Danh sách 6 bài soạn nổi bật về 'Bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi' (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức)

I. Giới thiệu về tác giả Nguyễn Đình Thi và Vũ Quần Phương

1. Tác giả Nguyễn Đình Thi

Nguyễn Đình Thi, sinh ngày 20 tháng 12 năm 1924 tại Luang Prabang (Lào), quê ở làng Vũ Thạch, Hà Nội. Ông từng là viên chức bưu điện Đông Dương và tham gia Tổ Văn hóa Cứu quốc. Sau Cách mạng Tháng Tám, ông làm Tổng thư ký Hội Văn hóa cứu quốc và có nhiều đóng góp trong văn học nghệ thuật. Ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996 và qua đời ngày 18 tháng 4 năm 2003. Các tác phẩm nổi bật của ông bao gồm thơ, kịch, truyện và triết luận.

2. Tác giả Vũ Quần Phương

Vũ Quần Phương, sinh ngày 8.9.1840, tên khai sinh Vũ Ngọc Chúc, là nhà thơ, nhà báo và nhà phê bình văn học. Ông quê xã Hải Trung, Nam Định, tốt nghiệp đại học Y khoa năm 1965, sau đó chuyển sang văn học. Ông công tác tại Đài tiếng nói Việt Nam, NXB Văn học, và Hội nhà văn Việt Nam. Vũ Quần Phương được trao giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2007. Các tác phẩm nổi bật của ông bao gồm thơ và bình thơ.

II. Tổng quan về bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Trích từ 'Thơ hay có lời bình 100 bài', Vân Long tuyển chọn

2. Thể loại

Văn nghị luận là dạng văn mà tác giả sử dụng lý lẽ và dẫn chứng để làm rõ quan điểm và tư tưởng của mình trong tác phẩm.

3. Bố cục

- Phần 1: Giới thiệu giá trị nghệ thuật của bài thơ Đường núi.

- Phần 2: Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Đường núi.

- Phần 3: Khẳng định tài năng của Nguyễn Đình Thi.

4. Giá trị nội dung

Bài bình của Vũ Quần Phương mở rộng góc nhìn về bài thơ Đường núi, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn những khía cạnh của tác phẩm.

5. Đặc sắc nghệ thuật

- Lý lẽ rõ ràng, mạch lạc

- Ngôn từ gần gũi, dễ hiểu

- Cách viết hấp dẫn và thuyết phục

- Sử dụng từ ngữ và hình ảnh gợi cảm

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Cảm nhận về bài thơ Đường núi trước và sau khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương.

- Trước khi đọc: Bài thơ thể hiện một bức tranh thiên nhiên thanh bình và tình yêu cuộc sống của tác giả.

- Sau khi đọc: Nguyễn Đình Thi đã khéo léo tạo nên một bức tranh siêu thực với nhiều không gian khác nhau.

Câu 2. Ấn tượng của bài bình thơ đối với em và những câu văn gây suy nghĩ.

- Bài bình giúp cảm nhận bài thơ ở nhiều góc độ khác nhau.

- Những câu văn đáng chú ý: Những nét vẽ chi tiết của bài thơ và âm điệu nội tâm của tác giả.

Câu 3. Cách người bình thơ thể hiện sự đồng cảm và ý nghĩa của nó.

- Người bình thơ cảm nhận sâu sắc những rung động của tác giả dành cho thiên nhiên và con người.

- Sự đồng cảm này cho thấy sự hiểu biết và tâm hồn nhạy cảm của người bình thơ.

Câu 4. Ý nghĩa khẳng định của Vũ Quần Phương về tài năng của Nguyễn Đình Thi.

- Phong cảnh trong bài thơ mang đậm dấu ấn tâm hồn tác giả, thể hiện tình yêu và sự gắn bó với thiên nhiên.

Câu 5. Những bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương.

Bổ sung về hiệu quả của biện pháp tu từ và phân tích một số câu thơ đặc sắc.

* Sau khi đọc

Nội dung chính Bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi: Bài thơ miêu tả một bức tranh thiên nhiên thanh bình và sinh động về buổi chiều trên con đường núi, thể hiện sâu sắc tình cảm yêu thương của tác giả đối với quê hương.

Câu 1 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Chia sẻ cảm nhận của bạn về bài thơ Đường núi trước và sau khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương:

Trả lời:

- Bài thơ tuy ngắn gọn nhưng chứa đựng tình cảm rộng lớn của Nguyễn Đình Thi, thể hiện tình yêu sâu sắc với cảnh vật nơi đường núi.

