Danh sách 6 bài soạn 'Kiến và người' (Ngữ văn 11 - SGK Chân trời sáng tạo) xuất sắc

Tóm tắt nội dung

'Kiến và người' là câu chuyện xoay quanh cuộc chiến giữa một gia đình và loài kiến, cho thấy rằng con người sẽ không thể chiến thắng khi xâm phạm môi trường sống của các loài trong tự nhiên.

Câu 1 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Liệt kê các sự kiện chính trong văn bản và chỉ ra các dấu hiệu cho thấy 'Kiến và người' là một truyện ngắn.

Phương pháp giải:

Xem xét các chi tiết nổi bật và câu văn trong văn bản để liệt kê các sự kiện chính. Xác định các đặc điểm cho thấy đây là một truyện ngắn.

Lời giải chi tiết:

Các sự kiện chính trong văn bản:

- Gia đình tìm mọi cách để ngăn chặn loài kiến xâm chiếm căn nhà

- Loài kiến xâm nhập và gây hại đến vật nuôi

- Gia đình phải trốn chạy trước sự tấn công của loài kiến

- Những tổn thất lớn khi con người can thiệp vào hệ sinh thái

Dấu hiệu nhận biết 'Kiến và người' là truyện ngắn:

- Truyện có yếu tố hư cấu: loài kiến nổi dậy, trả thù và xâm chiếm căn nhà

- Độ dài ngắn của truyện, số lượng nhân vật ít, gồm gia đình và loài kiến

- Tập trung mô tả một khía cạnh xã hội: con người phá hủy môi trường và nhận hậu quả

Câu 2 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Câu chuyện được kể từ góc nhìn của ai? Việc sử dụng góc nhìn và ngôi kể có ảnh hưởng như thế nào đến việc thể hiện chủ đề và thông điệp của tác phẩm?

Phương pháp giải:

Xác định ngôi kể và điểm nhìn trong truyện qua cách xưng hô của người kể và nêu tác dụng của chúng.

Lời giải chi tiết:

Câu chuyện được kể từ ngôi kể thứ nhất, qua góc nhìn của người con cả trong gia đình, phản ánh cách xử lý của các nhân vật khi bầy kiến tấn công.

→ Tác dụng của việc sử dụng ngôi kể và góc nhìn: giúp kể lại câu chuyện một cách chân thực và chủ quan, thể hiện rõ tâm trạng của nhân vật. Ngôi kể này làm cho truyện luôn sống động và phức tạp, với sự kể và suy ngẫm, độc thoại đặc sắc.

Câu 3 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

So sánh cách ứng xử của “bố cháu” với “mẹ cháu”, “cháu”, và “em cháu” trước cuộc tấn công của bầy kiến

Phương pháp giải:

Xác định chi tiết và hình ảnh trong truyện để so sánh cách ứng xử của các nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Bố cháu

Mẹ cháu

Cháu

Em cháu

Điểm tương đồng

Lo lắng và khổ sở vì bầy kiến tấn công

Điểm khác biệt

- Lo lắng đến mức tái mặt và thất vọng, tìm mọi cách nhưng không thành công, thường xuyên than phiền và cảm thấy bất lực

- Sửng sốt khi thấy bầy kiến gây hại cho vật nuôi

- Hoảng sợ và chán nản, cố gắng chống lại bầy kiến nhưng không hiệu quả

- Tìm cách chống lại bầy kiến và tiếp tục làm việc nhà để chăm sóc gia đình

- Thực hiện các công việc và báo cáo tình hình cho gia đình

- Theo sát và giúp đỡ bố trong việc chống lại bầy kiến

→ Khi gia đình phá rừng và xây nhà, họ phải đối mặt với cuộc tấn công của bầy kiến. Cả gia đình đều lo lắng và phải trốn chạy. Sự việc này phản ánh hậu quả khi con người xâm lấn môi trường sống của các loài.

Câu 4 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích ý nghĩa của hình ảnh bầy kiến và nhận xét về cách đặt tên của tác giả.

