Buzz
1. Mẫu bài soạn 'Chùm truyện cười dân gian Việt Nam' - phiên bản 4
Câu 1. Các câu chuyện Lợn cưới, áo mới, Treo biển và Nói dóc gặp nhau chỉ trích những tính cách xấu nào của con người?
Các truyện này đều chỉ trích thói khoe khoang và khuyến khích sống khiêm tốn. Bên cạnh đó, chúng cũng nhấn mạnh việc phải có trách nhiệm với quyết định của mình và tránh nói dối, nói khoác.
Câu 2. Điểm đặc biệt trong cuộc đối thoại của hai nhân vật trong truyện Lợn cưới, áo mới là gì? Và trong tình huống đó, cách hỏi và trả lời thường thấy sẽ ra sao?
Cuộc đối thoại trong truyện có nét đặc sắc khi nhân vật mất lợn hỏi: “Bác có thấy con lợn của tôi không?” mà nhân vật trả lời là “Từ lúc tôi mặc áo mới, tôi không thấy con lợn nào chạy qua đây cả”. Câu trả lời này dường như thừa thãi nhưng thực chất là cách thể hiện sự khoe khoang của nhân vật. Đây là một tình huống hài hước và lố bịch.
Câu 3. Tính cách của nhân vật mặc áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết nào?
Nhân vật mặc áo mới trong truyện thể hiện tính khoe khoang qua việc đứng đợi để được khen, thậm chí bỏ qua công việc chỉ để khoe áo mới. Chi tiết “đứng hóng ở cửa” cho thấy sự ngốc nghếch của nhân vật khi đặt quá nhiều tâm huyết vào một chiếc áo mới.
Câu 4. Trong truyện Treo biển, nhà hàng đã phản ứng như thế nào trước các lời nhận xét của khách hàng? Nếu bạn là chủ nhà hàng, bạn sẽ làm gì trước những ý kiến đó?
Nhà hàng trong truyện đã điều chỉnh theo tất cả các ý kiến của khách hàng. Nếu là chủ, tôi sẽ giữ vững quan điểm và chỉ xem các ý kiến như là gợi ý tham khảo, không phải là quyết định cuối cùng.
Câu 5. Sự lặp lại tình huống bị chê và gỡ biển nhiều lần trong truyện Treo biển có tác dụng gì?
Trong truyện Treo biển, sự lặp đi lặp lại tình huống bị chê và gỡ biển thể hiện sự thiếu quyết đoán và xu hướng dễ bị ảnh hưởng bởi ý kiến người khác. Điều này tạo nên sự hài hước và chỉ trích những người thiếu chính kiến. Tác giả muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc có lập trường vững chắc và không dễ bị dao động bởi ý kiến của người khác.
Câu 6. Có điều gì đáng chú ý trong lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau?
Cả hai nhân vật trong truyện đều nói phóng đại và khoa trương về các sự việc, điều này khiến câu chuyện thêm phần hài hước và không thực tế.
Câu 7. Theo bạn, chi tiết nào trong truyện Nói dóc gặp nhau tạo nên sự bất ngờ?
Chi tiết cuối cùng của truyện, khi nhân vật nói rằng không có cây cao thì không thể làm ghe, là điểm tạo sự bất ngờ lớn cho câu chuyện.
2. Mẫu bài soạn 'Chùm truyện cười dân gian Việt Nam' - phiên bản 5
CÂU HỎI TRƯỚC KHI ĐỌC
Các truyện cười mà bạn biết:
- Truyện cười: Lợn cưới áo mới, Trạng Lợn, Trạng Quỳnh,…
- Truyện cười yêu thích nhất của bạn: Trạng Quỳnh.
CÂU HỎI ĐỌC VĂN BẢN
Câu 1: Nhân vật hỏi không có vấn đề gì, nhưng câu trả lời của nhân vật kia là thừa thãi.
Câu 2: Nhà hàng phản ứng với nhận xét về biển bằng cách: Luôn làm theo ý kiến của mọi người.
Câu 3: Nhà hàng bỏ biển vì: Đã xóa hết chữ trên biển.
Câu 4: Độ dài của chiếc ghe: Xem trong bài.
Câu 5: Chiều cao của cây: Xem trong bài.
CÂU HỎI SAU KHI ĐỌC
Câu 1: Các câu chuyện như Lợn cưới, áo mới, Treo biển, Nói dóc gặp nhau chỉ trích những khuyết điểm nào của con người? Chúng phê phán thói khoe khoang và khuyến khích khiêm tốn. Đồng thời, chúng khuyên mọi người nên có trách nhiệm với quyết định của mình và tránh nói dối.
