Danh sách 6 bài soạn xuất sắc về 'Xà bông con vịt' (Ngữ văn 11 - SGK Chân trời sáng tạo)

Câu 1: Ông Trần Chánh Chiếu muốn gửi gắm thông điệp gì đến Cai Tuất?

Giải đáp:

- Đồng bạc Mexicana, còn gọi là 'đồng bạc con cò,' với hình ảnh đại bàng quắp rắn, được dân gian Việt Nam ví như con cò. Ông Trần Chánh Chiếu muốn cảnh báo Cai Tuất không nên để lòng tham tiền bạc làm lu mờ lý trí và tình cảm gia đình, không đánh đổi đạo đức và nghĩa vụ vì những lợi ích vật chất.

Câu 2: Những nhân vật và sự kiện được nhắc đến như ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ... là thực hay hư cấu?

Giải đáp:

Những nhân vật và sự kiện này hoàn toàn là có thật, nhưng tên gọi có thể do tác giả sáng tạo ra và có chú thích rõ ràng trong tác phẩm.

HƯỚNG DẪN ĐỌC:

Câu 1: Tóm tắt câu chuyện và nêu đề tài, chủ đề của văn bản.

Giải đáp:

Cai Tuất, nổi tiếng về việc chọn chó, quyết định cùng các trí thức mở xưởng sản xuất xà bông 'Con Vịt' với mục tiêu phục vụ người Việt. Tuy nhiên, trước áp lực từ thực dân Pháp, ông đốt xưởng để bảo vệ lòng trung thành với đất nước, khẳng định rằng không thể phản bội Tổ quốc.

Câu 2: Liệt kê yếu tố xác định (phi hư cấu) và yếu tố không xác định (hư cấu) trong văn bản.

Giải đáp:

Đoạn văn có các chi tiết về sự kiện lịch sử thực (phi hư cấu) và các tình tiết hư cấu nhằm nhấn mạnh ý nghĩa của câu chuyện.

Câu 3: Phân tích tính cách Cai Tuấn và sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu.

Giải đáp:

Sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu làm nổi bật tính cách phức tạp của Cai Tuấn, thể hiện ông vừa thực tế vừa trung thành với đất nước.

Câu 4: Bình luận về hành động của Cai Tuất ở cuối văn bản.

Giải đáp:

Hành động đốt xưởng của Cai Tuất thể hiện khát vọng tự cường dân tộc, đặc biệt vào thời kỳ đầu thế kỷ XX, khi doanh nhân Việt Nam quyết tâm bảo vệ giá trị và phát triển kinh tế quốc gia.

Câu 5: Văn bản 'Xà bông Con Vịt' có thuộc thể loại truyện kí không?

Giải đáp:

'Xà bông Con Vịt' thuộc thể loại truyện kí vì có văn phong gần gũi, nội dung chân thực, không phức tạp và mang tính thiết thực, phản ánh sự kiện có thật trong cuộc sống.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG:

Câu 1: Nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản 'Xà bông Con Vịt'.

Giải đáp:

Giá trị nội dung: Truyện kể về Cai Tuất cùng một số nhân sĩ yêu nước mở xưởng sản xuất xà bông hiệu 'Con Vịt' để người Việt dùng hàng Việt. Qua đó thể hiện tinh thần yêu nước mạnh mẽ của người Việt Nam.

Giá trị nghệ thuật: Tác phẩm khắc họa hình tượng nhân vật sắc nét, với lối kể chuyện chân thực.

Câu 2: Nêu nội dung chính của văn bản 'Xà bông Con Vịt'.

Giải đáp:

Truyện kể về Cai Tuất và việc mở xưởng sản xuất xà bông 'Con Vịt' để phục vụ người Việt, thể hiện tinh thần yêu nước và quyết tâm bảo vệ giá trị dân tộc trước sự đàn áp của thực dân Pháp.

Câu 3: Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của văn bản 'Xà bông Con Vịt'.

Giải đáp:

Tác giả: Sinh năm 1944 tại An Vĩnh Ngãi, Long An, tốt nghiệp Đại học Văn hóa và Đại học Đà Lạt.

- Tác phẩm nổi bật: Áo Du Sơn Thủy, Vợ người ta, Tiếng lòng tôi... cùng hai tập truyện 'Kiếp Bá Khiêm', 'Đồi mồi'.

Tác phẩm:

- Thể loại: Truyện

- Phương thức biểu đạt: Tự sự

Câu 1: Ông Trần Chánh Chiếu muốn gửi gắm điều gì đến Cai Tuất qua cách gián tiếp?