Phương pháp giải:

Xem xét cuộc chiến giữa bầy kiến và con người để phân tích ý nghĩa hình ảnh bầy kiến và nhận xét cách đặt tên của tác giả.

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh bầy kiến biểu thị cho sự phá hoại của con người đối với môi trường. Bầy kiến, dù nhỏ bé, vẫn có thể đấu tranh và chống lại con người. Điều này phản ánh sự giận dữ của thiên nhiên và hệ sinh thái bị hủy hoại.

- Cách đặt tên ngắn gọn và súc tích. Hai hình ảnh kiến và người, một bên nhỏ bé và một bên to lớn, phản ánh sự đối lập và tạo sự tò mò cho người đọc về nội dung truyện.

Câu 5 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhận xét vai trò của tưởng tượng và hư cấu trong truyện ngắn 'Kiến và người'

Phương pháp giải:

Xác định chi tiết tưởng tượng và hư cấu trong truyện và đánh giá vai trò của chúng.

Lời giải chi tiết:

Vai trò của tưởng tượng và hư cấu trong truyện:

- Phát triển tình huống và nội dung của truyện, làm cho câu chuyện trở nên thú vị và sinh động hơn. Chi tiết tưởng tượng về bầy kiến nổi dậy giúp tạo ra sự hấp dẫn và kích thích người đọc.

- Truyền tải thông điệp và bài học ý nghĩa một cách sinh động, không khô khan.

- Thể hiện sự sáng tạo và khả năng xây dựng nội dung của tác giả.

Câu 6 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Truyện đã làm thay đổi nhận thức của bạn về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên như thế nào?

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung và thông điệp của truyện, bày tỏ quan điểm về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên.

Lời giải chi tiết:

Truyện đã làm thay đổi nhận thức của tôi về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên: Con người và tự nhiên cần tồn tại và hỗ trợ lẫn nhau. Tuy nhiên, nếu con người phá hoại môi trường, họ sẽ phải chịu hậu quả cho hành động của mình.

I. Trần Duy Phiên

1. Tiểu sử

- Trần Duy Phiên sinh năm 1942 tại Thừa Thiên Huế.

- Ông là một nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam trước năm 1975.

2. Đặc điểm nghệ thuật

- Ngòi bút của Trần Duy Phiên mang tính xông xáo và lãng mạn, thể hiện rõ trong cả các tác phẩm truyện ngắn và thơ của ông.

3. Tác phẩm chính

- 'Đốt lửa sau mây' (truyện dài), 1969

- 'Trước khi mặt trời mọc' (tập truyện), 1972

- 'Trăm năm còn lại' (tiểu thuyết), 1996

- 'Kiến và Người' (tập truyện), 1996

- 'Ngược dòng phù hoa' (tập truyện), 1997

- 'Chim trong thành quách cũ' (tập truyện), 2003

II. Tác phẩm 'Kiến và người'

1. Thể loại và phương thức biểu đạt

- Thể loại: Truyện ngắn

- Phương thức biểu đạt: Kể chuyện kết hợp với cảm xúc

2. Hoàn cảnh xuất xứ

- Truyện ngắn “Kiến và người” được đăng trong Tạp chí Đất Quảng.

3. Nội dung chính

Tác phẩm 'Kiến và người' kể về cuộc đấu tranh giữa một gia đình và loài kiến khi con người xâm lấn môi trường sống của chúng. Câu chuyện phản ánh rằng con người không thể chiến thắng nếu xâm phạm môi trường sống tự nhiên của các loài.

4. Tóm tắt nội dung

Gia đình nọ chiếm vùng đất sống của loài kiến và bị chúng xâm lấn. Các thành viên trong gia đình tìm mọi cách để chống lại đàn kiến, nhưng không thành công. Người bố tìm mọi biện pháp nhưng rồi đành bất lực, gia đình phải bỏ trốn. Mặc dù đã trốn khỏi đàn kiến, người mẹ vẫn mất do nọc độc của kiến. Gia đình trở về căn nhà hoang tàn, và nếu người bố không tham lam, có lẽ gia đình vẫn hạnh phúc.

