Danh sách 6 bài soạn xuất sắc về 'Thực hành tiếng Việt trang 47' (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức)

Ý nghĩa từ ngữ

Câu 1. Bạn đánh giá thế nào về cách sử dụng từ gặp trong tiêu đề bài thơ Gặp lá cơm nếp?

Từ “gặp” ở đây diễn tả sự gặp gỡ giữa con người và vật thể, là một yếu tố nghệ thuật mà tác giả sử dụng. Lá cơm nếp không còn là một vật thể vô tri, mà mang phẩm chất như con người.

Câu 2. Bạn hiểu thế nào về cụm từ “thơm suốt đường con” trong khổ thơ sau:

Mẹ ở đâu, chiều nay
Nhặt lá về đun bếp
Phải mẹ thổi cơm nếp
Mà thơm suốt đường con.

Ý nghĩa: Mùi thơm của cơm nếp như theo suốt con đường người con đi, nhưng thực ra mùi thơm chỉ tồn tại trong trí tưởng của người con đang nhớ mẹ và quê hương.

Câu 3. So sánh nghĩa của mùi vị trong các cụm từ mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị nước giải khát… với nghĩa của mùi vị trong cụm từ mùi vị quê hương. Chúng có sự tương đồng không? Giải thích vì sao?

- Nghĩa của mùi vị trong các trường hợp trên khác với nghĩa của mùi vị trong cụm từ mùi vị quê hương.

- Sự khác biệt:

• Mùi vị thức ăn, trái chín, nước giải khát: Được cảm nhận qua vị giác.
• Mùi vị quê hương: Mang ý nghĩa biểu tượng, cảm nhận qua tâm hồn, chỉ những đặc trưng và vẻ đẹp đặc biệt của quê hương.

Câu 4. Nhận xét về cách kết hợp các từ trong hai câu thơ Mẹ già và đất nước/Chia đều nỗi nhớ thương. Theo bạn, hiệu quả của sự kết hợp này là gì?

- Mẹ già và đất nước được đặt ngang hàng qua từ “và”, chia đều tình cảm nhớ thương.

- Hiệu quả nghệ thuật: Cho thấy tình cảm của người con dành cho mẹ và đất nước đều sâu sắc, mãnh liệt và quan trọng như nhau.

Biện pháp tu từ

Câu 5. Xác định các biện pháp tu từ trong các câu dưới đây và nêu tác dụng của chúng:

Gợi ý:

Câu 6. Biện pháp tu từ nhân hoá trong các câu sau tạo ra hiệu quả gì?

Gợi ý:

Giúp sự vật trở nên sinh động và gần gũi hơn; Tăng cường khả năng gợi hình và cảm xúc trong diễn đạt.

*Ý nghĩa từ ngữ

Câu 1 (trang 47 SGK Ngữ văn 7 Tập 1): Bạn nhận xét thế nào về việc sử dụng từ gặp trong tiêu đề bài thơ Gặp lá cơm nếp?

Trả lời:

Từ “Gặp” được tác giả dùng để diễn tả sự gặp gỡ bất ngờ, như là sự tái ngộ sau một thời gian dài xa cách. Thông thường, “gặp” dùng để chỉ cuộc gặp gỡ giữa người với người, nhưng ở đây, nó mô tả cuộc gặp gỡ với lá cơm nếp - món ăn biểu tượng của quê hương. Đây là một thủ pháp nghệ thuật để nhấn mạnh đối tượng được đề cập trong câu.

Câu 2 (trang 47 SGK Ngữ văn 7 Tập 1): Bạn hiểu thế nào về cụm từ thơm suốt đường con trong khổ thơ dưới đây:

Mẹ ở đâu, chiều nay

Nhặt lá về đun bếp

Phải mẹ thổi cơm nếp

Mà thơm suốt đường con

Trả lời:

Cụm từ “Thơm suốt đường con” là một hình thức ẩn dụ, thể hiện nỗi nhớ sâu sắc về quê hương và món ăn quen thuộc. Mỗi lần trở về, mẹ luôn “nhặt lá về đun bếp” để “thổi cơm nếp” cho tác giả. Cụm từ này còn phản ánh tình yêu của tác giả dành cho mẹ và quê hương yêu quý của mình.