Tham khảo:

- Đồng bạc Mexicana có hình tròn, giữa là con đại bàng ngoạm rắn trên cành xương rồng mọc từ tảng đá bên hồ nước. Dân gian Việt Nam gọi nó là “đồng bạc con cò” vì hình dáng giống con cò (còn gọi là điểu ngân - đồng tiền có hình chim) như trong câu ca dao xưa: “Cưới em phải bạc con cò/ Đâu phải hẹn hò lo chuyện đẩy đưa”; “Chớ tham đồng bạc con cò/ Bỏ cha bỏ mẹ đi phò Lang-sa” (dịch từ tiếng Pháp France, nghĩa là nước Pháp).

- Ông Trần Chánh Chiếu gián tiếp khuyên Cai Tuất không nên vì tiền bạc hay lợi ích cá nhân mà quên đi tình cảm, nghĩa vụ gia đình, thậm chí bán rẻ bản thân để theo đuổi thú vui hay của cải. Lời nhắn nhủ này nhằm cảnh tỉnh Cai Tuất đang mải mê tìm kiếm tiền bạc hay những thứ vật chất, mà bỏ qua giá trị văn hoá, đạo đức và tình cảm gia đình, phản bội Tổ quốc.

Câu 2: Những nhân vật và sự kiện được đề cập ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty Cổ phần 'Nam Kỳ Minh Tân công nghệ',...) có phải là người thật, việc thật không?

Trả lời:

Những nhân vật và sự kiện này (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty Cổ phần 'Nam Kỳ Minh Tân công nghệ',...) đều là người thật, việc thật. Tuy nhiên, các danh xưng này do tác giả tự đặt ra và chính ông đã giải thích ở cuối phần hai tác phẩm.

Câu 1: Tóm tắt câu chuyện và xác định chủ đề, đề tài của văn bản trên.

Tham khảo:

Cai Tuất nổi danh khắp vùng nhờ tài chọn chó giỏi. Ông thường chỉ cách cho mọi người phân biệt chó nào nên nuôi, chó nào nên thịt. Tuy nhiên, ở đây không ai ăn thịt chó vì chó được coi là người bạn trung thành. Nhà ông Cai có một con chó mực rất thông minh và lanh lợi. Sau khi Cai Tuất từ chức, ông quyết định cùng một số trí thức mở xưởng sản xuất xà bông hiệu “Con Vịt”. Vợ ông không tin ông có thể làm được, cho rằng ông chỉ ham tiền, trong khi bà xem đây là công việc quan trọng liên quan đến đất nước. Ông Tuất bắt đầu mở xưởng, di dời mộ để lấy đất, và vợ ông gom dừa khô về làm nguyên liệu. Ông cùng chủ nhà máy Dương bàn về cuộc vận động Minh Tân với mong muốn canh tân đất nước, không để dân chúng đói khổ trước bọn tay sai Pháp. Nhưng Trần Bá Thọ, người đã gia nhập Minh Tân, lại là chỉ điểm cho thực dân Pháp, dẫn đến việc cơ sở sản xuất xà bông của Minh Tân bị đàn áp. Ông Tuất phải cho công nhân nghỉ việc và tự tay tiêu hủy sản phẩm xà bông. Ông vừa ôm con Mực vừa lặng lẽ suy nghĩ về những gì mình đã làm, nhớ về tiếng vịt gọi đàn, tình cảm của người dân và lời nói của vợ. Ông khẳng định không thể thua một con chó và không thể phản bội đất nước. Cuối cùng, trước khi thực dân Pháp đến, ông đã đốt xưởng sản xuất để bày tỏ lòng trung thành với Tổ quốc.

Câu 2: Liệt kê các yếu tố xác định (phi hư cấu) và yếu tố không xác định (hư cấu) được sử dụng trong các đoạn văn của văn bản.

Đoạn

Nội dung, chi tiết

Yếu tố xác định

(phi hư cấu)

Yếu tố không xác định (hư cấu)

Một

- Cai Tuất nổi tiếng khắp vùng Sầm Giang nhờ tài chọn chó.

- Cách chọn chó thông minh: “Mắt to, phá trên chân mày điểm sậm màu… đốm đầu thì nuôi, đốm đuôi thì…”

- Giu-béc Chiếu nhờ điền chủ Dương nhắn Cai Tuất câu ca dao: “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa”

- Phong trào Minh Tân trên đất Mỹ Tho

- Nam Kỳ thuộc Pháp

x

x

 x

 x

x

Hai

- Lê Văn Cửu, một trong tám sáng lập viên Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”.

