Danh sách 6 bài soạn 'Thực hành đọc: Ra-ma buộc tội trang 121' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) chất lượng

* Nội dung chính: Ra-ma buộc tội

Khám phá quan điểm của người Ấn Độ về phẩm hạnh của anh hùng và người phụ nữ lý tưởng. Tác phẩm vẽ nên hình ảnh người anh hùng gần gũi với cuộc sống thường nhật, coi trọng danh dự và sẵn sàng hy sinh tình yêu để bảo vệ danh dự. Bên cạnh đó, hình ảnh người phụ nữ lý tưởng mạnh mẽ, sẵn sàng hi sinh mạng sống để chứng minh tình yêu và phẩm hạnh của mình cũng được xây dựng rõ nét.

* Những điểm cần lưu ý khi đọc văn bản: 

• Xác định phẩm chất của nhân vật qua lời nói và hành động.

- Nhân vật Ra-ma:

+ Ra-ma bỏ rơi vợ vì danh dự của một vị vua.

+ Lời buộc tội của Ra-ma không hoàn toàn phản ánh cảm xúc và suy nghĩ của chàng, mà còn thể hiện lòng yêu thương và trách nhiệm của một vị vua.

- Nhân vật Xi-ta:

+ Thanh minh và giữ bình tĩnh khi bị buộc tội, lời lẽ nhẹ nhàng, rõ ràng và hợp lý. Bình thản khi đối mặt với cái chết.

+ Xi-ta hiện lên là người phụ nữ có phẩm hạnh cao quý, sẵn sàng hy sinh để chứng minh tình yêu và đức hạnh của mình.

• Tìm hiểu cách miêu tả nhân vật.

- Miêu tả nhân vật qua tâm lý tinh tế, tập trung vào hành động và lời nói.

• Chú ý đến giọng điệu và lời của người kể chuyện.

- Văn phong linh hoạt, kết hợp giữa kể, tả và đối thoại.

- Sử dụng hình ảnh, điển tích, và yếu tố sử thi để làm phong phú văn bản.

• Đọc chú thích để hiểu các yếu tố văn hóa liên quan đến đoạn trích.

- Bản sắc văn minh Ấn Độ được thể hiện qua hình ảnh và ý tưởng của sử thi cổ đại, thần thoại, và truyền thuyết - nền tảng của tôn giáo Hindu, nghệ thuật và văn học.

- Sự tôn sùng các vị thần và tiêu chuẩn lý tưởng mà con người hướng đến.

Bài tập 4. Đọc lại đoạn văn 'Ra-ma buộc tội' trong SGK Ngữ văn 10, tập một (tr. 121 – 123), từ 'Gia-na-ki (Janaki) khiêm nhường' đến 'đâu có chịu đựng được lâu' và trả lời các câu hỏi:

1. Ra-ma đã đưa ra những lí lẽ nào để buộc tội Gia-na-ki? Lời buộc tội của Ra-ma có mâu thuẫn với hành động cứu Gia-na-ki trước đó của chàng không? Vì sao?
2. Tìm những chi tiết thể hiện tâm trạng của Ra-ma. Những chi tiết đó có mâu thuẫn với lời buộc tội của chàng không? Vì sao? 
3. Tình huống trong phần đầu của văn bản là gì? Vai trò của tình huống đó trong việc bộc lộ phẩm chất của các nhân vật ra sao?

Bài giải:

1. Lí lẽ: Ra-ma nghi ngờ Gia-na-ki không trung thành vì cô bị bắt cóc và sống trong nhà kẻ thù, bị quấy rối.

Lời buộc tội của Ra-ma xuất phát từ nghi ngờ, ghen tuông và cảm giác danh dự bị tổn thương, mâu thuẫn với hành động trước đó của chàng khi cứu Gia-na-ki, vì Ra-ma cứu Gia-na-ki từ tình yêu, đồng thời vì cô là vợ của chàng. Dù ghen tuông, Ra-ma vẫn sẵn sàng hy sinh để cứu Gia-na-ki về bình yên.

2. Chi tiết: Nhìn thấy người phụ nữ đẹp với làn da như hoa sen và tóc xoăn, lòng Ra-ma đau đớn như bị dao cắt.

Chi tiết này mâu thuẫn với lời lẽ lạnh lùng của Ra-ma, vì thực sự chàng rất thương xót vợ mình. Điều này cho thấy chàng yêu Gia-na-ki, nhưng khi đối mặt với sự lựa chọn giữa tình cảm cá nhân và ý thức cộng đồng, lời nói và suy nghĩ của chàng xung đột nhau. Xung đột này phản ánh sự căng thẳng giữa tình yêu cá nhân và danh dự, cũng như ý thức cộng đồng trong các nhân vật sử thi.