Câu 3 (trang 47 SGK Ngữ văn 7 Tập 1): Các cụm từ như mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị nước giải khát… có nghĩa giống như mùi vị quê hương không? Giải thích vì sao?

Trả lời:

- Nghĩa của mùi vị trong mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị nước giải khát… khác với nghĩa của mùi vị quê hương.

+ Mùi vị thức ăn, trái chín, nước giải khát… được cảm nhận qua các giác quan.

+ Mùi vị quê hương được cảm nhận bằng tình cảm và nỗi nhớ, biểu thị sự gắn bó sâu sắc của tác giả với quê hương.

Câu 4 (trang 47 SGK Ngữ văn 7 Tập 1): Nhận xét về cách kết hợp từ ngữ trong hai câu thơ “Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương”. Theo bạn, hiệu quả của sự kết hợp này là gì?

Trả lời:

Câu thơ “Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương” có vẻ không hợp lý nhưng đó là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Mẹ là người đặc biệt mà tác giả luôn yêu thương, nhưng khi đặt mẹ và đất nước trên cùng một thang, tình yêu cho cả hai được “chia đều nỗi nhớ thương”. Cách kết hợp này tạo ra một cảm xúc sâu lắng và hòa quyện giữa tình cảm cá nhân và tình yêu rộng lớn đối với quê hương.

*Biện pháp tu từ

Câu 5 (trang 47 SGK Ngữ văn 7 Tập 1): Xác định các biện pháp tu từ trong các câu dưới đây và nêu tác dụng:

Trả lời:

- Điệp từ “Gấp rãi”.

- Liệt kê: “không giải thích được, như ai đó đuổi theo đằng sau, tôi gấp rãi ăn, gấp rãi cười, gấp rãi khi ngày bắt đầu rụng xuống”.

- So sánh: Cảm giác của nhân vật mỗi khi gió về “như ai đó đuổi theo đằng sau”.

Tác dụng: Tăng tính biểu cảm của câu, nhấn mạnh cảm xúc của tác giả khi gió mùa về.

- Nhân hóa: Âm thanh hoạt động “sàng”, “e dè” như con người.

- So sánh: Âm thanh của gió giống “như ai đó đứng đằng sau ngoắc tay nhẹ một cái, như đang ngại ngần không biết người xưa có còn nhớ ta không”.

Tác dụng: Tạo chất nhạc cho câu văn, tăng giá trị biểu cảm và cho thấy sự cảm nhận tinh tế của tác giả về thiên nhiên.

Câu 6 (trang 47 SGK Ngữ văn 7 Tập 1): Biện pháp tu từ nhân hóa mang lại hiệu quả gì?

Trả lời:

a.

- Nhân hóa: Nắng thức trễ, trời lơi lơi, mây “rã” từng chùm lên đầu.

- Tác dụng: Tạo sự gợi hình, các hiện tượng như nắng, mặt trời trở nên sinh động như con người.

b.

- Nhân hóa: hơi thở gió.

- Tác dụng: Tăng cường giá trị gợi hình và cảm xúc cho câu văn, thể hiện sự cảm nhận nhạy bén của tác giả về thiên nhiên.

Ý NGHĨA CỦA TỪ NGỮ

Câu hỏi 1: Hãy cho biết ý nghĩa của từ gặp trong tiêu đề bài thơ Gặp lá cơm nếp?

Trả lời:

Sử dụng từ gặp trong tiêu đề Gặp lá cơm nếp rất hợp lý. Từ gặp diễn tả sự tình cờ, không dự đoán trước khi nhìn thấy lá cơm nếp. Nếu dùng bắt gặp hay phát hiện, tiêu đề sẽ mất đi nhịp điệu và vẻ đẹp thơ như khi dùng gặp.