Câu 2: Sự khác biệt trong đối thoại giữa hai nhân vật trong truyện Lợn cưới áo mới là gì? Khi người mất lợn hỏi: “Bác có thấy con lợn của tôi không?” thì nhân vật trả lời một cách thừa thãi: “Từ khi tôi mặc áo mới, tôi không thấy con lợn nào chạy qua đây.” Câu trả lời này thực sự phản ánh sự khoe khoang của nhân vật và tạo ra sự hài hước.
Câu 3: Tính cách của nhân vật áo mới trong truyện Lợn cưới áo mới thể hiện qua chi tiết nào? Nhân vật này khoe khoang bằng cách đứng đợi để được khen, bỏ cả công việc chỉ để khoe áo mới. Chi tiết “đứng hóng ở cửa” cho thấy sự lố bịch và ngốc nghếch của anh ta khi đặt quá nhiều trọng tâm vào chiếc áo mới.
Câu 4: Trước các lời nhận xét của khách hàng, nhà hàng trong truyện Treo biển đã phản ứng như thế nào? Nhà hàng đã làm theo tất cả các ý kiến. Nếu tôi là chủ, tôi sẽ giữ vững lập trường và xem các ý kiến chỉ là tham khảo.
Câu 5: Trong truyện Treo biển, sự lặp lại tình huống bị chê và gỡ biển nhiều lần có ý nghĩa gì? Điều này cho thấy sự thiếu quyết đoán và dễ bị ảnh hưởng bởi ý kiến người khác. Nhân vật chủ nhà hàng vì vậy đã làm một việc kỳ quặc là bỏ biển, điều mà cửa hàng buôn bán nào cũng cần có.
Câu 6: Điều đặc biệt trong lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau là gì? Cả hai nhân vật đều nói phóng đại và không có thật.
Câu 7: Theo bạn, chi tiết nào trong truyện Nói dóc gặp nhau tạo nên sự bất ngờ? Chi tiết cuối cùng, khi nhân vật nói: “Nếu không có cây cao như thế thì lấy đâu ra gỗ để đóng thuyền”, tạo sự bất ngờ vì nó mỉa mai sự khoe khoang của nhân vật kia.
Câu 8: Truyện cười thường phản ánh thói hư tật xấu của con người một cách nhẹ nhàng và tinh tế, giúp nhân vật nhận ra sai lầm của mình. Tiếng cười trong các câu chuyện thể hiện sự châm biếm và mỉa mai đối với những khuyết điểm đó, giúp mọi người nhận thức rõ hơn về hành vi của mình. Truyện cười không chỉ mang lại giải trí mà còn gửi gắm những bài học sâu sắc.
3. Mẫu bài soạn 'Chùm truyện cười dân gian Việt Nam' - phiên bản 6
Chùm truyện cười dân gian Việt Nam: Lợn cưới áo mới; Treo biển; Nói dóc gặp nhau.
* Nội dung chính: Bộ truyện cười dân gian Việt Nam không chỉ mang lại tiếng cười giải trí mà còn nhẹ nhàng chỉ trích những thói hư tật xấu của người dân thường, những sai lầm ngớ ngẩn và những tình huống dở khóc dở cười.
I. Trước khi đọc.
Câu hỏi: Hãy nêu tên các truyện cười mà em biết và chọn một truyện cười em thấy đặc biệt thú vị.
Trả lời:
– Một số truyện cười nổi tiếng: Kẻ ngốc nhà giàu, Đẽo cày giữa đường, Trạng Quỳnh, Đi chợ…
– Truyện cười em thấy thú vị nhất: Tam đại con gà
Xưa, có một anh học trò kém cỏi nhưng lại hay tỏ ra mình thông minh. Một người nông dân tin vào điều đó và nhờ anh ta dạy con học chữ. Khi trẻ hỏi về chữ “kê” trong sách “Tam thiên tự”, anh thầy lúng túng trả lời đại là “Dủ dỉ là con dù dì” và dặn trò đọc khẽ. Anh ta sau đó khấn Thổ công, xin đài âm dương xem chữ “dù dì” có đúng không, ba đài đều đồng ý. Ngày hôm sau, thầy bảo trò đọc to, người chủ nghe thấy, chạy vào chỉ vào sách bảo chữ “kê là gà”, sao lại là “dủ dỉ là con dù dì”. Thầy nhanh trí giải thích cho trẻ ba đời con gà: “Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà”.
II. Đọc văn bản.
- So sánh: Cách hỏi và cách trả lời của hai nhân vật.
Trả lời:
– Cách hỏi của nhân vật không có gì đáng chê trách.
– Nhưng cách trả lời của nhân vật khác thì thật sự thừa thãi.
→ Cả cách hỏi và cách trả lời đều thể hiện sự khoe khoang: lợn cưới và áo mới.
- Theo dõi: Hành động của nhà hàng mỗi khi có người nhận xét cái biển.
