Dấu hiệu phổ biến của người mắc hội chứng màng não

1. Giải thích: Hội chứng màng não là gì?

Màng não là lớp ngoại bì bảo vệ tủy sống, não bộ và các cấu trúc thần kinh trong hộp sọ. Khi có tổn thương đối với màng não do nhiều nguyên nhân khác nhau như u não, viêm màng não, hoặc xuất huyết dưới nhện,... thì dấu hiệu đầu tiên thường là hội chứng màng não. 

Hội chứng màng não là biểu hiện của những bệnh lý rất nghiêm trọng

Vậy hội chứng màng não là gì? Theo giải thích của bác sĩ chuyên khoa, hội chứng này là kết hợp của tất cả các dấu hiệu bệnh lý xuất hiện ở vùng não - màng não. Trong đó, hội chứng này là sự kết hợp của nhiều triệu chứng khác nhau và được phân loại thành 3 nhóm chính. Cụ thể như sau:

• Thứ nhất là hội chứng về dịch não tủy.

• Thứ hai là hội chứng kích thích màng não.

• Thứ ba là những hội chứng tổn thương não. 

Trong lĩnh vực y học, để định rõ tình trạng của bệnh nhân mắc bệnh hội chứng màng não, bác sĩ phải dựa vào sự biến đổi của dịch não tủy. Một số bệnh nhân được chẩn đoán mắc hội chứng kích thích màng não nhưng sau đó lại phát hiện dịch não tủy vẫn bình thường trong quá trình kiểm tra. Theo bác sĩ, tình trạng này chỉ được xem xét là phản ứng của màng não, không được coi là một hội chứng màng não bệnh học. 

2. Các dấu hiệu thường gặp ở bệnh nhân

Các dấu hiệu lâm sàng của hội chứng màng não thường rất đa dạng với nhiều biểu hiện không bình thường trên cơ thể. Ngoài ra, không phải tất cả các bệnh nhân đều có các dấu hiệu bệnh giống nhau. Vì vậy, trong y học, các dấu hiệu của hội chứng này được phân loại thành ba nhóm chính là:

2.1. Dấu hiệu toàn thân

Dấu hiệu toàn thân thường xuất hiện ở hầu hết các bệnh nhân, nhưng thường bị bỏ qua vì chúng tương tự như một số bệnh lý khác có mức độ nguy hiểm thấp hơn. Một số dấu hiệu toàn thân thường gặp của bệnh nhân bao gồm sốt cao, mệt mỏi, khát nước, ăn uống kém, chán ăn, môi khô, đau nhức toàn thân, tiểu ít, da khô và nóng, nhịp tim không đều và chậm.

Bệnh nhân thể hiện dấu hiệu sốt cao và mệt mỏi

2.2. Dấu hiệu toàn bộ của não

Các dấu hiệu toàn bộ của não thường rất đa dạng và được chia thành các nhóm chính như sau:

2.2.1. Tam chứng màng não

• Đau đầu là dấu hiệu phổ biến nhất, thường làm nhiều người bị ảnh hưởng, đặc biệt khi có tiếng ồn hoặc vận động mạnh. Việc sử dụng thuốc giảm đau thường không có hiệu quả, nhưng giảm dịch não tủy có thể giúp giảm đau.

• Táo bón: bệnh nhân thường gặp tình trạng táo bón nhưng không hề cảm nhận được cảm giác đầy hơi. Thậm chí, việc sử dụng thuốc nhuận tràng cũng không giảm đi tình trạng này. Ở trẻ em, thường gặp hiện tượng tiêu chảy hơn là táo bón.

• Nôn mửa: bệnh nhân thường dễ bị nôn khi có sự thay đổi đột ngột trong tư thế, mà không có cảm giác buồn nôn trước đó. Sau khi nôn, một số trường hợp sẽ cảm thấy giảm đau đầu.

2.2.2. Dấu hiệu thực thể

Khi mắc hội chứng màng não, cơ thể bệnh nhân thường phát hiện một số dấu hiệu thực thể như sau:

• Rối loạn ý thức: bệnh nhân thường cảm thấy mờ mịt, không tỉnh táo và trong các trường hợp nặng hơn có thể dẫn đến hôn mê.

Tinh thần của người bệnh thường không được sảng khoái

• Rối loạn cơ tròn: đây là tình trạng bệnh nhân gặp khó khăn trong việc đi tiểu hoặc đại tiện, hoặc thậm chí mất khả năng kiểm soát việc đi tiểu, đi đại tiện.

• Rối loạn tâm thần: bệnh nhân có thể trở nên kích động hoặc biểu hiện triệu chứng của trầm cảm.