- Ông Huỳnh Đình Điển, chủ khách sạn Nam Kỳ.

- Minh Tân là phong trào yêu nước, kết nối phong trào Đông Du và Duy Tân, nhằm đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập cho Tổ quốc.

 x

x

x

Ba

- Điền chủ Dương là chủ nhà máy xay gạo lớn nhất Long Hưng.

- “Nam Kỳ thương cuộc” do ông Trần Văn Thạnh ở Chợ Gạo thành lập: “…lập nhà máy xay lúa, lập hãng ăn lúa gạo (để xuất khẩu) hoặc chọn người tài đi Tây học bác vật…” (Lục Tỉnh tân văn).

Chủ tỉnh Mỹ Tho ra lệnh từ tòa Bố đàn áp, bắt bớ và tịch thu cơ sở Minh Tân.

x

x

x

Tư

Cai Tuất châm lửa đốt những thùng dầu bao quanh thành chiến lũy. Rừng lửa che khuất bọn thực dân Pháp và lũ tay sai.

 x

Câu 3: Phân tích tính cách của Cai Tuấn và cho biết sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu đã tác động như thế nào đến việc khắc họa tính cách này.

Trả lời:

Sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu đã làm nổi bật tính cách phức tạp và đa chiều của Cai Tuất, thể hiện qua những thay đổi và sự mâu thuẫn trong hành động của ông. Điều này giúp khắc họa nhân vật Cai Tuấn một cách sinh động và sâu sắc hơn.

Câu 4: Bình luận về quyết định của Cai Tuất ở cuối văn bản. Tác phẩm giúp bạn nhận ra điều gì về ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của doanh nhân Việt Nam đầu thế kỷ XX?

Tham khảo:

Ở cuối văn bản, hành động của Cai Tuất khi giữ lại bản quyền công nghệ và từ chối nhượng cho người nước ngoài thể hiện ý thức tự cường dân tộc mạnh mẽ. Tác phẩm giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lòng yêu nước và khát vọng phát triển kinh tế độc lập của doanh nhân Việt Nam đầu thế kỷ XX, một tinh thần đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền kinh tế vững mạnh của đất nước.

Câu 5: Những yếu tố nào giúp xác định văn bản “Xà bông Con Vịt” thuộc thể loại truyện ký?

Tham khảo:

Văn bản “Xà bông Con Vịt” thuộc thể loại truyện ký vì:

- Văn phong gần gũi, dễ hiểu, tạo cảm giác thân quen.

- Nội dung tập trung vào sự kiện đời thường, giống như câu chuyện kể.

- Không có cốt truyện phức tạp, tập trung vào một câu chuyện đơn giản nhưng sâu sắc.

- Mang tính chân thực, truyền tải thông điệp về tình yêu thương và chia sẻ.

Phân tích truyện ký Xà bông Con Vịt

Trần Bảo Định không có nhiều tác phẩm, nhưng mỗi tác phẩm đều để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả. 'Xà bông Con Vịt' là một truyện ký nổi tiếng, chứa đựng nhiều thông điệp ý nghĩa. Truyện xoay quanh nhân vật Cai Tuất, một chí sĩ yêu nước. Ông cùng với các đồng chí mở xưởng sản xuất xà bông hiệu Con Vịt để quảng bá văn hóa Việt và khuyến khích người dân dùng hàng Việt. Cai Tuất tượng trưng cho những người yêu nước kiên cường, sẵn sàng từ bỏ mọi thứ để không phục vụ cho thực dân Pháp. Qua đó, tác phẩm khẳng định tinh thần yêu nước và ý chí tự cường của dân tộc Việt Nam.

Với cốt truyện chặt chẽ, 'Xà bông Con Vịt' khéo léo kết hợp những chi tiết dân gian và kinh nghiệm thực tế, tạo nên sự gần gũi với độc giả. Truyện bắt đầu với việc Cai Tuất chọn chó - một tài năng được mọi người kính trọng. Qua đó, người đọc được dẫn dắt vào hành trình xây dựng thương hiệu xà bông của ông, trải qua nhiều khó khăn để rồi cuối cùng phải đốt đi chính cơ ngơi của mình để giữ gìn lòng tự tôn dân tộc. Truyện kết thúc bằng hình ảnh Cai Tuất châm lửa đốt cơ sở của mình, mặc kệ tiếng hò hét của bọn thực dân, thể hiện sự kiên cường và tự hào về việc mình đã làm.

