Danh sách 6 Bài viết 'Mùa lá rụng trong vườn' của Ma Văn Kháng lớp 12 xuất sắc

I. Tác giả
1. Tiểu sử
- Ma Văn Kháng, tên khai sinh Đinh Trọng Đoàn, sinh năm 1936 tại Đống Đa – Hà Nội.
- Tham gia kháng chiến chống Mĩ, dạy học ở vùng cao miền Bắc
- Năm 1976, chuyển về Hà Nội, đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong ngành báo chí, văn hóa nước nhà,...

2. Sự nghiệp văn học
a. Quan điểm sáng tạo
“Tôi tập trung vào giai đoạn lịch sử, đưa ra vấn đề mang tính sử thi. Văn học cần có sử thi để phát triển. Phải có những tác phẩm ghi chép bước đi lớn của đất nước.'
b. Tác phẩm nổi bật
“Mùa lá rụng trong vườn”, “Hoa gạo đỏ”, “Đồng bạc trắng hoa xòe”, “Mưa mùa hạ”, “Chim én liệng trời cao”,....
c. Phong cách nghệ thuật
Pha trộn hiện thực và nhân văn, triết lý và trữ tình; quan tâm đến giá trị đạo đức giữa biến động lớn lao của thời đại.

II. Tác phẩm
1. Tóm tắt
Chị Hoài, dâu trưởng trong gia đình ông giáo Bằng, vợ của anh cả Tường liệt sĩ. Mặc dù chị đã có gia đình mới, sống ở quê, nhưng gia đình ông Bằng vẫn yêu quý chị. Nhận được thư kể về truyện Cừ bỏ trốn ra nước ngoài, chị Hoài sắp xếp lên chơi nhà ông cùng gia đình vào chiều 30 Tết. Sự xuất hiện của chị làm gia đình vui mừng, ông Bằng và chị đều rơi vào nước mắt. Sau lễ cúng, mọi người ngồi mâm cơm chiều 30 Tết ấm cúng, đầy đủ với đủ món ăn truyền thống và những món cầu kì của cô Lí.

2. Bố cục:

- Phần 1 (từ đầu đến bệnh đấy chị ơi): chị Hoài và sự trở về trong ngày ba mươi Tết

- Phần 2 (tiếp đến phải đi): ông Bằng khi gặp lại người con dâu

- Phần 3 (còn lại): mọi người trong gia đình ông Bằng với lễ cúng tất niên

3. Giá trị nội dung
Nhà văn thể hiện lo lắng sâu sắc về giá trị truyền thống trong gia đình ông Bằng trước những biến động của thời đại.

4. Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật mô tả tâm lý nhân vật sống động, hấp dẫn
- Dẫn truyện tự nhiên và tinh tế
- Khắc họa nhân vật tài tình
- Tạo cảnh thực tế, tinh tế.

Câu 1 (trang 88 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Chị Hoài, hình mẫu người phụ nữ nông thôn:

+ Thon gọn trong chiếc áo lông trần hạt lựu

+ Khăn len nâu thắt ôm khuôn mặt rộng với đôi mắt hai mí đằm thắm và nụ cười tươi

- Nét đằm thắm, mặn mà của tâm hồn chị, từ độ đôn hậu, cách ứng xử đến quan hệ với mọi người

+ Dâu trưởng của gia đình ông Bằng, chị để lại ấn tượng sâu đậm và được mọi người yêu quý

+ Người phụ nữ trưởng thành, để lại dấu ấn trong gia đình

+ Nhân vật chị Hoài là mô hình phụ nữ đẹp theo truyền thống, giữ nguyên những phẩm chất tốt đẹp qua sự biến động của xã hội

Câu 2 (trang 88 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Tâm trạng của ông Bằng và chị Hoài:

- Cảm xúc mạnh mẽ:

+ Ông Bằng, nhìn thấy Hoài, “môi ông bật không ra tiếng, có vẻ như ông muốn khóc”

+ Niềm vui và xúc động tràn ngập khi ông gặp lại con dâu mà ông trân trọng

+ Chị Hoài: lao về ông Bằng, quên hết mọi thứ, nước mắt lăn dài trong tiếng nấc “ông”

