Dấu hiệu mẹ cung cấp ít sữa và phương pháp tăng sản xuất sữa hiệu quả

Phát hiện kịp thời các dấu hiệu mẹ ít sữa sẽ giúp mẹ bỉm có cơ hội điều chỉnh sớm hơn. Hãy cùng Mytour tìm hiểu về các dấu hiệu và cách tăng sản xuất sữa hiệu quả nhé!

Hiện tượng thiếu sữa là gì?

Hiện tượng thiếu sữa và mất sữa cần được phân biệt để tránh nhầm lẫn. Mất sữa là tình trạng mẹ có sữa bình thường nhưng do một lý do nào đó mà tuyến vú đột ngột ngưng sản xuất sữa.

Bên cạnh đó, mẹ cần phân biệt thiếu sữa và mất sữa để tránh nhầm lẫn. Mất sữa là tình trạng mẹ có sữa nhưng rất ít, trong khi thiếu sữa là mẹ không tiết sữa hoặc tiết sữa rất ít. Hai hiện tượng này ảnh hưởng lớn đến việc nuôi con bằng sữa mẹ.

Nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu sữa của mẹ

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc mẹ ít sữa, thiếu sữa cho con bú. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

• Căng thẳng tâm lý: Căng thẳng và căng thẳng kéo dài có thể giảm lượng sữa mẹ tiết ra do ảnh hưởng đến hóc môn Oxytocin và Prolactin.
• Bệnh về tuyến vú: Các vấn đề liên quan đến tuyến vú như phẫu thuật hoặc thiểu số tuyến vú có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc tiết sữa.
• Chế độ dinh dưỡng không đủ: Thiếu chất dinh dưỡng và việc giảm cân quá nhanh sau sinh có thể làm giảm sản xuất sữa.
• Lạm dụng ti giả và sử dụng sữa công thức sớm: Việc sử dụng sữa công thức và ti giả sớm có thể làm cho trẻ không muốn bú mẹ và dần dần từ bỏ sữa mẹ.

Sử dụng sữa công thức sớm làm cho trẻ không muốn bú sữa mẹ

• Mẹ sinh non, sinh mổ: Do cơ chế sản xuất sữa chưa đầy đủ, cùng với cơn đau sau phẫu thuật và việc sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống viêm có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến sữa.
• Sử dụng máy hút sữa không đúng cách: Mẹ thường xuyên hút sữa khi bầu sữa chưa đầy, và áp lực hút quá mạnh có thể gây tổn thương đầu ngực, dẫn đến việc sữa ít dần. 
• Chế độ dinh dưỡng không phù hợp: Mẹ bầu cần tránh ăn những loại thực phẩm gây giảm sữa như lá lốt, măng chua, rau mùi tây, đồ uống có cồn, mì tôm, thức ăn nhiều dầu mỡ, tỏi, ớt.
• Hiện tượng sót rau: Là khi một phần hoặc toàn bộ nhau thai bị sót lại trong tử cung của mẹ sau sinh. Điều này có thể gây đau do cơn co bóp tử cung và làm giảm sữa sau sinh do lượng hormone progesterone không giảm xuống.
• Trẻ ít bú: Dạ dày của trẻ dưới 3 tháng tuổi còn rất nhỏ nên thường bú ít hoặc không đều. Điều này có thể làm giảm lượng sữa và khiến mẹ nghĩ rằng trẻ cần ít sữa hơn nên giảm việc tiết sữa.
• Mắc các bệnh lý khác: Mẹ sau sinh mắc các bệnh như rối loạn nội tiết, thiếu máu,... làm cơ thể mệt mỏi và ảnh hưởng đến lượng sữa cho con bú. 

12 Dấu hiệu mẹ ít sữa

Phát hiện sớm các dấu hiệu mẹ ít sữa sẽ giúp mẹ có biện pháp khắc phục và phòng ngừa kịp thời. Dưới đây là 12 dấu hiệu ít sữa mà mẹ nên chú ý.

Lượng sữa tiết ra ít, không tăng sau nhiều ngày

Trong những ngày đầu sau sinh, cơ thể mẹ chưa tiết ra nhiều sữa. Khi đó, bầu vú chỉ tiết ra một ít sữa non, có màu vàng đục. Điều này hoàn toàn bình thường và không cần lo lắng.