• Dưới tác động của kích thích, các dây thần kinh, xương của cơ thể có thể phản ứng mạnh hơn bình thường.

• Co cơ: tình trạng này thường bắt nguồn từ sự kích thích của màng não, dẫn đến co cơ hoặc gia tăng độ căng của cơ, đặc biệt là ở vùng cổ lưng mà không gây ra cảm giác đau. Trong quá trình khám bệnh, các bác sĩ thường nhận biết được dấu hiệu này thông qua sự cứng cơ của cổ, các dấu hiệu Brudzinski, Kernig và tư thế đặc trưng.

• Rối loạn hệ thần kinh giao cảm: bệnh nhân thường có dấu hiệu mồ hôi lạnh, da tái nhợt, mặt đỏ bừng.

• Khi tiếp xúc với ánh sáng chói, bệnh nhân thường cảm thấy đau nhiều hơn, do đó thường tránh ánh sáng.

Ngoài những dấu hiệu đã đề cập, bệnh nhân cũng có thể phát hiện dấu hiệu của bệnh tại các khu vực của não. Điển hình như tình trạng liệt chi, động kinh cục bộ hoặc toàn thân, và tổn thương dây thần kinh ở sọ não. Đặc biệt, các bệnh nhân mắc viêm màng não mủ thường có nguy cơ cao hơn về tổn thương dây thần kinh ở sọ não.

2.3. Thay đổi trong dịch não tủy

Khi bị hội chứng màng não, dịch não tủy thường trải qua các biến đổi không bình thường, bao gồm:

• Khi tiến hành thủ thuật chọc dò tại thắt lưng với tư thế nằm, áp lực của dịch não tủy thường tăng vượt quá mức 20cmH2O. Trong khi đó, áp lực của dịch não tủy ở người bình thường thường dao động từ 7 - 20cmH2O.

• Khi thực hiện các xét nghiệm sinh hóa, kết quả thường cho thấy sự thay đổi trong các thành phần như NaCl, Glucose, Protein,... Tuy nhiên, một số trường hợp bệnh nhân mắc bệnh nhưng kết quả vẫn trong giới hạn bình thường.

Màu sắc của dịch não tủy thường thay đổi tùy thuộc vào loại bệnh

• Dịch não tủy thường trải qua sự thay đổi về màu sắc: thường dịch này có màu trắng trong, nhưng khi bị bệnh, màu sắc có thể biến đổi theo từng loại bệnh. Theo quan điểm của các bác sĩ, khi bị chấn thương sọ não, xuất huyết màng não, vỡ mạch máu, viêm màng não nặng,... dịch não tủy thường có màu đỏ. Trong trường hợp viêm màng não hoặc xuất huyết lâu ngày trước khi tiến hành lấy dịch, dịch thường có màu vàng. Tình trạng dịch não tủy màu đục thường do viêm màng não mủ.

• Các kết quả kiểm tra tế bào có thể bình thường hoặc số lượng bạch cầu Neutro và Lympho tăng cao.

• Phát hiện vi khuẩn gây bệnh trong dịch não tủy thông qua quá trình nuôi cấy hoặc soi tìm sử dụng kỹ thuật xét nghiệm vi khuẩn. 

3. Nguyên nhân dẫn đến hội chứng màng não

Theo quan điểm của các bác sĩ, hội chứng màng não có thể xuất phát từ nhiều bệnh lý liên quan đến màng não. Ví dụ như:

• Viêm màng não do virus: đây là nguyên nhân phổ biến khiến bệnh nhân mắc hội chứng này. Đặc trưng của viêm màng não do virus là hàm lượng Albumin và tế bào Lympho tăng nhẹ. 

• Viêm màng não mủ: biểu hiện thường xuất hiện đột ngột kèm theo sốt cao, nhiễm độc, nhiễm trùng. Màu sắc của dịch não tủy cũng thay đổi thành màu trắng đục, hàm lượng muối và Glucose giảm.

Bệnh viêm màng não do lao gây ra sự suy giảm cân nhanh chóng ở bệnh nhân.

• Bệnh viêm màng não do lao: người mắc bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, không thèm ăn, suy giảm cân nặng và thường bị sốt vào buổi chiều. Dịch não tủy có thể vẫn giữ nguyên màu trắng trong hoặc chuyển sang màu vàng chanh. Đồng thời, hàm lượng muối và glucose giảm, hàm lượng protein tăng cao.

• Xuất huyết dưới nhện hay còn được gọi là tình trạng chảy máu màng não: bệnh nhân thể hiện triệu chứng rối loạn ý thức kèm theo đau đầu dữ dội. Đồng thời, các dấu hiệu của bệnh viêm màng não thể hiện rõ ràng.