5. Nghệ thuật

- Tạo hình chân thực về thiên nhiên và con người

- Ngôn ngữ truyện gần gũi và cuốn hút

Dàn ý phân tích tác phẩm 'Kiến và người'

Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả Trần Duy Phiên (các nét chính về cuộc đời, sự nghiệp và phong cách sáng tác)

- Giới thiệu khái quát về tác phẩm 'Kiến và người' (nguồn gốc, nội dung và phong cách nghệ thuật đặc sắc)

Thân bài:

- Phân tích cách con người đối phó với các loài vật tự nhiên

- Cách mà người bố và gia đình sử dụng mọi phương tiện để ngăn chặn loài kiến

- Tình trạng loài kiến xâm chiếm căn nhà và ảnh hưởng đến vật nuôi

- Cuộc chạy trốn đầy gian truân của gia đình trước sự xâm lấn của đàn kiến

- Những tổn thất lớn khi con người can thiệp vào môi trường tự nhiên

=> Tìm hiểu mối quan hệ giữa con người và tự nhiên, và những hệ quả của việc xâm phạm môi trường sống

Kết bài:

- Đánh giá cách xây dựng câu chuyện và các đặc điểm nổi bật của tác giả

- Liên hệ đến các giải pháp bảo vệ môi trường trước sự tác động của con người

Phân tích tác phẩm 'Kiến và người'

Trần Duy Phiên là một nhà văn nổi tiếng từ sớm với những tác phẩm truyện ngắn mang đậm dấu ấn cá nhân và mối quan hệ chặt chẽ giữa con người và thiên nhiên. Đặc biệt, truyện ngắn 'Kiến và người' đăng trong Tạp chí Đất Quảng nổi bật với câu chuyện về cuộc đấu tranh giữa một gia đình và loài kiến, qua đó cho thấy con người không thể chiến thắng khi xâm lấn môi trường sống tự nhiên.

Khi đọc tác phẩm, tiêu đề 'Kiến và người' gây ấn tượng mạnh với sự đối lập giữa con vật nhỏ bé và con người. Qua lối viết của Trần Duy Phiên, tác phẩm phản ánh sự thất bại của con người khi xâm phạm môi trường sống của các loài. Câu chuyện được kể từ góc nhìn của đứa trẻ, cho thấy cách ứng xử của các nhân vật khi đàn kiến tấn công gia đình họ. Gia đình gặp nhiều khó khăn và phải chống chọi với sự xâm lấn của đàn kiến vào từng ngóc ngách của căn nhà.

Gia đình luôn lo lắng trước sự tấn công của đàn kiến, người bố không ngừng tìm cách chống trả và thất vọng khi không còn giải pháp. Đàn kiến xâm nhập vào từng khu vực của căn nhà, gây hại cho vật nuôi và cuối cùng dẫn đến những mất mát lớn. Tác giả sử dụng ngôn từ mạnh mẽ để miêu tả sự xâm chiếm của đàn kiến, tạo sự tương phản với sự lo lắng và tuyệt vọng của gia đình. Gia đình phải bỏ chạy, căn nhà bị thiêu rụi và người mẹ qua đời. Sự tham lam của người bố dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng.

Nếu con người không xâm lấn môi trường sống sinh thái, có lẽ con người và loài vật đã có thể chung sống hòa bình. Từ xa xưa, quan niệm rằng 'Con người là chúa tể của muôn loài' đã dẫn đến việc xâm phạm môi trường tự nhiên. Câu chuyện phản ánh sự mâu thuẫn giữa trí thức con người và sự thất bại trước con vật nhỏ bé, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải bảo vệ môi trường tự nhiên. Trần Duy Phiên cũng viết thêm hai truyện ngắn khác về sự đối lập giữa con người và thiên nhiên: 'Mối và người', 'Nhện và người'. Qua đó, tác giả lên án việc con người làm tổn hại môi trường sống và tầm quan trọng của việc bảo vệ tự nhiên.