Câu hỏi 2: Hãy giải thích cụm từ thơm suốt đường con trong đoạn thơ sau:

Mẹ ở đâu, chiều nay

Nhặt lá về đun bếp

Phải mẹ thổi cơm nếp

Mà thơm suốt đường con.

Trả lời:

- Ý nghĩa của cụm từ thơm suốt đường con là:

+ Mùi thơm của cơm nếp lan tỏa dọc theo con đường hành quân của người con.

+ Mùi thơm không phải là hiện thực, mà là một hình ảnh trong tâm trí và nỗi nhớ của người con, cứ ám ảnh trong từng bước đường hành quân.

Câu hỏi 3: Khi gặp các cụm từ như mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát, nghĩa của mùi vị trong các trường hợp này có giống với nghĩa của mùi vị trong cụm từ mùi vị quê hương không? Tại sao?

Trả lời:

Ý nghĩa của mùi vị trong các cụm từ mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát có điểm tương đồng và khác biệt so với mùi vị trong mùi vị quê hương:

- Giống nhau ở chỗ mùi vị quê hương cũng bao gồm mùi của thức ăn, trái cây, nước giải khát, ...

- Khác biệt ở chỗ, thức ăn, trái cây, nước giải khát là những vật cụ thể có mùi vị thực tế, còn mùi vị quê hương là cảm nhận trừu tượng về đặc trưng của quê hương.

Câu hỏi 4: Hãy nhận xét về cách kết hợp từ ngữ trong hai dòng thơ Mẹ già và đất nước / Chia đều nỗi nhớ thương. Theo bạn, hiệu quả của sự kết hợp này là gì?

Trả lời:

Cách kết hợp từ ngữ trong hai dòng thơ này tạo ra mối liên kết chặt chẽ, gắn bó giữa các câu. Từ đất nước và mẹ già đứng ngang hàng, tạo nên một dòng cảm xúc sâu lắng mà tác giả muốn truyền tải. Cả mẹ già và đất nước đều quan trọng và gợi lên những nỗi nhớ, tình cảm trong lòng người lính.

BIỆN PHÁP TU TỪ

Câu hỏi 5: Chỉ ra các biện pháp tu từ trong những câu sau và nêu tác dụng:

Trả lời:

Câu hỏi 6: Trong những câu sau, biện pháp tu từ nhân hóa mang lại hiệu quả gì?

a. Trời lúc nào cũng mát liu riu, nắng thức rất trễ, tầm tám giờ sáng mới thấy mặt trời ngai ngái lơi lơi, nắng không ra vàng không ra trắng, mây cụm lại rồi rã từng chùm trên đầu.

b. Để rồi một sớm mai, bỗng nghe hơi thở gió rất gần.

Trả lời:

1. 1. Biện pháp tu từ nhân hóa trong câu (a) giúp các sự vật và hiện tượng thiên nhiên trở nên sống động như con người, tăng cường tính gợi hình và cảm xúc cho câu văn.
   2. Biện pháp tu từ nhân hóa trong câu (b) làm cho gió có hơi thở, sự sống như con người, từ đó làm tăng sức gợi hình và cảm xúc cho không gian mà gió đến.

* Ý Nghĩa Của Từ

Câu 1 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Theo từ điển, từ gặp có nghĩa là tình cờ gặp mặt hoặc gặp nhau tại một địa điểm nào đó sau khi đến từ các hướng khác nhau (gặp người quen, gặp bạn, gặp mưa, gặp năm kém). Lá cơm nếp là danh từ, và khi kết hợp với động từ, ta thường dùng “nhìn thấy lá cơm nếp”.

=> Việc dùng gặp với lá cơm nếp tạo nên một cách diễn đạt độc đáo và mới lạ.

Câu 2 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Thơm suốt đường con: từ “thơm” chỉ mùi hương dễ chịu và có sự lan tỏa, thơm suốt đường con có nghĩa là hương vị của xôi mẹ/ mùi vị quê hương luôn thường trực trong tâm trí người con dù ở nơi nào. Hương vị ấy mãi mãi không phai mờ.

