Đất sét

Đất sét hay sét là một nhóm khoáng vật phyllosilicat nhôm ngậm nước, thường có đường kính hạt nhỏ hơn 2 μm. Đất sét bao gồm các loại khoáng phyllosilicat giàu oxit và hydroxit của silic và nhôm, cũng như nước, cấu trúc và đặc tính khác nhau tuỳ từng loại.

Trong các nguồn tài liệu khác nhau, đất sét được chia thành ba hoặc bốn nhóm chính: kaolinit, montmorillonit-smectit, illit và chlorit (nhóm cuối cùng không luôn luôn được xem là phần của đất sét và đôi khi được phân loại riêng, trong nhóm phyllosilicat). Có khoảng 30 loại đất sét 'nguyên chất' khác nhau trong các nhóm này, nhưng hầu hết đất sét 'tự nhiên' là hỗn hợp của các loại khác nhau này, cùng với các khoáng phong hóa khác.

Montmorillonit, có công thức hóa học (Na,Ca)_0,33(Al,Mg)₂Si₄O₁₀(OH)₂·nH₂O, thường là sản phẩm của phong hóa của các đá ít silica. Montmorillonit là thành viên của nhóm smectit và là thành phần chủ yếu trong bentonit.

Đất sét phiến hàng năm là loại trầm tích có các lớp hàng năm rõ rệt, được hình thành bởi sự khác biệt theo mùa trong quá trình xói mòn và có chứa chất hữu cơ. Loại đất này phổ biến trong các hồ băng cũ từ thời kỳ kỷ băng hà.

Đất sét Leda là loại duy nhất của đất sét vùng biển, là sản phẩm của quá trình xói mòn băng hà ở Na Uy, Canada và Thụy Điển. Nó có tính chất dễ nhão và nhạy cảm, thường gây ra những vụ lở đất nguy hiểm.

Sử dụng đất sét

Đất sét là chất có tính chất mềm dẻo khi ẩm, dễ dàng tạo hình bằng tay. Khi khô, nó trở nên cứng và vĩnh cửu khi bị nung hay làm cứng bằng nhiệt độ cao. Điều này làm cho đất sét trở thành nguyên liệu lý tưởng để làm gốm sứ có độ bền cao, được sử dụng trong các mục đích thực tiễn và trang trí. Đất sét có thể có nhiều màu sắc khác nhau tùy thuộc vào thành phần hóa học của nó, từ màu trắng, xám đậm đến màu đỏ nâu.

Nung đất sét trong lửa đã tạo ra các sản phẩm gốm sứ đầu tiên và hiện nay vẫn là vật liệu rẻ tiền nhất để sản xuất và sử dụng rộng rãi. Gạch, ngói, các nồi nấu từ đất sét, các tác phẩm nghệ thuật từ đất, bát đĩa, thân bugi và thậm chí cả nhạc cụ như đàn ocarina đều được làm từ đất sét. Đất sét còn được ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp, như sản xuất giấy, xi măng, gốm sứ và các bộ lọc hóa học.

Đất sét được dùng làm vật liệu chống thấm cho các công trình thủy lợi như cống rãnh, đập ngăn nước...

• Gốm sứ
• Khoáng vật sét
• Kích thước hạt
• Danh sách khoáng vật
• Plastixin, chất thay thế đất sét trong nặn.

• Danh sách các loại khoáng chất đất sét trong American Mineralogist.

Liên kết ngoài

• WHO (2005), Bentonit, kaolin và một số khoáng sản đặc biệt, số 231 trong 'Tiêu chí Sức khỏe Môi trường', WHO. Xem chi tiết tại đây
• Sử dụng đất sét trong xây dựng. Thông tin chi tiết có thể xem tại Lưu trữ ngày 21 tháng 04 năm 2011 trên Wayback Machine
• Đất sét nghệ thuật Clartz - Đất sét được dùng để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.