Buzz
Viêm họng liên cầu khuẩn là căn bệnh do vi khuẩn xâm nhập vào cổ họng và có thể lây lan, ước tính có khoảng 30 triệu trường hợp mỗi năm. Trẻ em và những người có hệ miễn dịch suy yếu dễ mắc bệnh hơn người khỏe mạnh, nhưng không phân biệt độ tuổi, ai cũng có thể mắc bệnh. Để chắc chắn, bạn cần phải thăm bác sĩ và thực hiện các xét nghiệm y tế. Tuy nhiên, có những triệu chứng đặc trưng của bệnh mà bạn có thể nhận biết trước khi điều trị.
Các Bước
Đánh giá Triệu Chứng ở Miệng và Cổ Họng
Xác Định Mức Độ Đau Cổ Họng. Đau cổ họng là dấu hiệu đầu tiên của viêm họng liên cầu khuẩn. Bạn có thể nghi ngờ mắc bệnh khi cảm thấy đau ở cổ họng, nhưng nếu đau không nặng và có thể giảm nhẹ bằng thuốc hoặc thức uống, có thể đó không phải là nguyên nhân từ vi khuẩn.
- Đau cổ họng cần phải xuất hiện độc lập, không phải do việc nói hoặc nuốt thức ăn mới cảm nhận được.
- Việc sử dụng thuốc hoặc đồ ăn lạnh có thể làm giảm đau nhưng không thể chữa hết bệnh. Cần phải có thuốc kê từ bác sĩ để điều trị triệt để.
Thử Kỹ Thuật Nuốt Nước Bọt. Khi cảm thấy cổ họng đau và khó nuốt, có thể bạn đang mắc phải viêm họng liên cầu khuẩn. Vấn đề này làm cho việc nuốt trở nên khó khăn, và đây thường là dấu hiệu phổ biến nhất của bệnh.
Đánh Giá Hơi Thở. Nhiễm khuẩn liên cầu thường khiến hơi thở có mùi hôi, tuy không phải ai cũng gặp trường hợp này. Nguyên nhân là do vi khuẩn phát triển trong miệng, gây ra mùi hôi khó chịu.
- Hơi thở có mùi nồng, khó tả, có người miêu tả giống mùi kim loại hoặc mùi thịt thối. Dù vậy, mùi này có thể thay đổi và không nhất thiết giống nhau, nhưng thường nặng hơn mùi hơi thở bình thường.
- Mùi hôi từ miệng là dấu hiệu có thể nhận biết, nhưng không đủ để chẩn đoán bệnh một cách chính xác.
Khám Phá Hạch Bạch Huyết ở Cổ. Hạch bạch huyết là nơi chứa và tiêu diệt vi khuẩn. Khi mắc viêm họng liên cầu, hạch bạch huyết thường sưng lên và đau khi chạm vào.
- Dù hạch bạch huyết có thể nằm ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể, nhưng những hạch sưng gần vùng nhiễm trùng nhất sẽ xuất hiện trước tiên. Do đó, khi mắc bệnh viêm họng liên cầu, hạch bạch huyết thường sưng ở cổ họng hoặc khu vực lân cận.
- Để kiểm tra, nhẹ nhàng sờ vào vùng trước tai và di chuyển ngón tay theo hình tròn phía sau tai.
- Bạn cũng cần kiểm tra khu vực dưới cằm. Đối với bệnh viêm họng liên cầu, hạch bạch huyết thường sưng ở dưới cằm, gần vùng giữa cằm và tai. Hãy di chuyển ngón tay từ phía trước về sau và từ trên xuống dọc theo cổ dưới tai.
- Nếu bạn cảm thấy sưng hoặc đau khi sờ vào khu vực này, có thể đó là hạch bạch huyết sưng do vi khuẩn gây ra.
Quan Sát Lưỡi. Người mắc viêm họng liên cầu thường có nhiều vảy nhỏ màu đỏ phủ lên lưỡi, đặc biệt là ở phần trong cổ họng. Nhiều người mô tả vảy nhỏ này giống như lớp vỏ dâu tây đỏ.
- Chúng có màu đỏ rực hoặc đỏ sậm, khiến lưỡi trông sưng phồng hơn.
Đánh Giá Phần Sau Cổ Họng. Bệnh nhân mắc viêm họng liên cầu thường phát triển các đốm máu màu đỏ trên họng và phần sau họng (phần phía sau, gần họng lưỡi).