Câu 3 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Nghĩa của từ mùi vị trong các cụm mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị nước giải khát không giống với nghĩa của mùi vị trong cụm từ mùi vị quê hương. Mùi vị trong thức ăn, trái chín, nước giải khát có thể xác định rõ ràng (thơm, chua, ngọt, cay), trong khi mùi vị kết hợp với quê hương không thể xác định cụ thể mà là cảm nhận trong tâm thức của mỗi người.

Câu 4 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Trong câu đầu tiên: mẹ già đứng cạnh đất nước nhấn mạnh vai trò lớn lao của mẹ, thể hiện tình yêu vô bờ bến của con dành cho mẹ.

- Trong câu thứ hai: nỗi nhớ thương là cảm xúc sâu thẳm của con người, không thể đo lường nhưng lại kết hợp với chia đều – từ chỉ sự phân chia chính xác.

=> Sự kết hợp từ ngữ độc đáo này giúp người đọc cảm nhận tình cảm sâu rộng của tác giả dành cho mẹ, giống như tình yêu với quê hương đất nước.

Câu 5 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Các biện pháp tu từ trong câu văn bao gồm:

a)

- Biện pháp so sánh “mất cái gì đó… như ai đó đuổi theo đằng sau” => Tăng cường hình ảnh và cảm xúc cho câu văn.

- Biện pháp điệp từ “không”, “gấp rãi” => Nhấn mạnh, tạo ấn tượng và nhịp điệu cho câu.

- Biện pháp nói giảm nói tránh “ngày bắt đầu rụng xuống” thay vì ngày tàn => Làm cho câu văn có hồn và giảm cảm giác mất mát.

b)

- Biện pháp chuyển đổi cảm giác: “âm thanh ấy sẽ sàng từng giọt” làm âm thanh trở nên rõ ràng hơn khi cảm nhận bằng thị giác => Tạo ấn tượng và tinh tế cho câu văn.

- Biện pháp so sánh “âm thanh ấy….như ai đó đứng đằng xa…như đang ngại ngần” => Tăng cường hình ảnh và cảm xúc cho câu văn.

Câu 6 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Các câu văn đều dùng biện pháp nhân hóa: trời, nắng, gió, mây đều mang đặc điểm của con người => Làm cho các sự vật tự nhiên trở nên gần gũi và sống động.

* Ý nghĩa của từ ngữ

Câu 1 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Việc sử dụng từ ngữ sáng tạo và mang đậm giá trị nghệ thuật của tác giả. Thường từ “gặp” dùng để chỉ cuộc gặp gỡ giữa người với người, nhưng ở đây lại được sử dụng trong ngữ cảnh “gặp lá cơm nếp” ® tạo nên sự nhấn mạnh nghệ thuật vào vật được đề cập.

Câu 2 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

“Thơm suốt đường con” có thể được hiểu là nỗi nhớ, tình yêu của tác giả dành cho món ăn dân dã và tình cảm của tác giả dành cho mẹ của mình.

Câu 3 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

+ Từ “mùi vị” trong các cụm từ như mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát: đề cập đến hương vị mà người cảm nhận bằng vị giác và khứu giác để đánh giá sự ngon của món ăn.

+ Từ “mùi vị” trong cụm từ mùi vị quê hương: nói về cảm xúc, tâm hồn của tác giả đối với quê hương yêu quý của mình.

→ Nghĩa của từ “mùi vị” trong mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín khác với nghĩa trong “mùi vị” quê hương.

Câu 4 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Cách kết hợp các từ ngữ trong hai câu thơ tạo nên sự liên kết chặt chẽ giữa các câu.

→ Tác dụng: tạo ra dòng cảm xúc sâu lắng, thấm đượm mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc.

Câu 5 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

a.

- Điệp từ: không, gấp rãi.

