Dấu hiệu bệnh viêm tai giữa ở trẻ, cách điều trị và chăm sóc

Viêm tai giữa là một tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ. Để đảm bảo sức khỏe cho bé, phụ huynh nên nhận biết được các dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ để có biện pháp xử trí khi cần thiết.

Bệnh viêm tai giữa là gì?

Viêm tai giữa ở trẻ là một trong những căn bệnh phổ biến. Đây là tình trạng tai bị viêm nhiễm và tổn thương do vi khuẩn hoạt động trong tai hoặc bị ảnh hưởng từ các yếu tố môi trường. Bệnh viêm tai giữa thường xuất hiện dưới hai dạng: viêm tai giữa có dịch tiết và viêm tai giữa cấp tính.

Viêm tai giữa ở trẻ là một trong những vấn đề y tế phổ biến

Nguyên nhân gây viêm tai giữa ở trẻ

Viêm tai giữa xuất phát khi bé mắc cảm, khiến tai giữa sưng to và dịch nhầy tập trung phía sau màng nhĩ. Dưới đây là một số nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng này:

• Hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, không đủ khả năng chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn.
• Cấu trúc tai của trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh. Tai trong của bé thường kết nối với phần sau của họng qua ống thính giác. Thông thường, ống thính giác mở ra để cho phép chất lỏng và tạp chất thoát ra ngoài.
• Khi ống thính giác bị tắc, các chất lỏng bị giam giữ và có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn. Đặc biệt, vi khuẩn có thể xâm nhập mạnh hơn vì thính giác của trẻ ngắn hơn, làm cho chất thải dễ bị kẹt và tắc trong tai.

Những trẻ nào có khả năng cao mắc bệnh viêm tai giữa?

Theo nghiên cứu, 75% trẻ em dưới 3 tuổi mắc viêm tai giữa ít nhất 1 lần, trong đó, 50% trẻ này sẽ mắc bệnh đến 3 lần trước khi 4 tuổi. Vì vậy, ba mẹ cần hiểu rõ về bệnh viêm tai giữa ở trẻ để chuẩn bị phương án chữa trị khi cần.

Có đến 75% trẻ dưới 3 tuổi mắc viêm tai giữa ít nhất một lần

Dấu hiệu viêm tai giữa ở trẻ

Viêm tai giữa ở trẻ thường khó nhận biết nếu bé chưa biết nói. Trong trường hợp này, bé thường sẽ khóc nhiều hơn và quấy rối. Ba mẹ có thể nhận biết bé mắc viêm tai giữa thông qua những dấu hiệu phổ biến sau:

• Bé có thể phát sốt cao (có thể đạt tới 39 độ C).
• Thường xuyên gặp hành vi lặp đi lặp lại kéo vành tai.
• Bé trằn trọc, khó chịu, khó ngủ.
• Thiếu thính lực hoặc không phản ứng với âm thanh bên ngoài môi trường.
• Mủ từ trong ống tai chảy ra ngoài, cho thấy màng nhĩ của bé có thể đã bị vỡ do áp lực lớn.
• Điều trị viêm tai giữa ở trẻ có thể gặp các dấu hiệu như các mảng dịch mủ đóng vảy xung quanh tai.
• Khi bé bị áp lực hoặc kéo tai, bé có thể bày tỏ đau đớn và khóc.
• Bé thường không có cảm giác ngon miệng và ăn ít hơn bình thường.

Biến chứng của viêm tai giữa ở trẻ

Tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh viêm tai giữa ở trẻ mà biến chứng cũng sẽ khác nhau. Một số trường hợp, tình trạng viêm sẽ tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, đa phần cần phải sử dụng thuốc để điều trị.

Khi nhận thấy tình trạng viêm tai của bé trở nên nghiêm trọng, ba mẹ cần đưa bé đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời, bé có thể gặp phải một số biến chứng như:

• Chuyển sang tình trạng viêm mãn tính, gây ra chảy dịch tai, đau rát, ảnh hưởng đến thính giác của bé.
• Màng nhĩ bị thủng.
• Khớp giữa các xương con bị xơ cứng.
• Đối với những trẻ chưa nói, viêm tai có thể gây rối loạn ngôn từ
  .
• Đặc biệt, bệnh viêm nhiễm tai ở trẻ có thể trở nên nghiêm trọng hơn với một số biến chứng nguy hiểm như: áp xe não, viêm màng não, viêm tắc tĩnh mặt, liệt dây thần kinh mặt,...

