Buzz
1. Bài soạn tham khảo số 4
Bố cục
+ P1: Từ đầu ... không còn kẻ thù nào trên đất nước → Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần.
+ P2: Sau đó → Long Quân đòi lại gươm khi đất nước không còn ngoại xâm
Giá trị nội dung
- Ca ngợi chính nghĩa, nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống quân Minh do Lê Lợi lãnh đạo.
- Giải thích nguồn gốc tên hồ Gươm.
- Thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc.
Trả lời câu hỏi
Câu 1 (SGK Ngữ văn 6 tập 1 trang 42):
- Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm vì:
+ Giặc Minh đô hộ, nhân dân bị áp bức
+ Lực lượng nghĩa quân Lam Sơn còn yếu
Câu 2 (SGK Ngữ văn 6 tập 1 trang 42):
- Cách Lê Lợi nhận gươm:
+ Lê Thận lấy lưỡi gươm dưới sông.
+ Lê Lợi tìm chuôi gươm trên ngọn cây
+ Ghép vào đúng chỗ, gươm hiện chữ Thuận Thiên
- Ý nghĩa việc Long Quân cho mượn gươm:
+ Chi tiết kỳ ảo làm gươm thần trở nên thiêng liêng
+ Tính nhân dân của cuộc khởi nghĩa: Sức mạnh cứu nước hiện diện khắp nơi
+ Long Quân muốn thử thách quyết tâm của con người.
Câu 3 (SGK Ngữ văn 6 tập 1 trang 42):
- Sức mạnh của gươm thần với nghĩa quân:
+ Gươm thần có vai trò mở đường.
+ Sử dụng gươm, khí thế nghĩa quân tăng cao, vang dội khắp nơi.
+ Nghĩa quân không còn phải trốn mà chủ động tìm giặc để đánh
→ Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi.
Câu 4 (SGK Ngữ văn 6 tập 1 trang 42):
- Long Quân đòi gươm khi đất nước hòa bình
- Cảnh trả gươm rất trang trọng: vua đi thuyền trên Hồ Tả Vọng, Rùa Vàng hiện lên, gươm động đậy, vua nâng gươm về phía rùa, Rùa đớp thanh gươm và lặn xuống
Câu 5 (SGK Ngữ văn 6 tập 1 trang 42):
- Ý nghĩa truyện:
+ Ca ngợi chính nghĩa, nhân dân, và tính toàn dân của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
+ Tôn vinh người anh hùng Lê Lợi
+ Giải thích tên gọi Hồ Hoàn Kiếm (Hồ Gươm)
+ Thể hiện khát vọng hòa bình của nhân dân
Câu 6 (SGK Ngữ văn 6 tập 1 trang 42):
- Truyền thuyết có hình ảnh Rùa Vàng: An Dương Vương và Mị Châu Trọng Thủy
- Rùa Vàng là linh thú, luôn làm điều thiện trong truyện dân gian Việt Nam.
→ Thể hiện tinh thần yêu nước, ý thức chống giặc ngoại xâm, bảo vệ tổ quốc
Luyện tập (SGK Ngữ văn 6 tập 1 trang 43)
Bài 1 : (HS đọc thêm)
Bài 2 :
- Tại sao tác giả không để Lê Lợi nhận cả lưỡi gươm và chuôi gươm cùng lúc:
+ Nhấn mạnh sức mạnh của gươm được tạo ra từ sự hợp thành của mọi miền, mọi tầng lớp và giai cấp
+ Biểu trưng cho nhiệm vụ cầm chuôi của Lê Lợi và sức mạnh từ lưỡi gươm của nhân dân.
Bài 3 :
- Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa thì ý nghĩa truyền thuyết sẽ bị giới hạn vì lúc này Lê Lợi đã về thành Thăng Long - thủ đô của cả nước.
Bài 4 :
- Định nghĩa truyền thuyết (SGK Ngữ văn 6 tập 1, trang 7)
- Những truyền thuyết đã học: Con Rồng cháu Tiên; Bánh chưng, bánh giầy; Thánh Gióng; Sơn Tinh, Thủy Tinh; Sự tích Hồ Gươm
2. Bài soạn tham khảo số 5
Tóm tắt
Trong thời kỳ giặc Minh xâm lược nước ta, Lê Lợi khởi nghĩa tại Lam Sơn, nhưng lúc đầu lực lượng còn yếu và thường bị thất bại. Đức Long Quân quyết định hỗ trợ nghĩa quân bằng cách cho mượn thanh gươm thần để đánh giặc.