Như một nhà văn Pháp đã nói: 'Nhà văn thực thụ là người biết dùng chữ để phản ánh cuộc sống'. Trần Duy Phiên đã làm điều đó qua 'Kiến và người', thể hiện sự tài hoa và mối liên hệ giữa con người và thiên nhiên.

* Suy ngẫm và phản hồi:

Nội dung chính:

Câu chuyện kể về cuộc xung đột giữa một gia đình và loài kiến, thể hiện rằng con người không thể chiến thắng khi xâm phạm môi trường sống của các loài tự nhiên.

Câu 1 (trang 27 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Liệt kê các sự kiện chính trong văn bản và chỉ ra các dấu hiệu nhận diện Kiến và người là một truyện ngắn.

Trả lời:

Các sự kiện chính bao gồm:

+ Gia đình tìm mọi cách ngăn cản loài kiến xâm nhập vào nhà vì chúng gây ra nhiều rắc rối.

+ Gia đình phải đối mặt với cuộc chạy trốn vất vả trước sự tấn công của kiến.

+ Những hậu quả nghiêm trọng khi con người can thiệp vào môi trường tự nhiên.

Dấu hiệu nhận diện Kiến và người là một truyện ngắn:

+ Truyện có yếu tố hư cấu: Nhân hóa loài kiến có hành động và cảm xúc như con người.

+ Truyện ngắn với ít nhân vật và chỉ tập trung vào một khía cạnh của cuộc sống.

Câu 2 (trang 27 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Câu chuyện được kể từ ngôi kể nào, qua điểm nhìn của ai? Việc sử dụng ngôi kể và điểm nhìn như vậy có tác dụng gì đối với việc thể hiện chủ đề và thông điệp của tác phẩm?

Trả lời:

- Ngôi kể là ngôi thứ nhất số ít, xưng “cháu”, điểm nhìn thường là qua “cháu” - người con trai, đôi khi qua “bố cháu”.

- Việc này giúp thể hiện chủ đề và thông điệp của tác phẩm một cách đa chiều và khách quan hơn.

Câu 3 (trang 27 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): So sánh cách ứng xử của “bố cháu” với “mẹ cháu”, “cháu”, “em cháu” trước cuộc tấn công của đàn kiến.

Trả lời:

- Điểm tương đồng: Tất cả đều tìm cách chống lại đàn kiến, nhưng người bố hành động cực đoan và quyết liệt hơn.

- Điểm khác biệt:

+ Bố cháu: Lo lắng và tức giận, tìm mọi cách tiêu diệt kiến và ngạc nhiên khi chúng gây hại cho vật nuôi.

+ Mẹ cháu: Lo lắng nhưng vẫn cố gắng nấu cơm cho cả nhà.

+ Cháu: Sợ hãi và luôn theo sát bố, cùng tìm cách bịt kín ngõ vào của kiến.

+ Em cháu: Cùng anh tìm cách chống lại đàn kiến.

Câu 4 (trang 27 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Phân tích ý nghĩa của hình tượng bầy kiến và nhận xét về cách đặt tên tác phẩm của tác giả.

Trả lời:

- Ý nghĩa của hình tượng bầy kiến: Đại diện cho sinh vật tự nhiên phản kháng khi bị xâm phạm, chống lại những gì gây hại cho cuộc sống của chúng.

- Nhan đề Kiến và người cho thấy mối quan hệ tương hỗ giữa con người và tự nhiên, không phải đối kháng mà là cộng sinh. “Kiến” đứng trước “Người” có thể thể hiện sự ưu tiên, nhấn mạnh tầm quan trọng của tự nhiên đối với con người.

Câu 5 (trang 27 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nhận xét vai trò của tưởng tượng và hư cấu trong truyện ngắn Kiến và người.

Trả lời:

- Tạo sự hấp dẫn và sinh động cho câu chuyện.

- Thông qua tưởng tượng và hư cấu, tác giả truyền đạt thông điệp về sự tàn phá của con người đối với môi trường tự nhiên.

- …

Câu 6 (trang 27 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Truyện đã thay đổi nhận thức của bạn về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên như thế nào?