3. Tình huống: Cuộc hội ngộ giữa Ra-ma và Gia-na-ki sau nhiều năm xa cách, khi Ra-ma đã giải cứu vợ mình khỏi tay quỷ vương Ra-va-na.

Tình huống này rất kịch tính và cảm xúc. Ra-ma phải lựa chọn giữa hạnh phúc cá nhân và danh dự, buộc phải bảo vệ danh dự bằng cách đưa ra những lời buộc tội đau lòng với Gia-na-ki. Cách ứng xử và lựa chọn của các nhân vật trong tình huống này thể hiện rõ phẩm chất trung thành và coi trọng danh dự của họ.

Chủ đề chính Ra-ma buộc tội - Phiên bản 1

Sau khi chiến thắng, Ra-ma bắt đầu nghi ngờ sự chung thủy của Xi-ta. Cơn ghen của chàng trở nên dữ dội. Mặc dù nhìn thấy nước mắt của Xi-ta, trái tim Ra-ma như bị dao cắt nhưng vì lo sợ tiếng tăm không hay, chàng vẫn buông lời xúc phạm nàng. Xi-ta đau đớn như cây leo bị đè bẹp dưới vòi voi. Nàng đã dùng tất cả danh dự của mình để thề và giải thích trong tiếng nức nở, nhưng không làm thay đổi được Ra-ma. Cuối cùng, nàng phải chứng minh sự trong sạch của mình bằng cách dũng cảm bước lên giàn lửa. Mọi người, bao gồm cả các loài Rắc-sa-xa và Va-na-ra, đều bật khóc thương tiếc trước cảnh tượng đau lòng đó.

Chủ đề chính Ra-ma buộc tội - Phiên bản 2

Ra-ma-ya-na kể về những kỳ tích của Ra-ma, hoàng tử của vua. Vì sự đố kị, chàng bị đày ải vào rừng 14 năm. Vợ chàng, Xi-ta, và người em trai thân thiết nhất của chàng tình nguyện theo chàng chịu lưu đày. Khi thời gian lưu đày gần kết thúc, quỷ Ra-va dùng mưu bắt cóc Xi-ta. Ra-ma lại bắt đầu hành trình cứu vợ, trải qua nhiều khó khăn, cuối cùng chàng đã cứu được Xi-ta và lấy lại vương quốc. Đoạn Ra-ma buộc tội bắt đầu từ khi vợ chồng đoàn tụ, nhưng Ra-ma nghi ngờ Xi-ta không còn trinh tiết, nên chàng tuyên bố từ bỏ nàng. Xi-ta không thể giải thích, đành phải bước lên giàn hỏa để chứng minh sự trong sạch của mình, khiến mọi người chứng kiến đều đau lòng.

Tóm tắt tác phẩm Ra-ma buộc tội (Phiên bản 1)

Ra-ma-ya-na là câu chuyện về những kỳ tích của Ra-ma, hoàng tử trưởng của vua Đa-xa-ra-tha. Khi vua Đa-xa-ra-tha muốn truyền ngôi báu cho Ra-ma, vì lòng đố kị, hoàng hậu Ka-kê-i yêu cầu vua đày Ra-ma vào rừng 14 năm và trao ngôi cho con trai bà là Bha-ra-ta. Ra-ma vâng lệnh. Vợ chàng, Xi-ta, và người em trai thân thiết Lắc-ma-na tình nguyện theo chàng vào rừng. Khi thời hạn lưu đày gần hết, quỷ Ra-va-na bắt cóc Xi-ta, đưa nàng về đảo Lan-ka. Mất Xi-ta, Ra-ma đau buồn tột cùng. Trên đường tìm Xi-ta, Ra-ma gặp vua khỉ Xu-gri-va, giúp vua khỉ chống lại người anh trai bất công, lấy lại vợ và vương quốc. Nhờ sự giúp đỡ của vua khỉ Xu-gri-va, tướng khỉ Ha-nu-man và đội quân khỉ, Ra-ma vượt biển tấn công đảo Lan-ka, cuối cùng hạ gục Ra-va-na và cứu Xi-ta. Vợ chồng đoàn tụ nhưng Ra-ma nghi ngờ Xi-ta không còn giữ trọn vẹn danh tiết, vì vậy chàng tuyên bố từ bỏ nàng. Xi-ta không thể thanh minh, đành phải bước lên giàn hỏa. Sự trong sạch của Xi-ta được chứng minh, chàng trở về kinh đô cai trị, đem lại hòa bình cho nhân dân.