→ Sự xúc động thể hiện lòng thành chân thành trong gia đình, dựa trên những giá trị tốt đẹp của truyền thống

- Trước sự hiện diện của chị Hoài, ông Bằng như nhận thêm niềm tin, định hình tâm hồn trong cuộc chiến đấu yên bình giành những giá trị tốt đẹp cho gia đình truyền thống giữa những thách thức của cuộc sống

Câu 3 (trang 88 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Khung cảnh ngày Tết:

+ Hương khói, bàn thờ sum họp trong thời kỳ đất nước vẫn đang chịu khó khăn sau thời gian chiến tranh

+ Gia đình đoàn kết, quây quần

+ Mọi người chuẩn bị cẩn thận cho cuộc lễ tạ ơn tổ tiên vào chiều 30 Tết

- Hình ảnh này làm độc giả cảm nhận sâu sắc niềm xúc, “đắm chìm” trong không khí tri ân tổ tiên

- Thể hiện lòng biết ơn truyền thống trong lễ cúng tất niên, gắn kết quá khứ với hiện tại, là di sản quý báu mà dân tộc ta tự hào giữ gìn

- Dù cuộc sống hiện đại, nhưng vẫn cần giữ gìn giá trị truyền thống

Hình minh họa (Nguồn internet)

1. Tác giả

- Đoàn Trọng Đinh, sinh năm 1936 ở phường Kim Liên, quận Đống Đa, Hà Nội, được biết đến với bút danh Ma Văn Kháng.

- Tham gia tổ chức thiếu sinh quân ở tuổi 14 và học tại Khu học xá Việt Nam tại Trung Quốc.

- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm năm 1964, ông giảng dạy ở tỉnh Lào Cai và bắt đầu sự nghiệp văn chương.

- Năm 1976, ông chuyển về Hà Nội, đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng trong ngành báo chí và văn học.

- Đoạt Giải thưởng Văn học ASEAN 1998 và Giải thưởng Nhà nước về văn hóa nghệ thuật 2001.

- Tác phẩm nổi bật: 'Đồng bạc trắng hoa xoè', 'Vùng biên ải', 'Mùa lá rụng trong vườn', 'Ngày đẹp trời', 'Đám cưới không có giấy giá thú'...

2. Tác phẩm

- 'Mùa lá rụng trong vườn' đoạt Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1986.

- Nội dung: Tác phẩm phản ánh tinh nhạy về sự biến động, thay đổi trong tư tưởng và tâm lý của con người Việt Nam trong giai đoạn xã hội chuyển mình. Gia đình truyền thống của ông Bằng chìm đắm trong những cơn địa chấn tâm lý từ bên ngoài, khiến niềm lo lắng về giá trị truyền thống trở nên sâu sắc.

- Trích từ chương 2 của tiểu thuyết.

Hướng dẫn soạn bài

1 - Trang 88 SGK

Nhân vật chị Hoài để lại ấn tượng gì? Vì sao mọi người trong gia đình đều yêu quý chị?

Trả lời:

- Chị Hoài, người phụ nữ nông thôn, thon gọn trong chiếc áo lông trần hạt lựu và chiếc khăn len nâu thắt ôm khuôn mặt rộng. Nét đẹp đằm thắm của chị toát lên từ tâm hồn và cách ứng xử, làm cho mọi người trong gia đình yêu quý và nhớ mãi. Dù đã lập gia đình riêng, chị vẫn giữ được nét đẹp truyền thống và được mọi người trọng thưởng.

2 - Trang 88 SGK

Phân tích tâm lý của ông Bằng và chị Hoài khi gặp lại trước giờ cúng tất niên. Ý nghĩa của sự xúc động này là gì?

Trả lời:

Ông Bằng và chị Hoài, trong bối cảnh gia đình đang đối mặt với những thách thức, thể hiện sự xúc động khi gặp lại trước giờ cúng tất niên. Ông Bằng, mặc dù chuẩn bị cúng tổ tiên, nhưng khi thấy chị Hoài, ông không giữ được bình tĩnh, môi ông bật bật không thành tiếng, khóc oà và hỏi: 'Hoài đấy ư, con?'. Chị Hoài cũng không kìm chế được xúc động, quên cả đôi dép, lao về ông Bằng và gọi 'Ông' với giọng nấc nghẹn. Sự xúc động này là biểu hiện của tình cảm chân thành trong gia đình và cảm nhận sâu sắc về những thay đổi tiêu cực trong truyền thống gia đình.

