Bài viết được tham vấn ý kiến chuyên môn của Bác sĩ Trần Mai Phương - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Central Park.

Táo bón thường xuyên là vấn đề phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, tạo ra sự bất tiện trong việc ăn uống, giấc ngủ cũng như thời gian vui chơi của trẻ. Việc nhận biết sớm tình trạng này giúp phụ huynh áp dụng biện pháp xử lý kịp thời, bảo vệ sức khỏe của con yêu.

Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng trễ tiêu chảy. Đối với trẻ sử dụng sữa công thức, việc tiêu chảy thường xuyên diễn ra khoảng 1 lần/ngày. Đối với trẻ bú mẹ, tiêu chảy có thể xảy ra 2-3 lần/ngày. Tuy nhiên, có trẻ điều phân trong vòng 3-7 ngày một lần nhưng phân mềm, dễ điều chỉnh thì chưa coi là táo bón. Ngược lại, nếu trẻ chỉ đi tiêu trong khoảng 1-2 ngày một lần mà phân lại khô cứng, gây khó khăn khi điều tiết thì đây là dấu hiệu của tình trạng táo bón.

Có nhiều nguyên nhân gây ra táo bón ở trẻ sơ sinh, tuy nhiên có một số nguyên nhân chính như sau:

• Trẻ không bú đủ, dẫn đến cơ thể mất nước: Đối với trẻ sơ sinh từ 1-6 tháng, sữa mẹ không chỉ là nguồn thức ăn mà còn là nguồn cung cấp nước cho cơ thể. Trẻ không đủ lượng sữa mẹ có thể dẫn đến mất nước, tạo điều kiện cho tình trạng táo bón.
• Trẻ sử dụng sữa công thức có thể dễ gặp tình trạng táo bón: Với những em bé chỉ bú sữa mẹ, hầu hết là không gặp tình trạng táo bón vì khả năng tiêu hóa thức ăn của trẻ được đảm bảo. Ngược lại, với trẻ từ 1-6 tháng sử dụng sữa công thức, có một số thành phần trong sữa có thể gây nên tình trạng táo bón.
• Chế độ ăn của mẹ: Với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn thức ăn quan trọng nhất. Chế độ ăn của mẹ ảnh hưởng đến việc cung cấp dưỡng chất cũng như có thể tạo ra tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh. Việc mẹ ăn nhiều thực phẩm cay, khó tiêu hóa, thiếu chất xơ, hoặc chế độ ăn uống không hợp lý có thể gây ra tình trạng táo bón cho trẻ.
• Táo bón do nguyên nhân bệnh lý: Tình trạng táo bón có thể xuất phát từ bệnh lý bên trong cơ thể của bé. Có thể là do tổn thương ở đường tiêu hóa hoặc các vấn đề bẩm sinh như đại tràng phình to (bệnh Hirschsprung), thiếu giáp trạng (bệnh Myxoedeme) làm cho trẻ gặp tình trạng táo bón sớm.

Bé sơ sinh chưa thể diễn đạt vấn đề táo bón bằng lời nên cha mẹ cần quan tâm đến những dấu hiệu bất thường để phát hiện sớm và đưa ra giải pháp kịp thời.

• Tần suất đi tiêu ít hơn bình thường: Trẻ dưới 6 tháng thường đi tiêu khoảng 2-3 lần/ngày. Nếu thấy bé đi tiêu ít hơn, chừng 1-2 ngày mới đi, đặc biệt là trẻ dưới 1 tháng, có thể nghĩ đến tình trạng táo bón.
• Phân cứng, đặc: Bé bị táo bón thường có phân hình viên, màu đen hoặc xám, khô và không ẩm. Nếu mẹ thấy có máu trong phân, là dấu hiệu hậu môn bị tổn thương do táo bón.
• Bé quấy khóc, ít ăn hoặc từ chối ăn: Bé đột ngột quấy khóc, lười ăn và có dấu hiệu khó chịu là dấu hiệu của táo bón. Thức ăn không tiêu hóa tốt sẽ khiến bé trở nên lười ăn hoặc từ chối ăn.
• Bụng béo, khó tiêu: Bé bị táo bón thường có bụng căng cứng và phình to. Điều này cho thấy bé đang gặp khó khăn trong việc tiêu hóa, bị đầy bụng.

Tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh/trẻ nhỏ và cách khắc phục là mối quan tâm lớn của các bậc phụ huynh. Khi trẻ mắc táo bón kéo dài, phân không được đào thải ra ngoài, các chất độc hại trong phân có thể quay lại gây hại cho sức khỏe của bé. Nếu không điều trị táo bón một cách hiệu quả, có thể gây tắc nghẽn đường ruột, phình đại tràng, bệnh trĩ,... Vì vậy, việc quan trọng là phát hiện táo bón ở trẻ và áp dụng biện pháp ngay cho con.

Dưới đây là một số cách giải quyết mà bố mẹ có thể thực hiện cho bé yêu:

• Khi thiếu nước hoặc mất nước, cơ thể sẽ hấp thụ chất lỏng từ mọi nguồn, làm cho phân bé trở nên khô và cứng. Vì vậy, hãy đảm bảo bé đang đủ bú mẹ để tránh tình trạng thiếu nước.
• Bảo đảm chế độ ăn của mẹ lành mạnh để cải thiện chất lượng sữa: tăng cường chất xơ từ rau củ quả, uống đủ nước, tránh thức ăn cay nóng, chất cồn,...
• Đối với bé sử dụng sữa công thức gặp táo bón, hãy thử chuyển sang loại sữa phù hợp hơn. Thảo luận với bác sĩ để tìm loại sữa tốt nhất cho bé.
• Mát-xa bụng cho bé: Bố mẹ có thể sử dụng 3 ngón tay để mát-xa nhẹ vùng bụng theo chiều kim đồng hồ. Điều này giúp phân trở nên mềm mại và dễ dàng chuyển động xuống hậu môn. Mỗi lần mát-xa khoảng 3 phút để kích thích bé đi tiêu.

Trong trường hợp táo bón kéo dài hơn 2 tuần hoặc kèm theo sốt, nôn, phân có máu, bụng béo lên, sụt cân, nứt hậu môn, hãy đưa bé đến bác sĩ ngay lập tức.

Ngoài ra, để tránh tình trạng táo bón cho bé và hạn chế sử dụng kháng sinh, bố mẹ hãy chú ý đến chế độ dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng cho bé. Bổ sung thêm thực phẩm giàu lysine, khoáng chất như kẽm, crom, selen, vitamin B,... để hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường sức đề kháng cho bé ít bị ốm và vấn đề về tiêu hóa.

Xem thêm:

Vì sao cần bổ sung Lysine cho bé?

Vai trò của kẽm - Hướng dẫn bổ sung kẽm hợp lý

Đừng quên thường xuyên truy cập trang web Mytour.com để cập nhật thông tin hữu ích cho việc chăm sóc bé và gia đình.

• Táo bón ở trẻ sơ sinh - Những điều cần biết
• Tháng thứ 3 sau khi bé chào đời
• Cách kích thích trẻ sơ sinh đi ngoài