Một người đánh cá tên Lê Thận ba lần kéo lưới đều gặp một thanh sắt, hóa ra là lưỡi gươm. Sau một thời gian, khi Lê Lợi bị quân địch truy đuổi và chạy vào rừng, ông tìm thấy chuôi gươm nạm ngọc trên cây đa. Khi tra chuôi vào lưỡi gươm, chúng khớp hoàn hảo, chứng tỏ đây là gươm thần.
Với sự giúp đỡ của gươm thần, nghĩa quân thắng liên tiếp các trận, cuối cùng đánh tan quân xâm lược.
Sau chiến thắng, Lê Lợi dạo thuyền trên hồ Tả Vọng; Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm thần. Kể từ đó, hồ Tả Vọng được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm.
Trả lời câu 1 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Vì sao đức Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần?
Trả lời:
- Giặc Minh xâm lược nước ta và thực hiện nhiều hành động tàn ác, gây nên sự căm phẫn sâu sắc trong nhân dân.
- Nghĩa quân Lam Sơn nổi dậy chống lại quân xâm lược, nhưng đầu tiên lực lượng còn yếu và thường bị thua trận.
- Đức Long Quân thấy vậy, quyết định cho nghĩa quân mượn gươm thần để giúp họ đánh bại giặc.
Trả lời câu 2 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Lê Lợi đã nhận được gươm thần như thế nào? Cách Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn và Lê Lợi mượn gươm có ý nghĩa gì?
Trả lời:
Cách Long Quân cho mượn gươm:
- Người đánh cá Lê Thận bắt được lưỡi gươm dưới nước và gia nhập nghĩa quân Lam Sơn. Khi lưỡi gươm được đưa cho Lê Lợi, nó phát sáng hai chữ 'Thuận thiên'. Mặc dù không ai nhận ra đây là báu vật.
- Khi Lê Lợi bị quân địch truy đuổi, ông tìm thấy chuôi gươm có ánh sáng lạ, và khi kết hợp với lưỡi gươm, chúng khớp hoàn hảo.
- Lê Thận dâng gươm thần cho Lê Lợi với lời nói: 'Đây là ý trời giao phó cho minh công thực hiện việc lớn. Chúng tôi nguyện theo minh công...'
Ý nghĩa cách cho mượn gươm:
- Các bộ phận của thanh gươm xuất hiện ở nhiều nơi khác nhau cho thấy khả năng cứu nước có mặt ở khắp mọi miền, từ sông nước đến rừng núi, từ miền ngược đến miền xuôi.
- Việc lưỡi gươm và chuôi gươm kết hợp hoàn hảo phản ánh nguyện vọng của nhân dân và nghĩa quân đồng lòng.
- Việc Lê Lợi nhận được chuôi gươm và Lê Thận dâng gươm khẳng định và tôn vinh vai trò của Lê Lợi như một minh chủ.
Trả lời câu 3 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Sức mạnh của gươm thần đối với nghĩa quân Lam Sơn là gì?
Trả lời:
Gươm thần làm cho sức mạnh của nghĩa quân tăng lên gấp bội, thanh gươm tung hoành trên các chiến trường, khiến quân Minh khiếp sợ và uy thế của nghĩa quân vang dội khắp nơi. Gươm thần mở đường cho nghĩa quân thắng lợi liên tiếp, không còn quân xâm lược trên đất nước.
Trả lời câu 4 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Khi nào Long Quân đòi gươm? Cảnh đòi gươm và trả gươm diễn ra như thế nào?
Trả lời:
- Một năm sau khi đánh bại quân Minh, khi vua Lê Lợi đang dạo thuyền trên hồ Tả Vọng, Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm thần.
- Khi thuyền vua đến giữa hồ, Rùa Vàng xuất hiện, vua thấy lưỡi gươm thần bên mình động đậy. Rùa tiến đến thuyền và yêu cầu trả gươm: Xin bệ hạ hoàn lại gươm cho Long Quân. Vua trao gươm, Rùa đớp lấy và lặn xuống.
Trả lời câu 5 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm.