Trả lời:

- Truyện mở đầu với sự ca ngợi giá trị con người nhưng kết thúc với hình ảnh con người thất bại trước những sinh vật nhỏ bé. Tác phẩm không phủ nhận giá trị con người mà chỉ nhấn mạnh sự cần thiết phải hạn chế dục vọng và hành động phi lý của con người đối với thiên nhiên.

Câu 1 trang 27 SGK Ngữ văn 11 Chân trời

Hãy liệt kê các sự kiện chính trong văn bản và chỉ ra dấu hiệu nào cho thấy 'Kiến và người' là một truyện ngắn.

Đáp án

Các sự kiện chính trong văn bản:

- Gia đình người bố đã thử đủ mọi cách để ngăn chặn loài kiến xâm nhập vào ngôi nhà của họ.

- Loài kiến đã chiếm lấy căn nhà và gây phiền toái cho các vật nuôi.

- Gia đình phải vật lộn để chống lại sự tấn công của loài kiến.

- Những thiệt hại nghiêm trọng khi con người can thiệp vào hệ sinh thái.

Dấu hiệu nhận diện 'Kiến và người' là một truyện ngắn:

- Truyện mang yếu tố hư cấu: Loài kiến nổi dậy và phản công con người, gây ảnh hưởng đến các vật nuôi.

- Truyện có dung lượng ngắn, với ít nhân vật gồm gia đình và loài kiến.

- Truyện tập trung vào một khía cạnh của xã hội: Hành động phá hoại môi trường của con người và hậu quả của nó.

Câu 2 trang 27 SGK Ngữ văn 11 Chân trời

Câu chuyện được kể từ ngôi kể nào, và qua góc nhìn của ai? Việc sử dụng ngôi kể và góc nhìn này có ảnh hưởng như thế nào đến việc truyền tải chủ đề và thông điệp của tác phẩm?

Đáp án

Câu chuyện được kể từ ngôi kể thứ nhất, qua góc nhìn của người con trong gia đình, cho thấy sự khác biệt trong cách phản ứng của các thành viên khi loài kiến tấn công.

→ Việc sử dụng ngôi kể và góc nhìn này giúp dẫn dắt câu chuyện một cách chân thực và chủ quan. Ngôi kể không chỉ kể chuyện mà còn truyền tải cảm xúc, làm cho câu chuyện trở nên sống động và phong phú. Các yếu tố như kể, suy ngẫm, và độc thoại tạo nên cách kể chuyện đặc biệt.

Câu 3 trang 27 SGK Ngữ văn 11 Chân trời

So sánh điểm giống và khác nhau trong cách ứng xử của “bố cháu” với “mẹ cháu”, “cháu”, “em cháu” khi đối diện với cuộc tấn công của bầy kiến.

Đáp án

- Điểm giống nhau là cả gia đình đều lo lắng và khổ sở khi bầy kiến tấn công.

- Điểm khác biệt trong cách ứng xử của các thành viên:

• Bố cháu: Lo lắng và tức giận, tìm mọi cách để tiêu diệt kiến và sốc khi thấy chúng ảnh hưởng đến vật nuôi.
• Mẹ cháu: Mặc dù lo lắng và mặt tái nhợt, nhưng vẫn cố gắng nấu ăn cho cả gia đình.
• Cháu: Cảm thấy sợ hãi khi thấy kiến xâm chiếm ngôi nhà và luôn theo sát bố, tìm cách bịt kín mọi ngõ ngách.
• Em cháu: Cùng anh trai tìm cách chống lại lũ kiến.

Câu 4 trang 27 SGK Ngữ văn 11 Chân trời

Phân tích ý nghĩa của hình tượng bầy kiến và đánh giá cách đặt tên của tác giả.

Đáp án

- Hình tượng bầy kiến biểu thị cho hệ sinh thái đang bị con người phá hủy. Bầy kiến, dù nhỏ bé, vẫn có thể chống lại con người lớn hơn. Tác giả muốn thể hiện sự phản kháng dữ dội của thiên nhiên đối với hành động tàn phá của con người. Trần Duy Phiên qua tác phẩm này cho thấy mọi sự xâm lấn hệ sinh thái đều dẫn đến thất bại.