- Bức tranh thiên nhiên buổi chiều đường núi được khắc họa với những nét vẽ tinh tế về gió, suối, ruộng nương và mái nhà sàn.

=> Tác giả phải có tình yêu mãnh liệt và khả năng quan sát sắc sảo để làm nổi bật được vẻ đẹp của cảnh vật từ những chi tiết giản đơn.

Câu 2 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Bài bình thơ gây ấn tượng như thế nào đối với bạn? Ý nào trong bài bình khiến bạn phải suy nghĩ thêm về bài thơ?

Trả lời:

- Bài bình của Vũ Quần Phương giúp bạn hiểu rõ hơn về bài thơ và cảm nhận sâu sắc tình cảm rộng lớn của tác giả dành cho quê hương.

- Những câu cuối của bài bình như: “Cái tài của Nguyễn Đình Thi ở bài thơ này là tạo ra một không khí thân thuộc, trong trẻo, rung động bao trùm cảnh vật. Phong cảnh bỗng mang âm hưởng tâm hồn của tác giả. Con đường vắng vẻ mà lòng người vẫn vui tươi, đi một mình mà cảm giác như đang hát ca.”

Câu 3 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Người bình thơ thể hiện sự đồng cảm với bài thơ như thế nào? Theo bạn, sự đồng cảm này có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Vũ Quần Phương đã hiểu sâu sắc vẻ đẹp và những nét đặc trưng của bài thơ, đồng thời cảm nhận được tình cảm sâu lắng của tác giả đối với cảnh vật và quê hương. Sự đồng cảm này thể hiện sự tinh tế và giá trị nghệ thuật trong việc cảm nhận tác phẩm.

Câu 4 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Vì sao Vũ Quần Phương lại khẳng định: “Cái tài của Nguyễn Đình Thi ở bài thơ này là tạo ra một không khí thân thuộc trong trẻo, run rẩy phủ lấy phong cảnh. Phong cảnh bỗng mang âm hưởng tâm hồn của tác giả”?

Trả lời:

Vũ Quần Phương khẳng định như vậy vì cảnh vật trong bài thơ trở nên sống động và thấm đẫm tâm hồn của tác giả nhờ sự tinh tế trong việc khắc họa cảm xúc của Nguyễn Đình Thi qua những dòng thơ đơn giản nhưng sâu sắc.

Câu 5 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Nếu có cơ hội bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương, bạn sẽ thêm gì?

Trả lời:

Nếu được bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương, tôi sẽ thêm phân tích và cảm nhận về bốn câu thơ cuối của bài thơ:

Mái nhà sàn tỏa khói xanh
Hươu gào xa văng vẳng
Một mảnh trăng dốc ngả chập chùng
Bước chân bóng động nghiêng bờ núi.

1. SAU KHI ĐỌC

Câu hỏi 1: Chia sẻ cảm nhận của bạn về bài thơ Đường núi trước và sau khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương.

Trả lời:

• Trước khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương, bạn thấy bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi có vẻ không vần, tuy giàu hình ảnh nhưng chưa rõ mạch cảm xúc.
• Sau khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương, bạn cảm nhận được nhịp điệu và mạch cảm xúc rõ ràng trong bài thơ.

Câu hỏi 2: Bài bình thơ để lại ấn tượng gì đối với bạn? Ý nào trong bài bình khiến bạn phải suy nghĩ thêm về bài thơ?

Trả lời:

• Bài bình thơ giúp bạn nhìn nhận bài thơ Đường núi theo cách khác, cảm nhận rõ nhịp điệu và mạch cảm xúc của bài thơ.
• Những ý khiến bạn suy nghĩ sâu hơn về bài thơ:
• “Số lượng âm tiết trong mỗi câu thơ có sự liên hệ chặt chẽ với cảm xúc được thể hiện.”
• “Tốc độ chuyển cảnh nhanh chóng, người đọc không thấy mạch liên tục của cảnh vật nhưng lại cảm nhận được mạch cảm xúc liên tục.”

Câu hỏi 3: Người bình thơ đã thể hiện sự đồng cảm với bài thơ như thế nào? Theo bạn, ý nghĩa của sự đồng cảm này là gì?

Trả lời:

• Người bình thơ đã thể hiện sự đồng cảm bằng cách phân tích và cảm nhận sâu sắc các yếu tố đặc trưng của bài thơ như nhịp điệu, mạch cảm xúc và hình ảnh.
• Sự đồng cảm này cho thấy người bình thơ có sự am hiểu và tinh tế trong việc cảm nhận và phân tích tác phẩm.