Tác phẩm thành công nhờ nghệ thuật xây dựng nhân vật, đặc biệt là hình tượng Cai Tuất - một nhà trí thức yêu nước. Ông quyết tâm không để dân tộc bị đồng hóa, sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích quốc gia. Qua nhân vật này, tác phẩm đã ca ngợi tinh thần dân tộc và khẳng định ý chí kiên trung của người Việt trong thời kỳ thuộc Pháp.

Đọc văn bản 1

Câu 1 (trang 94, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ điều gì với Cai Tuất?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản, phân tích ý nghĩa của câu nói “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa!” để biết được ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ gì với Cai Tuất.

Lời giải chi tiết:

Ông Trần Chánh Chiếu qua câu nói “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa!” muốn gián tiếp nhắn nhủ với Cai Tuất: đừng quá mải mê chạy theo sự cám dỗ của đồng tiền và danh vọng phù du mà đánh đổi tình cảm gia đình. Tiền bạc và danh vọng có thể đem lại những lợi ích tạm thời, nhưng nếu đánh đổi bằng việc bỏ lỡ tình cảm gia đình, thì một người sẽ trở thành kẻ vô tâm và thiếu nhân tính. Trần Chánh Chiếu muốn nhắc nhở Cai Tuất phải biết trân trọng những giá trị đích thực của cuộc sống và không bao giờ bỏ qua tình thân trong cuộc đời.

Đọc văn bản 2

Câu 2 (trang 95, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”..) có phải người thực, việc thực không? 

Phương pháp giải:

Tìm hiểu thông tin qua sách báo, các tài liệu tham khảo để xác định các nhân vật, sự việc được nói đến có phải người thực, việc thực không.

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”..) là người thực, việc thực.

+Doanh nhân Huỳnh Đình Điển (chưa rõ năm sinh, năm mất) là người làng Thành Phố, tổng Hòa Lạc Hạ, tỉnh Gò Công (nay thuộc thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang). Hiện không có nhiều thông tin về xuất thân của ông nhưng ông đã để lại tiếng thơm của một nhà kinh doanh hết lòng yêu nước.

+Ông sinh năm 1867 (năm Đinh Mão, mùng 2, tháng 6 âm lịch) tại quận Vân Tập, chợ Rạch Giá, cùng năm sinh với nhà chí sĩ cách mạng Phan Bội Châu. Trần Chánh Chiếu là nhân vật chủ chốt của phong trào Minh Tân đất Nam Kỳ, đây là cuộc vận động để duy tân đất nước theo gương của người Trung Hoa và người Nhật đầu thế kỷ 20, với chủ trương phát triển công thương nghiệp, mở mang trường học, sửa đổi phong tục… để đạt mục đích cuối cùng là đánh đổ thực dân Pháp.

Hướng dẫn đọc 1

Câu 1 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tóm tắt câu chuyện và xác định đề tài, chủ đề của văn bản trên.

Phương pháp giải:

Đọc nội dung của văn bản, sau đó tóm tắt câu chuyện, đồng thời xác định đề tài, chủ đề của văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Tóm tắt văn bản:

Truyện kể về Cai Tuất, ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. Vợ của ông không biết ông có thực sự có tấm lòng với nước không, hay chỉ nghĩ đến bản thân. Nhưng bà đã cùng với vợ điền chủ Dương vẫn đi mua dừa khô từ nhiều nơi về để làm xà bông. Ông Tuất đã di dời những ngôi mộ xung quanh đấy để có thể làm cơ sở sản xuất xung quanh. Cơ sở đã tạo nên công việc cho nhiều người và không khí cuộc sống trở nên nhộn nhịp, tấp nập hơn. Ông gặp được điền chủ Dương, nghe ông tâm sự về việc mình mở nhà máy xay xát gạo, rồi bán hết vườn tược cho một người là Trần Bá Thọ. Khi mình làm chủ có thể tạo công ăn việc làm, sản phẩm cho người Việt, còn khi điền chủ giàu thì dân chúng lại bị bóc lột khổ cực. Cả hai ông đều không chịu nổi sự ràng buộc của thực dân Pháp mà đứng lên mở ra một con đường mới cho người Việt lúc bấy giờ. Rồi ngày có càng nhiều người Việt đứng lên mở xưởng càng cho thấy sự phát triển của các sản phẩm Việt. Khi những mẻ xà bông đầu tiên của Cai Tuất ra lò, mọi người và cả ông đều hết sức là vui mừng. Ông còn được Trần Chánh Chiêu khen ngợi trước sản phẩm mà ông làm ra và ông hứa mình sẽ đưa sản phẩm ngày càng phát triển hơn. Nhưng niềm vui chưa được bao lâu thì có người chỉ điểm của Pháp đã khiến cho những cơ sở sản xuất như ông Tuất bị đàn áp, không kinh doanh nổi. Trước sự việc đó, ông Tuất như chết lặng, ngậm ngùi nhìn những xưởng sản xuất của mình. Nhưng ông quyết không cho bọn Pháp lấy những sản phẩm của người Việt đi, mà ông đã châm lửa đốt cả xưởng sản xuất của mình đi. Ông Tuất cũng như những người đại diện cho những con người yêu nước bấy giờ thà mất tất cả, chứ quyết không bán cho bọn thực dân Pháp. 