Trả lời:
– Mỗi khi có nhận xét về cái biển, nhà hàng đều thay đổi theo ý kiến của người khác.
- Suy luận: Tại sao nhà hàng lại cất cái biển?
Trả lời:
– Nhà hàng cất cái biển vì nghe nhận xét “Chưa đi đến đầu phố đã ngửi thấy mùi tanh, đến gần đầy những cá, ai chẳng biết mà còn để biển làm gì nữa”.
- Theo dõi: Chú ý đến độ dài của chiếc ghe.
Trả lời:
– Độ dài của chiếc ghe được miêu tả một cách phóng đại: dài đến nỗi không có gì để đo được. Một người tuổi hai mươi đứng ở đầu mũi, đến giữa ghe đã già, râu tóc bạc phơ, cứ đi mãi, đến chết vẫn chưa đến lái.
- Theo dõi: Chú ý đến chiều cao của cái cây.
Trả lời:
– Chiều cao của cái cây được miêu tả phóng đại đến mức ghê gớm. Một con chim đậu trên cành cây ấy, đánh rơi một hạt đa, hạt đa rơi xuống gặp mưa bụi, nảy mầm thành cây đa. Cây đa lớn lên, sinh hoa kết quả, hạt đa từ cây đa lại rơi ra, đâm chồi nảy lộc thành nhiều cây đa con. Đa con lại lớn lên, sinh hoa kết quả, lại có đàn cây đa cháu, cứ thế mãi cho đến khi rơi xuống đất thì đã bảy đời.
III. Sau khi đọc.
Câu 1. Các truyện Lợn cưới, áo mới; Treo biển; Nói dóc gặp nhau chỉ trích những tính xấu nào của con người?
Trả lời:
– Truyện Lợn cưới, áo mới: chỉ trích những người khoe khoang khiến bản thân trở nên lố bịch trong mắt người khác.
– Truyện Treo biển: chỉ trích những người không có chính kiến, không biết phân biệt và suy xét kỹ càng mỗi khi nhận góp ý.
– Truyện Nói dóc gặp nhau: chỉ trích những người nói khoác lác, ba hoa.
Câu 2. Đối thoại của hai nhân vật trong truyện Lợn cưới, áo mới có điểm gì đặc biệt? Trong tình huống đó, cách hỏi và trả lời thông thường sẽ như thế nào?
Trả lời:
– Trong truyện Lợn cưới, áo mới, khi có người mất lợn hỏi “Bác có thấy con lợn của tôi chạy qua đây không?” thì lẽ ra anh ta phải trả lời là “Tôi có thấy con lợn chạy qua đây” hoặc “Tôi không thấy con lợn nào chạy qua đây cả”. Nhưng câu trả lời của anh ta lại là: “Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả”. Câu trả lời này có vẻ thừa thãi với người khác, nhưng với anh ta, nó là cách thể hiện đúng mục đích “khoe” của mình.
→ Câu trả lời thật sự buồn cười và lố bịch.
Câu 3. Tính cách của anh chàng có áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết nào?
Trả lời:
Tính cách của anh chàng có áo mới thể hiện qua:
– Anh ta có tính khoe khoang, khi có áo mới bèn mặc ngay, ra cửa đứng đợi người khen, nhưng từ sáng đến chiều không thấy ai chú ý.
– Từ lúc mặc cái áo mới, anh ta chẳng thấy con lợn nào chạy qua cả.
Câu 4. Nhà hàng bán cá trong truyện Treo biển đã phản ứng như thế nào trước những lời nhận xét của mọi người? Nếu là chủ nhà hàng, em sẽ phản ứng ra sao trước những lời nhận xét đó?
– Trong truyện Treo biển, người bán cá đã liên tục thay đổi theo các nhận xét của mọi người.
– Nếu là chủ nhà hàng, em sẽ giữ vững lập trường và chỉ xem những ý kiến đó như là tham khảo.
Câu 5. Ở truyện Treo biển, việc lặp lại tình huống bị chê – gỡ biển nhiều lần có tác dụng gì?
Trả lời:
– Việc lặp lại tình huống bị chê và gỡ biển nhiều lần trong truyện Treo biển nhằm chỉ trích những người không có chính kiến, chỉ biết làm theo ý kiến người khác mà không có khả năng phân biệt đúng sai.
Câu 6. Có điều gì đặc biệt ở lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau?
Trả lời:
Sự đặc biệt trong lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau:
– Lời nói của anh đầu tiên thể hiện sự khoác lác, ba hoa.
– Lời nói của anh thứ hai, dù cũng khoác lác, nhưng có ý châm biếm, chỉ trích thói khoác lác của anh đầu tiên.
Câu 7. Theo em, trong truyện Nói dóc gặp nhau, chi tiết nào tạo nên sự bất ngờ cho câu chuyện?