Tóm tắt tác phẩm Ra-ma buộc tội (Phiên bản 2)

Ra-ma-ya-na kể về những kỳ tích của Ra-ma, hoàng tử trưởng của vua Đa-ra-xa-tha. Vua muốn truyền ngôi cho Ra-ma, nhưng hoàng hậu Ka-kê-i đố kị, yêu cầu vua đày Ra-ma vào rừng 14 năm và trao ngôi cho con trai bà. Ra-ma đồng ý để vua không khó xử. Vợ chàng, Xi-ta, và các anh em thân thiết cũng tình nguyện theo chàng vào rừng. Khi thời hạn lưu đày gần hết, quỷ vương bắt cóc Xi-ta và ép nàng làm vợ hắn. Xi-ta từ chối kiên quyết. Nhờ sự giúp đỡ của tướng khỉ, Ra-ma tìm ra quỷ vương và cứu Xi-ta. Tuy nhiên, Ra-ma nghi ngờ Xi-ta không còn trinh tiết và bỏ nàng. Xi-ta bước lên giàn hỏa để chứng minh sự trong sạch, và được thần lửa cứu sống. Ra-ma và Xi-ta trở về kinh đô để cai trị đất nước.

I. Tác giả

- Valmiki được vinh danh là nhà thơ tiên phong trong văn học tiếng Phạn.

II. Tác phẩm văn bản Ra-ma buộc tội

• Thể loại: Sử thi Ra-ma-ya-na
• Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác:

-Đoạn trích thuộc chương 79, khúc ca thứ 6 của sử thi Ra-ma-ya-na

• Phương thức biểu đạt: Tự sự, biểu cảm
• Tóm tắt văn bản Ra-ma buộc tội:

- Vua Đa-xa-ra-tha có bốn người con từ ba bà vợ. Ra-ma là con cả, nổi bật hơn các em về tài đức. Vua muốn nhường ngôi cho chàng nhưng vì lời hứa với hoàng hậu Ka-kê-i, vua đã đày Ra-ma vào rừng và trao ngôi cho Bha-ra-ta, con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ Xi-ta và em trai Lắc-ma-na vào rừng sống ẩn dật. Quỷ vương Ra-va-na cướp Xi-ta và ép nàng làm vợ. Xi-ta chống cự quyết liệt. Được sự giúp đỡ của tướng khỉ Ha-nu-man, Ra-ma cứu được Xi-ta. Nhưng Ra-ma nghi ngờ tiết hạnh của Xi-ta và từ chối nhận nàng. Xi-ta bước vào lửa để chứng minh sự trong sạch, và được thần lửa cứu sống. Ra-ma và Xi-ta trở về kinh đô.

• Bố cục văn bản Ra-ma buộc tội:

- Phần 1: Từ đầu… ra-va-na đâu có chịu đựng được lâu: Tâm trạng của Ra-ma

- Phần 2: Còn lại: Tâm trạng của Xi-ta

• Giá trị nội dung văn bản Ra-ma buộc tội:

- Tác phẩm thể hiện quan niệm của người Ấn Độ cổ đại về người anh hùng, về đường quân vương mẫu mực và người phụ nữ lý tưởng trong xã hội.

• Đặc sắc nghệ thuật Ra-ma buộc tội:

- Ngôn ngữ mang yếu tố trang trọng, phong phú, biểu cảm.

- Thành công trong việc xây dựng hình tượng nhân vật lý tưởng với tâm lý, tính cách

- Tình huống đầy mâu thuẫn, kịch tính

- Giàu yếu tố sử thi

• Nhận diện phẩm chất của nhân vật qua lời nói và hành động

- Ra-ma:

• Người có ngoại hình vĩ đại, biểu hiện của đức hạnh, trí tuệ, tài năng và lòng can đảm.
• Người có bản lĩnh, quyết đoán và tỏ ra lạnh lùng.

- Xi-ta: Không chỉ vẻ đẹp bề ngoài mà còn thể hiện đức hạnh, tình yêu vô bờ bến với con người và thiên nhiên, sự trung thành và khả năng chịu đựng đáng quý của một người phụ nữ trong các vấn đề xã hội (tôn giáo, đẳng cấp, hôn nhân) theo quan điểm giáo lý.

• Phân tích cách miêu tả nhân vật

- Nhân vật được miêu tả qua hành động và ngôn ngữ.