- Đề tài, chủ đề của văn bản: Tấm lòng của những người dân yêu nước khi xưa khó thay đổi, khó có thể phai mờ được bởi lợi ích hay tiền tài.  Người nông dân có thể mất hết tất cả, nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh và đất nước.

Hướng dẫn đọc 2

Câu 2 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Kẻ mẫu bảng dưới đây vào vở và liệt kê một số nội dung, chi tiết thuộc loại yếu tố xác định (phi hư cấu) hoặc yếu tố không xác định (có thể hư cấu) được sử dụng trong các đoạn của văn bản:

Đoạn

Nội dung, chi tiết

Yếu tố xác định

(phi hư cấu)

Yếu tố không xác định

(có thể hư cấu)

Một

Hai

Ba

Tư

Phương pháp giải:

Khai thác nội dung văn bản, đồng thời xác định được những chi tiết có thực và không có thực để phân loại và hoàn thành bảng đề bài đã cho.

Lời giải chi tiết:

Đoạn

Nội dung, chi tiết

Yếu tố xác định

(phi hư cấu)

Yếu tố không xác định

(có thể hư cấu)

Một

- Cai Tuất có tài lựa chọn chó tốt cả vùng Sầm Giang

- chọn chó khôn cần lưu ý “Mắt to, phá trên chân mày điểm sậm màu…. đốm đầu thì nuôi, đốm đuôi thì…”

- Giu-béc Chiếu nhờ điền chủ Dương nói với Cai Tuất câu ca dao “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa

- Phong trào Minh Tân trên đất Mỹ Tho

-Nam Kỳ thuộc Pháp

x

x

x

x

x

Hai

- Lê Văn Cửu, một trong tám người gốc gác dân Mỹ Tho, là sáng lập viên Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”

- ông Huỳnh Đình Điển, chủ khách sạn Nam Kỳ

- Minh Tân là phong trào yêu nước, kết nối giữa phong trào Đông Du và phong trào Duy Tân. Mục đích cuối cùng là đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc

x

x

x

Ba

- Điền chủ Dương là chủ nhà máy xay xát gạo lớn bậc nhứt ở Long Hưng

- “Nam Kỳ thương cuộc” do ông Trần Văn Thạnh ở Chợ gạo thành lập: “,,,lập sở nhà máy xay lúa, lập hãng ăn lúa gạo (để trực tiếp xuất khẩu) hoặc là lựa con dân đứa nào thông thái thì cho nó qua bên Tây học bác vật…” (Lục Tỉnh tân văn)

Chủ tỉnh Mỹ Tho phát lịnh từ tòa Bố đàn áp, bắt bớ và tịch thu các cơ sở của Minh Tân

x

x

x

Tư

Cai Tuất châm lửa đốt những thùng dầu bao quanh thành chiến lũy. Rừng lửa trùm mất hút bọn thực dân Pháp và lũ tay sai

x

Hướng dẫn đọc 3

Câu 3 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích tính cách của Cai Tuất, cho biết sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu đã có tác dụng thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật này.

Phương pháp giải:

Chú trọng vào những chi tiết, hành động nổi bật của nhân vật Cai Tuất, từ đó phân tích tính cách của nhân vật và cho biết sự kết hợp giữa  hư cấu và phi hư cấu đã có tác dụng thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật này.

Lời giải chi tiết:

- Tính cách của Cai Tuất đã được thể hiện rõ nét trong văn bản thông qua một số chi tiết nổi bật, đặc sắc:

+ “Cả vùng Sầm Giang mấy ai không bái phục tài lựa chọn chó tốt của Cai Tuất. Vả lại ông ta chẳng những không giấu nghề mà con phổ biến cho xóm giếng cùng biết” → Ông Cai Tuất hiện lên là một người tài giỏi với biệt tài lựa chọn chó tốt, vốn nổi tiếng khắp vùng nhưng Cai Tuất lại không hề kênh kiệu, ngược lại ông hòa đồng với xóm giềng, vui vẻ, hào phóng, sẵn sàng chia sẻ cho bà con cách chọn chó khôn mà không hề giấu giếm.