Quét Màng Amidan Nếu Chưa Từng Cắt Màng Amidan. Loại viêm họng này khiến màng amidan sưng to, màu đỏ sậm hơn và lớn hơn so với bình thường. Bạn cũng có thể thấy màng amidan bị phủ một lớp màu trắng, đôi khi nằm sâu trong cổ họng và có thể có màu vàng thay vì màu trắng.
- Không chỉ có lớp phủ màu trắng, bạn cũng có thể nhìn thấy các vệt mủ màu trắng dài trên màng amidan. Đây là dấu hiệu của viêm họng liên cầu khuẩn.
Đánh Giá Các Triệu Chứng Phổ Biến Khác
Chú Ý Xem Bạn Có Gần Gũi Với Ai Đang Mắc Viêm Họng Liên Cầu Khuẩn Hay Không. Đây là căn bệnh lây truyền qua tiếp xúc với vi khuẩn gây bệnh. Nếu bạn đã tiếp xúc trực tiếp với người mang vi khuẩn thì có khả năng bạn sẽ mắc bệnh.
- Khó để xác định ai đang mang liên cầu khuẩn. Nếu bạn không bị cô lập, bạn đã tiếp xúc với người mang bệnh.
- Có người mang mầm bệnh mà không có triệu chứng.
Xem Xét Tốc Độ Bệnh Phát Triển. Đau họng do liên cầu khuẩn phát triển rất nhanh mà không có dấu hiệu cảnh báo. Nếu đau họng kéo dài nhiều ngày thì có thể do nguyên nhân khác.
- Nhưng dấu hiệu này cũng không loại trừ viêm họng liên cầu khuẩn.
Đo Nhiệt Độ Cơ Thể. Viêm họng do liên cầu khuẩn thường đi kèm với sốt cao (38,3 độ C) hoặc cao hơn. Sốt thấp hơn có thể là do vi khuẩn gây nên, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng virus.
Chú Ý Triệu Chứng Đau Đầu. Đau đầu là một triệu chứng phổ biến khác của viêm họng liên cầu khuẩn, có thể từ nhẹ đến nặng.
Quan Sát Hệ Tiêu Hóa. Nếu bạn thấy không ngon miệng khi ăn hoặc cảm giác buồn nôn, có thể đó là dấu hiệu khác của viêm họng liên cầu khuẩn. Cơ thể có thể gặp phải cảm giác nôn và đau bụng.
Chú Ý Tình Trạng Mệt Mỏi. Như mọi nhiễm trùng khác, viêm họng liên cầu khuẩn làm bạn cảm thấy mệt mỏi hơn từng ngày. Điều này khiến bạn khó lòng đủ sức cho các hoạt động hàng ngày.
Tìm Dấu Hiệu Sốt Ban Đỏ. Nhiễm trùng nặng có thể dẫn đến tình trạng tinh hồng nhiệt hay còn gọi là sốt ban đỏ. Ban đỏ có vẻ và cảm giác giống như mặt giấy nhám.
- Sốt ban đỏ thường xuất hiện sau từ 12 đến 48 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng ban đầu của viêm họng liên cầu khuẩn.
- Ban đỏ thường bắt đầu ở cổ trước khi lan ra ngực, thậm chí có thể lan xuống bụng và vùng bẹn. Trong một số trường hợp, ban có thể xuất hiện ở lưng, cánh tay, chân hoặc mặt.
- Khi uống kháng sinh, sốt ban đỏ thường biến mất nhanh chóng. Do đó, nếu bạn thấy dấu hiệu này, bạn nên đi khám ngay, bất kể các triệu chứng khác của viêm họng liên cầu khuẩn có xuất hiện hay không.
Chú Ý Các Triệu Chứng Không Xuất Hiện. Mặc dù viêm họng liên cầu khuẩn và cảm lạnh có nhiều điểm tương đồng, nhưng có những triệu chứng giống cảm lạnh mà không xuất hiện ở người mắc viêm họng liên cầu khuẩn. Khi không xuất hiện các triệu chứng này, bạn có thêm một dấu hiệu khẳng định mắc viêm họng liên cầu khuẩn thay vì cảm lạnh.
- Viêm họng không gây ra các triệu chứng ở mũi. Điều này có nghĩa là bạn sẽ không bị nghẹt mũi, chảy nước mũi, hoặc mắt đỏ và ngứa.
- Ngoài ra, viêm họng có thể gây đau bụng nhưng không gây tiêu chảy.