3 - Trang 88 SGK

Khung cảnh Tết và tâm tư của ông Bằng trước bàn thờ gợi lên cảm xúc và suy nghĩ gì về văn hóa truyền thống?

Trả lời:

- Khung cảnh Tết, mâm cỗ thịnh soạn, và dòng tâm tư của ông Bằng trước bàn thờ làm cho người đọc cảm nhận được sự thiêng liêng, truyền thống của ngày Tết. Ông Bằng, dù trong bối cảnh hiện đại, vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa, dành sự tri ân và tôn kính trước tổ tiên. Việc dựa vào bàn thờ để thể hiện lòng kính trọng, 'thoáng cái, ông Bằng như quên hết xung quanh và bản thể', làm cho không khí trở nên trang trọng và thiêng liêng. Những hình ảnh sống động này gieo vào lòng đọc giả niềm xúc động và tôn vinh giá trị truyền thống văn hóa Việt Nam.

Câu 1 (trang 88 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

- Ấn tượng về nhân vật chị Hoài:

• Phác họa người phụ nữ nông dân giản dị, đôn hậu: vẻ ngoài mộc mạc (trạc năm mươi, cặp mắt đằm thắm, cái miệng tươi, gót chân nứt nẻ), thái độ xởi lởi vui vẻ, lời nói tình cảm, ấm áp (hỏi han hết mọi người, chân thật kể chuyện mình),…

• Tôn vinh quá khứ đáng trân trọng và khâm phục, để lại tình cảm và sự tin yêu sâu sắc trong các nhân vật: chị trước là dâu trưởng, vợ anh Tường liệt sĩ, đẹp người đẹp nết, thùy mị nết na.

• Hiện diện của người phụ nữ giàu tình nghĩa, thủy chung son sắt: đã lập gia đình mới nhưng vẫn luôn quan tâm đến gia đình chồng cũ, vẫn chia sẻ buồn vui và ứng xử như dâu con trong nhà (thăm hỏi các em, thư từ với ông Bằng, thu xếp việc nhà về an ủi ông Bằng, mang một làn nặng quà cho mọi người…).

• Bức tranh người phụ nữ bản lĩnh, đảm đang, biết vượt lên số phận: xây dựng gia đình mới, chăm chỉ làm ăn, làm chủ nhiệm hợp tác xã đan dệt thảm ngô…

- Mọi thành viên trong gia đình, mặc dù khác nhau tính cách, đều yêu quý chị Hoài vì chị từng là dâu trưởng thùy mị nết na, đẹp người đẹp nết trong gia đình trong quá khứ và vì chị đã có gia đình mới nhưng vẫn hết lòng quan tâm và chia sẻ vui buồn với gia đình ông Bằng như con cái trong nhà. Chị Hoài – hình tượng tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam truyền thống, chính là sợi dây kết nối, xóa đi những khoảng cách vô hình mà xã hội với nền kinh tế thị trường, với sự tính toán vụ lợi làm phá vỡ những giá trị tốt đẹp, làm nguội lạnh quan hệ tình cảm thiêng liêng trong gia đình.

Câu 2 (trang 88 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

- Tâm trạng thay đổi của ông Bằng và chị Hoài khi gặp lại trước giờ cúng tất niên:

+ Tâm lý của ông Bằng:

• Chuẩn bị tâm thế chỉn chu để cúng 30 tết: “cố đi cho ngay ngắn”, phong thái “trang trọng, chỉnh tề hơn”; gương mặt “ánh lên cái cảm xúc…hai bên cằm”.

• Bất ngờ và xúc động khi gặp lại chị Hoài: “sững lại”, “mắt ông chớp liên hồi…ông sắp khóc òa”, giọng rè rè, khàn đặc.

• Yêu quý con dâu như ngày nào: ân cần hỏi han con dâu.