+ Hơn nữa, ông còn là một người luôn vui vẻ, hóm hỉnh và yêu động vật: Ông “chẳng can đởm ăn thịt chó, con vật mang biểu tượng trung thành với chủ; và cả thịt trâu, con vật mang biểu tượng bạn nhà nông”, “hãnh diện về con chó mực nhà ông”

+ Cai Tuất là một người cần cù, chịu khó khi sẵn sàng khởi nghiệp xây dựng cơ sở sản xuất xà bông với vô cùng nhiều thử thách, khó khăn.

+ Cai Tuất còn là một người tốt, ông luôn muốn cuộc sống của tất cả mọi người tốt đẹp hơn vì vậy ông đã xây dựng cơ sở sản xuất xà bông hiệu “Con Vịt” để tạo công ăn việc làm cho nhiều người.

+ Đồng thời, ông là mang trong mình tinh thần dân tộc vô cùng lớn lao, thiêng liêng, ông luôn mang tinh thần “Người Việt xài hàng Việt”, ông có thể mất hết tất cả, nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh với đất nước.

- Sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu có thể giúp thể hiện tính cách của nhân vật một cách phong phú và đa chiều hơn. Việc sử dụng các chi tiết hư cấu có thể giúp tác giả tạo ra những tình huống hoặc sự kiện đặc biệt để thử thách nhân vật, từ đó thể hiện tính cách, suy nghĩ, hành động và quan điểm của Cai Tuất. 

Hướng dẫn đọc 4

Câu 4 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Bình luận về cách lựa chọn hành động của Cai Tuất ở cuối văn bản. Tác phẩm giúp bạn hiểu thêm điều gì về ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của danh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX

Phương pháp giải:

Thông qua cách lựa chọn hành động của Cai Tuất ở cuối văn bản, đưa ra những bình luận của bản thân về sự lựa chọn đó, đồng thời nhờ đó mà bạn hiểu được gì về ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của danh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX

Lời giải chi tiết:

- Cuối văn bản, Cai Tuất đã lựa chọn “châm lửa đốt những thùng dầu bao quanh thành chiến lũy”. Cách lựa chọn hành động của Cai Tuất thể hiện ông là một người có tấm lòng yêu nước sâu sắc, khó thay đổi, khó có thể phai mờ được bởi lợi ích hay tiền tài. Ông có thể mất hết tất cả, đánh đổi cả sự nghiệp mà ông đã gây dựng nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh và đất nước.

- Qua hành động đó của nhân vật Cai Tuất, có thể thấy được ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của danh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX là vô cùng sâu sắc. Họ đều là những người con mang trong mình lòng yêu quê hương, đất nước lớn lao, trong họ luôn đau đáu làm sao để dân tộc mình không phải bó tay, chịu cảnh lệ thuộc vào hàng hóa của tư bản Pháp, họ luôn mang tinh thần “Người Việt xài hàng Việt”. 

Hướng dẫn đọc 5

Câu 5 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản Xà bông “Con Vịt” thuộc thể loại truyện kí.

Phương pháp giải:

Thông qua những hiểu biết của bản thân về thể loại truyện kí, đưa ra những dấu hiệu trong văn bản Xà bông “Con Vịt” thể hiện đây là văn bản thuộc thể loại truyện kí.

Lời giải chi tiết:

Văn bản "Xà bông Con Vịt" có những dấu hiệu sau đây giúp nhận biết nó thuộc thể loại truyện kí:

- Tác giả dùng lối kể chuyện rất thực tế và chi tiết về các sự kiện và hành động của nhân vật, mô tả rõ ràng những tình huống trong câu chuyện. Đồng thời, tác giả thường sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, gần gũi, không sử dụng những từ ngữ khó hiểu hoặc ngôn ngữ chuyên ngành.

- Văn bản thường mang tính cảm động và sâu sắc về mặt tâm lý, giúp độc giả suy ngẫm về cuộc sống và con người.

- Đề tài chủ yếu về cuộc sống và con người, đi sâu miêu tả số phận của những con người trong xã hội phong kiến cũ.

- Nội dung chan chứa tinh thần nhân đạo: yêu thương, trân trọng những tình cảm, phẩm chất đẹp đẽ, tố cáo những gì xấu xa, tàn ác, chà đạp lên cuộc sống của những người bình thường. Đồng thời ca ngợi, trân trọng tình cảm tốt đẹp, phẩm chất tốt đẹp của con người.