Trả lời:
Truyện có ý nghĩa:
- Ca ngợi tinh thần nhân dân và chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Tôn vinh Lê Lợi và triều đại nhà Lê.
- Giải thích nguồn gốc tên hồ Hoàn Kiếm (trả gươm).
Các truyền thuyết Việt Nam khác có hình ảnh rùa vàng nào? Theo em, hình tượng rùa vàng trong truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho ai và cái gì?
Trả lời:
Truyền thuyết có hình ảnh rùa vàng: An Dương Vương.
Thần Kim Quy xuất hiện lúc nhân vật gặp khó khăn để chỉ dẫn và hỗ trợ. Thần hi sinh một phần thân thể để tạo vũ khí (lẫy nỏ thần làm bằng móng vuốt của Rùa Vàng). Rùa Vàng giúp Long Quân nhận lại gươm để thể hiện tinh thần yêu hòa bình của nhân dân.
Vì vậy, rùa vàng trong truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho tổ tiên, khí thiêng sông núi, tư tưởng, tình cảm và trí tuệ của nhân dân. Trong Sự tích Hồ Gươm, rùa vàng còn tượng trưng cho uy thế của nghĩa quân Lam Sơn và củng cố vị thế của nhà Lê sau cuộc khởi nghĩa.
Luyện tập
Trả lời câu 1 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Hãy đọc phần Đọc thêm để thấy rõ hơn tính lặp lại và ý nghĩa của chi tiết trao gươm thần trong các truyền thuyết Việt Nam
Trả lời:
Chi tiết trao gươm thần xuất hiện nhiều lần và có ý nghĩa tương tự: sự tín nhiệm, trao phó, và cam kết cống hiến vì người 'minh chủ' mà nhân dân chọn lựa.
Trả lời câu 2 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Tại sao tác giả dân gian không để Lê Lợi nhận cả chuôi và lưỡi gươm cùng một lúc?
Trả lời:
Nếu Lê Lợi nhận cả chuôi và lưỡi gươm cùng một lúc, câu chuyện sẽ không thể hiện tính chất toàn dân và sự đoàn kết của nhân dân trong cuộc kháng chiến. Gươm Lê Lợi là sự kết hợp và hội tụ của ý chí, tình cảm, và sức mạnh của toàn dân từ mọi miền đất nước.
Trả lời câu 3 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Lê Lợi nhận gươm ở Thanh Hóa nhưng trả gươm ở Hồ Gươm - Thăng Long. Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa thì ý nghĩa của truyền thuyết sẽ thay đổi như thế nào?
Trả lời:
Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa, ý nghĩa của truyền thuyết sẽ bị hạn chế, vì lúc đó Lê Lợi đã về kinh thành Thăng Long, nơi tượng trưng cho cả nước. Việc trả gươm ở hồ Tả Vọng của Thăng Long mới thể hiện đầy đủ tinh thần yêu hòa bình và cảnh giác của toàn dân và cả nước.
Trả lời câu 4 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Nhắc lại định nghĩa truyền thuyết và kể tên các truyền thuyết đã học.
Trả lời:
- Truyền thuyết là truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện liên quan đến lịch sử quá khứ, thường có yếu tố kỳ ảo. Truyền thuyết phản ánh quan điểm và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử.
- Các truyền thuyết đã học: Con Rồng, cháu Tiên; Bánh chưng, bánh giày; Thánh Gióng; Sơn Tinh, Thuỷ Tinh; Sự tích Hồ Gươm.
3. Bài soạn mẫu số 6
Trả lời câu 1 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Đức Long Quân đã cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần vì:
- Giặc Minh đã xâm lược và gây ra nhiều tội ác với nhân dân ta, làm dấy lên lòng căm phẫn sâu sắc.
- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn được xem là chính nghĩa, hợp lòng dân và được trời ban phước.
Trả lời câu 2 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Lê Lợi nhận gươm thần theo cách nào? Ý nghĩa của việc Long Quân cho mượn gươm là gì?
- Lê Lợi không nhận trực tiếp gươm mà nhờ Lê Thận kéo lưới được thanh gươm. Khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận, gươm phát sáng với hai chữ “Thuận thiên”; trong lúc chạy trốn, Lê Lợi tìm được chuôi gươm có ánh sáng kỳ lạ và khi kết hợp với lưỡi gươm, chúng khớp hoàn hảo.