Đánh Giá Lịch Sử Bệnh và Yếu Tố Nguy Cơ
Xem Xét Tiền Sử Bệnh. Một số người có vẻ dễ mắc liên cầu khuẩn hơn những người khác. Nếu bạn từng mắc liên cầu khuẩn trước đây, có khả năng bạn sẽ mắc lại bệnh này.
Đánh Giá Tác Động của Tuổi Tác. Trong khi đau họng do liên cầu khuẩn chiếm khoảng 20%-30% ở trẻ em, thì ở người lớn chỉ chiếm 5%-15%. Những người lớn tuổi và những người mắc các bệnh khác (như cúm) có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn.
- Bệnh nhân già và những người mắc các bệnh khác (như cúm) dễ mắc bệnh hơn.
Xác Định Tác Động của Môi Trường Sống. Khả năng mắc viêm họng liên cầu khuẩn cao hơn nếu trong gia đình có người mắc bệnh trong vòng hai tuần qua. Sống hoặc làm việc trong các cơ sở tập thể như trường học, nhà trẻ, ký túc xá, hoặc trại quân đội là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn phát triển và lây lan.
- Trẻ em có nguy cơ cao hơn, nhưng trẻ sơ sinh dưới 2 tuổi thì rất ít khi mắc bệnh này. Tuy nhiên, chúng có thể bị sốt, chảy nước mũi, hoặc không muốn ăn. Nếu bé có triệu chứng và đã tiếp xúc với người mắc bệnh, hỏi ý kiến bác sĩ ngay.
Đánh Giá Các Yếu Tố Nguy Cơ Khác về Sức Khỏe. Những người có hệ miễn dịch yếu, tức là khả năng chống lại nhiễm trùng kém, có nguy cơ cao hơn mắc liên cầu khuẩn. Những người bị suy giảm hệ miễn dịch hoặc có các bệnh khác cũng dễ mắc bệnh này.
- Hệ miễn dịch suy giảm có thể do cơ thể mệt mỏi. Hoạt động cường độ cao như đua xe hoặc tập thể dục quá mức cũng khiến cơ thể mất sức. Lúc đó, cơ thể tập trung vào việc phục hồi nên khả năng chống nhiễm trùng giảm.
- Hút thuốc lá làm tổn thương niêm mạc miệng và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
- Quan hệ tình dục qua miệng tạo điều kiện tiếp xúc trực tiếp của miệng với vi khuẩn.
- Bệnh tiểu đường làm giảm khả năng chống lại nhiễm trùng.
Điều Trị Bệnh
Quyết Định Khi Nào Cần Điều Trị. Nếu bạn gặp các triệu chứng điển hình của viêm họng liên cầu khuẩn như đau họng kèm theo hạch bạch huyết sưng, phát ban, khó nuốt hoặc thở, sốt cao hoặc kéo dài hơn 48 giờ, hãy điều trị ngay.
- Nếu đau họng kéo dài hơn 48 giờ, hãy thăm bác sĩ để được tư vấn.
Chia Sẻ Lo Lắng với Bác Sĩ. Hãy mô tả chi tiết các triệu chứng và lo lắng của bạn cho bác sĩ. Bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu điển hình của căn bệnh này.
- Bác sĩ sẽ đo thân nhiệt của bạn.
- Sau đó, họ sẽ kiểm tra cổ họng, xem amidan có sưng không, có hạt đỏ trên lưỡi hay không, và kiểm tra vùng sâu trong cổ họng để tìm vệt màu trắng hoặc vàng.
Bác Sĩ Áp Dụng Quy Trình Chẩn Đoán. Quy trình này giúp đánh giá các triệu chứng bệnh một cách có tổ chức. Đối với người lớn, bác sĩ sử dụng Nguyên Tắc Dự Đoán Lâm Sàng để xác định khả năng nhiễm trùng liên cầu khuẩn. Điều này giúp quyết định liệu cần áp dụng điều trị và loại điều trị nào.
- Bác sĩ sẽ tính điểm cho các dấu hiệu và triệu chứng như sau: +1 điểm cho hạt màu trắng trên amidan, +1 điểm cho hạch bạch huyết sưng và đau, +1 điểm nếu có sốt gần đây, +1 điểm cho bệnh nhân dưới 15 tuổi, +0 điểm cho độ tuổi từ 15-45, -1 điểm cho bệnh nhân trên 45 tuổi, và -1 điểm nếu có ho.