* Đọc văn bản

Theo dõi: Ông Trần Chánh Chiếu muốn gửi gắm điều gì đến Cai Tuất một cách gián tiếp?

- Ông Trần Chánh Chiếu muốn nhắn nhủ Cai Tuất rằng đừng để sự cám dỗ của tiền bạc và danh vọng làm lu mờ giá trị của tình cảm gia đình. Phải biết quý trọng những giá trị đích thực trong cuộc sống và giữ gìn tình thân.

Theo dõi: Những nhân vật và sự kiện trong văn bản (như ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điển, khách sạn Nam Kỳ, Công ty cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”…) có phải là thực tế không?

- Các nhân vật và sự kiện được nhắc đến trong văn bản đều là thực tế.

+ Doanh nhân Huỳnh Đình Điển (năm sinh, năm mất không rõ) là người thuộc làng Thành Phố, tổng Hòa Lạc Hạ, tỉnh Gò Công (nay là thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang). Ông là một nhà kinh doanh yêu nước chân thành.

+ Trần Chánh Chiếu sinh năm 1867 (ngày 2 tháng 6 âm lịch) tại quận Vân Tập, chợ Rạch Giá, cùng năm sinh với nhà chí sĩ cách mạng Phan Bội Châu. Ông là nhân vật chủ chốt của phong trào Minh Tân ở Nam Kỳ, phong trào này nhằm cải cách đất nước theo gương Trung Hoa và Nhật Bản đầu thế kỷ 20, với các mục tiêu phát triển công thương nghiệp, mở trường học, sửa đổi phong tục… và cuối cùng là đánh đuổi thực dân Pháp.

* Hướng dẫn đọc:

Nội dung chính:

Văn bản kể về Cai Tuất và nhóm nhân sĩ yêu nước mở xưởng sản xuất xà bông “Con Vịt” để người Việt có sản phẩm nội địa, nhưng bị thực dân Pháp đàn áp. Tác phẩm cũng thể hiện lòng yêu nước của Cai Tuất, ông sẵn sàng đốt xưởng để bảo vệ sản phẩm của người Việt khỏi tay thực dân.

Câu 1 (trang 99 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Tóm tắt câu chuyện và xác định đề tài, chủ đề của văn bản trên.

Trả lời:

Câu chuyện kể về Cai Tuất và những nhân sĩ yêu nước khác mở xưởng sản xuất xà bông “Con Vịt” để người Việt dùng hàng Việt. Xưởng tạo công ăn việc làm và làm cho cuộc sống trở nên nhộn nhịp hơn. Khi xà bông đầu tiên ra lò, mọi người đều vui mừng và Cai Tuất còn được Trần Chánh Chiếu khen ngợi. Tuy nhiên, do sự chỉ điểm của người Pháp, xưởng bị đàn áp. Cai Tuất quyết định đốt xưởng thay vì để nó rơi vào tay thực dân.

Câu 2 (trang 99 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Liệt kê một số nội dung, chi tiết thuộc loại yếu tố xác định (phi hư cấu) hoặc yếu tố không xác định (có thể hư cấu) trong các đoạn của văn bản:

Trả lời:

Đoạn

Nội dung, chi tiết

Yếu tố xác định

(phi hư cấu)

Yếu tố không xác định

(có thể hư cấu)

Một

- Cai Tuất có tài chọn chó tốt cả vùng Sầm Giang

- Chọn chó khôn cần lưu ý “Mắt to, điểm sậm màu trên chân mày… đốm đầu thì nuôi, đốm đuôi thì…”

- Giu-béc Chiếu nhờ điền chủ Dương nhắn với Cai Tuất câu ca dao “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa”

- Phong trào Minh Tân ở Mỹ Tho

- Nam Kỳ thuộc Pháp

x

x

x

x

Hai

- Lê Văn Cửu, một trong tám người gốc gác dân Mỹ Tho, là sáng lập viên Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”

- Ông Huỳnh Đình Điển, chủ khách sạn Nam Kỳ

- Minh Tân là phong trào yêu nước kết nối Đông Du và Duy Tân, nhằm đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc

x

x

x

Ba

- Điền chủ Dương là chủ nhà máy xay xát gạo lớn nhất ở Long Hưng

- “Nam Kỳ thương cuộc” do ông Trần Văn Thạnh ở Chợ Gạo thành lập: “… lập nhà máy xay lúa, lập hãng xuất khẩu gạo, hoặc chọn người thông thái cho qua Tây học…” (Lục Tỉnh tân văn)

- Chủ tỉnh Mỹ Tho phát lệnh từ tòa Bố đàn áp, bắt bớ và tịch thu các cơ sở Minh Tân

x

x

x

Tư

- Cai Tuất đốt thùng dầu bao quanh thành lũy, rừng lửa thiêu hủy bọn thực dân Pháp và tay sai

x

Câu 3 (trang 99 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Phân tích tính cách của Cai Tuất, cho biết sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu đã có tác dụng thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật này.