- Ý nghĩa của việc cho mượn gươm:
+ Biểu thị sức mạnh hợp nhất của các yếu tố từ sông nước đến rừng núi và sức mạnh của nhân dân.
+ Tôn vinh Lê Lợi với phẩm hạnh và tài năng, khẳng định vị thế của ông như một minh chủ được trời lựa chọn.
Trả lời câu 3 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Sức mạnh của gươm thần đối với nghĩa quân Lam Sơn là gì?
Gươm thần đã làm tăng sức mạnh của nghĩa quân gấp nhiều lần, thanh gươm làm quân Minh khiếp sợ, và nghĩa quân không còn phải phòng thủ mà chủ động tấn công và chiến thắng liên tiếp.
Trả lời câu 4 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Khi nào Long Quân đòi lại gươm? Mô tả quá trình đòi và trả gươm như thế nào?
- Long Quân đòi gươm khi đất nước đã thanh bình, Lê Lợi đã trở thành vua và dời đô về Thăng Long.
- Cảnh đòi gươm diễn ra rất trang trọng. Khi Lê Lợi dạo trên Hồ Tả Vọng, Rùa Vàng xuất hiện, lưỡi gươm động đậy. Rùa Vàng yêu cầu: “Xin bệ hạ trả lại gươm cho Long Quân”, vua trao gươm, Rùa Vàng nhận và lặn xuống hồ.
Trả lời câu 5 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Ý nghĩa của truyền thuyết “Sự tích Hồ Gươm” là gì?
- Tôn vinh tính chính nghĩa và tinh thần nhân dân trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn và ngợi ca người anh hùng Lê Lợi.
- Giải thích tên gọi Hồ Hoàn Kiếm (Hồ Gươm).
- Thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc.
Trả lời câu 6 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Truyền thuyết nào khác của Việt Nam có hình ảnh Rùa Vàng? Theo bạn, hình tượng Rùa Vàng trong các truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho ai và cái gì?
- Truyền thuyết có hình ảnh Rùa Vàng là “An Dương Vương”.
- Rùa Vàng trong các truyền thuyết Việt Nam đại diện cho tổ tiên, sức mạnh của thiên nhiên và trí tuệ của nhân dân. Trong “Sự tích Hồ Gươm”, Rùa Vàng còn thể hiện sự vững mạnh của nghĩa quân Lam Sơn và củng cố uy quyền của triều đại Lê.
Luyện tập
Trả lời câu 1 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1): Đọc thêm.
Trả lời câu 2 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Tại sao tác giả dân gian không để Lê Lợi nhận cả chuôi và lưỡi gươm ngay từ đầu?
Tác giả dân gian không để Lê Lợi nhận cả chuôi và lưỡi gươm cùng lúc vì gươm thần không thể đơn giản mà phải trải qua nhiều giai đoạn, tượng trưng cho sức mạnh của toàn dân và sự lựa chọn của thần linh.
Trả lời câu 3 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa, ý nghĩa của truyền thuyết sẽ thay đổi như thế nào?
Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa, ý nghĩa truyền thuyết sẽ không được toàn diện. Vì Lê Lợi lúc này đã lên ngôi và đang ở Thăng Long, trung tâm chính trị của quốc gia. Việc trả gươm tại Hồ Tả Vọng ở Thăng Long mới thể hiện hết tinh thần hòa bình và cảnh giác của toàn dân.
Trả lời câu 4 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Nhắc lại định nghĩa truyền thuyết và các truyền thuyết đã học:
- Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện lịch sử, thường có yếu tố huyền bí. Truyền thuyết phản ánh quan điểm và đánh giá của nhân dân về các nhân vật và sự kiện lịch sử.
- Các truyền thuyết đã học:
- Con Rồng cháu Tiên.
- Thánh Gióng.
- Bánh chưng, bánh giầy.
- Sơn Tinh, Thủy Tinh.