Trả lời:
– Chi tiết bất ngờ là khi anh kia cười và nói: “Nếu không có cây cao như thế thì lấy đâu ra gỗ để đóng chiếc thuyền của anh”.
→ Điều này cho thấy anh đã biết trước anh kia đang nói dóc và muốn mỉa mai.
Câu 8. Truyện cười có thể đả kích, chỉ trích hay bông đùa, giễu cợt một cách tinh tế về những thói hư tật xấu của con người. Em nhận xét thế nào về sắc thái của tiếng cười trong các câu chuyện này?
Trả lời:
– Truyện cười không chỉ nhằm mục đích giải trí mà còn kín đáo chỉ trích và giáo dục. Tiếng cười trong mỗi câu chuyện thường mang sắc thái châm biếm, mỉa mai những thói hư tật xấu của con người, qua đó giúp nhân vật nhận ra lỗi lầm của mình.
→ Tiếng cười trong các câu chuyện thể hiện sự mỉa mai, châm biếm những thói hư tật xấu, nhằm giúp người đọc và nhân vật nhận thức về hành vi của mình.
IV. Viết kết nối với đọc.
Viết một đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) nêu suy nghĩ của em về một tính cách đáng chỉ trích trong những truyện cười đã học.
Đoạn văn tham khảo:
Truyện cười là sản phẩm của trí tuệ dân gian, không chỉ mang đến niềm vui giải trí mà còn chứa đựng những thông điệp sâu sắc về những thói hư tật xấu. Một trong những hành vi đáng chỉ trích là sự khoe khoang, thể hiện qua việc người ta cố gắng thu hút sự chú ý bằng cách phô trương tài năng hoặc thành tích cá nhân, hoặc che giấu những điểm yếu của mình. Hình ảnh của người khoe khoang thường không được tôn trọng và có thể bị coi thường. Nếu chúng ta sống khiêm tốn và chân thành, chúng ta sẽ được trân trọng và đạt được thành công trong cuộc sống. Mỗi cá nhân bằng hành động cụ thể có thể góp phần nâng cao năng lực bản thân và thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội.
4. Bài soạn 'Chùm truyện cười dân gian Việt Nam' - phiên bản 1
Trước khi bắt đầu
(trang 108, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Hãy liệt kê các câu chuyện cười mà bạn biết. Chọn một câu chuyện cười mà bạn thấy thú vị nhất để kể lại.
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức và hiểu biết của bạn để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Một số câu chuyện cười mà bạn có thể biết: Thầy bói xem voi; Tam đại con gà; Đi chợ; Nhưng nó phải bằng hai mày…
Kể lại câu chuyện Thầy bói xem voi: Năm ông thầy bói mù góp tiền lại để xem con voi có hình dáng ra sao. Mỗi ông sờ vào một bộ phận của con voi. Ông sờ vòi thì bảo con voi như con đỉa; ông sờ ngà thì bảo con voi như cái đòn càn; ông sờ tai thì bảo con voi như cái quạt thóc; ông sờ chân thì bảo con voi như cái cột đình; ông sờ đuôi thì bảo con voi như chổi sể cùn. Năm ông cãi nhau rồi đánh nhau đến toác đầu chảy máu.
Đọc văn bản
(trang 109, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tại sao nhà hàng lại phải tháo biển?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản để tìm câu trả lời.
Lời giải chi tiết:
Nhà hàng phải tháo biển vì sau mỗi lần sửa biển theo ý kiến của mọi người thì đều bị chê bai.
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Các câu chuyện Lợn cười, áo mới; Treo biển; Nói dốc gặp nhau chỉ trích những tính xấu nào của con người?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Các câu chuyện Lợn cười, áo mới; Treo biển; Nói dốc gặp nhau chỉ trích những thói xấu của con người như: khoe khoang, thiếu chính kiến, nói dối.
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Điểm đặc biệt trong đối thoại của hai nhân vật trong câu chuyện Lợn cười, áo mới là gì? Trong tình huống đó, cách hỏi và trả lời thông thường sẽ như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và dựa vào kiến thức thực tế để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Đối thoại của hai nhân vật trong câu chuyện Lợn cười, áo mới đặc biệt ở chỗ: thay vì trả lời đúng trọng tâm của câu hỏi, họ lại khoe khoang những điều không liên quan đến câu hỏi. Trong tình huống đó, cách hỏi và trả lời thông thường sẽ là:
“- Ông có thấy con lợn nào chạy qua đây không?
- Tôi không thấy con lợn nào chạy qua đây cả.”
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tính cách của anh chàng có áo mới trong câu chuyện Lợn cười, áo mới được thể hiện qua những chi tiết nào?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Tính cách của anh chàng có áo mới trong câu chuyện Lợn cười, áo mới được thể hiện qua những chi tiết:
- Anh ta mặc ngay chiếc áo mới và mong nhận được lời khen.