- Nhan đề tác phẩm ngắn gọn và ấn tượng. Hai hình ảnh kiến và người, dù có vẻ trái ngược, lại phản ánh sự tương tác và mối quan hệ giữa hai yếu tố này. Nhan đề không chỉ thể hiện nội dung mà còn kích thích sự tò mò của người đọc về câu chuyện.

Câu 5 trang 27 SGK Ngữ văn 11 Chân trời

Nhận xét về vai trò của yếu tố tưởng tượng và hư cấu trong truyện ngắn 'Kiến và người'.

Đáp án

Vai trò của tưởng tượng và hư cấu trong truyện ngắn 'Kiến và người':

- Đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cốt truyện và làm cho nội dung truyện trở nên thú vị và sinh động. Nếu không có yếu tố tưởng tượng, hư cấu về việc bầy kiến nổi dậy, truyện sẽ không thể tạo nên sự hấp dẫn.

- Tưởng tượng và hư cấu giúp truyền tải những thông điệp và bài học ý nghĩa một cách sinh động, tránh sự khô khan.

- Thể hiện sự khéo léo của tác giả trong việc xây dựng một câu chuyện độc đáo.

Câu 6 trang 27 SGK Ngữ văn 11 Chân trời

Truyện đã thay đổi nhận thức của bạn về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên như thế nào?

Đáp án

Truyện đã thay đổi nhận thức của tôi về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên: Con người và thiên nhiên luôn tồn tại song song, hỗ trợ lẫn nhau. Tuy nhiên, nếu con người tiếp tục xâm phạm và phá hoại môi trường sinh thái, họ sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề từ hành động của mình.

Câu 1. Liệt kê các sự kiện chính trong văn bản và nêu những dấu hiệu nhận biết rằng 'Kiến và người' là một truyện ngắn.

Trả lời:

Những sự kiện chính trong văn bản bao gồm:

+ Gia đình nhân vật, đặc biệt là người bố, đã tìm mọi cách để ngăn cản đàn kiến xâm nhập vào nhà, vì sự xâm nhập này đã gây ra rất nhiều phiền toái cho họ.

+ Gia đình trải qua một cuộc chạy trốn đầy khó khăn trước sự tấn công của đàn kiến.

+ Những hậu quả nghiêm trọng và tổn thất lớn khi con người can thiệp vào môi trường tự nhiên.

Dấu hiệu nhận biết 'Kiến và người' là một truyện ngắn:

+ Có yếu tố hư cấu: Loài kiến được nhân hóa với những hành động và suy nghĩ giống như con người.

+ Truyện ngắn có độ dài vừa phải với số lượng nhân vật không nhiều và chỉ tập trung vào một khía cạnh cụ thể của cuộc sống.

Câu 2. Câu chuyện được kể từ ngôi kể nào, qua điểm nhìn của ai? Theo bạn, việc chọn ngôi kể và điểm nhìn như vậy có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề và thông điệp của tác phẩm?

Trả lời:

Câu chuyện được kể từ ngôi kể thứ nhất, qua góc nhìn của người con cả trong gia đình.

→ Việc sử dụng ngôi kể và điểm nhìn này giúp câu chuyện trở nên chân thực hơn và dễ dàng dẫn dắt người đọc, vì người kể chuyện là người trực tiếp trải nghiệm tình huống.

Câu 3. So sánh sự khác biệt và tương đồng trong cách ứng xử của “bố cháu” với “mẹ cháu”, “cháu”, “em cháu” khi đối mặt với cuộc tấn công của đàn kiến.

Trả lời:

- Điểm chung trong phản ứng của “bố cháu” và các thành viên khác: Toàn bộ gia đình đều cảm thấy lo lắng và khổ sở, tìm cách trốn tránh sự tấn công của đàn kiến.