4. Bài soạn mẫu số 1
Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Đức Long Quân đã cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần vì:
+ Giặc Minh đã gây ra nhiều tội ác tàn bạo đối với nhân dân
+ Nghĩa quân Lam Sơn đấu tranh vì chính nghĩa, chống lại quân xâm lược bạo tàn
+ Long Quân mong muốn giúp nghĩa quân Lam Sơn chiến thắng kẻ thù
Câu 2 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Lê Lợi không nhận gươm thần một cách trực tiếp:
+ Trước tiên, người đánh cá Lê Thận đã kéo lên lưỡi gươm từ dưới nước
+ Khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận, lưỡi gươm phát sáng với chữ “Thuận Thiên”
+ Lê Lợi kết hợp chuôi gươm nạm ngọc, tìm thấy trên cây, với lưỡi gươm và chúng khớp hoàn hảo
- Ý nghĩa của việc Long Quân cho mượn gươm thần:
+ Sức mạnh của thanh gươm biểu thị sức mạnh tập thể của cộng đồng
+ Các phần của gươm được phân tán và khi kết hợp lại, thể hiện sự thống nhất của ý chí chống giặc của toàn dân
+ Chữ “Thuận Thiên” nhấn mạnh tính chính nghĩa, hợp lòng dân và được trời lựa chọn
Câu 3 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Sức mạnh của gươm thần đối với nghĩa quân Lam Sơn:
+ Gươm thần đã làm tăng tinh thần chiến đấu của nghĩa quân
+ Nghĩa quân từ thế bị động chuyển sang chủ động tấn công kẻ thù
+ Gươm thần tạo ra sức mạnh đoàn kết và niềm tin vào sự thống nhất cộng đồng trong cuộc chiến chống ngoại xâm
Câu 4 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Long Quân đòi gươm khi đất nước đã hòa bình và Lê Lợi lên ngôi vua tại Thăng Long:
- Cảnh trả gươm diễn ra tại hồ Tả Vọng:
+ Nhà vua ngồi thuyền dạo trên hồ, Long Quân sai Rùa Vàng lên để đòi lại gươm
+ Khi Rùa Vàng xuất hiện và yêu cầu trả gươm, nhà vua trao gươm và Rùa Vàng nhận lấy rồi lặn xuống đáy hồ.
→ Cảnh trả gươm diễn ra một cách trang trọng và thiêng liêng.
Câu 5 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Ý nghĩa của truyện “Sự tích Hồ Gươm”:
- Tôn vinh tính chính nghĩa và tinh thần nhân dân
- Đề cao sức mạnh đoàn kết và chiến thắng vinh quang của cuộc khởi nghĩa
- Giải thích tên gọi Hồ Gươm và truyền thống hòa bình của dân tộc
Câu 6 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Truyền thuyết khác của Việt Nam có hình ảnh Rùa Vàng là “An Dương Vương”, “Mị Châu và Trọng Thủy”:
Hình ảnh Rùa Vàng trong truyền thuyết Việt Nam tượng trưng cho khí thiêng của trời đất, tình cảm và trí tuệ của nhân dân.
Trong “Sự tích Hồ Gươm”, Rùa Vàng là sứ giả của Long Quân, thể hiện tình cảm và khát vọng hòa bình của dân tộc.
Luyện tập
Bài 1 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Sự lặp lại và ý nghĩa của chi tiết trao gươm thần trong các truyền thuyết Việt Nam:
+ Lưỡi gươm nằm dưới nước, chuôi gươm ở trên rừng → Tinh thần yêu nước hiện diện ở mọi nơi
+ Các phần của gươm kết hợp hoàn hảo → Khát vọng của toàn dân tộc cùng một lòng
+ Lê Thận trao gươm cho Lê Lợi thể hiện vai trò quan trọng của người chỉ huy
⇒ Làm nổi bật sự tin tưởng và dốc lòng vì “minh chủ” trong sự nghiệp lớn.
Bài 2 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Tại sao tác giả dân gian không để Lê Lợi nhận cả chuôi và lưỡi gươm cùng một lúc:
+ Để chống Minh, toàn dân, vua tôi cần đồng lòng tạo nên sức mạnh vô địch.
+ Cuộc khởi nghĩa phải trải qua nhiều gian khó
+ Lê Lợi nhận thức được nhiệm vụ của người “cầm chuôi” và sức mạnh của “lưỡi gươm” nhân dân.