Trả lời:

Tính cách Cai Tuất được thể hiện qua các chi tiết sau:

- “Cả vùng Sầm Giang đều ngưỡng mộ tài chọn chó của Cai Tuất. Ông không giấu nghề mà còn chia sẻ kinh nghiệm với mọi người” => Là người tài giỏi, nổi tiếng nhưng hòa đồng.

- “Ông không ăn thịt chó, biểu tượng của sự trung thành, cũng như thịt trâu, biểu tượng của nhà nông”, “Ông tự hào về con chó mực của mình” => Là người vui vẻ, yêu động vật.

- Ông là người tốt bụng, muốn mọi người có cuộc sống tốt hơn nên đã mở xưởng sản xuất xà bông “Con Vịt” để tạo công ăn việc làm.

- …

Nhận diện đặc trưng của thể loại truyện ký trong văn bản 'Xà bông Con Vịt'.

– Tác giả sử dụng lối kể chuyện chân thực và chi tiết về các sự kiện và hành động của nhân vật, làm rõ những tình huống trong câu chuyện. Ngôn ngữ tác giả sử dụng rất dễ hiểu và gần gũi, tránh sử dụng từ ngữ khó hiểu hoặc thuật ngữ chuyên ngành.

– Văn bản mang đến cảm xúc sâu lắng và giàu tính nhân văn, giúp độc giả suy ngẫm về cuộc sống và con người.

– Đề tài chủ yếu xoay quanh cuộc sống và số phận của con người trong xã hội phong kiến xưa.

– Nội dung văn bản chứa đựng tinh thần nhân đạo: yêu thương, trân trọng những giá trị đẹp đẽ, đồng thời phê phán những gì xấu xa, tàn ác, xâm phạm cuộc sống của người dân. Tác phẩm cũng tôn vinh những phẩm chất tốt đẹp của con người.

Tóm tắt nội dung văn bản 'Xà bông Con Vịt'

Bài làm 1:

Truyện kể về ông Cai Tuất, người nổi tiếng với khả năng chọn chó tốt. Ông chia sẻ kinh nghiệm chọn chó cho mọi người, mặc dù không ăn thịt chó vì chó là người bạn trung thành. Sau khi từ chức, ông cùng một số nhân sĩ trí thức mở xưởng sản xuất xà bông mang tên “Con Vịt” để cung cấp sản phẩm nội địa cho người Việt. Vợ ông không tin tưởng vào thành công của ông và nghi ngờ ông chỉ vì lợi ích cá nhân. Ông Tuất bắt đầu mở xưởng, di dời mộ phần để lấy đất và gom dừa khô để làm xà bông. Ông cùng với điền chủ Dương thảo luận về phong trào Minh Tân và mong muốn cải cách đất nước. Sản phẩm xà bông đầu tiên được ra lò, nhưng bị thực dân Pháp đàn áp sau khi có kẻ chỉ điểm. Ông Tuất cho ngừng hoạt động xưởng, nhưng trước khi thực dân đến, ông đã đốt xưởng để giữ lòng trung thành với đất nước. Tấm lòng yêu nước của ông và người dân không thể bị thay đổi bởi lợi ích hay tiền tài.

Bài làm 2:

Truyện kể về ông Cai Tuất và những nhân sĩ yêu nước khác mở xưởng sản xuất xà bông “Con Vịt” để người Việt dùng hàng nội địa. Vợ ông không chắc chắn về lòng yêu nước của ông, nhưng đã hỗ trợ ông gom dừa khô để làm xà bông. Ông di dời các ngôi mộ để mở xưởng, tạo công ăn việc làm và làm cuộc sống trở nên nhộn nhịp. Ông gặp điền chủ Dương và thảo luận về phong trào Minh Tân. Sản phẩm xà bông đầu tiên được ra lò, nhưng bị thực dân Pháp đàn áp do chỉ điểm. Ông Tuất không chịu để sản phẩm rơi vào tay thực dân, đã quyết định đốt xưởng của mình. Ông cùng những người yêu nước khác thà mất tất cả còn hơn bán cho thực dân Pháp.

Ảnh minh họa (Nguồn từ internet) - ảnh 1