Câu hỏi 4: Theo bạn, vì sao Vũ Quần Phương lại khẳng định: 'Cái tài của Nguyễn Đình Thi ở bài thơ này là tạo ra một không khí thân thuộc, trong trẻo, run rẩy bao trùm cảnh vật. Phong cảnh bỗng mang dấu ấn tâm hồn của tác giả.'?

Trả lời: 

Vũ Quần Phương khẳng định như vậy vì mỗi câu thơ trong bài thơ của Nguyễn Đình Thi đều phản ánh cảm xúc của tác giả, không có từ ngữ nào trực tiếp nói lên tình yêu thiên nhiên của Nguyễn Đình Thi, mà tất cả được gợi ý qua nội dung và nhịp điệu của thơ. Phong cảnh trong bài thơ Đường núi được miêu tả qua cái nhìn và cảm xúc của tác giả.

Câu hỏi 5: Nếu có cơ hội bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương, bạn sẽ thêm gì?

Trả lời:

Nếu được bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương, tôi sẽ thêm phân tích về các yếu tố nghệ thuật trong thơ của Nguyễn Đình Thi như việc sử dụng từ láy, kết hợp từ ngữ độc đáo và đảo ngữ.

* Sau khi đọc

Nội dung chính:

   Vũ Quần Phương bày tỏ sự trân trọng sâu sắc với bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi, thể hiện tình yêu mênh mông đối với đất đai, núi rừng, và quê hương.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Cảm nhận của bạn về bài thơ Đường núi trước khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương:

+ Trước khi đọc bài viết, bạn thấy bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi phản ánh vẻ đẹp của núi non qua tình yêu mãnh liệt đối với quê hương của tác giả.

- Cảm nhận của bạn về bài thơ Đường núi sau khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương:

+ Sau khi đọc bài viết, bạn hiểu và cảm nhận rõ hơn giá trị nghệ thuật của bài thơ Đường núi.

Câu 2 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): 

- Bài bình thơ gây ấn tượng với bạn nhờ vào phân tích và lập luận chặt chẽ, sâu sắc.

- Câu “Nội dung của bài thơ nằm ngoài các dòng chữ” khiến bạn phải suy ngẫm sâu hơn về bài thơ.

Câu 3 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): 

- Vũ Quần Phương thể hiện sự đồng cảm với bài thơ qua việc cảm nhận sâu sắc tình yêu mãnh liệt đối với quê hương. Sự đồng cảm này là món quà quý giá mà tác giả dành tặng Nguyễn Đình Thi khi thấu hiểu bài thơ “Đường núi”.

Câu 4 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): 

- Theo bạn, Vũ Quần Phương khẳng định: “Cái tài của Nguyễn Đình Thi ở bài thơ này là tạo ra một không khí thân thuộc, trong trẻo, run rẩy bao trùm cảnh vật. Phong cảnh bỗng mang dấu ấn tâm hồn của tác giả.” vì: Vũ Quần Phương trân trọng tài năng của Nguyễn Đình Thi sau khi đọc bài thơ “Đường núi”. Ông nhận thấy rằng Nguyễn Đình Thi không chỉ miêu tả cảnh vật núi non, thôn bản mà còn gửi gắm tình yêu sâu sắc, tạo ra một không khí thân thuộc và trong trẻo bao phủ phong cảnh. Vì vậy, cảnh vật dường như mang dấu ấn tâm hồn của tác giả.

Câu 5 (trang 98 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): 

* Học sinh có thể lựa chọn và bổ sung theo ý hiểu cá nhân nhưng cần hợp lý.

* Gợi ý: Có thể thêm phần phân tích về nghệ thuật và nhận xét.

Ý chính

Bài phân tích thơ của Vũ Quần Phương mang đến cho độc giả cái nhìn sâu sắc và đa chiều về bài thơ Đường núi, với những cảm nhận tinh tế và toàn diện của tác giả về từng chi tiết nhỏ nhất trong tác phẩm.

Câu 1 (trang 98 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bài thơ và trình bày cảm nhận

Lời giải chi tiết:

- Trước khi đọc, bài thơ Đường núi thể hiện vẻ đẹp thanh bình, trong trẻo của thiên nhiên và sự sống mãnh liệt, lòng yêu đời, yêu cuộc sống của con người vùng núi, đồng thời phản ánh tình yêu sâu sắc của nhà thơ Nguyễn Đình Thi với đất núi rừng làng mạc quê hương.