Bài 3 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Lê Lợi mượn gươm ở Thanh Hóa và trả gươm ở Hồ Gươm - Thăng Long:
- Cảnh trả gươm diễn ra trên hồ Tả Vọng:
+ Long Quân sai Rùa Vàng nổi lên để đòi lại gươm
+ Khi Rùa Vàng nổi lên và thấy gươm động đậy, Lê Lợi hiểu ý và dâng gươm
+ Rùa Vàng nhận gươm và lặn xuống nước
- Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa, ý nghĩa truyền thuyết sẽ thay đổi:
+ Không thể hiện được sự thay đổi tên gọi từ hồ Tả Vọng thành Hồ Gươm
+ Vị trí của vua Lê Lợi tại kinh đô Thăng Long là hợp lý hơn
Bài 4 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Định nghĩa về truyền thuyết:
- Là thể loại văn học dân gian phát triển sau thần thoại
- Nhân vật và sự kiện liên quan đến lịch sử
- Có yếu tố huyền bí và kỳ ảo
5. Bài soạn mẫu số 2
Tóm tắt
Khi giặc Minh đô hộ, Lê Lợi tập hợp nghĩa quân tại Lam Sơn và được Đức Long Quân cho mượn thanh gươm thần để chống lại kẻ thù. Nhờ có gươm thần, nghĩa quân đã đánh bại quân xâm lược. Một năm sau, khi Lê Lợi dạo chơi trên hồ Tả Vọng, Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm thần, từ đó hồ Tả Vọng được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm.
Soạn bài
Câu 1 (trang 42 Ngữ Văn 6 Tập 1):
Đức Long Quân cho mượn gươm thần cho nghĩa quân Lam Sơn vì:
- Giặc Minh đô hộ và gây nhiều tội ác với nhân dân, hành động của chúng đi ngược lại đạo lý, cần phải bị đánh bại.
- Cuộc khởi nghĩa của nghĩa quân còn yếu, gặp nhiều thất bại.
- Long Quân muốn giúp nghĩa quân chiến thắng.
Câu 2 (trang 42 Ngữ Văn 6 Tập 1):
- Lê Lợi không nhận trực tiếp gươm thần.
- Lê Thận tìm thấy gươm dưới nước, còn Lê Lợi tìm được chuôi gươm trên rừng. Khi gắn chuôi vào lưỡi gươm, chúng khớp hoàn hảo, nên Lê Thận đã dâng gươm cho Lê Lợi.
- Ý nghĩa:
- Chuôi gươm ở trên cạn và lưỡi gươm dưới nước khi kết hợp thể hiện tinh thần đoàn kết trong việc đánh giặc.
- Chữ “Thuận Thiên” trên lưỡi gươm khẳng định tính chính nghĩa và sự phù hợp với ý trời trong cuộc kháng chiến của nhân dân.
Câu 3 (trang 42 Ngữ Văn 6 Tập 1):
- Sức mạnh của gươm thần đối với nghĩa quân Lam Sơn:
+ Tinh thần nghĩa quân được nâng cao, làm quân Minh hoảng sợ.
+ Từ thế bị động, nghĩa quân chủ động tìm kẻ thù để chiến đấu.
+ Gươm thần đã mở đường cho sự chiến thắng của nghĩa quân.
Câu 4 (trang 42 Ngữ Văn 6 Tập 1):
- Đức Long Quân yêu cầu lấy lại gươm khi: Giặc Minh đã bị đánh đuổi, đất nước đã có chủ quyền và vua đã dời đô về Thăng Long.
- Cảnh đòi và trả gươm:
+ Vua đi thuyền dạo chơi, Rùa Vàng nổi lên để đòi gươm, vua dâng gươm cho Rùa Vàng và Rùa Vàng lặn xuống nước.
Câu 5 (trang 42 Ngữ Văn 6 Tập 1):
- Ý nghĩa của sự tích Hồ Gươm:
+ Ca ngợi tính chính nghĩa và bản chất của nhân dân
+ Tôn vinh chiến thắng vinh quang của nghĩa quân Lam Sơn
+ Giải thích tên gọi Hồ Hoàn Kiếm và thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc.
Câu 6 (trang 42 Ngữ Văn 6 Tập 1):
- Truyền thuyết về An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy cũng có hình ảnh Rùa Vàng.
- Hình tượng Rùa Vàng trong các truyền thuyết thể hiện tình cảm và trí tuệ của nhân dân.
6. Bài soạn mẫu số 3
Cấu trúc:
- Đoạn 1 (Từ đầu ... tên giặc nào trên đất nước): Đức Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm thần và quân Lam Sơn chiến thắng quân Minh.