- Anh ta nổi giận chỉ vì không có ai hỏi trong suốt cả ngày. Chi tiết “đứng hóng ở cửa” rất đáng chú ý, nó thể hiện sự đáng cười của anh chàng này. Một cái áo mới không đáng để bỏ công ăn việc làm, chỉ “hóng” ở cửa để khoe.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nhà hàng bán cá trong câu chuyện Treo biển đã phản ứng thế nào trước những lời nhận xét của mọi người? Nếu là chủ nhà hàng, bạn sẽ làm gì trước những nhận xét đó?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và đặt mình vào vị trí người chủ nhà hàng để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Trước những lời nhận xét của mọi người, nhà hàng đều nghe theo và xóa một chữ trên biển đi. Nếu là chủ nhà hàng, tôi sẽ cân nhắc kỹ lưỡng để xem xét những lời nhận xét nào phù hợp để tiếp thu.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Trong câu chuyện Treo biển, việc lặp đi lặp lại tình huống bị chê – gỡ biển nhiều lần có tác dụng gì?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Trong câu chuyện Treo biển, sự lặp đi lặp lại tình huống bị chê - gỡ biển nhiều lần cho thấy kết quả của việc quá nghe theo ý kiến của người khác, đã khiến cho người chủ nhà hàng bán cá phải làm việc rất kỳ quặc là bỏ hoàn toàn tấm biển, mặc dù theo lẽ thông thường, cửa hàng buôn bán nào cũng cần có biển hiệu.
Sau khi đọc 6
Câu 6 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Có điều gì khác thường trong lời nói của hai nhân vật trong câu chuyện Nói dối gặp nhau?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Trong lời nói của hai nhân vật trong câu chuyện Nói dối gặp nhau, sự khác thường là những điều họ nói đều không thực tế, viển vông và không có khả năng xảy ra trong đời thực.
Sau khi đọc 7
Câu 7 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Theo bạn, trong Nói dối gặp nhau, chi tiết nào tạo ra sự bất ngờ cho câu chuyện?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Chi tiết tạo ra sự bất ngờ trong câu chuyện là câu trả lời của anh chàng thứ hai: “Nếu không có cây cao như thế thì lấy đâu ra gỗ để đóng chiếc ghe của anh?”
Sau khi đọc 8
Câu 8 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Đối với những thói hư tật xấu của con người, truyện cười có thể chỉ trích, lên án hay đùa cợt, giễu cợt nhẹ nhàng, giáo dục kín đáo. Bạn có nhận xét gì về sắc thái của tiếng cười trong mỗi câu chuyện ở bài học này?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và dựa vào hiểu biết của bạn để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Đối với các thói hư tật xấu của con người, truyện cười có thể chỉ trích, lên án hay đùa cợt, giễu cợt nhẹ nhàng, giáo dục kín đáo. Về sắc thái của tiếng cười trong các câu chuyện ở bài học này, đều mang âm điệu mỉa mai – châm biếm, tạo ra những yếu tố vô lý, thiếu logic để tạo tiếng cười phê phán những thói hư tật xấu.
Sau khi đọc Viết
(trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Viết một đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trình bày suy nghĩ của bạn về một tính cách đáng phê phán được nhắc đến trong các câu chuyện cười trên.
Phương pháp giải:
Trình bày suy nghĩ về một tính cách đáng phê phán thành đoạn văn theo yêu cầu.
Lời giải chi tiết:
Truyện cười là sản phẩm sáng tạo của trí tuệ dân gian, được lưu truyền rộng rãi trong cộng đồng. Truyện cười không chỉ mang đến niềm vui giải trí mà còn ngầm chỉ trích những thói hư tật xấu, gửi gắm những bài học sâu sắc. Khoe khoang là một trong những hành vi đáng phê phán, thể hiện qua việc tự khoe tài năng, thành tích để thu hút sự chú ý hoặc che giấu khuyết điểm. Dù khoe khoang có thể có những mặt tích cực trong một số trường hợp, nhưng khi quá mức, nó trở thành biểu hiện của tự mãn, tự kiêu và thói quen xấu. Những người khoe khoang thường không được tôn trọng, thậm chí bị coi thường, và khó nhận được sự tin tưởng từ người khác. Ngược lại, khiêm tốn và thực tế là những phẩm chất cao quý, nâng cao giá trị con người, giúp họ được trân trọng và đạt được thành công trong cuộc sống. Mỗi cá nhân nên biết giữ gìn sự khiêm tốn và chân thành để đóng góp tích cực cho cộng đồng và phát triển bản thân.
5. Bài soạn 'Chùm truyện cười dân gian Việt Nam' - phiên bản 2
TRƯỚC KHI ĐỌC
Câu hỏi: Bạn có biết những truyện cười nào không? Chọn một truyện cười bạn thấy thú vị và kể lại.