Tuy nhiên, sau khoảng 1 tuần, nếu lượng sữa tiết ra vẫn không tăng và vẫn giữ ở mức như những ngày đầu thì có thể đây là dấu hiệu mẹ ít sữa. 

Nếu sau một thời gian dài mà lượng sữa không tăng thì có thể mẹ đang gặp phải tình trạng sữa ít

Bầu vú giảm kích thước đột ngột

Theo thống kê, có 61% mẹ ít sữa do bầu vú không đồng đều. Sự sản xuất sữa phụ thuộc vào tình trạng của bầu vú. Mẹ có lượng sữa nhiều thường có bầu vú cân đối ở cả hai bên và ngực căng tròn.

Nếu các mẹ thấy kích thước của bầu vú giảm đột ngột thì cần phải cảnh giác. Bởi đây là một trong những

Bầu vú mẹ không thay đổi suốt thời kỳ mang thai

Trong suốt thời kỳ mang thai, nếu mẹ không thấy bầu vú của mình thay đổi thì đó là một trong những dấu hiệu mẹ ít sữa. Theo thống kê, khoảng 30% mẹ không nhận ra sự phát triển của bầu vú và 15% mẹ có bầu vú phát triển nhưng không đáng kể.

Kích thước bầu vú không thay đổi cũng là một trong những dấu hiệu của sự thiếu sữa ở mẹ

Vú sau khi sinh con không căng sữa

Việc vú không căng sữa sau khi sinh con cũng là một trong những dấu hiệu của việc mẹ ít sữa, thiếu sữa trầm trọng trong quá trình cho con bú. Dữ liệu từ chuyên gia y tế cho thấy có đến 42% mẹ không có biểu hiện của sự căng sữa trong giai đoạn đầu sau sinh. Số liệu này đáng lo ngại và cần được chú ý.

Núm vú, bụng đau khi cho con bú

Ngoại trừ trường hợp trẻ ngậm đầu vú không đúng cách gây đau cho mẹ, mẹ ít sữa cũng có khả năng gặp đau ở núm vú và bụng. Sữa ít không đủ cho trẻ bú, khiến trẻ ngậm và nhai đầu vú của mẹ nhiều hơn. Điều này có thể gây đau ở vùng núm vú và các vùng lân cận.

Không có cảm giác ngứa, bứt rứt ở ngực

Thường sau khi cho con bú xong, mẹ thường cảm thấy ngứa và bứt rứt như có kim châm ở đầu vú. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể, vì lượng sữa nhiều khiến ngực mẹ căng và sữa tiết ra có thể gây ngứa ở núm vú. Tuy nhiên, nếu mẹ không có cảm giác này, có thể sữa mẹ đã giảm.

Trẻ phát triển chậm cân

Dấu hiệu mẹ ít sữa cũng có thể nhận biết qua chỉ số cân nặng của trẻ. Sau khi sinh, trẻ có thể giảm từ 5 - 10% cân nặng. Tuy nhiên, vào khoảng 10 - 14 ngày tuổi, trẻ sẽ lấy lại cân nặng và bắt đầu tăng cân. Cụ thể như sau:

• Từ 0 - 3 tháng: tăng khoảng 100 - 200g/tuần.
• Từ 3 - 6 tháng: tăng 100 - 140g/tuần.
• Từ 6 - 12 tháng: tăng 60 - 100g/tuần.

Đôi khi trẻ ốm và giảm cân là chuyện bình thường. Nhưng nếu trẻ giảm cân quá nhiều và không tăng cân theo thời gian, có thể do sữa mẹ ít.

Trẻ phát triển chậm cân có thể là do mẹ không cung cấp đủ sữa

Trẻ bị thiếu nước, gặp vấn đề về dinh dưỡng

Trẻ bị thiếu nước cũng là dấu hiệu mẹ không cung cấp đủ sữa cho con. Vấn đề kéo dài này có thể dẫn đến trẻ suy dinh dưỡng. 

Trẻ bị thiếu nước có thể nhận biết qua làn da nhăn nheo, vàng vọt, tím tái thay vì có màu hồng hào như trẻ đủ sữa. Bên cạnh đó, trẻ cũng khó ngủ và hay khóc vào ban đêm, một phần là do thiếu sữa mẹ.