Thính giác của trẻ sẽ bị ảnh hưởng khi bệnh viêm tai giữa trở nặng

Chẩn đoán và điều trị bệnh viêm tai giữa ở trẻ

Chẩn đoán bệnh viêm tai giữa ở trẻ

Để chẩn đoán bệnh viêm tai giữa ở trẻ, các bác sĩ chuyên môn sẽ thực hiện nội soi hoặc sử dụng các dụng cụ y tế chuyên dụng để kiểm tra tai và phát hiện những tổn thương bên trong. Dựa trên kết quả này, họ sẽ đưa ra các chẩn đoán ban đầu về tình trạng tai của trẻ.

Nếu màng nhĩ của bé khỏe mạnh, tai sẽ có màu trắng sáng hoặc xám hồng, trong mờ. Ngược lại, khi bị nhiễm trùng, màng nhĩ sẽ bị sưng đỏ, viêm, sung huyết, căng phồng và chứa dịch nhầy.

Bác sĩ cũng sẽ tiến hành kiểm tra các vùng liên quan như mũi xoang, họng, vùng vòm hay hơi thở. Thông qua đó, các dấu hiệu viêm nhiễm đường hô hấp có thể được phát hiện và điều trị kịp thời.

Phương pháp điều trị bệnh viêm tai giữa

Bệnh viêm tai giữa ở trẻ thường được chia thành 3 giai đoạn: sung huyết, ứ mủ và vỡ mủ. Tùy từng giai đoạn mà cách điều trị sẽ khác nhau. Cụ thể:

• Ở giai đoạn sung huyết, việc sử dụng kháng sinh toàn thân thường được áp dụng. Bởi vi khuẩn gây nên viêm tai giữa thường là liên cầu, phế cầu, Hemophilus Influenza,... Do đó, việc sử dụng kháng sinh kết hợp với các loại thuốc khác như chống viêm, hạ sốt, giảm đau,... cùng với điều trị mũi họng sẽ giúp giảm viêm nhiễm tai giữa ở trẻ.
• Ở giai đoạn ứ mủ, bác sĩ có thể cân nhắc thực hiện việc trích rách màng nhĩ để lưu mủ, đồng thời sử dụng các loại thuốc điều trị toàn thân khác.
• Nếu tình trạng viêm tai giữa đã đi qua 2 giai đoạn trên, dịch mủ bít tắc trong tai sẽ tự động vỡ ra qua mảng mỏng nhất của màng nhĩ và thoát ra bên ngoài. Lúc này, màng nhĩ sẽ bị thủng. Để khắc phục tình trạng này, bác sĩ thường áp dụng phương pháp làm thuốc tai.

Đặc biệt, theo BSCKI. Nguyễn Thanh Sơn - Chuyên gia Tai mũi họng nhấn mạnh: Đa số các bé bị viêm tai giữa sẽ tự khỏi trong 3 - 4 ngày khi có thuốc kháng sinh hoặc không.

Tuy nhiên, khi gặp tình trạng viêm tai giữa ở trẻ, ba mẹ không nên tự ý mua thuốc ngoài về điều trị cho con. Điều này có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như điếc hoàn toàn. Bởi tác dụng của một số thành phần trong thuốc nhỏ tai có thể gây ngộ độc ốc tai.

Do đó, ba mẹ nên đưa bé tới các cơ sở chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác tình trạng viêm nhiễm, nguyên nhân gây ra. Từ đó, bác sĩ sẽ tư vấn và đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Ba mẹ nên đưa bé tới bác sĩ khi nhận thấy dấu hiệu viêm tai giữa

Phương pháp chăm sóc trẻ bị viêm tai giữa

Bảo quản sạch sẽ tai, mũi, họng

Tai, mũi, họng là “bộ 3” ảnh hưởng lẫn nhau. Vì vậy, khi trẻ bị viêm tai giữa, ba mẹ cần duy trì vệ sinh sạch sẽ 3 bộ phận này. Cụ thể:

• Vệ sinh tai: Trong trường hợp tai có mủ, ba mẹ nên sử dụng dụng cụ lấy mủ tai cho bé lau nhẹ nhàng. Lưu ý không lau quá sâu để tránh tổn thương tai bé. Đặc biệt, tránh sử dụng bông để bít kín tai mà hãy để mủ tự chảy ra ngoài.
• Vệ sinh mũi: Hãy rửa mũi cho bé mỗi ngày bằng nước muối sinh lý. Nếu thời tiết lạnh, sử dụng nước muối ấm để tránh bé cảm lạnh.
• Vệ sinh họng: Duy trì vệ sinh miệng và sử dụng lưỡi lấy mủ hàng ngày cho bé. Với trẻ lớn, cho bé súc miệng bằng nước muối.

Dây floss Dr. Papie làm từ sợi Polyester (Dành cho trẻ từ 0 - 3 tuổi)

Thiết lập thói quen ăn uống phù hợp

Khi trẻ bị viêm tai giữa, ba mẹ cần thiết lập một chế độ ăn uống phù hợp cho bé. Trẻ thường trở nên quấy khóc, khó chịu và mệt mỏi khi bị viêm tai giữa. Vì vậy, hãy cung cấp cho bé thức ăn giàu dinh dưỡng và chia nhỏ bữa ăn trong ngày để cung cấp nhiều năng lượng hơn cho bé.