=> Xem hướng dẫn giải
- Truyện cười: Lợn cưới áo mới, Trạng Lợn, Trạng Quỳnh,…
- Truyện cười thú vị nhất: Trạng Quỳnh.
ĐỌC VĂN BẢN
Lợn cưới áo mới
Câu hỏi 1. Những cách hỏi và cách trả lời của hai nhân vật trong câu chuyện như thế nào?
=> Xem hướng dẫn giải
Cách hỏi của nhân vật không có gì đáng lưu ý, nhưng cách trả lời của nhân vật khác lại quá dài dòng.
Treo biển
Câu hỏi 2. Nhà hàng phản ứng ra sao khi có người nhận xét về cái biển?
=> Xem hướng dẫn giải
Nhà hàng đều làm theo ý kiến của người khác.
Câu hỏi 3. Tại sao nhà hàng lại cất cái biển?
=> Xem hướng dẫn giải
Bởi vì đã xóa hết chữ trên biển.
Nói dóc gặp nhau
Câu hỏi 4. Chú ý đến chiều dài của chiếc ghe trong câu chuyện.
=> Xem hướng dẫn giải (Xem trong bài)
Câu hỏi 5. Chú ý đến chiều cao của cây trong câu chuyện.
=> Xem hướng dẫn giải (Xem trong bài)
SAU KHI ĐỌC
Câu hỏi 1. Các truyện Lợn cưới, áo mới, Treo biển, Nói dóc gặp nhau chỉ trích những phẩm hạnh xấu nào của con người?
=> Xem hướng dẫn giải
Các truyện này chỉ trích thói khoe khoang của con người và khuyến khích sự khiêm tốn; đồng thời nhấn mạnh việc phải có trách nhiệm với các quyết định của mình và không nên nói dối.
Câu hỏi 2. Đặc điểm đối thoại của hai nhân vật trong truyện Lợn cưới, áo mới là gì? Trong tình huống đó, cách hỏi và trả lời thông thường sẽ ra sao?
=> Xem hướng dẫn giải
Trong truyện, khi có người hỏi về con lợn, câu trả lời lẽ ra nên là: “Tôi có thấy con lợn” hoặc “Tôi không thấy con lợn nào.” Tuy nhiên, câu trả lời lại dài dòng: “Từ khi tôi mặc cái áo mới, tôi không thấy con lợn nào.” Câu trả lời dài dòng này khiến người khác cảm thấy lố bịch, nhưng có thể là cách để người trả lời thể hiện sự khoe khoang.
Câu hỏi 3. Những đặc điểm tính cách của người có áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết nào?
=> Xem hướng dẫn giải
Trong truyện, một nhân vật mặc áo mới để khoe khoang và đứng đợi người khen, sự tức giận của anh ta khi không có ai hỏi cho thấy tính cách khoe khoang. Chi tiết 'đứng hóng ở cửa' cho thấy sự lố bịch của anh ta khi chỉ vì một cái áo mới mà bỏ công việc để khoe khoang.
Câu hỏi 4. Nhà hàng bán cá trong truyện Treo biển phản ứng thế nào trước những nhận xét? Nếu là chủ nhà hàng, bạn sẽ làm gì với các nhận xét đó?
=> Xem hướng dẫn giải
Nhà hàng đã làm theo ý kiến của người khác. Nếu là chủ nhà hàng, tôi sẽ giữ lập trường và xem những ý kiến chỉ là tham khảo.
Câu hỏi 5. Trong truyện Treo biển, việc lặp lại tình huống bị chê và gỡ biển có ý nghĩa gì?
=> Xem hướng dẫn giải
Sự lặp lại này thể hiện kết quả hài hước của việc nghe theo ý kiến của người khác đến mức làm mất biển, điều mà thường không xảy ra ở các cửa hàng.
Câu hỏi 6. Có điều gì đặc biệt trong lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau?
=> Xem hướng dẫn giải
Lời nói của hai nhân vật đều viển vông và không thực tế.
Câu hỏi 7. Điều gì gây bất ngờ trong truyện Nói dóc gặp nhau?
=> Xem hướng dẫn giải
Nhân vật cười và nói: 'Nếu không có cây cao như thế thì làm sao có gỗ để đóng thuyền.' Điều này cho thấy anh ta đã biết đối phương đang nói dối và muốn mỉa mai.
Câu hỏi 8. Về thói hư tật xấu của con người, truyện cười có thể chỉ trích hoặc mỉa mai như thế nào? Em nhận xét gì về sắc thái tiếng cười trong các câu chuyện này?
=> Xem hướng dẫn giải
- Truyện cười thường mỉa mai và giễu cợt nhẹ nhàng để giáo dục một cách kín đáo, giúp nhân vật nhận ra sai lầm của mình. Tiếng cười trong các câu chuyện này thể hiện sự châm biếm với những thói hư tật xấu và giúp người đọc nhận thức hành vi của mình.
VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Đề bài: Viết một đoạn văn (7 - 9 câu) trình bày suy nghĩ của bạn về một phẩm hạnh đáng chỉ trích trong các truyện cười trên.
=> Xem hướng dẫn giải
Truyện cười là sản phẩm trí tuệ của dân gian, không chỉ để giải trí mà còn phê phán các thói hư tật xấu và truyền tải những bài học sâu sắc. Khoe khoang là hành vi gây chú ý bằng cách khoe khoang thành tích hoặc che giấu sự thua kém. Mặc dù có thể có mặt tích cực, nhưng khoe khoang thái quá là một thói xấu, làm mất sự tôn trọng của người khác và cản trở thành công. Khiêm tốn và chân thành sẽ được đánh giá cao và mang lại thành công, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội.
PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG
Câu 1. Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (Lợn cưới, áo mới)
=> Xem hướng dẫn giải
- Giá trị nội dung:
Đây là một trong những truyện cười nổi bật của kho tàng dân gian Việt Nam, chế giễu người khoe khoang và biến họ thành trò cười cho người khác.
- Giá trị nghệ thuật:
- Câu chuyện ngắn gọn, dễ nhớ và dễ kể.
- Tình huống gây cười ấn tượng.
- Hài hước qua nhiều yếu tố.
Câu hỏi 2. Nội dung chính của tác phẩm Chùm truyện cười dân gian Việt Nam (Lợn cưới, áo mới)
=> Xem hướng dẫn giải
Tác phẩm phê phán thói khoe khoang của con người và khuyên chúng ta nên khiêm tốn. Các mẫu truyện sử dụng tiếng cười để chỉ trích những thói hư tật xấu trong xã hội.
6. Đề bài 'Chùm truyện cười dân gian Việt Nam' - mẫu 3
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 108 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy liệt kê các truyện cười mà bạn biết. Chọn một truyện cười mà bạn thấy đặc sắc để kể lại.
Trả lời:
- Một số truyện cười: Kẻ ngốc nhà giàu, Đẽo cày giữa đường, Trạng Quỳnh, Đi chợ…
- Truyện cười thú vị nhất: Tam đại con gà
Ngày xưa, một anh học trò kém cỏi nhưng luôn tỏ ra hiểu biết, khiến người nông dân nhờ anh về dạy chữ cho con. Khi trẻ hỏi về chữ “kê” trong sách “Tam thiên tự”, thầy cuống cuồng trả lời “Dủ dỉ là con dù dì” và yêu cầu trò đọc nhỏ. Thầy lo lắng, khấn Thổ công và xem ba lần đều được. Ngày hôm sau, thầy tự tin bảo trò đọc lớn, người chủ thấy và thắc mắc về chữ “kê” là “gà”, thầy nhanh trí giải thích “Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà”.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
- So sánh: Cách hỏi và cách trả lời của hai nhân vật.
- Cách hỏi của nhân vật không có vấn đề gì.
- Còn cách trả lời của nhân vật kia thì rất thừa thãi.
=> Cả cách hỏi và cách trả lời đều mang ý nghĩa khoe khoang: lợn cưới và áo mới.
- Theo dõi: Hành động của nhà hàng mỗi khi có người nhận xét cái biển
Nhà hàng điều chỉnh cái biển theo ý kiến của mọi người.
- Suy luận: Vì sao nhà hàng cất cái biển?
Nhà hàng cất cái biển vì nhận xét “Chưa đến đầu phố đã ngửi thấy mùi tanh, gần thì thấy đầy cá, còn để biển làm gì nữa”.
- Theo dõi: Chú ý độ dài của chiếc ghe.
Độ dài của chiếc ghe được mô tả phóng đại: dài đến mức không thể đo đếm. Một người hai mươi tuổi đi từ mũi ghe ra đằng lái, giữa đường đã già, râu tóc bạc phơ, đi mãi vẫn chưa tới lái.
- Theo dõi: Chú ý chiều cao của cái cây.
Chiều cao của cái cây cũng được mô tả phóng đại: cao khủng khiếp. Một con chim đánh rơi hột đa từ cành cây, hột đa rơi xuống gặp mưa bụi, nảy mầm thành cây đa, cây đa lớn lên, ra hoa, kết trái, hột đa lại rơi vãi, thành nhiều cây đa con. Cứ thế, cho đến khi rơi xuống đất đã là bảy đời.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Chùm truyện cười dân gian Việt Nam không chỉ nhằm giải trí mà còn nhẹ nhàng phê phán những thói hư tật xấu của người dân, những lỗi lầm, những tình huống trớ trêu.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Các truyện Lợn cưới, áo mới; Treo biển; Nói dóc gặp nhau phê phán những tính xấu nào của con người?