- Sau khi đọc, ta nhận thấy tài năng và sự tinh tế của Nguyễn Đình Thi trong việc chọn từ ngữ, hình ảnh gợi cảm; sáng tạo âm điệu nhẹ nhàng, lững lờ; tạo nên không khí yêu mến trong không gian thanh tịnh; sự liên kết trong bức tranh siêu thực của nhiều mảng không gian và cảnh vật khác nhau;...

Câu 2 (trang 98 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bài bình thơ của Vũ Quần Phương

Lời giải chi tiết:

- Bài bình thơ giúp em tiếp cận bài thơ từ nhiều góc độ khác nhau, với những cảm nhận sâu sắc và đầy đủ từ tác giả về những chi tiết nhỏ của bài thơ.

- Những câu cuối của bài bình thơ để lại ấn tượng mạnh mẽ: Bài thơ như bức tranh vẽ vài nét nhẹ nhàng về chiều rừng, tiết kiệm cả nét lẫn màu sắc, nhưng lại làm nổi bật tình yêu quê hương đắm say của người viết hay tài năng của tác giả: Tài năng của Nguyễn Đình Thi trong bài thơ này là tạo nên một không khí yêu thương trong không gian thanh tĩnh bao phủ phong cảnh...

Câu 3 (trang 98 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn bình thơ của Vũ Quần Phương để tìm ý và trả lời

Lời giải chi tiết:

- Người bình thơ đã thể hiện sự đồng cảm với tác phẩm: nhận ra vẻ đẹp của bài thơ và cảm nhận được những tình cảm chân thành của nhà thơ đối với quê hương và cảnh vật.

- Theo em, đây là sự đồng cảm nghệ thuật quý giá và có ý nghĩa lớn lao.

Câu 4 (trang 98 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc kỹ nhận định, kết hợp với nội dung văn bản và trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Nguyễn Đình Thi đã khéo léo thể hiện cảm xúc của mình qua vài câu thơ và nét vẽ về bức tranh thiên nhiên nhỏ: Phong cảnh trong bài thơ đầy đặn tâm hồn của tác giả, là tình yêu say đắm đất núi rừng làng mạc quê hương, là cái nhìn ngất ngây giữa sương mây, rì rào với tiếng suối,...

Câu 5 (trang 98 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản, xác định nội dung bổ sung

Lời giải chi tiết:

Nếu có thể bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương, em sẽ thêm phần phân tích và cảm nhận về 4 câu thơ cuối của bài thơ: Mái nhà sàn tỏa khói xanh, Hươu gào xa văng vẳng, Một mảnh trăng dốc ngả chập chùng, Bước chân bóng động nghiêng bờ núi. Hoặc bổ sung phần phân tích hiệu quả thẩm mỹ của việc sử dụng biện pháp tu từ như nhân hóa.

I. Thông tin về tác giả và tác phẩm

- Vũ Quần Phương, tên thật là Vũ Ngọc Chúc, sinh năm 1940, quê ở Nam Định, còn sử dụng các bút danh khác như Ngọc Vũ và Phương Viết.

- Ông không chỉ là bác sĩ y khoa mà còn là một nhà thơ, nhà phê bình văn học, và giữ nhiều vai trò quan trọng như trưởng ban biên tập văn học của NXB Văn học, chủ tịch Hội văn nghệ Hà Nội, tổng biên tập báo Người Hà Nội, và nhiều vị trí khác trong lĩnh vực văn học.

- Những tác phẩm nổi bật của ông gồm: Cỏ mùa xuân (1966), Hoa trong cây (1977), Những điều cùng đến (1983), Vầng trăng trong xe bò (1988), Vết thời gian (1996), Quên chữ... quên câu (2000), Giấy mênh mông trắng (2003), Chỗ ấy sóng (2008).

II. Phân tích tác phẩm “Bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi”

Thể loại:

Bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi thuộc thể loại phê bình văn học.

Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Được trích từ tác phẩm Thơ hay có lời có 1000 bài, do Vân Long tuyển chọn.

Phương thức biểu đạt:

Văn bản này sử dụng phương thức nghị luận để phân tích bài thơ “Đường núi”.

Tóm tắt:

- Vũ Quần Phương thể hiện sự trân trọng với bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi, khẳng định tình yêu sâu đậm của tác giả với thiên nhiên và quê hương.