- Nhân vật xuất hiện trong một tình huống: Ra-ma và Xi-ta đoàn tụ nhưng Xi-ta đứng trước cộng đồng như một bị cáo. Ra-ma ngồi trên ngai như một quan tòa có quyền xét xử.

=> Đây không phải là một cuộc gặp gỡ sau thời gian dài mà là một phiên tòa căng thẳng.

• Chú ý đến cách kể chuyện và giọng điệu của người kể

- Người kể chuyện ở ngôi thứ ba.

- Giọng điệu: Trang trọng.

• Đọc phần chú thích để hiểu các yếu tố văn hóa liên quan đến đoạn trích.

Học sinh tự đọc.

* Nội dung chính: 

- Văn bản mô tả các sự kiện sau khi Ra-ma chiến thắng quỷ vương Ra-va-na và giải cứu Xi-ta. Tuy nhiên, vì danh dự và sự ghen tuông, Ra-ma nghi ngờ lòng chung thủy của Xi-ta và quyết định ruồng bỏ nàng. Xi-ta đã bảo vệ danh dự bằng cách nhảy vào đống lửa (theo cách tự thanh minh truyền thống của người Ấn Độ cổ).

* Những điểm cần chú ý khi đọc văn bản: 

• Xác định phẩm chất của nhân vật chính qua lời nói và hành động

- Xi-ta là người thông minh

- Xi-ta là người phụ nữ chân thành, trong sáng và trung thành

• Tìm hiểu cách miêu tả nhân vật

- Tạo dựng tình huống kịch tính và hấp dẫn, miêu tả tâm lý nhân vật một cách tinh tế và sâu sắc, lời văn linh hoạt.

• Chú ý đến lời của người kể chuyện và giọng điệu

- Người kể chuyện ở ngôi thứ ba

- Giọng điệu: trang trọng, phong phú và biểu cảm.

• Đọc phần chú thích để hiểu về các yếu tố văn hóa liên quan đến đoạn trích

Nội dung chính

Qua hai nhân vật Ra-ma và Xi-ta, chúng ta hiểu rõ quan niệm của người Ấn Độ cổ đại về mẫu người anh hùng, vị vua lý tưởng và người phụ nữ lý tưởng, cùng với nghệ thuật khắc họa nhân vật độc đáo trong sử thi Ra-ma-ya-na.

Câu 1

Phân tích phẩm chất của nhân vật chính qua lời nói và hành động

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản, chú ý các chi tiết thể hiện phẩm chất của nhân vật

Lời giải chi tiết:

- Ra-ma:

+ Có tầm vóc phi thường, mang vẻ đẹp của đức hạnh, trí tuệ, tài năng và lòng dũng cảm.

+ Là người bản lĩnh, quyết đoán và lạnh lùng.

- Xi-ta: Không chỉ có vẻ đẹp hình thức mà còn sống đức hạnh, tình yêu thương vô bờ đối với con người và cảnh vật, sự chung thủy, và sự kiên nhẫn đáng trân trọng trong các mối quan hệ xã hội (tôn giáo, đẳng cấp, hôn nhân) theo quan niệm giáo lý.

Câu 2

Khám phá cách miêu tả nhân vật

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản, chú ý các chi tiết miêu tả nhân vật

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật được miêu tả qua hành động và ngôn ngữ.

- Nhân vật được đặt vào tình huống: Ra-ma và Xi-ta đoàn tụ nhưng Xi-ta đứng trước cộng đồng như một bị cáo, trong khi Ra-ma ngự trên ngôi như một viên quan tòa có quyền xét xử.

→ Đây không phải là cuộc đoàn tụ đơn thuần sau nhiều năm xa cách mà là một phiên tòa căng thẳng.

Câu 3

Chú ý đến lời của người kể chuyện và giọng điệu kể chuyện

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản, xác định lời người kể chuyện và nhận xét về giọng điệu

Lời giải chi tiết:

- Người kể chuyện ở ngôi thứ ba

- Giọng điệu: trang trọng, phong phú và biểu cảm.

Câu 4

Đọc phần chú thích để hiểu về các yếu tố văn hóa liên quan đến đoạn trích

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần chú thích

Lời giải chi tiết:

- Bản sắc văn minh Ấn Độ được hình thành từ những hình ảnh và ý tưởng của sử thi cổ đại. Thần thoại và truyền thuyết - nền tảng của tôn giáo Hindu, nghệ thuật và văn học.

- Họ tôn thờ các vị thần và lấy đó làm tiêu chuẩn lý tưởng để con người noi theo.