+ Tâm lý của chị Hoài:

• Xúc động sâu sắc khi gặp lại ông Bằng: “không chủ động được mình”, “lao về phía ông Bằng…hai hàng gạch hoa”, thốt lên tiếng chào như tiếng nấc.

• Mừng rỡ, bồi hồi kể cho ông nghe về gia đình hiện tại của mình.

=> Sự xúc động sâu sắc của hai người cho thấy tình cảm gia đình sâu nặng giữa họ vẫn như xưa. Họ vẫn luôn quan tâm, chia sẻ những vui buồn và lo lắng cho gia đình này như trước. Đó là tấm lòng của những người có ý nghĩa như trụ cột nâng đỡ ngôi nhà. Tình cảm tốt đẹp, bền chặt và lối ứng xử đẹp chính là giá trị thiêng liêng và cao quý trong gia đình.

Câu 3 (trang 88 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Lời khấn, dòng tâm tư của ông Bằng và khung cảnh Tết gợi nhiều cảm xúc và suy nghĩ về truyền thống văn hóa đẹp đẽ của dân tộc ta:

+ Tưởng nhớ và tri ân một cách thành kính, thiêng liêng đến tổ tiên, ông bà, cha mẹ, người thân đã mất trong dịp đầu xuân năm mới. Phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương, dân tộc.

+ Quá khứ và hiện tại liền mạch, tổ tiên và con cháu không tách rời, đó là dòng chảy tốt đẹp của truyền thống gia đình.

+ Đó là giây phút mỗi cá nhân lắng lại và nhìn lại mình trong một năm đã qua để rồi cầu nguyện những điều tốt đẹp cho năm mới.

+ Khung cảnh mâm cơm ngày Tết sung túc, đủ đầy, chuẩn bị kĩ lưỡng cho thấy người Việt rất đỗi coi trọng sự sum họp đoàn viên, coi trọng nếp nhà, coi trọng gia đình.

Tóm tắt

Chị Hoài từng là dâu trưởng, vợ anh cả Tường liệt sĩ, trong nhà ông giáo Bằng. Sau đó chị đã có gia đình mới và sinh sống ở quê nhưng cả gia đình ông Bằng vẫn rất yêu quý chị. Nhận được thư ông Bằng kể về truyện Cừ bỏ trốn ra nước ngoài, chị thu xếp lên với nhà chồng cũ vào chiều 30 Tết. Thấy chị, những người em chồng đều mừng rỡ, tay bắt mặt mừng. Chị ân cần hỏi han từng người và đem quà quê biếu gia đình. Ông Bằng đang chuẩn bị cúng bữa cơm tất niên. Cả ông Bằng và chị Hoài đều rưng rưng xúc động, không ngăn được dòng nước mắt. Sau những lời hỏi thăm ân cần, ông Bằng chắp tay thành kính cúng tổ tiên. Dòng tâm tư và lời khấn vái của ông bày tỏ tấm lòng tri ân với tiên tổ, kết nối quá khứ với hiện tại. Ông Bằng vừa cúng xong, Hoài liền thế chân ông cụ bái lạy tiên tổ. Sau lễ cúng, mọi người hân hoan ngồi vào mâm cơm chiều 30 Tết, một mâm cơm sung túc, đủ đầy với đủ các món ăn truyền thống và thêm cả những món cầu kì do cô Lí chuẩn bị.

Bố cục

Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến Còn em...bệnh đấy chị ơi): chị Hoài và sự trở về trong ngày ba mươi Tết

- Phần 2 (tiếp đến lần này rỗi rãi nó phải đi): ông Bằng khi gặp lại người con dâu

- Phần 3 (còn lại): mọi người trong gia đình ông Bằng với lễ cúng tất niên

Nội dung chính

Thông qua câu chuyện xảy ra trong gia đình ông Bằng, một gia đình nề nếp, luôn giữ gia pháp nay trở nên chao đảo trong những cơn địa chấn từ bên ngoài, nhà văn bày tỏ niềm lo lắng sâu sắc cho giá trị truyền thống trước những đổi thay của thời cuộc.

