻ như cậu không tin trầu có thể nghe và nhìn thấy mình. Điều này được thể hiện qua các chi tiết nào trong bài thơ?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ để tìm hiểu ý nghĩa.
Lời giải chi tiết:
Cậu bé mong trầu nhìn thấy mình thể hiện qua những câu thơ: Trầu ơi hãy tỉnh dậy/ Mở mắt ra nhìn xem/ Nếu lá muốn cho tôi/ Thì mày đưa ra nhé.
Câu 2 (trang 124 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Cách xưng hô “mày”, “tao” và việc lặp lại câu “đánh thức trầu” ở đầu mỗi đoạn thơ thể hiện mối quan hệ giữa cậu bé và cây trầu như thế nào?
Phương pháp giải:
Dù trầu là vật vô tri, nhưng cách xưng hô và lời lặp lại thể hiện sự gần gũi và tình cảm của cậu bé. Từ đó suy luận về tình cảm của cậu.
Lời giải chi tiết:
Cách xưng hô thân mật và lời đánh thức trầu nhẹ nhàng, ba lần gọi vì sợ trầu ngủ say, thể hiện tình yêu thiên nhiên và sự gần gũi của cậu bé với trầu, giống như những người bạn trò chuyện với nhau.
Câu 3 (trang 124 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tại sao khi muốn hái trầu vào ban đêm, cậu bé cùng bà và mẹ phải gọi trầu dậy rồi mới xin “hái vài lá”? Điều này phản ánh thái độ của người dân quê đối với cây cối trong vườn như thế nào?
Phương pháp giải:
Xem xét thái độ và tình cảm của các nhân vật trong bài thơ.
Lời giải chi tiết:
- Khi muốn hái trầu đêm, cậu bé cùng bà và mẹ gọi trầu dậy trước để tránh làm trầu héo, phải đánh thức trầu và hái nhẹ nhàng, chỉ hái đủ lá cần dùng.
- Điều này cho thấy người dân quê rất yêu quý thiên nhiên, coi cây cối cũng đáng được yêu thương và tôn trọng như con người.
Câu 4 (trang 124 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Từ câu hát của bà “Trẩu trẩu trầu trầu/ Mày làm chúa tao/ Tao làm chúa mày” và lời “đánh thức trầu” của cậu bé, em có suy nghĩ gì về quan niệm “con người là chúa tể của muôn loài”?
Phương pháp giải:
Đây là câu hỏi mở, em có thể trả lời theo quan điểm của mình.
Lời giải chi tiết:
Từ câu hát và lời của cậu bé, em nghĩ rằng con người không phải là chúa tể muôn loài mà nên xem tất cả sinh vật như những người bạn. Mọi loài, từ cây cỏ đến động vật đều có suy nghĩ và cảm xúc riêng. Con người nên tôn trọng và sống hòa hợp với thiên nhiên và các sinh vật.
