Bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh và trẻ em thường xuất hiện các triệu chứng như tiêu chảy, chán ăn, bụng trương cứng và phân chua. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, tình trạng này có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng như thiếu canxi, rối loạn tiêu hóa, suy dinh dưỡng hoặc thiếu vitamin D.

Đường lactose thường xuất hiện chủ yếu trong sữa mẹ, sữa công thức, phô mai và các sản phẩm từ sữa. Khi mắc bất dung nạp lactose, trẻ không thể hấp thụ và tiêu hóa loại đường này do thiếu enzyme lactase, được tiết ra từ niêm mạc ruột.

Do đó, đường lactose dư thừa không được giải phân giải, dẫn đến việc nó đi vào đại tràng và phản ứng với vi khuẩn, tạo thành Acid Lactic và Carbon dioxide. Đây là nguyên nhân của nhiều triệu chứng tiêu hóa như tiêu chảy, đau bụng, và chán ăn,...

2. Các Dấu Hiệu Bất Dung Nạp Lactose ở Trẻ Sơ Sinh Thường Gặp

Khi mắc bệnh không hấp thụ đường lactose, trẻ sơ sinh thường thể hiện những biểu hiện dưới đây:

• Khi bú mẹ hoặc uống sữa công thức, trẻ thường trở nên lo lắng, sợ hãi hoặc quấy khóc.
• Sau khi uống sữa, trẻ thường xuyên bị đầy hơi, bụng trở nên căng trước và nôn mửa.
• Phân của trẻ thường lỏng, có bọt khí hoặc chứa nhiều nước chua.
• Vùng da xung quanh hậu môn của trẻ có thể trở nên đỏ và có dấu hiệu của hăm.

Phụ huynh cần nắm vững những dấu hiệu của trẻ không dung nạp sữa như đã mô tả để kịp thời phát hiện và đưa trẻ đến bác sĩ. Việc điều trị sớm giúp ngăn chặn những triệu chứng ảnh hưởng đến sự phát triển và tìm ra chế độ dinh dưỡng phù hợp hơn.

Ngày nay, các nhà nghiên cứu phân loại tình trạng không hấp thụ đường lactose ở trẻ thành 3 dạng chính như sau:

• Bất dung nạp lactose kể từ khi mới sinh: Chiếm tỷ lệ thấp, chỉ khoảng 1 trẻ trong 1000 trẻ mới sinh mắc phải. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ sinh non do cơ thể dễ thiếu hụt enzyme lactase. Ngoài ra, bất dung nạp lactose kể từ khi mới sinh cũng có thể phát sinh từ tình trạng rối loạn gen gây trở ngại cho quá trình sản xuất enzyme phân giải đường lactose.
• Bất dung nạp lactose nguyên phát: Thường xảy ra ở trẻ lớn có thói quen ăn uống thay đổi thường xuyên, giảm cấp độ sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa. Khi tiếp tục sử dụng đường lactose, trẻ sẽ trải qua các triệu chứng không hấp thụ, vì lúc này cơ thể đã không còn đủ enzyme lactase.
• Bất dung nạp lactose thứ phát: Dạng này thường xuất hiện sau một đợt tổn thương tại đường ruột do tác động của vi khuẩn và vi rút. Nếu vấn đề tiêu hóa không được giải quyết và trẻ tiếp tục có các triệu chứng tiêu chảy, nồng độ enzyme phân giải đường sẽ giảm đáng kể.

4. Một số yếu tố tăng nguy cơ trẻ mắc bất dung nạp lactose khi mới sinh

Ngoài lý do chính là thiếu hụt enzyme lactase, một số yếu tố sau cũng đóng góp vào tình trạng bất dung nạp đường lactose ở trẻ:

• Trẻ mắc các bệnh về đường hô hấp ảnh hưởng đến quá trình phân giải đường, chẳng hạn như chấn thương đường ruột non, viêm đường ruột, bệnh Crohn, bệnh lạc nghiệm gluten,...
• Trẻ thiếu nồng độ enzyme lactase trong thời kỳ tam cá nguyệt thứ ba do sinh non.
• Tác dụng phụ của một số liệu pháp điều trị ung thư, như hóa trị hoặc xạ trị.

5. Cách điều trị bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh

Để chẩn đoán chính xác tình trạng không hấp thụ đường lactose ở trẻ, bác sĩ sẽ thu thập lịch sử bệnh và theo dõi các triệu chứng lâm sàng. Dựa vào một số chỉ số xét nghiệm, chẳng hạn như xét nghiệm lactose, xét nghiệm axit trong phân hoặc xét nghiệm khí Hydro trong hơi thở, bác sĩ sẽ đánh giá khả năng hấp thụ đường lactose của trẻ. Sau khi xác định chính xác bệnh, một số biện pháp sau có thể được đề xuất:

• Ngăn trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tiêu thụ các sản phẩm chứa đường lactose để tránh triệu chứng tiêu hóa trở nên nặng nề hơn.
• Đối với trẻ lớn, không nhất thiết phải loại bỏ hoàn toàn đường lactose. Tốt nhất là cha mẹ nên bổ sung đúng lượng đường phù hợp theo hướng dẫn của bác sĩ. Hạn chế lượng đường lactose mà trẻ lớn có thể tiêu thụ sẽ dựa trên các biểu hiện của bất dung nạp đường đã xuất hiện.
• Thay thế sữa bằng một số nguồn thực phẩm khác giúp cung cấp dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển, như thực phẩm giàu canxi (cá, súp lơ, tôm, rau xanh,...).
• Cho trẻ uống enzyme lactase để cải thiện tình trạng bất dung nạp đường lactose.
• Thúc đẩy thói quen ăn uống và sinh hoạt lành mạnh cho trẻ.
• Định kỳ đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe để theo dõi tình trạng bất dung nạp lactose.

Trẻ sơ sinh thường dễ mắc các bệnh về đường hô hấp, các bệnh lý nhiễm trùng hô hấp và nhiễm trùng đường tiêu hóa nếu ăn dặm sớm hoặc quá trình lưu trữ và pha chế sữa không được đảm bảo. Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, cha mẹ nên thực hiện việc cho bé bú mẹ đầy đủ trong 6 tháng đầu (nếu có thể) và tiêm vắc-xin đúng lịch. Ngay khi phát hiện các triệu chứng như biếng ăn, mệt mỏi, quấy khóc, hãy đưa trẻ đến bệnh viện để được chuyên gia tư vấn và điều trị.