- Nếu bạn có từ 3-4 điểm, tỉ lệ dự đoán dương (PPV) là khoảng 80% bạn mắc liên cầu khuẩn. Điều này cần được điều trị bằng kháng sinh.
Yêu Cầu Xét Nghiệm Nhanh. Các tiêu chuẩn của Nguyên Tắc Dự Đoán Lâm Sàng không hiệu quả khi dự đoán cần điều trị bằng kháng sinh ở trẻ em. Xét nghiệm kháng nguyên liên cầu khuẩn nhanh có thể thực hiện tại phòng khám trong vài phút.
- Bác sĩ sẽ lấy mẫu dịch từ cổ họng để xét nghiệm vi khuẩn bằng tăm bông. Kết quả sẽ sẵn có sau 5-10 phút.
Yêu Cầu Xét Nghiệm Cấy Khuẩn. Nếu xét nghiệm liên cầu khuẩn nhanh cho kết quả âm tính nhưng vẫn có các triệu chứng khác của bệnh, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm cấy khuẩn cổ họng. Đây là phương pháp đảm bảo để phát hiện vi khuẩn liên cầu khuẩn nhóm A.
- Xét nghiệm cấy khuẩn cổ họng cho kết quả chính xác hơn so với xét nghiệm nhanh.
- Không cần thực hiện xét nghiệm cấy khuẩn nếu xét nghiệm liên cầu khuẩn cho kết quả dương tính, vì điều này chỉ ra vi khuẩn đã tồn tại và cần điều trị ngay bằng kháng sinh.
Khám Phá Các Phương Pháp Xét Nghiệm Khác. Một số bác sĩ ưa thích xét nghiệm khuếch đại axit nucleic (NAAT) sau khi xét nghiệm liên cầu nhanh cho kết quả âm tính. Phương pháp này chính xác và nhanh chóng, không mất nhiều thời gian như xét nghiệm cấy khuẩn.
Uống Kháng Sinh Theo Chỉ Dẫn của Bác Sĩ. Viêm họng liên cầu khuẩn cần được điều trị bằng kháng sinh. Nếu bạn dị ứng với một loại kháng sinh, hãy thông báo cho bác sĩ để được kê đơn thuốc thay thế phù hợp.
- Điều trị bằng kháng sinh kéo dài tối đa 10 ngày và bạn phải hoàn thành toàn bộ liệu trình điều trị dù đã cảm thấy khỏe mạnh trước đó.
- Penicillin, amoxicillin, cephalosporins, và azithromycin là các loại kháng sinh phổ biến dùng để trị viêm họng liên cầu khuẩn.
Nghỉ Ngơi Trong Quá Trình Điều Trị. Thời gian phục hồi thường tương đương với thời gian điều trị bằng kháng sinh (tối đa 10 ngày). Bạn cần nghỉ ngơi và tạo điều kiện cho cơ thể phục hồi nhanh chóng.
- Ngủ đủ giấc, uống nhiều nước và trà thảo mộc để giảm đau họng.
- Bên cạnh đó, thức uống lạnh và kem cây cũng giúp làm dịu cổ họng.
Tiến Hành Khám Lại Nếu Cần Thiết. Nếu sau 2-3 ngày bạn vẫn cảm thấy không khá hơn hoặc vẫn có triệu chứng, hãy tái khám bệnh. Nếu có dấu hiệu dị ứng với kháng sinh, hãy liên hệ ngay với bác sĩ.
Mẹo Hay
- Nghỉ ngơi ít nhất 24 giờ sau khi bắt đầu điều trị nhiễm trùng liên cầu khuẩn.
- Tránh chia sẻ đồ dùng cá nhân và tiếp xúc với dịch tiết của người mắc bệnh.
Cảnh Báo Quan Trọng
- Đi khám ngay nếu gặp khó khăn khi nuốt, mất nước, không thể nuốt nước bọt, đau cổ nặng hoặc căng cứng cổ.
- Nếu kết quả xét nghiệm liên cầu khuẩn âm tính nhưng vẫn có triệu chứng, hãy xét nghiệm bệnh bạch cầu đơn nhân.
- Viêm họng liên cầu khuẩn phải được điều trị bằng kháng sinh để tránh nguy cơ phát triển thành sốt thấp khớp.
- Nếu nước tiểu đổi màu hoặc lượng nước tiểu giảm khi điều trị, hãy liên hệ với bác sĩ ngay.