- Đoạn 2 (phần còn lại): Lê Lợi trả lại gươm thần.
Tóm tắt
Trong thời kỳ giặc Minh xâm lược, Lê Lợi tập hợp nghĩa quân tại Lam Sơn và được Đức Long Quân cho mượn thanh gươm thần để đánh bại quân xâm lược.
Lê Thận, một ngư dân, ba lần kéo lưới đều tìm thấy lưỡi gươm. Một thời gian sau, khi Lê Lợi bị giặc truy đuổi, chạy vào rừng, ông phát hiện một chuôi gươm nạm ngọc khớp hoàn hảo với lưỡi gươm của Lê Thận, từ đó nhận ra đây là gươm thần. Nhờ có gươm thần, nghĩa quân đã chiến thắng quân xâm lược.
Vào một năm sau, khi Lê Lợi dạo chơi trên hồ Tả Vọng, Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm thần, và từ đó hồ Tả Vọng được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm.
Đọc hiểu văn bản
Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Đức Long Quân cho mượn gươm thần nhằm giúp nghĩa quân chiến thắng, vì cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là chính nghĩa, hợp lòng dân và ý trời.
Câu 2 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
- Lê Lợi không nhận gươm thần trực tiếp. Lê Thận vớt được gươm từ dưới nước, với chữ 'Thuận thiên' sáng rực khi Lê Lợi đến. Gươm của Lê Thận khớp hoàn hảo với chuôi gươm nạm ngọc của Lê Lợi.
- Ý nghĩa của việc Long Quân cho mượn gươm:
+ Gươm thần tượng trưng cho sức mạnh của cả sông núi và nhân dân.
+ 'Thuận thiên' biểu thị sự phù hợp với ý trời, Lê Lợi là người được trời chọn lựa.
Câu 3 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Gươm thần giúp nghĩa quân tăng cường tinh thần chiến đấu, liên tiếp chiến thắng và chuyển sang thế chủ động trong các trận đánh.
Câu 4* (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Long Quân yêu cầu trả gươm khi đất nước đã hòa bình. Khi Lê Lợi đang dạo chơi trên hồ Tả Vọng, Rùa Vàng nổi lên, gươm bên Lê Lợi chuyển động. Rùa Vàng nói: 'Xin bệ hạ trả gươm lại cho Long Quân', vua trả gươm, và Rùa Vàng lặn xuống nước với gươm.
Câu 5 (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Ý nghĩa của câu chuyện Sự tích Hồ Gươm:
- Giải thích tên Hồ Gươm và khẳng định tính chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa.
- Tôn vinh vai trò của Lê Lợi.
- Thể hiện khát vọng hòa bình và hạnh phúc của nhân dân.
Câu 6* (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Hình ảnh Rùa Vàng xuất hiện trong các truyền thuyết như: An Dương Vương, Sự tích thành Cổ Loa,...
- Rùa Vàng trong truyền thuyết Việt Nam biểu thị khí thiêng sông núi, trí tuệ và tình cảm của nhân dân, là sứ giả của thần, bảo vệ và giúp đỡ nhân dân.
Luyện tập
Câu 1 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Chi tiết trao gươm thần được lặp lại và mang ý nghĩa tin tưởng và cam kết vì người 'minh chủ' mà nhân dân đã lựa chọn.
Câu 2 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Tác giả dân gian không để Lê Lợi nhận cả chuôi và lưỡi gươm cùng lúc vì lưỡi gươm từ nước và chuôi từ đất, thể hiện sức mạnh từ mọi miền và sự đoàn kết của nhân dân. Biểu tượng cho nhiệm vụ cầm chuôi của Lê Lợi và sức mạnh lưỡi gươm của nhân dân.
Câu 3* (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
Việc trả gươm ở Thăng Long ngụ ý rằng vua phải cai trị trong thời bình để 'thuận thiên', phản ánh hai giai đoạn và hai nhiệm vụ của Lê Lợi.
Câu 4 (trang 43 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1):
- Định nghĩa truyền thuyết (xem lại SGK Ngữ văn 6 tập 1 - trang 7)
- Những truyền thuyết đã học: Con Rồng cháu Tiên; Bánh chưng, bánh giầy; Thánh Gióng; Sơn Tinh, Thủy Tinh; Sự tích Hồ Gươm.