Thời gian ăn của trẻ quá ngắn hoặc quá dài

Trung bình, mỗi lần bú của trẻ kéo dài từ 10 đến 20 phút. Nếu trẻ bú quá ngắn (dưới 5 phút) hoặc quá lâu (mấy tiếng đồng hồ) thì có thể là dấu hiệu trẻ không đủ sữa. Lúc này, mẹ nên kiểm tra nguồn sữa để tránh tình trạng sữa quá ít gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

Trung bình, mỗi lần bú của trẻ kéo dài từ 10 đến 20 phút

Số lượng tã ướt, tã bẩn ít

Theo truyền thống dân gian, mẹ ít sữa thường gây ra ít tã ướt và tã bẩn cho trẻ, vì sữa không chảy ra nhiều. Thông thường, số lượng tã ướt và tã bẩn của trẻ sau sinh như sau:

• Trong 1-2 ngày đầu: 1 - 2 tã ướt/ngày.
• 3 - 5 ngày: 3 - 5 tã ướt/ngày.
• Sau ngày thứ 6: 6 - 8 tã ướt/ngày hoặc nhiều hơn.

Nếu số lượng tã ướt và tã bẩn của trẻ ít hơn so với những con số đã nêu trên, đó có thể là dấu hiệu mẹ ít sữa. Khi đó, mẹ cần bổ sung đủ dinh dưỡng và áp dụng các phương pháp để tăng sản xuất sữa.

Cách trẻ hút và nuốt khi bú sữa mẹ

Khi con bú, nếu mẹ cảm nhận thấy trẻ hút nhanh thì có thể là dấu hiệu sữa mẹ không đủ. Ngược lại, khi sữa mẹ nhiều, trẻ sẽ hút và nuốt chậm hơn. Đồng thời, lượng sữa dồi dào cũng khiến trẻ không thể hút hết và sữa trào ra ngoài. Điều này cũng làm cho trẻ ngủ say khi bú.

Biểu hiện của trẻ sau khi bú

Khi trẻ đã bú đủ sữa, bụng sẽ căng tròn và biểu cảm của trẻ sẽ rất vui vẻ. Ngược lại, nếu trẻ chưa được no từ bú sữa, trẻ có thể trở nên cáu kỉnh và hay khóc than. Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy mẹ đang thiếu sữa.

6 Dấu hiệu mẹ ít sữa giả mẹ cần chú ý

Dưới đây là 6 dấu hiệu thường gặp khiến mẹ có thể nhầm lẫn về việc mình có thiếu sữa:

Trẻ có dấu hiệu đói sau khi bú

Trẻ nhỏ có nhu cầu mút rất lớn, dễ khiến mẹ nhầm lẫn là trẻ đang đói. Nhưng thực tế, trẻ có thể mút tay khi buồn chán, mệt mỏi hoặc chỉ đơn giản là muốn làm vậy. Đôi khi trẻ cũng chóp miệng mỗi khi buồn ngủ.

Trẻ yêu cầu bú nhiều hơn bình thường

Thường thì, trẻ sơ sinh cần bú từ 8 - 12 lần mỗi ngày. Tuy nhiên, khi trẻ đạt đến 2 - 3 tuần, 6 tuần hoặc 3 tháng tuổi, họ sẽ cần bú thường xuyên và lâu hơn. Đây là do nhu cầu tăng cao của cơ thể trong giai đoạn này, không phải do sữa mẹ ít khiến trẻ cảm thấy đói.

Trẻ thường có vẻ đói sau khi bú

Trong 4 tháng đầu, hầu hết trẻ có nhu cầu mút khá lớn. Nếu sữa mẹ chảy nhanh, trẻ có thể no bụng trước khi được thỏa mãn nhu cầu mút. Điều này dễ khiến mẹ nhận lầm là trẻ vẫn đói sau khi bú.

Trẻ nhỏ có nhu cầu mút rất lớn

Trẻ thường bú cạn bình sữa sau khi bú mẹ

Trẻ được sinh ra với phản xạ tự nhiên để bú mút cho đến khi khoảng 3 - 4 tháng tuổi. Phản xạ này có thể được kích hoạt bởi áp lực từ vòm miệng của trẻ lên núm vú của mẹ, núm vú bình sữa hoặc ti giả. 