1. Tác giả

- Nguyễn Thị Hương, tên thật là Lê Quốc Hùng, sinh năm 1985, quê gốc ở thị trấn Phong Châu, tỉnh Phú Thọ, là người có nhiều đóng góp tích cực cho sự vận động và phát triển nhiều mặt của văn học nghệ thuật. Bà đã đoạt giải thưởng văn học ASEAN năm 2010 và giải thưởng Nhà nước về văn hóa nghệ thuật năm 2015.

2. Tác phẩm

- Tiểu thuyết được tặng giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam năm 2017. Thông qua câu chuyện xảy ra trong gia đình bà Lan, một gia đình tràn đầy sáng tạo, luôn đối mặt với những thách thức tinh thần từ bên ngoài, nhà văn bày tỏ niềm tin mạnh mẽ vào sức mạnh của tình thân trước những biến động của thời cuộc .

Câu 1 (trang 88 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

- Bà Lan mang vẻ đẹp kiêu hãnh của người phụ nữ thành thị: “người quyến rũ trong chiếc váy lụa bó sát… đôi mắt sâu thẳm và đôi môi cười rất quyến rũ”.

- Nét kiêu sa, cuốn hút toát lên từ tâm hồn bà, từ tình cảm sâu sắc, từ cách ứng xử lịch lãm, quan hệ với mọi người.

- Bà Lan xuất hiện vào thời điểm rất có ý nghĩa: đêm lễ tối ưu – ngày tận hưởng văn hóa đương đại.

→ Đây là thời điểm phóng khoáng nhất của tình cảm gia đình, đánh thức tình cảm thiêng liêng về sự sáng tạo.

⇒ Nhân vật bà Lan là mẫu người phụ nữ thành thị vẫn giữ được nét đẹp hiện đại quí giá trước những “thách thức” xã hội.

- Mọi người yêu quý và trân trọng bà bởi ở bà luôn toát lên những phẩm chất đáng quý: tinh thần sáng tạo, tình yêu thương, lòng nhân ái. Bà Lan – hình tượng tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam đương đại, chính là nguồn động viên, mở lời giải mã những thách thức với lòng tin vào sức mạnh của tình thân.

Câu 2 (trang 88 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Diễn biến tâm lí của nhân vật ông Tùng và bà Lan trong cảnh gặp lại trước giờ đêm lễ tối ưu:

1. Ông Tùng

- “Nghe thấy xôn xao tin bà Lan lên”

- “Ông đứng im khi nhìn thấy Lan, mặt thoáng một chút ngơ ngẩn. Rồi ánh mắt ông chớp liên tục, môi ông bật cười không ngớt, có cảm giác ông sắp nổ tung”.

- “Giọng ông trở nên nhẹ nhàng, êm dịu: Lan đấy ư con?”

→ Niềm hạnh phúc, xúc động không thể giấu giếm của ông khi gặp lại người đã từng là bạn đời thân thiết mà ông rất quý mến.

2. Bà Lan

- “Gần như không kiểm soát được bản thân mình lao về phía ông Tùng, quên cả chiếc túi xách, đôi giày cao gót… kịp hãm lại khi còn cách ông già ba bước”

- Tiếng gọi của bà ngập tràn trong tiếng “hạnh phúc” của ông.

⇒ Cảnh gặp gỡ đầy hứng khởi nhiễm một nỗi mong đợi đau buồn, ê chề cả tim gan. ⇒ Sự hiện diện của bà Lan khiến nỗi cô đơn của ông Tùng được giải tỏa, như có thêm động lực trong cuộc đối mặt với những thách thức và khó khăn trong đời.

Câu 3 (trang 88 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Khung cảnh đêm lễ tối ưu và dòng tâm tư cùng với lời chúc của ông Tùng trước bàn tiệc:

- Gợi nhớ về sự sáng tạo, về những giá trị đương đại của xã hội.

- Bày tỏ lòng biết ơn trước những người thân, trước những người đã cùng trải qua những thời khắc đặc biệt trong đêm lễ tối ưu

- Phải biết giữ vững và phát huy những giá trị tốt đẹp nhất trong quá khứ: “mỗi thời đại không có quá khứ là một thời đại thiếu văn hóa”.