Ngoài ra, việc uống nhiều nước lọc và ăn hoa quả cũng rất quan trọng khi bé mắc viêm nhiễm. Đối với các bé dưới 6 tháng tuổi, hãy tăng cường việc cho bé bú hoặc cung cấp thêm sữa bột hàng ngày.

Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ

Hãy theo chỉ định của bác sĩ và đảm bảo cho bé uống thuốc đúng cách. Đừng tự ý dùng các loại thuốc mà không có hướng dẫn từ bác sĩ.

Nếu bé bị sốt, hãy chườm khăn ấm và mặc quần áo mỏng. Đặc biệt khi sốt trên 38,5 độ C và bé cảm thấy không thoải mái, hãy sử dụng thuốc hạ sốt.

Đưa bé đến viện nếu tình trạng trở nên nghiêm trọng

Nếu thấy tình trạng viêm tai giữa của bé không cải thiện, hãy đưa bé đến bệnh viện để được tư vấn và kiểm tra lại. Cụ thể:

• Bé thường xuyên kêu đau và cảm thấy đau nhiều hơn.
• Sốt cao liên tục, dù đã sử dụng thuốc hạ sốt.
• Bé trở nên khó chịu, không muốn ăn, quấy khóc và từ chối bú suốt một thời gian dài.
• Bé bị tiêu chảy hoặc nôn mửa.

Biện pháp phòng ngừa viêm tai giữa ở trẻ em

Trẻ sơ sinh và bé dưới 2 tuổi thường dễ mắc viêm tai giữa nhất. Bởi hệ miễn dịch của bé còn non yếu và cấu trúc tai chưa hoàn thiện. Đây là những biện pháp bạn nên áp dụng để phòng ngừa viêm tai giữa ở trẻ:

• Cho bé bú sữa mẹ ít nhất 6 tháng. Sữa mẹ có chứa kháng thể giúp bé chống lại vi khuẩn gây viêm tai.
• Tránh bé nằm bú. Điều này có thể làm cho sữa chảy vào tai và mũi bé, tăng nguy cơ mắc viêm tai giữa.
• Giữ vệ sinh tai bé sạch sẽ bằng khăn mềm và sạch.
• Không để nước chảy vào tai bé khi tắm gội.
• Không sử dụng tăm bông đâm sâu vào tai bé.
• Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá.
• Đưa bé đi tiêm phòng định kỳ.
• Khi bé ốm, hãy điều trị kịp thời.

Hãy cẩn thận khi tắm bé để không để nước vào tai

Trả lời một số thắc mắc liên quan

Viêm tai giữa có nguy hiểm không?

Viêm tai giữa ở trẻ là một bệnh viêm nhiễm. Nếu không được điều trị hiệu quả, nó có thể trở thành viêm tai giữa mãn tính, khó điều trị và có khả năng tái phát. Có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như điếc hoàn toàn và gây trễ nói, trễ phát triển cho trẻ.

Viêm tai giữa có lây không?

Bệnh viêm tai giữa ở trẻ có thể lây từ viêm mũi họng tới viêm tai giữa qua đường hô hấp.

Bệnh viêm tai giữa rất phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt là ở trẻ em ở các trường mầm non và tiểu học. Việc phòng ngừa căn bệnh này cho trẻ rất quan trọng.

Theo khuyến nghị của các bác sĩ, biến chứng mất thính lực do viêm tai giữa có thể ảnh hưởng lớn đến sự phát triển tương lai của trẻ và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu phát triển thành viêm màng não hoặc viêm não.

Tại sao trẻ em dễ mắc viêm tai giữa hơn người lớn?

Trẻ em có nguy cơ cao mắc bệnh viêm tai giữa hơn người lớn vì những lý do sau:

• Trẻ nhỏ có ống tai ngắn và nằm ngang, điều này tạo điều kiện cho chất lỏng tụ lại ở phía sau màng nhĩ.
• Hệ thống miễn dịch của trẻ vẫn chưa phát triển đầy đủ.
• VA của trẻ lớn hơn so với người lớn, dẫn đến nguy cơ cao mắc viêm tai giữa.

Những lời chia sẻ từ Mytour

Bệnh viêm tai giữa ở trẻ cần được chữa trị kịp thời để tránh những tác động lớn. Hy vọng qua bài viết này, ba mẹ sẽ nhận biết được các dấu hiệu của bệnh để có biện pháp điều trị sớm nhất, giúp bé phát triển hoàn thiện nhất.

Phương Anh biên soạn