Trả lời:
- Truyện Lợn cưới, áo mới: chỉ trích những kẻ thích khoe khoang, khiến mình trở nên lố bịch.
- Truyện Treo biển: chỉ trích những người thiếu chính kiến, không biết phân biệt và xem xét kỹ lưỡng các ý kiến góp ý.
- Truyện Nói dóc gặp nhau: chỉ trích những người ba hoa, khoác lác.
Câu 2 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Đối thoại của hai nhân vật trong truyện Lợn cưới, áo mới có điểm gì đặc biệt? Cách hỏi và trả lời thông thường sẽ như thế nào?
Trả lời:
- Đối thoại trong truyện Lợn cưới, áo mới, khi người mất lợn hỏi “Bác có thấy con lợn của tôi chạy qua đây không?”, người trả lời lẽ ra phải nói “Tôi thấy con lợn chạy qua đây” hoặc “Tôi không thấy con lợn nào cả”. Nhưng câu trả lời lại là: “Từ khi tôi mặc cái áo mới, tôi không thấy con lợn nào chạy qua đây”. Câu trả lời đó có vẻ thừa thãi với người khác, nhưng có lẽ là để khoe khoang của nhân vật.
=> Câu trả lời buồn cười và lố bịch.
Câu 3 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Tính cách anh chàng có áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết nào?
Trả lời:
Tính cách anh chàng có áo mới được thể hiện qua:
- Anh này thích khoe khoang, mặc cái áo mới và đứng đợi người khen, nhưng không ai chú ý đến.
- “Từ khi mặc cái áo mới này, tôi không thấy con lợn nào chạy qua đây cả”.
Câu 4 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Nhà hàng bán cá trong truyện Treo biển đã phản ứng như thế nào trước những lời nhận xét? Nếu là chủ nhà hàng, bạn sẽ làm gì trước các nhận xét đó?
Trả lời:
- Nhà hàng trong truyện Treo biển đã liên tục thay đổi theo ý kiến của mọi người.
- Nếu là chủ nhà hàng, tôi sẽ giữ vững lập trường và chỉ xem xét các ý kiến góp ý như một tham khảo.
Câu 5 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Ở truyện Treo biển, việc lặp lại tình huống bị chê và gỡ biển nhiều lần có tác dụng gì?
Trả lời:
Việc lặp lại tình huống bị chê và gỡ biển nhiều lần nhằm chỉ trích những người không có chính kiến, chỉ biết làm theo ý kiến của người khác mà không biết phân biệt đúng sai.
Câu 6 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Có điều gì đặc biệt trong lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau?
Trả lời:
Điều đặc biệt trong lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau:
- Lời nói của nhân vật đầu tiên thể hiện tính cách khoác lác, ba hoa.
- Lời nói của nhân vật thứ hai, mặc dù cũng khoác lác, nhưng nhằm chỉ trích thói nói dóc của nhân vật đầu tiên.
Câu 7 (trang 110 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Theo bạn, trong Nói dóc gặp nhau, chi tiết nào tạo sự bất ngờ cho câu chuyện?
Trả lời:
Khi anh kia cười và nói: “Nếu không có cây cao như vậy thì lấy đâu gỗ để đóng thuyền của anh”.
=> Anh này từ đầu đã biết anh kia nói dóc, nên muốn mỉa mai.
Câu 8 (trang 111 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Đối với các thói hư tật xấu của con người, truyện cười có thể đả kích, lên án hoặc chỉ giễu cợt, giáo dục kín đáo. Bạn nhận xét gì về sắc thái tiếng cười trong các câu chuyện trong bài học này?
Trả lời:
- Truyện cười không chỉ mang ý nghĩa giải trí mà còn nhẹ nhàng phê phán những thói xấu của con người, giúp nhân vật nhận ra lỗi lầm của mình.
=> Tiếng cười trong các câu chuyện thể hiện sự châm biếm, mỉa mai về những thói hư tật xấu, qua đó giúp người khác nhận thức hành vi của mình.
* Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 111 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Viết một đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trình bày suy nghĩ của bạn về một tính cách đáng phê phán trong các truyện cười trên.
Đoạn văn tham khảo
Truyện cười là sản phẩm của trí tuệ dân gian, không chỉ để giải trí sau giờ làm việc mà còn phê phán những thói xấu qua những bài học sâu sắc. Khoe khoang là một hành vi gây sự chú ý, thường che giấu sự thua kém và không được tôn trọng. Nếu chúng ta khiêm tốn và thiết thực, sẽ được trân trọng và thành công hơn trong cuộc sống. Mỗi cá nhân nên hành động cụ thể để không chỉ nâng cao bản thân mà còn thúc đẩy xã hội phát triển.