⇒ một nét văn hóa đương đại đáng tự hào và trân trọng của dân tộc ta. “Quá khứ là hành trang, hiện tại là bước chân, tương lai là hướng đi”

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

Ma Văn Kháng sinh năm 1936, quê ở Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp khoa Văn, trường Đại học Sư phạm Hà Nội, ông được trai giải thưởng hội nhà văn Việt Nam 1986, Giải thưởng Văn học ASEAN và giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật 2001
Sáng tác của ông chủ yếu ở thể loại tiểu thuyết, truyện ngắn. Về tiểu thuyết, tiêu biểu là: Đồng bạc trắng hoa xòe (1979), Vùng biên ải (1983), Mùa lá rụng trong vườn (1985)…về truyện ngắn, tiêu biểu là các tập truyện: Ngày đẹp trời (1986), Trăng soi trăng nhỏ (1994)…

2. Tiểu thuyết “Mùa lá rụng trong vườn”

Là cuốn tiểu thuyết được tặng Giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam năm 1086
Là tác phẩm đánh dấu bước chuyển về cảm hứng về đề tài của ông. Từ cảm hứng sử thi sang cảm hứng thế sự: từ đề tài viết về mảnh đất vùng Cao sang viết ở cuộc sống thị thành.
Đoạn trích học nằm trong chương 2 của tiểu thuyết “Mùa lá rụng trong vườn”

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 trang 88 SGK ngữ văn 12 tập 2:

Nhân vật chị Hoài:

Chị Hoài mang vẻ đẹp đằm thắm của người phụ nữ nông thôn: “người thon gọn trong cái áo long chần hạt lựu. Chiếc khăn len nâu thắt ôm khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và cái miệng cười rất tươi”
Nét đẹp đằm thắm, mặn mà toát lên từ tâm hồn chị, từ tình cảm đôn hậu, từ cách ứng xử, quan hệ với mọi người. Từng là dâu trưởng trong gia đình ông Bằng, bây giờ chị đã có một gia đình riêng với nhưng quan hệ riêng, lo toan riêng, mọi thứ vẫn nhớ, vẫn quý, vẫn yêu chị. Bởi vì “người phụ nữ tưởng đã cắt hết mối dây liên hệ với gia đình này, vẫn giao cảm, vẫn chia sẻ buồn vui và cùng tham sự cuộc sống ga đình này”. Trong tiềm thức mỗi người “vẫn sống động một chị Hoài đẹp người đẹp nết”
Nhân vật chị Hoài là mẫu người phụ nữ vẫn giữ được nét đẹp truyền thống quý giá trước những “cơn địa chấn” xã hội

Câu 2 trang 88 SGK ngữ văn 12 tập 2:

Diễn biến tâm lí của chị Hoài và ông Bằng

Tâm trạng xúc động mãnh liệt

Ông Bằng: “nghe thấy xôn xao tin Hoài lên”, “ông sững khi nhìn thấy Hoài, mặt thoáng chút ngẩn ngơ. Rồi mắt ông chớp liên hồi, môi ông bật không thành tiếng, có cảm giác ông sắp khóc òa”, “giọng ông bỗng khê đặc, khan rè: Hoài đấy ư, con?”. Nỗi vui mừng, xúc động không giấu diếm của ông khi gặp lại người đã từng là con dâu trưởng mà ông rất mực quý mến
Chị Hoài: “gần như không chủ động được mình lao về phía ông Bằng, quyền cả đôi dép, đôi chân to bản…kịp hãm lại khi còn cách ông già hai hàng gạch hoa”. Tiếng gọi của chị nghẹn ngào trong tiếng nấc “ông!”
=> Sự xúc động của hai người thể hiện tình cảm chân thành giữa những người trong gia đình, dự cảm những điều tốt đẹp trong truyền thống gia đình

Trước sự có mặt của chị Hoài, ông Bằng như có thêm niềm tin trong cuộc đấu tranh âm thầm nhằm giành lại những điều tốt đẹp trong truyền thống gia đình mà giờ đây, trước bao tác động thời cuộc, đang có nguy cơ bị băng hoại

Câu 3 trang 88 SGK ngữ văn 12 tập 2:

Ý nghĩa của khung cảnh ngày tết và dòng tâm tư cùng với lời khấn của ông Bằng trước bàn thờ:

Hướng về cội nguồn
Bảo vệ các giá trị truyền thống cũng như việc phải giữ gìn bao giá trị tốt đẹp trong quá khứ

I. Tác giả & tác phẩm

1. Tác giả

Nguyễn Thị Lan tên khai sinh là Trần Thị Diệu, sinh năm 1985, quê gốc tại xã Hòa Thịnh, huyện Hòa Vang, Đà Nẵng.