- Sự khác biệt trong cách ứng xử:

+ Bố cháu: Rất lo lắng và khó chịu, tìm đủ mọi cách để tiêu diệt đàn kiến và ngạc nhiên khi thấy kiến ảnh hưởng đến các con vật nuôi.

+ Mẹ cháu: Dù rất lo lắng và căng thẳng, vẫn cố gắng duy trì sự bình tĩnh để nấu ăn cho cả gia đình.

+ Cháu: Cảm thấy sợ hãi khi thấy đàn kiến xâm chiếm nhà và luôn bám sát bố, cùng tìm cách bịt kín các lối vào.

+ Em cháu: Hợp tác với anh trai để chống lại đàn kiến.

Câu 4. Phân tích ý nghĩa của hình tượng đàn kiến và nhận xét về cách đặt nhan đề của tác giả.

Trả lời:

- Hình tượng đàn kiến biểu thị cho hệ sinh thái môi trường đang bị con người phá hoại. Dù là loài vật nhỏ bé, đàn kiến vẫn có khả năng đối đầu với con người. Qua đó, tác giả muốn truyền tải thông điệp về việc bảo vệ thiên nhiên và sự phẫn nộ của thiên nhiên trước sự tàn phá của con người.

- Nhan đề của tác giả ngắn gọn và súc tích, phản ánh rõ hai nhân vật chính là kiến và người. Từ nhan đề, độc giả có thể cảm thấy sự tò mò về mối quan hệ giữa hai yếu tố này và nội dung của truyện.

Câu 5. Nhận xét vai trò của yếu tố tưởng tượng và hư cấu trong truyện ngắn 'Kiến và người'.

Trả lời:

Vai trò của yếu tố tưởng tượng và hư cấu:

- Tạo nên nội dung truyện hấp dẫn và phong phú.

- Thông qua tưởng tượng và hư cấu, tác giả chuyển tải những thông điệp và bài học về sự tàn phá môi trường một cách sinh động và dễ tiếp thu.

Câu 6. Truyện đã thay đổi nhận thức của bạn về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên như thế nào?

Trả lời:

Truyện đã giúp em nhận thức rõ hơn về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên: thiên nhiên tồn tại từ trước con người và cả hai phải luôn đồng hành và hỗ trợ lẫn nhau. Nếu con người tiếp tục xâm lấn và hủy hoại thiên nhiên, sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề từ hành động của mình.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG

Câu 1. Hãy nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của bài 'Kiến và người'.

Trả lời:

- Giá trị nội dung:

Tác phẩm phản ánh cuộc đấu tranh giữa một gia đình và loài kiến, nhấn mạnh rằng con người không thể chiến thắng nếu tiếp tục xâm chiếm môi trường sống của các loài trong tự nhiên. Nó làm nổi bật mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, và hậu quả của việc can thiệp vào môi trường.

- Giá trị nghệ thuật:

• Cho thấy khả năng sử dụng ngôn từ phong phú của tác giả.
• Việc sử dụng ngôi thứ nhất qua góc nhìn của người con cả làm cho câu chuyện trở nên chân thực và sống động hơn.

Câu 2. Nêu nội dung chính của văn bản 'Kiến và người'.

Trả lời:

Truyện ngắn 'Kiến và người' kể về cuộc chiến giữa một gia đình và loài kiến, nhấn mạnh rằng con người không thể chiến thắng nếu tiếp tục xâm lấn môi trường sống của các loài khác trong tự nhiên.

Câu 3. Hãy nêu tác giả, tác phẩm và bố cục của văn bản 'Kiến và người'.

Trả lời:

• Tác giả:

- Trần Duy Phiên, sau khi tốt nghiệp năm 1967, đã dạy học ở Kontum và sau đó về Huế, cùng với Tần Hoài Dạ Vũ thành lập tạp chí Việt, xuất bản dưới dạng bất hợp pháp.

- Tác phẩm: 'Đốt lửa sau mây' (đăng trên tạp chí Việt), 'Trốn', 'Chim tha lửa'…

• Tác phẩm:

“Kiến và người” được in trong Tạp chí Đất Quảng.