- Liệt kê: không rõ ràng, không giải thích được; gấp rãi ăn, gấp rãi nói, gấp rãi cười, gấp rãi khi ngày bắt đầu rụng xuống.

- So sánh: cảm giác của nhân vật “tôi” khi gió về như ai đó đuổi theo từ phía sau.

→ Tác dụng: làm tăng tính nhạc, tạo giá trị gợi hình, gợi cảm cho câu văn đồng thời nhấn mạnh cảm xúc và trạng thái mong chờ của tác giả khi gió mùa đến.

b.

- Điệp từ: như.

- So sánh: âm thanh của tiếng gió như ai đó đứng xa vẫy tay nhẹ, như đang ngại ngùng không biết người xưa có còn nhớ ta không.

→ Tác dụng: làm tăng tính nhạc, tạo giá trị gợi hình, gợi cảm cho câu văn đồng thời nhấn mạnh cảm xúc và sự chuyển động của thiên nhiên cùng cảm nhận tinh tế của tác giả.

Câu 6 (trang 47 sách Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

a.

Biện pháp nhân hóa: nắng thức rất muộn, mặt trời nhàn nhã lơ đãng.

→ Tác dụng: làm tăng giá trị gợi hình, gợi cảm cho câu văn và giúp sự vật nắng và mặt trời hiện lên sinh động, có sức sống như con người.

b.

Biện pháp nhân hóa: hơi thở gió rất gần.

→ Tác dụng: làm tăng giá trị gợi hình, gợi cảm cho câu văn đồng thời giúp sự vật gió hiện lên sinh động, có hơi thở như con người, thể hiện cách cảm nhận tinh tế của tác giả với các sự vật trong bài.

Ý NGHĨA CỦA CÁC TỪ NGỮ

Câu 1 (trang 47 SGK Ngữ văn lớp 7, tập 1)

Cách giải:

Đọc kỹ tiêu đề, chú ý đến các yếu tố được nhắc đến trong bài và phân tích cách tác giả sử dụng từ ngữ.

Lời giải chi tiết:

Cách dùng từ gặp trong tiêu đề bài thơ Gặp lá cơm nếp là sự sáng tạo đầy nghệ thuật của tác giả. Đây là cách sử dụng từ ngữ có dụng ý nghệ thuật nhằm làm nổi bật sự vật, sự việc trong câu thơ.

Câu 2 (trang 47 SGK Ngữ văn lớp 7, tập 1)

Cách giải:

Đọc kỹ khổ thơ, nhớ lại nội dung bài thơ và diễn giải cụm từ trên theo cách hiểu của mình.

Lời giải chi tiết:

Trong câu thơ cuối của khổ, từ thơm đã trở thành biểu tượng cho hương vị quê hương và tình cảm gia đình gắn bó, thân thiết với mỗi bước chân của người lính.

Câu 3 (trang 47 SGK Ngữ văn lớp 7, tập 1)

Cách giải:

Tìm hiểu và phân tích nghĩa của các cụm từ trong đề bài và so sánh ý nghĩa của chúng.

Lời giải chi tiết:

+ Trường hợp mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát: chỉ hương vị của món ăn mà người nói cảm nhận qua vị giác và khứu giác.

+ Trong trường hợp mùi vị quê hương: không chỉ hương vị cụ thể của quê hương mà còn là sắc thái trừu tượng, đặc trưng của quê hương và vùng miền.

Câu 4 (trang 47 SGK Ngữ văn lớp 7, tập 1)

Cách giải:

Đọc kỹ hai câu thơ và phân tích cách kết hợp từ ngữ trong hai câu thơ để hiểu rõ sự liên kết giữa chúng.

Lời giải chi tiết:

Cách kết hợp từ ngữ trong hai câu thơ tạo ra sự liên kết chặt chẽ giữa các câu. Việc kết hợp từ ngữ đặc biệt giúp nhà thơ thể hiện được chiều sâu tâm tư và cảm xúc của người lính khi ra chiến trường.