Bà là người có nhiều đóng góp tích cực cho sự vận động và phát triển nhiều mặt của văn hóa nghệ thuật. Bà được tặng Giải thưởng Văn hóa ASEAN năm 2015 và giải thưởng Nhà nước về văn hóa nghệ thuật năm 2018.

2. Tác phẩm

Cuộc phiêu lưu trên hành tinh Y. kể về câu chuyện của gia đình bà Tùng, một gia đình được coi là truyền thống, luôn giữ gìn gia pháp và gia phong, nay trở nên chao đảo trước những biến động tinh thần từ bên ngoài. Nhà văn bày tỏ niềm lo lắng sâu sắc cho các giá trị truyền thống trước những đổi thay của thời đại.

Tiểu thuyết được tặng Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2017.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 88 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

- Anh Đức là một người đàn ông hiện đại, tinh tế. Dù hiện nay anh đã có gia đình mới, ít liên quan đến gia đình nhà bà Đức nhưng anh vẫn luôn quan tâm đến từng người và gắn bó với những biến động của gia đình người vợ cũ.

- Anh Đức xuất hiện vào thời điểm rất có ý nghĩa: buổi tối 30 tết - khoảnh khắc cuối cùng của năm cũ.

→ Đây là thời điểm trang trọng nhất của tình cảm gia đình, làm tỉnh thức tình cảm thiêng liêng về gia tộc.

* Mọi người yêu quý và trân trọng anh bởi ở anh luôn toát lên những phẩm chất đáng quý: hiện đại, tinh tế, trách nhiệm. Anh Đức – hình ảnh tiêu biểu của người đàn ông Việt Nam hiện đại, chính là sợi dây kết nối, làm dịu đi những xung đột vô hình mà xã hội với cuộc sống nhanh chóng, với sự thay đổi đôi khi làm mất đi những giá trị tốt đẹp, làm lạnh lùng quan hệ tình cảm thiêng liêng trong gia đình.

Câu 2 (trang 88 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

Diễn biến tâm lí của nhân vật bà Đức và anh Đức trong cảnh gặp lại trước giờ cúng tất niên:

* Bà Đức:

- “Nghe thấy xôn xao tin anh Đức lên”.

- “Bà đứng im khi nhìn thấy Đức, mặt thoáng một chút ngơ ngẩn. Rồi ánh mắt bà chớp liên tục, môi bà bật cười không ngớt, có cảm giác bà sắp nổ tung”.

- “Giọng bà bỗng khê đặc, khàn rè: Đức đấy ư con?”

→ Nỗi vui mừng, xúc động không giấu giếm của bà khi gặp lại người đã từng là con rể mà bà rất quý mến.

* Anh Đức:

- “Gần như không kiểm soát được bản thân mình lao về phía bà Đức, quên cả chiếc ví, chiếc điện thoại… kịp hãm lại khi còn cách bà già ba bước”. Tiếng gọi của anh ngập tràn trong tiếng “mừng” của bà.

→ Cảnh gặp gỡ đẫm đầy niềm vui, xen lẫn những nỗi buồn, lo sợ trước những biến cố của gia đình bà Đức.

=> Sự có mặt của anh Đức khiến nỗi cô đơn của bà Đức được giải tỏa, như có thêm niềm tin trong cuộc đấu tranh giữ gìn những gì tốt đẹp trong truyền thống gia đình.

Câu 3 (trang 88 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

Khung cảnh ngày tết và dòng tâm tư cùng với lời khấn của bà Đức trước bàn thờ:

- Gợi nhớ về nguồn cội, về các giá trị truyền thống của dân tộc.

- Phải biết giữ gìn và phát huy những giá trị tốt đẹp trong quá khứ: “mỗi dân tộc không giữ được quá khứ là một dân tộc bất hạnh.