Vì vậy, việc trẻ háo hức bú cạn bình sữa sau khi đã bú mẹ có thể là kết quả của phản xạ bú mút bị kích hoạt, chứ không phải là do trẻ đang thực sự đói.

Dấu hiệu ngực mẹ không rỉ sữa và ít căng hơn

Trong những tháng đầu, hầu hết các mẹ đều có sữa dư so với nhu cầu bú của trẻ, dấu hiệu là ngực căng và rỉ sữa nhiều. Tuy nhiên, khi trẻ đạt 6 - 12 tuần, sữa mẹ sẽ điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu của bé. Lúc này, ngực mẹ thường ít căng hơn và không rỉ sữa. Do đó, không thể kết luận ngực mềm là mẹ thiếu sữa.

Trẻ không tăng cân như dự kiến

Theo dõi cân nặng của bé là cách tốt nhất để xác định mẹ có đủ sữa hay không. Tuy nhiên, cân nặng của bé giữa các lần kiểm tra có thể có sự chênh lệch lớn và phụ thuộc vào dụng cụ cân, lượng quần áo bé mặc, và thời điểm cân.

Cách tăng lượng sữa cho mẹ

Không phải mọi người đều có sữa dồi dào để cho con bú. Với những người mẹ có những dấu hiệu ít sữa, cần áp dụng các phương pháp kích sữa. Dưới đây là các cách tăng tiết sữa cho mẹ:

Các phương pháp kích sữa cơ bản

• Tiếp xúc da của mẹ sớm: Trẻ tiếp xúc với da của mẹ càng sớm, phản xạ tìm ti mẹ càng nhanh, đồng thời sữa mẹ cũng sẽ tiết ra sớm hơn.
• Bú sữa mẹ ngay sau khi sinh: Sau khi sinh, mẹ nên cho bé bú ngay sữa mẹ để bé quen và khi đói sẽ tìm đến mẹ. Sữa non chứa nhiều dưỡng chất và kích thích hoạt động của tuyến sữa của mẹ.
• Cho trẻ bú nhiều lần trong ngày: Mỗi ngày, mẹ nên cho bé bú nhiều lần để sữa mẹ được sản xuất theo nhu cầu của bé. Bé bú càng nhiều, mẹ sẽ tiết ra càng nhiều sữa và ngược lại.
• Trẻ bú đều hai bên vú: Điều này giúp sữa được phân phối đều và mẹ không bị lệch vú sau này.
• Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc: Mẹ nên dành thời gian để nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc để duy trì lượng sữa ổn định.
• Tinh thần lạc quan, vui vẻ: Mẹ cần giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ để kích thích việc tiết sữa và không làm suy giảm nguồn sữa cho bé.

Việc cho bé bú nhiều lần trong ngày sẽ kích thích sự tiết sữa nhiều hơn của mẹ

Chế độ dinh dưỡng cân đối

Chế độ dinh dưỡng rất quan trọng đối với sức khỏe của mẹ đang cho con bú. Để đảm bảo sữa cho trẻ, mẹ cần chú ý đến khẩu phần ăn hàng ngày. Dưới đây là các thực phẩm giúp tăng tiết sữa mẹ nên ăn:

• Móng giò, trứng gà, thịt nạc, các loại cá giàu omega-3 như cá hồi.
• Rau xanh: Rau ngót, rau khoai lang, rau má, bông cải xanh, rau chân vịt,...
• Quả giàu vitamin A: Cà chua, xoài, đu đủ, chuối,... và các loại quả nhiều nước như cam, bưởi, quýt.
• Hạt: Đậu nành, đậu xanh, mè đen, đậu đen, hạt sen, lạc.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Yến mạch, lúa mạch, gạo lứt.
• Uống đủ nước: Mẹ sau sinh cần uống đủ 2 lít nước mỗi ngày để có đủ sữa. Đừng chờ đến khi khát mới uống, vì lúc đó cơ thể đã mất nước.

Bài viết trên đã cung cấp thông tin về dấu hiệu mẹ ít sữa và cách tăng tiết sữa. Hy vọng các mẹ sẽ duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, tránh thực phẩm làm giảm sữa và sinh hoạt điều độ để có đủ sữa cho con nhỏ.

Ngọc Thanh biên soạn