Giá trị nội dung:

- Bài bình thơ giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn tình yêu quê hương của Nguyễn Đình Thi, thông qua sự trân trọng và phân tích tinh tế của Vũ Quần Phương.

Giá trị nghệ thuật:

- Phân tích và lập luận chặt chẽ, câu “Nội dung của bài thơ nằm cả ở bên ngoài các dòng chữ” gợi ý cho người đọc suy ngẫm sâu hơn về ý nghĩa của bài thơ.

III. Phân tích chi tiết tác phẩm “Bài thơ Đường núi”

Sự đồng cảm của người bình thơ:

- Vũ Quần Phương bày tỏ sự đồng cảm sâu sắc với bài thơ, cảm nhận chính xác và chân thực tình yêu của Nguyễn Đình Thi dành cho quê hương.

- Sự đồng cảm này không chỉ là sự thấu hiểu sâu sắc mà còn là một phần giá trị nghệ thuật của bài bình thơ.

- Vũ Quần Phương nhận xét: “Cái tài của Nguyễn Đình Thi ở bài thơ này là tạo ra một không khí thân yêu trong trẻo phủ lấy phong cảnh, khiến phong cảnh mang đậm tâm hồn của tác giả.” Điều này thể hiện sự trân trọng đối với tài năng của Nguyễn Đình Thi.

Sau khi đọc bài thơ “Đường núi”:

Câu 1 (trang 98 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trước và sau khi đọc bài bình của Vũ Quần Phương, cảm nhận của em về bài thơ “Đường núi” như thế nào?

Lời giải:

Bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi, với 12 câu thơ tự do, diễn tả tâm tình của tác giả trước vẻ đẹp tuyệt vời của quê hương vào chiều tối. Vũ Quần Phương đã làm rõ hơn cảm xúc này qua bài bình, giúp em thấy rõ bức tranh chiều quê với hình ảnh sương mờ, gió thổi, tiếng suối và cảnh sắc làng quê. Bài thơ không chỉ đẹp về hình thức mà còn sâu lắng trong tình cảm yêu quê hương.

Câu 2 (trang 98 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Bài bình thơ để lại ấn tượng gì với em? Câu nào trong bài bình khiến em suy nghĩ nhiều hơn về bài thơ?

Lời giải:

Bài bình của Vũ Quần Phương gây ấn tượng mạnh với sự phân tích tinh tế và sâu sắc. Câu “Bài thơ như bức tranh chấm phá vài nét chiều rừng tiết kiệm cả nét lẫn màu lại thấy nổi rõ lên lòng yêu đất đai thôn bản say đắm” khiến em suy ngẫm nhiều vì khái quát toàn bộ nội dung và cảm xúc của bài thơ, cho thấy tình yêu quê hương được diễn tả một cách tinh tế và sâu lắng.

Câu 3 (trang 98 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Người bình thơ thể hiện sự đồng cảm với bài thơ như thế nào? Sự đồng cảm này có ý nghĩa gì?

Lời giải:

- Vũ Quần Phương đã thể hiện sự đồng cảm sâu sắc bằng cách thấu hiểu và cảm nhận rõ ràng nội dung và cảm xúc mà Nguyễn Đình Thi gửi gắm trong bài thơ. Sự đồng cảm này là minh chứng cho sự đồng điệu trong tâm hồn nghệ sĩ và sự cống hiến nghệ thuật của tác giả.

Câu 4 (trang 98 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tại sao Vũ Quần Phương lại khẳng định: “Cái tài của Nguyễn Đình Thi ở bài thơ này là tạo được một luồng không khí thân yêu trong trẻo run rẩy phủ lấy phong cảnh. Phong cảnh bỗng mang vị tâm hồn của tác giả.”?

Lời giải:

- Vũ Quần Phương khẳng định tài năng của Nguyễn Đình Thi vì sự đơn giản trong miêu tả cảnh sắc, nhưng lại tạo ra được một không khí đầy cảm xúc yêu thương, làm cho phong cảnh mang đậm dấu ấn của tâm hồn tác giả. Đây là sự khéo léo và tinh tế trong cách diễn tả của Nguyễn Đình Thi.

Câu 5 (trang 98 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nếu được phép bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương, em sẽ bổ sung những gì?

Lời giải:

Nếu được phép, em sẽ bổ sung phân tích sâu về tài năng nghệ thuật của Nguyễn Đình Thi ngoài bài thơ “Đường núi”, vì ông có nhiều tác phẩm nổi bật khác. Điều này sẽ làm cho bài viết của Vũ Quần Phương thêm phần khách quan và phong phú hơn.